Welk lot wacht Roethenië?
Het verscheurde
Tjsecho-Slowakije
Zijn de Duitschers vóór of tegen
de Hongaren?
Een Hongaarsch
ultimatum
Bohemen en
Moravië in
Duitsche handen
Teleurgesteld
WOENSDAG 15 MAART 1939 30ste Jaargang No. 9286
Se. CeidóclieSoii^cmt
Bureaux Papengracht 3S. Adv. en Abonn.-tarieven rie pag.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Kort verhaal van de
gebeurtenissen
Tsjecho-Slowakije is thans in drie stuk
ken gescheurd. Dat is gisteren geschied
door de onafhankelijkheidsverklaring van
Slowakije, waardoor het eigenlijke Tsje
chische gebied gescheiden werd van Roe
thenië.
Dat deze onafhankelijkheidsverklaring
van Slowakije geen spontane volksbeweging
is geweest, blijkt vandaag duidelijk uit de
berichten omtrent het verloop van de
Landdagzitting, welke de onafhankelijk
heid proclameerde.
Mgr. Tisso bracht n.l. de boodschap mee
uit Berlijn, dat als de Slowaken zich niet
„volkstümlich" wilden gedragen, het des
te erger voor hen zou zijn. Alle afgevaar
digden begrepen; zij proclameerden de on
afhankelijkheid. Bevel werd gegeven tot
het uitsteken der vlaggen te Bratislawa.
Men moest nu eenmaal z'n vreugde betui
gen, de comedie moest worden gespeeld,
want op nog geen kilometer afstand la
gen de Duitsche troepen. Bratislawa ligt
nJ. vlak aan de Duitsche grens.
Mgr. Tisso heeft de hulp der Duitschers
ingeroepen en deze zal hem ongetwijfeld
worden verleend; gevraagd of ongevraagd.
Wat er met het Tsjechische gedeelte, de
„Tsjechei", zal gebeuren is voorloopig nog
raadselachtig. De Duitsche troepen bezet
ten het land en zijn reeds in de hoofdstad
Praag aangekomen. De Tsjechische presi
dent en de minister van buitenlandsche za-
ken hadden vannacht een onderhoud met
l^St- "en in die conferentie hebben de
Tsjechische heeren „in vol vertrouwen
volk en land in handen van den Führer
gesteld".
Dat ook deze overgave geschiedde met
het pistool op de borst, bewijst het feit, dat
de Duitsche troepen reeds gisteravond Mo
ravisch Ostrawa hadden bezet en dat zij
aan de grenzen gereed lagen om op het
eerste bevel in de „Tsjechei" te Irekken.
Twee uur nadat de Tsjechische heeren de
Duitsche rijkskanselarij te Berlijn hadden
verlaten, marcheerden de Duitsche troe
pen Bohemen en Moravië binnen.
Aan het Tsjechische leger werd bevel
gegeven, geen tegenstand te bieden.
Zal Duitschland nu de Tsjechische gebie
den annexeeren? Een dergelijke handel
wijze zou totaal in tegenspraak zijn met
alle officieele uitlatingen, die steeds na
drukkelijk verklaard hebben, dat het Duit
sche rijk er niet aan dacht om vreemde,
niet-Duitsche, elementen in zich op te ne
men. Waarschijnlijker is, dat de Duitschers
■in Praag een schijnregeering zullen vesti
gen, die aan handen en voeten aan Berlijn
is gebonden.
Nog duisterder is de toekomst van Sub-
karpathisch Oekraine (Roethenië). De Hon
garen eischen dit gebied voor zich op en
willen met de Polen een gemeenschappe
lijke grens hebben. Zij hebben een ultima
tum gericht aan de Roetheensche regeering
van mgr. Wolosjin, om het land aan Boe
dapest uit te leveren.
De Roetheensche regeering heeft zich
echter tot Berlijn gewend en door Slowa
kije trekken thans Duitsche troepen.
Wat zijn zij van plan te doen? De eerste
indruk is: de Hongaren te beletten het
Roetheensche land in bezit te nemen. Dat
zou overeenstemmen met het reeds eerder
tot uiting gekomen verzet van Berlijn te
gen een gemeenschappelijke Hongaarsch-
Poolsche grens.
Van den anderen kant wordt uit Berlijn
gemeld, dat „men" daar meent, dat de
Duitschers het eens zijn met het Hon-
gaarsche optreden. De situatie is vrij raad
selachtig.
Inmiddels moet vandaag de Roetheensche
Landdag de onafhankelijkheid van de Sub-
karpathische Oekraine uitroepen.
De situatie in Tsjecho-Slowakije heeft
zich zóó snel ontwikkeld en is dermate
duister, dat Europa er totaal door is ver
rast en niet weet, wat ervan to denken.
Engeland vindt het optreden van Duitsch
land niet netjes, maar van eenig ingrijpen
is geen sprake.
De Hongaarsche minister van bui
tenlandsche zaken, graaf Csaky, heeft
den minister-president van de Subkar-
pathische Oekraine, Mgr. Wolosjin, 'n
ultimatum overhandigd, waarin wordt
geëischt, dat zijn regeering de macht
zal overgeven in de handen van de
Hongaarsche legerleiding. Dit ultima
tum loopt vanavond acht uur af.
HEEFT HONGARIJE'S ACTIE HITLERS
INSTEMMING?
Naar Reuter uit Berlijn meldt,
schijnt het practisch zeker te zijn, dat
de Karpathische Oekraine onder be
scherming van Hongarije zal komen,
op dezelfde wijze als Duitschland het""
z.g. „Tsjechei" controleert. Uit de
commentaren der Duitsche bladen valt
op te maken, dat de actie van Hon
garije geschiedt met de goedkeuring
en wellicht zelfs met de uitdrukke
lijke toestemming van Hitier.
In welingelichte politieke kringen te
Boedapest verluidt, dat zich politieke
complicaties hebben voorgedaan in ver
band met het binnendringen van Hon
gaarsche troepen in de Subkarpathi-
sche Oekraine en het vormen van een
Poolsch-Hongaarsche grens.
Tot nu toe is nog geen officieele me-
dedeeling gepubliceerd inzake de mi
litaire operaties in de Subkarpathische
Oekraine. De grooté generale staf te
Boedapest heeft een belangrijke bespre
king gevoerd, doch men weigert een
verklaring af te leggen.
Van welingelichte zijden wordt ver
nomen, dat de Hongaarsche troepen
zich halverwege tusschen de Hongaar
sche steden Unggvar en Munkacs en
de Poolsche grens bevinden.
Het Hongaarsche Telegraaf Agent
pen de Hongaarsche grens bij Ver-
bocz en Farcika hebben overschreden
en de Hongaarsche grenswachten heb
ben aangevallen. De Hongaaren sloe
gen de aanvallers af en achtervolgden
hen.
Naar uit Bratilava wordt gemeld, heeft de
Duitsche generale staf den Slowaakschen
minister van buitenlandsche zaken ver
zocht, toe te staan, dat Duitsche troepen
de grens tusschen Moravië en Slowakije
bezetten, ter bescherming van den vleugel
van de Duitsche troepen in Moravië. Een
gemengde Slowaaksch-Duitsche commissie
is belast met het vaststellen van de voor
waarden der bezetting.
Volgens het Slowaaksche persbureau zijn
de Duitsche troepen, zonder een beslissing
van deze commissie af te wachten de grens
bij Kralovska ten Zuid-Oosten van Bratis
lava overgetrokken.
POLEN ERKENT SLOWAKIJE.
Naar uit Warschau wordt gemeld heeft
de Poolsche regeering Slowakije officieel
erkend.
PRAAG REEDS BEZET.
Geheel Bohemen en Moravië zijn thans
practisch in Duitsche handen, hoewel de
bezettende troepen slechts gering in aan
tal zijn.
Het contact tusschen de Duitsche troe
pen en het Tsjechische leger en de Tsjechi
sche politie is beleefd en correct.
De Duitsche troepen zijn vanmorgen
reeds de stad Bruenn binnengerukt.
De Tsjechische generale staf deelt het
volgende mede:
Op bevel van den minister van nationale
verdediging, Sirovy, moeten alle soldaten,
officieren en generaals in kazernes blijven
en daar verdere bevelen afwachten. De in
Praag vertoevende Tsjechische generaals
zijn verzameld in het gebouw van den gene-
ralen staf. De verordeningen betreffende
de Tsjechische soldaten en officieren gelden
ook voor de gebieden, waarin de Duitsche
troepen reeds zijn binnengerukt. Voorloo
pig worden de Tsjechische militairen niet
uit deze gebieden teruggetrokken. De Duit
sche troepen, voorop gemotoriseerde colon
nes, rukken inmiddels overal snel op. Kort
na zes uur hedenmorgen werd de stad Mei-
nik aan de samenvloeiing van de Elbe en
de Moldau bezet. Reeds zijn de Duitsche
voorhoedes in de Praagsche voorsteden
Holeschowitz en Karolinental aangekomen,
waar zij door de Duitschers van Praag, in
het bijzonder door de studenten werden
verwelkomd. Nergens zijn incidenten voor
gevallen. De Tsjechische bevolking houdt
zich rustig. Reeds begint de Duitsche be
volking in Praag hakenkruisvlaggen uit te
steken.
Om 9.45 uur zijn de eerste Duitsche voor
hoedes op de Praagsche burcht aangekomen.
Om het plein vóór de burcht staan Duitsche
pantserwagens en voor het hoofdbureau
van politie zijn ongeveer tezelfder tijd drie
vrachtauto's met Duitsche politie-officieren
aangekomen. De Duitsche politie-autori-
teiten hebben terstond contact gezocht met
hun Tsjechische collega's.
Hitier heeft Berlijn verlaten om zich
naar de Duitsche troepen, die Bohemen en
Moravië binnentrekken, te begeven.
Op den dag van den intocht der Duitsche
troepen in Bohemen en Moravië heeft de
Fuehrer het volgende bevel aan de Duitsche
weermacht uitgevaardigd:
„Tsjecho-Slowakije bevindt zich in ont
binding. In Bohemen en Moravië heerscht
een onduldbare terreur tegen Duitsche
volksgenooten. Beginnende op 15 Maart
1939 zullen daarom afdeelingen van het
Duitsche leger en van de Duitsche lucht
macht het Tsjechische staatsgebied binnen
trekken, om daar de levens en bezittingen
van alle bewoners des lands gelijkmatig te
beveiligen. Ik verwacht van den Duitscnen
soldaat, dat hij zich tegenover de bewoners
van het te bezetten gebied niet als een vij
and beschouwt, doch slechts als de drager
van den wil der Duitsche rijksregeering, in
dit gebied de orde te herstellen. Waar aan
den intocht tegenstand geboden zou wor
den, moet echter terstond met alle midde
len het verzet gebroken worden. Bedenkt
wel, dat ge als vertegenwoordigers van
Groot-Duitschland den Tsjechischen bodem
betreedt.
De regeering in Praag heeft het bevel
uitgevaardigd, geen verzet te bieden aan
den intocht der Duitsche troepen en hun
verordeningen overal na te komen.
EEN TOTALITAIRE REGEERING IN
PRAAG.
Hardnekkige geruchten zijn in Berlijn in
omloop, dat Duitschland gaarne een totali
taire regeering in Praag zou zien gevormd
onder leiding van den c-nlangs uit de gevan
genis bevrijden fascistischen leider Gajda.
AFKEURENDE WOORDEN IN
ENGELSCHE PERS.
De Engelsche bladen spreken zich in
woorden van sterke afkeuring uit over de
wijze, waarop Duitschland Tsjecho-Slowa
kije behandelt. Zij zeggen, dat voor dit op
treden geen duidelijke verklaring gegeven
kan worden.
De bladen wijzen er opnieuw op, dat de
kwestie eener militaire interventie door de
democratsche landen niet aan de orde komt,
doch dringen er op aan, dat de Westelijke
mogendheden zich als het eenige werkelijke
middel ter beveiliging zoo sterk mogelijk
maken.
BRITSCHE DEMARCHE TE BERLIJN.
Reuter verneemt dat de Britsche regee
ring een demarche heeft ondernomen in
verband met het binnenrukken van Duit
sche troepen in Tsjecho-Slowakije.
Het is niet bekend, of Frankrijk eenzelf
den stap heeft gedaan, doch de Fransche
ambassadeur Corbin, heeft vanochtend een
bezoek aan het foreign office gebracht, ver
moedelijk om de laatste gebeurtenissen te
bespreken.
GEEN DUITSCHE TROEPEN NAAR DE
SUBKARPATHISCHE OEKRAÏNE?
De geruchten, dat Duitsche troepen op weg
zouden zijn naar de Subkarpathische
Oekraine worden te Boedapest tegengespro
ken.
De opmarsch van de Hongaarsche troepen
verloopt naar wensch. Vanavond zal een
belangrijk resultaat bereikt zijn en men
verwacht dat binnen enkele uren Hongaar
sche en Poolsche troepen elkaar zullen be
reiken.
In gewoonlijk welingelichte Duitsche
kringen te Boedapest verklaart men, dat
Duitschland de actie van Hongarije goed
keurt en indien Duitsche troepen op weg
zijn naar de Subkarpatische Oekraine dan
kan dit slechts een doel hebben, n.l. de Hon
garen te helpen, welker opmarsch men zeer
langzaam acht.
We hebben hier en daar kunnen lezen,
dat de Katholieken zich teleurgesteld zou
den voelen omdat Nederland niet vertegen
woordigd was bij de kroning van Paus Pius
xn.
Neen'
We zijn méér dan teleurgesteld.
We vinden ons gegeneerd als Nederlan
ders.
We voelen ons gegriefd en beleedigd als
Katholieken.
Dat is heeï wat erger dan teleurgesteld.
Het raakt ons èn als Katholieken èn als
Nederlanders.
Veertig regeeringen waren vertegenwoor
digd.
Bij die veertig waren er die een min
dere plaats in de wereld innemen dan wij.
En in de opsomming van al die verte
genwoordigers viel het ontbreken van Ne
derlanders zóó markant, dat men moeilijk
gelooven kan, dat dit ontbreken niet werd
bedoeld.
Men mag toch van een minister van Bui
tenlandsche Zaken verwachten, dat hij
weet, wat er in het buitenland omgaat, dat
hij dus ook op de hoogte is van al de de
legaties, die naar Rome'worden gezonden.
Gewone krantenlezers wisten het, een
minister van buitenlandsche zaken weet
dan toch wel wat meer.
Hij behoort dus ook te weten, dat er
meer landen en regeeringen thans een af
vaardiging zonden, die dat vroeger niet
deden.
Bladen van alle kleur en schakeering
hebben overvloedig de geweldige beteeke-
nis geschetst en eikend van het Hoofd der
Katholieke Kerk. al was het alleen maar
voor het behoud van den vrede.
Zonden al die regeeringen niet hun ge
zanten en speciale missies, bewust van de
enorme invloed van den Paus op het gees
telijk en moreel herstel der maatschappij?
En weet dan een Nederlandsche minister
van buitenlandsche zaken daar niets van
af, heeft hij dan: geen begrip van?
Wat een armtierig argument: ,.Er was
geen precedent".
Dat is terminologie van het bureau.
In gewoon Hollsndsch overgezet typeert
het de pieterpeuterige bekrompenheid
nog duidelijker want dan zeggen we: „Het
is nooit geweest en daarom doen we het
nu ook maar niet."
Maar deze argumentatie „het is nooit
geweest" is zoo onbenullig, dat men
den minister zoj beleedigen door deze ar
gumentatie als de ware en de juiste te ac
cepteeren.
Er blijft dan alleen over: onwil?
Van een m3-i, die openlijk de Oxford-
groeps propageert, die toch heusch wel we
ten zal. dat de beweging van geestelijke en
moreele Herbewapening daaraan niet
vreemd ,is, die toch ook van Frank Buch-
man wel ge eird heeft, dat men elkaar
moet waardeei'f-n en tegemoet komen, dat
men met alle krachten, die een moteel her
stel willen, moet samenwerken; van een
man die door zijn positie als minister van
buitenlandsche zaken èn door zijn geeste
lijke instelling dat alles weet, is de hou
ding totaal onbegrijpelijk, als men onwil
niet wil veronderstellen.
In ieder geval mogen de Katholieken
eischen dat er opheldering komt.
We willen weten, wat de diepste oorzaak
is van deze beleedigende kleineering van
de souvereine Vorst van Vaticaanstad en
van het Hoofd der Katholieke Kerk.
En mocht het vermoeden juist zijn, dat
bepaalde partijverhoudingen de onder
grond vormen van het gebeurde, dan die-
ne men dat openlijk te zeggen.
We willen weten waar we aan toe zijn
en verkiezen als Katholieken niet enkel be-
Dit nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Binnenland
Aankomst van H. M. de Koningin te
's Gravenhage. (1ste blad).
In den afgeloopen nacht is te 's Heeren-
berg het kasteel Bergh in vlammen opge
gaan. (3de blad).
Levenslang geëischt inzake het drama te
Koedijk. (2de blad).
Lelden
Aftreden van Wethouder Splinter. (1ste
blad).
Omgeving
In de Zijl onder de gemeente Warmond
is een baggermolen omgeslagen; een dei-
opvarenden verdronken. (4de blad).
Sporl en Wedstrl|den
Het Belgisch elftal samengesteld. (3de
blad).
H. M. DE KONINGIN IN DEN HAAG
TERUGGEKEERD.
Met den nachttrein uit Spiesz is H. M.
de Koningin vanmorgen met haar gevolg
te 10.38 uur op het station Staatsspoor al
hier geariveerd. Van Utrecht af waren
haar wagens gekoppeld aan een speciale
locomotief. Behalve de stationschef waren
er geen autoriteiten ter begroeting aanwe
zig.
De Koningin heeft haar intrek genomen
in he paleis Noordeinde.
Incident bij de aankomst van
H. M. de Koningin.
Toen hedenmorgen te ongeveer half elf
de auto, waarin H. M. de Koningin zich
naar het paleis Noordeinde begaf na haar
aankomst uit Zwitserland te den Haag, het
plein voor het paleis opzwenkte, heeft zich
een klein incident voorgedaan.
Een man trachtte op dat oogenblik de
auto van de Koningin te bereiken. Hij
werd evenwel door een brigadier van po
litie gegrepen. Bij onderzoek op het poli
tiebureau bleek hij een reserve-officier uit
Rotterdam te zijn, die in verband met een
militaire kwestie een verzoekschrift aan
de Koningin wilde aanbieden. Na verhoor
is hij op vrije voeten gesteld.
schouwd te worden als slippendragers van
wat zich een protestantsche natie noemt
en eigen overtuiging maar opzij te laten
zetten door het hautaine gebaar van een
eigengereide mentaliteit, die soepelheid
van de Katholieken eischt en zelf star,
stug en verbeten aan bekrompen standpun
ten vasthoudt.
Als we goed genoeg geacht worden
en dit zeer terecht om voor alle
zaken die met gezag en orde en Vorsten
huis te maken hebben te worden opgeroe
pen dan eischen we dat ten minste de ele
mentaire begrippen van burgerlijke be
leefdheid en fatsoen worden in acht ge
nomen tegenover een gezag dat behal
ve door meer dan driehonderd millioen
Katholieken ook door alle regeeringen,
de Sovjet uitgezonderd, wordt erkend en
gewaardeerd.
Nog eens het wegblijven en evengoed
het niet zenden van een officieel telegram
krijgen door hun uitzonderlijkheid het dui
delijk karakter van opzet.
We willen weten waarom en wie hier
voor verantwoordelijk is.
Reeds eenmaal heeft men ons, Katho
lieken, gegriefd toen een gezant van den
Paus naar Amsterdam kwam en heel offi
cieel Holland „uit ging".
Vergeten hebben we dat niet en u kon
het dezer dagen herhaaldelijk hooren hoe
diep de verontwaardiging tegen allen, die
daaraan medededen, bij onze menschen er
in zit.
Wat nu dezer dagen gebeurde is nog
veel, en veel erger.
Toen kon men misschien steekhoudende
argumenten bijeenhalen.
Nu niet.
Men kan er dah ook van op aan, dat
evenmin als we vergeten wie toen niet
„thuis gaven", we nu niet zullen vergeten,
dat men officieel „thuis bleef".
En als men ons Katholieke wil opzet
ten en verbitteren dan is men thans aardig
op weg.
En nu geen doofpot als t' u belieft!
H. S.