Welk lot wacht Roethenië? Het verscheurde Tjsecho-Slowakije Zijn de Duitschers vóór of tegen de Hongaren? Een Hongaarsch ultimatum Bohemen en Moravië in Duitsche handen Teleurgesteld WOENSDAG 15 MAART 1939 30ste Jaargang No. 9286 Se. CeidóclieSoii^cmt Bureaux Papengracht 3S. Adv. en Abonn.-tarieven rie pag. Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. Kort verhaal van de gebeurtenissen Tsjecho-Slowakije is thans in drie stuk ken gescheurd. Dat is gisteren geschied door de onafhankelijkheidsverklaring van Slowakije, waardoor het eigenlijke Tsje chische gebied gescheiden werd van Roe thenië. Dat deze onafhankelijkheidsverklaring van Slowakije geen spontane volksbeweging is geweest, blijkt vandaag duidelijk uit de berichten omtrent het verloop van de Landdagzitting, welke de onafhankelijk heid proclameerde. Mgr. Tisso bracht n.l. de boodschap mee uit Berlijn, dat als de Slowaken zich niet „volkstümlich" wilden gedragen, het des te erger voor hen zou zijn. Alle afgevaar digden begrepen; zij proclameerden de on afhankelijkheid. Bevel werd gegeven tot het uitsteken der vlaggen te Bratislawa. Men moest nu eenmaal z'n vreugde betui gen, de comedie moest worden gespeeld, want op nog geen kilometer afstand la gen de Duitsche troepen. Bratislawa ligt nJ. vlak aan de Duitsche grens. Mgr. Tisso heeft de hulp der Duitschers ingeroepen en deze zal hem ongetwijfeld worden verleend; gevraagd of ongevraagd. Wat er met het Tsjechische gedeelte, de „Tsjechei", zal gebeuren is voorloopig nog raadselachtig. De Duitsche troepen bezet ten het land en zijn reeds in de hoofdstad Praag aangekomen. De Tsjechische presi dent en de minister van buitenlandsche za- ken hadden vannacht een onderhoud met l^St- "en in die conferentie hebben de Tsjechische heeren „in vol vertrouwen volk en land in handen van den Führer gesteld". Dat ook deze overgave geschiedde met het pistool op de borst, bewijst het feit, dat de Duitsche troepen reeds gisteravond Mo ravisch Ostrawa hadden bezet en dat zij aan de grenzen gereed lagen om op het eerste bevel in de „Tsjechei" te Irekken. Twee uur nadat de Tsjechische heeren de Duitsche rijkskanselarij te Berlijn hadden verlaten, marcheerden de Duitsche troe pen Bohemen en Moravië binnen. Aan het Tsjechische leger werd bevel gegeven, geen tegenstand te bieden. Zal Duitschland nu de Tsjechische gebie den annexeeren? Een dergelijke handel wijze zou totaal in tegenspraak zijn met alle officieele uitlatingen, die steeds na drukkelijk verklaard hebben, dat het Duit sche rijk er niet aan dacht om vreemde, niet-Duitsche, elementen in zich op te ne men. Waarschijnlijker is, dat de Duitschers ■in Praag een schijnregeering zullen vesti gen, die aan handen en voeten aan Berlijn is gebonden. Nog duisterder is de toekomst van Sub- karpathisch Oekraine (Roethenië). De Hon garen eischen dit gebied voor zich op en willen met de Polen een gemeenschappe lijke grens hebben. Zij hebben een ultima tum gericht aan de Roetheensche regeering van mgr. Wolosjin, om het land aan Boe dapest uit te leveren. De Roetheensche regeering heeft zich echter tot Berlijn gewend en door Slowa kije trekken thans Duitsche troepen. Wat zijn zij van plan te doen? De eerste indruk is: de Hongaren te beletten het Roetheensche land in bezit te nemen. Dat zou overeenstemmen met het reeds eerder tot uiting gekomen verzet van Berlijn te gen een gemeenschappelijke Hongaarsch- Poolsche grens. Van den anderen kant wordt uit Berlijn gemeld, dat „men" daar meent, dat de Duitschers het eens zijn met het Hon- gaarsche optreden. De situatie is vrij raad selachtig. Inmiddels moet vandaag de Roetheensche Landdag de onafhankelijkheid van de Sub- karpathische Oekraine uitroepen. De situatie in Tsjecho-Slowakije heeft zich zóó snel ontwikkeld en is dermate duister, dat Europa er totaal door is ver rast en niet weet, wat ervan to denken. Engeland vindt het optreden van Duitsch land niet netjes, maar van eenig ingrijpen is geen sprake. De Hongaarsche minister van bui tenlandsche zaken, graaf Csaky, heeft den minister-president van de Subkar- pathische Oekraine, Mgr. Wolosjin, 'n ultimatum overhandigd, waarin wordt geëischt, dat zijn regeering de macht zal overgeven in de handen van de Hongaarsche legerleiding. Dit ultima tum loopt vanavond acht uur af. HEEFT HONGARIJE'S ACTIE HITLERS INSTEMMING? Naar Reuter uit Berlijn meldt, schijnt het practisch zeker te zijn, dat de Karpathische Oekraine onder be scherming van Hongarije zal komen, op dezelfde wijze als Duitschland het"" z.g. „Tsjechei" controleert. Uit de commentaren der Duitsche bladen valt op te maken, dat de actie van Hon garije geschiedt met de goedkeuring en wellicht zelfs met de uitdrukke lijke toestemming van Hitier. In welingelichte politieke kringen te Boedapest verluidt, dat zich politieke complicaties hebben voorgedaan in ver band met het binnendringen van Hon gaarsche troepen in de Subkarpathi- sche Oekraine en het vormen van een Poolsch-Hongaarsche grens. Tot nu toe is nog geen officieele me- dedeeling gepubliceerd inzake de mi litaire operaties in de Subkarpathische Oekraine. De grooté generale staf te Boedapest heeft een belangrijke bespre king gevoerd, doch men weigert een verklaring af te leggen. Van welingelichte zijden wordt ver nomen, dat de Hongaarsche troepen zich halverwege tusschen de Hongaar sche steden Unggvar en Munkacs en de Poolsche grens bevinden. Het Hongaarsche Telegraaf Agent pen de Hongaarsche grens bij Ver- bocz en Farcika hebben overschreden en de Hongaarsche grenswachten heb ben aangevallen. De Hongaaren sloe gen de aanvallers af en achtervolgden hen. Naar uit Bratilava wordt gemeld, heeft de Duitsche generale staf den Slowaakschen minister van buitenlandsche zaken ver zocht, toe te staan, dat Duitsche troepen de grens tusschen Moravië en Slowakije bezetten, ter bescherming van den vleugel van de Duitsche troepen in Moravië. Een gemengde Slowaaksch-Duitsche commissie is belast met het vaststellen van de voor waarden der bezetting. Volgens het Slowaaksche persbureau zijn de Duitsche troepen, zonder een beslissing van deze commissie af te wachten de grens bij Kralovska ten Zuid-Oosten van Bratis lava overgetrokken. POLEN ERKENT SLOWAKIJE. Naar uit Warschau wordt gemeld heeft de Poolsche regeering Slowakije officieel erkend. PRAAG REEDS BEZET. Geheel Bohemen en Moravië zijn thans practisch in Duitsche handen, hoewel de bezettende troepen slechts gering in aan tal zijn. Het contact tusschen de Duitsche troe pen en het Tsjechische leger en de Tsjechi sche politie is beleefd en correct. De Duitsche troepen zijn vanmorgen reeds de stad Bruenn binnengerukt. De Tsjechische generale staf deelt het volgende mede: Op bevel van den minister van nationale verdediging, Sirovy, moeten alle soldaten, officieren en generaals in kazernes blijven en daar verdere bevelen afwachten. De in Praag vertoevende Tsjechische generaals zijn verzameld in het gebouw van den gene- ralen staf. De verordeningen betreffende de Tsjechische soldaten en officieren gelden ook voor de gebieden, waarin de Duitsche troepen reeds zijn binnengerukt. Voorloo pig worden de Tsjechische militairen niet uit deze gebieden teruggetrokken. De Duit sche troepen, voorop gemotoriseerde colon nes, rukken inmiddels overal snel op. Kort na zes uur hedenmorgen werd de stad Mei- nik aan de samenvloeiing van de Elbe en de Moldau bezet. Reeds zijn de Duitsche voorhoedes in de Praagsche voorsteden Holeschowitz en Karolinental aangekomen, waar zij door de Duitschers van Praag, in het bijzonder door de studenten werden verwelkomd. Nergens zijn incidenten voor gevallen. De Tsjechische bevolking houdt zich rustig. Reeds begint de Duitsche be volking in Praag hakenkruisvlaggen uit te steken. Om 9.45 uur zijn de eerste Duitsche voor hoedes op de Praagsche burcht aangekomen. Om het plein vóór de burcht staan Duitsche pantserwagens en voor het hoofdbureau van politie zijn ongeveer tezelfder tijd drie vrachtauto's met Duitsche politie-officieren aangekomen. De Duitsche politie-autori- teiten hebben terstond contact gezocht met hun Tsjechische collega's. Hitier heeft Berlijn verlaten om zich naar de Duitsche troepen, die Bohemen en Moravië binnentrekken, te begeven. Op den dag van den intocht der Duitsche troepen in Bohemen en Moravië heeft de Fuehrer het volgende bevel aan de Duitsche weermacht uitgevaardigd: „Tsjecho-Slowakije bevindt zich in ont binding. In Bohemen en Moravië heerscht een onduldbare terreur tegen Duitsche volksgenooten. Beginnende op 15 Maart 1939 zullen daarom afdeelingen van het Duitsche leger en van de Duitsche lucht macht het Tsjechische staatsgebied binnen trekken, om daar de levens en bezittingen van alle bewoners des lands gelijkmatig te beveiligen. Ik verwacht van den Duitscnen soldaat, dat hij zich tegenover de bewoners van het te bezetten gebied niet als een vij and beschouwt, doch slechts als de drager van den wil der Duitsche rijksregeering, in dit gebied de orde te herstellen. Waar aan den intocht tegenstand geboden zou wor den, moet echter terstond met alle midde len het verzet gebroken worden. Bedenkt wel, dat ge als vertegenwoordigers van Groot-Duitschland den Tsjechischen bodem betreedt. De regeering in Praag heeft het bevel uitgevaardigd, geen verzet te bieden aan den intocht der Duitsche troepen en hun verordeningen overal na te komen. EEN TOTALITAIRE REGEERING IN PRAAG. Hardnekkige geruchten zijn in Berlijn in omloop, dat Duitschland gaarne een totali taire regeering in Praag zou zien gevormd onder leiding van den c-nlangs uit de gevan genis bevrijden fascistischen leider Gajda. AFKEURENDE WOORDEN IN ENGELSCHE PERS. De Engelsche bladen spreken zich in woorden van sterke afkeuring uit over de wijze, waarop Duitschland Tsjecho-Slowa kije behandelt. Zij zeggen, dat voor dit op treden geen duidelijke verklaring gegeven kan worden. De bladen wijzen er opnieuw op, dat de kwestie eener militaire interventie door de democratsche landen niet aan de orde komt, doch dringen er op aan, dat de Westelijke mogendheden zich als het eenige werkelijke middel ter beveiliging zoo sterk mogelijk maken. BRITSCHE DEMARCHE TE BERLIJN. Reuter verneemt dat de Britsche regee ring een demarche heeft ondernomen in verband met het binnenrukken van Duit sche troepen in Tsjecho-Slowakije. Het is niet bekend, of Frankrijk eenzelf den stap heeft gedaan, doch de Fransche ambassadeur Corbin, heeft vanochtend een bezoek aan het foreign office gebracht, ver moedelijk om de laatste gebeurtenissen te bespreken. GEEN DUITSCHE TROEPEN NAAR DE SUBKARPATHISCHE OEKRAÏNE? De geruchten, dat Duitsche troepen op weg zouden zijn naar de Subkarpathische Oekraine worden te Boedapest tegengespro ken. De opmarsch van de Hongaarsche troepen verloopt naar wensch. Vanavond zal een belangrijk resultaat bereikt zijn en men verwacht dat binnen enkele uren Hongaar sche en Poolsche troepen elkaar zullen be reiken. In gewoonlijk welingelichte Duitsche kringen te Boedapest verklaart men, dat Duitschland de actie van Hongarije goed keurt en indien Duitsche troepen op weg zijn naar de Subkarpatische Oekraine dan kan dit slechts een doel hebben, n.l. de Hon garen te helpen, welker opmarsch men zeer langzaam acht. We hebben hier en daar kunnen lezen, dat de Katholieken zich teleurgesteld zou den voelen omdat Nederland niet vertegen woordigd was bij de kroning van Paus Pius xn. Neen' We zijn méér dan teleurgesteld. We vinden ons gegeneerd als Nederlan ders. We voelen ons gegriefd en beleedigd als Katholieken. Dat is heeï wat erger dan teleurgesteld. Het raakt ons èn als Katholieken èn als Nederlanders. Veertig regeeringen waren vertegenwoor digd. Bij die veertig waren er die een min dere plaats in de wereld innemen dan wij. En in de opsomming van al die verte genwoordigers viel het ontbreken van Ne derlanders zóó markant, dat men moeilijk gelooven kan, dat dit ontbreken niet werd bedoeld. Men mag toch van een minister van Bui tenlandsche Zaken verwachten, dat hij weet, wat er in het buitenland omgaat, dat hij dus ook op de hoogte is van al de de legaties, die naar Rome'worden gezonden. Gewone krantenlezers wisten het, een minister van buitenlandsche zaken weet dan toch wel wat meer. Hij behoort dus ook te weten, dat er meer landen en regeeringen thans een af vaardiging zonden, die dat vroeger niet deden. Bladen van alle kleur en schakeering hebben overvloedig de geweldige beteeke- nis geschetst en eikend van het Hoofd der Katholieke Kerk. al was het alleen maar voor het behoud van den vrede. Zonden al die regeeringen niet hun ge zanten en speciale missies, bewust van de enorme invloed van den Paus op het gees telijk en moreel herstel der maatschappij? En weet dan een Nederlandsche minister van buitenlandsche zaken daar niets van af, heeft hij dan: geen begrip van? Wat een armtierig argument: ,.Er was geen precedent". Dat is terminologie van het bureau. In gewoon Hollsndsch overgezet typeert het de pieterpeuterige bekrompenheid nog duidelijker want dan zeggen we: „Het is nooit geweest en daarom doen we het nu ook maar niet." Maar deze argumentatie „het is nooit geweest" is zoo onbenullig, dat men den minister zoj beleedigen door deze ar gumentatie als de ware en de juiste te ac cepteeren. Er blijft dan alleen over: onwil? Van een m3-i, die openlijk de Oxford- groeps propageert, die toch heusch wel we ten zal. dat de beweging van geestelijke en moreele Herbewapening daaraan niet vreemd ,is, die toch ook van Frank Buch- man wel ge eird heeft, dat men elkaar moet waardeei'f-n en tegemoet komen, dat men met alle krachten, die een moteel her stel willen, moet samenwerken; van een man die door zijn positie als minister van buitenlandsche zaken èn door zijn geeste lijke instelling dat alles weet, is de hou ding totaal onbegrijpelijk, als men onwil niet wil veronderstellen. In ieder geval mogen de Katholieken eischen dat er opheldering komt. We willen weten, wat de diepste oorzaak is van deze beleedigende kleineering van de souvereine Vorst van Vaticaanstad en van het Hoofd der Katholieke Kerk. En mocht het vermoeden juist zijn, dat bepaalde partijverhoudingen de onder grond vormen van het gebeurde, dan die- ne men dat openlijk te zeggen. We willen weten waar we aan toe zijn en verkiezen als Katholieken niet enkel be- Dit nummer beslaat uit drie bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Binnenland Aankomst van H. M. de Koningin te 's Gravenhage. (1ste blad). In den afgeloopen nacht is te 's Heeren- berg het kasteel Bergh in vlammen opge gaan. (3de blad). Levenslang geëischt inzake het drama te Koedijk. (2de blad). Lelden Aftreden van Wethouder Splinter. (1ste blad). Omgeving In de Zijl onder de gemeente Warmond is een baggermolen omgeslagen; een dei- opvarenden verdronken. (4de blad). Sporl en Wedstrl|den Het Belgisch elftal samengesteld. (3de blad). H. M. DE KONINGIN IN DEN HAAG TERUGGEKEERD. Met den nachttrein uit Spiesz is H. M. de Koningin vanmorgen met haar gevolg te 10.38 uur op het station Staatsspoor al hier geariveerd. Van Utrecht af waren haar wagens gekoppeld aan een speciale locomotief. Behalve de stationschef waren er geen autoriteiten ter begroeting aanwe zig. De Koningin heeft haar intrek genomen in he paleis Noordeinde. Incident bij de aankomst van H. M. de Koningin. Toen hedenmorgen te ongeveer half elf de auto, waarin H. M. de Koningin zich naar het paleis Noordeinde begaf na haar aankomst uit Zwitserland te den Haag, het plein voor het paleis opzwenkte, heeft zich een klein incident voorgedaan. Een man trachtte op dat oogenblik de auto van de Koningin te bereiken. Hij werd evenwel door een brigadier van po litie gegrepen. Bij onderzoek op het poli tiebureau bleek hij een reserve-officier uit Rotterdam te zijn, die in verband met een militaire kwestie een verzoekschrift aan de Koningin wilde aanbieden. Na verhoor is hij op vrije voeten gesteld. schouwd te worden als slippendragers van wat zich een protestantsche natie noemt en eigen overtuiging maar opzij te laten zetten door het hautaine gebaar van een eigengereide mentaliteit, die soepelheid van de Katholieken eischt en zelf star, stug en verbeten aan bekrompen standpun ten vasthoudt. Als we goed genoeg geacht worden en dit zeer terecht om voor alle zaken die met gezag en orde en Vorsten huis te maken hebben te worden opgeroe pen dan eischen we dat ten minste de ele mentaire begrippen van burgerlijke be leefdheid en fatsoen worden in acht ge nomen tegenover een gezag dat behal ve door meer dan driehonderd millioen Katholieken ook door alle regeeringen, de Sovjet uitgezonderd, wordt erkend en gewaardeerd. Nog eens het wegblijven en evengoed het niet zenden van een officieel telegram krijgen door hun uitzonderlijkheid het dui delijk karakter van opzet. We willen weten waarom en wie hier voor verantwoordelijk is. Reeds eenmaal heeft men ons, Katho lieken, gegriefd toen een gezant van den Paus naar Amsterdam kwam en heel offi cieel Holland „uit ging". Vergeten hebben we dat niet en u kon het dezer dagen herhaaldelijk hooren hoe diep de verontwaardiging tegen allen, die daaraan medededen, bij onze menschen er in zit. Wat nu dezer dagen gebeurde is nog veel, en veel erger. Toen kon men misschien steekhoudende argumenten bijeenhalen. Nu niet. Men kan er dah ook van op aan, dat evenmin als we vergeten wie toen niet „thuis gaven", we nu niet zullen vergeten, dat men officieel „thuis bleef". En als men ons Katholieke wil opzet ten en verbitteren dan is men thans aardig op weg. En nu geen doofpot als t' u belieft! H. S.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1