Academienicuws AGENDA NIEUWS VRIJDAG 24 FEBRUARI 1939 DF, I.ERTCSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 Abonnementsprijs: voor Leiden 19 cent per week; 2.50 per kw&rtaaL Bij onze agenten /O cent per wo*k; 2.60 per kwartaal. Franco per p&tt 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïlL Zondagsblad 9 cent. Advertentiën: 30 cent per regel. Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 50 cent per plaatsing, al téén Woensdag en Zaterdag. Eerste Kamer HOE WORDT HET WEER? IETS KOUDER. De Bilt seint: Verwachting: Voor het geheele land: Meest zwaar be wolkt weer, zonder regen van beteekenis, iets kouder dan vandaag, meest zwakke •wind uit uiteenloopende richtingen. Den Helder:: betrokken, Zuid-Oostelijke zwakke wind, 5 gr. C. Vlissingen: regen, N. O. zwakke wind, 5 gr. C. De Bilt: betrokken, O. Z. O. zwakke wind, 6 gr. C. Groningen: zwaar bewolkt: O. Z. O. ma- lige wind, 4 gr. C. Maastricht: zwaarbewolkt, O. N. O. zwak ke wind, 7 gr. C. ÜÜITENLANDSCH WEEKOVERZICHT. Een uitgestrekt gebied van hoogen lucht druk ligt over Oost-Europa! de Randsta- K-n 'en Noord-Scandinavië. De hoogste baro-, meterstanden worden nog in Finland ge vonden, In'dit gebied is het weer óver het a'gcmeen somber, met Zuid-Oostelijke winden en temperaturen om het vries punt, alileen in Noord-Scandinavië komt .plaatselijk matige tot strenge vorst voor. Het weer in West-Europa wordt beheerscht .c'oor een uitgestrekt depressie-systeem, met een kern over Schotland en een an der over Frankrijk. Deze depressi^ vult zich thans echter snel op, vooral de kern over Schotland. Op de Britsche Eilanden is het weer bij matigen, Noordelijken wind, opgeklaard, op het vasteland van West- Europa is het regenachtig, vooral in Frank rijk viel regen. Een nieuwe depressie ligt .••er in het Noord-Westen op den Oceaan en nadert thans IJsland. De temperatuur oaalde in Frankrijk, Zuid-Engeland en in Noord-Scandinavië. Zij is in Zuid-Engeland thans onder normaal, overigens is zij echter in vrijwel het geheele waarnemingsgebied boven normaal. De hooge Alpenstations melden zware Zuiderstorm, met bedekte lucht, de stations boven drieduizend meter zitten in de wolken. De. temperatuur is vijf a tien graden onder het vriespunt. LUCHTTEMPERATUUR. 9.5 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.! Van Vrijdagnamidag 5.58 uur tot Zaterdagmorgen 6.28 uur. HOOG WATER. Te Katwijk aan Zee op Zaterdag 25 Febr. voorm. 6.05 en nam. 6.30. - Maan op 9.04 uur Zaterdagochtend. Maan onder 0.36 uur Zondagnacht. LEIDEN. Geslaagd: eandidaats-examen rechten, de heer H. C. van Geer. Rotterdam; doctoraal-examen geneeskunde: mej. J. M. Boeré, Aerdenhout en de heer Z. M. E. Gruber, Den Haag; propaedeutisch-examen theologie de heer M. L. J. Ouwerkerk, Rotterdam; artsexamen le gedeelte mej. J. Groen, Den Haag en de heer L. M. C. Bedaux, Til burg. Bevorderd: tot arts de heer M. O. C. Keulen, Lei- de n. Indië en de Missie Vergadering van gisteren Na de pauze werd de behandeling van de begrooting van Defensie voortgezet. De heer VAN LANSCHOT (R.K.) brengt hulde aan het optreden van den minister. Als een gebeurtenis van de grootste betee kenis is de nieuwe zelfstandigheidspolitiek van België. België en Nederland varen op hetzelfde compas. Dat versterkt onze inter nationale positie buitengewoon. De voor ons heilzame normen kunnen nauwelijks worden overschat. De kans voor ons land, om buiten een nieuwen oorlog te blijven, is nu grooter dan ooit. Er bestaat begripsverwarring aangaande de internationale positie van Nederland; en deze verwarring ligt in het verstaan van het woord neutraliteit. Spr. stelt de vraag of onze internationale positie sinls 1914 is gewijzigd. Het ant woord luidt bevestitgend door de bevoegd heid om sancties toe te passen, maar ook door de mogelijkheid om in Genève over leg te plegen. Men moet voorzichtig zijn met het begrip collectieve veiligheid, doch door haar weg te nemen zou men aan de internationale rechtsorde alle mogelijkheden ontnemen. Spr. laakt de critiek van de S.D.A.P. als ongegrond. De regeeringspolitiek heeft tel- kenjare in de Kamers groote meerderheid gevonden. Wij zouden 'n dwaas figuur heb ben geslagen, wanneer we in September 1938 een gewapende vuist hadden getoond, zooals de heer Vorrink dat wilde. Spr. komt tot de conclusie, dat de poli tiek van onze regeering ons prestige heeft bewaard. Wij hebben zorgvuldig te vermijden, dat het buitenland de idee krijgt als zouden we ons mengen in de ideologische tegenstel ling. Door de publicaties in de N.S.B.-organen wordt in het buitenland een onjuisten in druk gemaakt. Zoo bevordert men het ont staan van spanningen. Spr. hoopt, d?t de regeering zeer veel aandacht zal besteden aan de psychologi sche zijde van het vraagstuk. Heeft de re geering kennis genomen van geruchten om trent aanvalsplannen op ons land, vraagt spr., al hecht hij weinig waarde aan dig ge ruchten. De heer VAN KRANENBURG (V.D.) komt op tegen enkele uitingen van den heer Briët. De politici der rechterzijde doen niets liever dan eigenlijk de democratie aan- tasten. Doch in onze wetgeving heb ben ze democratische opvattingen wel te aanvaarden. Spr. ziet den Volkenbond als een be staand kader, dat opnieuw moet worden aangevuld. De heer VAN VESSEM (N.S.B.) is het eens met de verklaring, door den minister afgelegd in de negentiende- Volkenbonds vergadering op 13- Februari 1938, in het' bij zonder wat .betreft de-daarin, voorkomende mededeeljng, dat Nederland is terugge keerd tot zijn traditioneele zelfstandigheids- politiek van vóór den oorlog. Spr. heeft den indruk, dat de minister inderdaad een zelfstandige onafhankelijk- heidspolitiek voert. Hij betreurt het, dat Nederland nog niet uit den Volkenbond is getreden, .opdat we niet verward raken in het gevaarlijke net van den Volkenbond. De betrekkingen met Duitschland dag in dag uit geschaad door de ongeloofelijk on behoorlijke ophitsing, welke vrijelijk wordt gepubliceerd. Spr. haalt hiervan verschil lende voorbeelden aan en zegt, dat het de plicht van de regeering is hieraan paal en perk te stellen. Een geestelijke en moreele herbewape ning tegen dergelijke Ophitsing is hard noodig. De VOORZITTER: U moet ook niet ophit sen tegen Nederland. De heer heer VAN VESSEM vraagt waarom men hier geen critiek zou mogen oefenen op de regeering, hetgeen ook in an dere parlementen gebeurt. Heden komt de minister aan het woord. De vergadering wordt te kwart voor 4 verdaagd tot hedenmorgen elf uur. Vergadering van heden. Voortgezet werd de behandeling van het wetsontwerp tot vaststelling van de be ting van Buitenlandsche Zaken voor 1939. De MINISTER VAN BUITENLAND SCHE ZAKFN, de heer PATIJN, is erken telijk voor de waardeere^de woorden van de Kamer over zijn beleid. Met den heer van Landschot is spr. het eens, dat een goede verstandhou ding met België van eminent belang is voor ons land. Er zijn nog tal van kwesties te regelen. Spr. hoopt, gele genheid te hebben hierover eerlang met de Kamer te overleggen. De geest van tegemoetkoming aan beide zijden van de gTens is voor een regeling zeer bevorderlijk. Ten aanzien van Duitschland merkt spr. op, dat de correcte houding, sprekend uit de jongste rede van den Rijkskanselier, op een juiste basis rust. De heer Vorrink vroeg of Nederland geprotesteerd heeft te gen de eischen van Duitschland inzake Ne- derlandsche firma's en haar Joodsche per soneel. Ongewenschte uitlatingen jegens Duitschland. Nederland heeft dat niet gedaan omdat de regeering zich daarin niet wil mengen. De regeering zou het wel ongeoorloofd achten, als Duitschland vragen had gesteld aan Duitsche dienstboden. Het Duitsche consulaat ontkende dit. Spr. is het met den heer van Vessem eens, dat verschillende publicaties niet geheel toelaatbaar zijn, zoo als een plaat verschenen in het weekblad Herstel". De verboden voetbalwedstrijd te Rotterdam. Spr. verdedigt de houding van den bur gemeester van Rotterdam wat betreft het verbod van den voetbalwedstrijd. Uitslui tend op grond van het feit, dat de burge meester onaangenaamheden wilde voorko men, is het verbod uitgevaardigd. De Nat.- Socialistische pers heeft er een verkeerde voorstelling van gegeven, hetgeen tot drei gende artikelen in de Duitsche pers aan leiding gaf. De Volkenbond. Spr. herinnert aan zijn houding te Ge nève en verdedigt dezen. Het is een groot verschil een artikel als artikel 16 dood te verklaren dan het niet toe te passen. Spr. kan zich ook niet te voren binden. De heer Briët acht het pact een gevaar voor ons land en met name art. 11. Ook de heer Van Lanschot liet een waarschuwende stem hooren. Dit is geen reden den Volkenbond te verlaten. Spr. ziet geen gevaar in overleg, omdat we daar bij een houding kunnen aannemen, welke we noodig oordeelen. De positie van den Volkenbond is zwak. We leven nu een maal in een tijd van overgang, nu allerlei bepalingen van het pact niet worden nage leefd Spr. is zeer beslist van meening, dat we zeer onverstandig zouden doen, thans den Volkenbond te verlaten. Den heer Lanschot voegt spr. toe. dat op het oogenblik zelfstandigheid hetzelfde is als onzijdig voor wat ons land betreft. Er is bij de deiatten veel gezegd, waar op spr. niet zal antwoorden. De heer Vor rink heeft gesproicen over het recht van critiek. Spr. geeft als zijn meening, dat het onverstandig is om buitenlandsche politiek te becritiseeren. Van het grootste belang is niet, dat op volksvergaderingen gesproken wordt, maar hoe er gesproken wordt. Spr. merkt vaak in de pers een smalende, be- leedigende toon, hetgeen een groo1 gevaar is. temeer waar ue- betreft een grooten buurman die nogal lange toonen heeft. We leven in dagen van verrassing en spanning, waarin we onze traditioneele rust moeten bewaren. liet is goed, dat de liin van de regeeringspolitiek gehandhaafd blijft. De heer BRIëT (A.-R.) repliceert. Spr. is niet geheel bevredigd over het antwoord van den minister. De heer KRANENBURG (V.D.) consta teert, dat 's ministers standpunt met dat van spreker overeenkomt inzake art. 16 van het pact, alsmede inzake volksvoor lichting betreffende buitenlandsche poli tiek. De heer VORRINK (S. D.) verwijst den heer Briët in dienst beschouwingen over de volkssouvereiniteit naar het nieuwe pro gramma van de S. D. A. P. Spr. is niet bevredigd over het onderzoek in Spanje, dat slechts aan een zijde is in gesteld, omdat zooals de Minister zeide aèn een zijde misdadig is opgetreden. De heer VAN VESSEM (N.S.B.): Door Franco zijn toch geöh priesters vermoord. De heer VORRINK gaat hierop niet in. Hij had een algemeen onderzoek, b.v. van den Volkenbond, gewenscht. De erkenning van Franco. Spr. vraagt den minister of het persbe richt van hedenochtend over de erkenning van de Franco-regeering als al of niet als officieus moet worden beschouwd. Spr. vraagt vervolgens of er overleg is ge pleegd met den vertegenwoordiger van de tot nu toe erkende regeering en vraagt naar de gevolgen van erkenning en de re denen tot verbreking der betrekkingen. Ten slotte vraagt spr. naar de motieven om andere mogendheden daartoe over te gaan en waarom Franco niet de facto er kend is. De VOORZITTER vraagt of de heer Vorrink den minister van deze vragen in kennis heeft gesteld. De heer VORRINK. antwoordt ontken nend. De VOORZITTER vraagt den minister of deze bereid is de vragen hier te beant woorden. De Minister is daartoe bereid. De heer VAN VESSEM (N.S.B.) is be angst voor de regeling thans met België uit vrees, dat Nederland onder bepaalde omstandigheden concessies zou moeten doen. Spr. verlangt dat er tegenover Duitsch land dezelfde voorzichtigheid in acht wordt genomen als tegenover andere mogendhe den. Duitschland is nu weer een zeer s'erke mogendheid. Hieraan kan een deel var ons volk niet aan wennen. Het komt spr. voor, dat de Nederlandsche regeering Joh niet voldoend in de nieuwe situatie heeft ingedacht (interrupties). De Minis ter zeide, dat Duitschland lange toonen had. Zulks zou hij' niét zoo licht zeggen over Frankrijk en Engeland. Het Neder landsche volk bedenke, dat er aan zijn grens een groote staat ligt met veel macht, wellicht meer dan Frankrijk. Men verdenkt spr. ten onrechte van Duitsch-gezindheid. Spr. komt op tegen verdachtmakende aanvallen, als waaraan spi herhaaldelijk blootstaat. De VOORZITTER zegt dat deze uitla ting niet geoorloofd is tegenover leden de zer Kamer. De heer VAN VESSEM zegt, dat deze natuurlijk niet op hen slaat. De heer DE SAVORNIN LOHMAN (C.-H.) wil zooveel mogelijk teruggaan tot onzen internationalen status van voor 1914. Het vertrouwen in onze zelfstandigheid in het buitenland mag niet worden ge schaad. Spr. is verheugd over de erkenning van bet Franco-bewind op het juiste oogen- bxik, zonder dat wij de indruk vestigen aan de leiband van andere groote mogend- beden aan te loopen. Het is een attentie van den minister het bericht te publicee- ren, voordat deze discussies beëindigd wa ren. De vergadering wordt geschorst tot 2 uur. Tweede Kamer Landsverdediging Vergadering van gisteren Het debat over de onderdeelen van de Indische begrooting is ook heden in ma tig tempo voortgezet. Minister Weiter heeft o.a. medegedeeld, dat een wettelijke rege ling voor de werkloosheidsverzekering in Indië in studie is. Wat het loonpeil betreft moet men rekening houden met de verhou ding tot de prijzen der levensmiddelen en dan kan zeker van een verhooging van welvaart in de laatste jaren worden ge waagd. De heer EFFENDI (Comm.) deed een aanval op de hooge pensioenen, in antwoord waarop de minister opmerkte, dat voor den Indischen dienst de beste krachten dienen te worden gevonden en dat men die niet vindt wanneer zij niet zeker zijn van een ruim pensioen. De heer BAJETTO (R.K.) constateerde, dat men in Bodjonegoro veel te laat de hand heeft gereikt aan de in nood verkee- rende bevolking. Verder informeerde spr. in hoever hier verband is tusschen de ge bleken onregelmatigheden met landsgelden en den toestand in dat regentschap. Ten aanzien van Nieiiw-Guinea bepleitte de heer Bajetto inschakeling van officieren in de bestuursvoering, ook met het oog op de Japansche aspiraties. De heer VAN POLL (R.K.) gaf uiting aan zijn vrees dat men de missie zou uitslui ten in het reservaatgebietd en drong aan op scherpere selectie bij de uitzending van ambtenaren, waardoor zedenschandalen in de toekomst beter waren te voorkomen. De heer VAN GELDEREN (S.D.) sloot zich aan by de opvatting van den oud-gou verneur van Sumatra's Oostkust, jhr. van Suchtelen, dat de individueele rubberres trictie eerder had moeten zijn ingevoerd. De heer EFFENDI (Comm.) zou voor de- Vrijdag. „St. Christoffel", ledenvergade ring in „De Harmonie", 8.30 uur. De avond-) nacht- en Zondagsdienst der apotheken te Leiden, wordt van Z a t e r- d a g 18 tot en met Vrijdag24Febr. a.s. waargenomen door de apotheek C. B. Duys- ter, Nieuwe Rijn 18, tel. 523. Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, Tel. 274. zen Nederlander wel een standbeeld willen zien opgericht. De MINISTER was over de brochure van jhr. van Suchteler slecht te spreken en achtte het op zijn minst aan twijfel onder hevig of op Sumatra's Oostkust onrecht is geschied. Van eenig verband tusschen de onregelmatigheden en den noodtoestand in Bodjonegoro is den Minister niets geble ken. Kolonisatie van blanken op Nieuw Gui nea blijft de minister ontraden; het ligt niet in de bedoeling de missie of zending van eenig gebied uit te sluiten. Bij de afdeeling onderwys van deze In dische begrooting heeft de heer VAN SLEEN (S.D.) een proef met regionale in voering van leerplicht aanbevolen en even als partijgenoot STOKVIS gepleit voor het openbaar onderwijs. Volgens laatstgenoemde geven de belij ders van den Islamitischen godsdienst daaraan de voorkeur boven de positief- christelijke school! De heer WENDELAAR (Lib.) sloot zich aan bij 's ministers opvatting dat in Indië geen plaats is voor concurrentie tusschen openbaar en bijzonder onderwijs. Krachtige pleidooien voor de bijzondere school werden gehouden door de heeren VAN POLL (R.K.) en MEIJERINK (A.R.). Morgen wordt de discussie voortgezet. VEREENIGING TOT BEVORDERING DER BOUWKUNST. Westersche bouwkunst in Ned. Indië. In café-restaurant „In den Vergulden Turk" hield de Leidsche vereeniging tot be vordering der Bouwkunst gisterenavond haar 281ste vergadering. Aangezien de voorzitter, de heer C. Pon sen, tijdig de vergadering moest verlaten, werd de voorzitterhamers gehanteerd door mr. A. T. J. Etmans, die allen welkom heette, in het bijzónder den spreker van dén; avond, den heer Ir. N. J. Kruizinga;. b'.i. ar chitect B.N.A. te Rijswijk, om dezen ver- Volgens dadelijk het woord te verleenen. Ir. Kruizinga wees er in zijn inleiding op, dat hij wilde spreken over: Westersche bouwkunst in Ned. Indië, maar dan van tien jaar geleden toen hij zelf nog in Indië "werkzaam was. De bedoeling wa~ om aller eerst door te nemen de zeer groote "ver schillen, welke er bestaan tusschen de Hol- landsche architecten in Indië. Na in zijn inleiding verder nog geschetst te hebben den invloed van den mensch op de natuur en de cultuur, wees spr. er op, dat de architect én wetenschappelijk isch én kunstenaarsmensoh moet zijn en dat de mensch zeer klein blijkt bij datgene wat hij zelf schept. Immers de menschen vergaan, maar wat zij maakten vergaat niet. Wij staan thans nog in bewondering wat b.v. de Romeinen wisten te maken 2000 jaar geleden. Hierna ving spr. zijn eigenlijke rede over Westersche bouwkunst aan met een aantal lichtbeelden, welke het fundeerings- wezen der huizen in Indië te zien gaven. En reeds dadelijk bleek het enorme verschil met Holland. Men kwam in Indië voor ont zaglijke moeilijkheden te staan ten op zichte van de bodemgesteldheid. Op duide lijke wijze wees spr. het verschil aan, er tevens op wijzend, dat Hollandsche archi tecten rekening moeten houden met de vier jaargetijden, lente, zomer, herfst en win ter, maar dat men in Indië rekening moet houden met de natte- en de droge moes son. Na de fundeering werd de opbouw be handeld en daarbij werd gewezen op den juisten stand en de grootte van de ramen Groote ramen b.v. staan wel erg mooi, maar zijn toch om verschillende redenen niet gewenscht. Daarna behandelde, spr. de verschillende systemen van Indische ge-bouwen, waarbij vooral de ventilatie een voorname rol speelt. Typisch was het te hooren, dat de woningen in Indië maar hoogst zelden bovenkamers hebben. Wel is alles daaren tegen veel grooter dan in Holland. De op pervlakte van een woning van 20 X 20 meter is gewoon, waardoor alle kamers en vertrekken veel ruimer worden. De archi tecten hebben in Holland verder rekening te houden met de „koude"zijde van het huis (het Noorden). Dat heeft men in In dië weer niet, daar heeft men te maken met afweer tegen de gloeiende hitte en de ontzaglijke regens. Spr. vertoonde vervolgens een groot aan tal voorbeelden van bouwkunst in Indië, waarbij vooral naar voren kwam, dat van elk gebouw de voorgalerij het voornaamste Na verder een flatwoning, een toko, een gevangenis, een kazerne en diverse groote paleizen te hebben laten zien, ver telde spr. iets over de werkkrachten in In dië, waarbij vooral geroemd werd de vak kennis van de Chineezen, die al het fijne timmerwerk maken, want Hollandsche tim merlieden kent men daar niet. Tevens werd aangestipt hetgeen tegenwoordig in Indië toegepast wordt, de z.g. centrale ver koeling, een tegenhanger van onze bekende centrale verwarming. Het is momenteel neg vreeselijk kostbaar, want een centrale ver koeling alleen voor een slaapkamer kost ongeveer 1500. En daarbij komt dan nog, dat men een algeheele omwenteling zal krijgen in den bouw, want dan zal alles potdicht moeten worden gemaakt om de koelte binnen te houden, hetgeen een uiterst interessant probleem op zich zelf is. Ten slotte gaf spr. nog een korte schets van de toestanden van het werkvolk, -hoe zij lezen en werken en wat zij alzöo verdié nen en wat hun prestaties zijn, waarbij spr. nogmaals de knappe Chineesche vaklieden naar voren bracht die werken voor tien cent per dag. Een hartelijk applaus bewees, dat de aan wezigen meegeleefd hadden met de lange, doch interessante lezing, hetgeen de waar nemend voorzitter dan ook, nadat vele vragenstellers tevereden gesteld warén, on der woorden bracht. Na de pauze deelde de voorzitter mede, dat er Donderdag 2 Maart een excursie ge houden zal worden naar het Stedelijk Mu seum te Amsterdam om de tentoonstelling van de stadhuisplannen te bezichtigen. De heer Kruizinga was tevens bereid gevon den om reeds dezen avond een en ander over de Amsterdamsche stadhuisplannen te vertellen en te bespreken. Deze uiteenzet ting was voor de aanwezige technici om te smullen en zij kregen alvast een „kijkje" op hetgeen hun in het Stedelijk Museum wacht. -Na verder nog eenige agendapunten af gewerkt te hebben, werd deze 281ste bij eenkomst, die wederom leerzaam en in teressant was, met woorden van dank aan den spreker en" aan de aanwezigen voor hun opkomst door den waarnemend voor zitter gesloten. VOLKSBONDNIEUWS. Wij herinneren er aan, dat hedenavond in de St. Lodewijkskerk aan de Steen- schuur, de maandelyksche Sociale Recol lectie zal worden gehouden, toegankelijk voor de resp. bestuursleden der Vakaf- deelingen. Verwacht wordt, dat alleen des avonds te 9.15 uur in de St. Lodewijkskerk aan wezig zullen zijn. Handelsregister K. v. K. Wijzigingen: 4596. Zatskoy en Co., Leiden, Diefsteeg 6a. Handel in medische en optische instrumenten en aanverwante artikelen. Bijv. uitgeoef. bedr.; tevens han del in brillen, enz. 1717. A. W. Sijthoffs Uitgeversmaat schappij N.V. Leiden, Doezastraat 1. De sta tuten zyn gewijzigd. Gistermiddag te 4.20 uur is het 6-jarige meisje J. L. J. v. d. P. uit de Magdalena Mconctraat door eigen onvoorzichtigheid op de Steenschuur aangereden door een wielrijdster. Het kind liep verschillende ontvellingen op een bekwam bovendien een hersenschudding. Door den E.H.D. werd het naar het Acad. Ziekenhuis ver voerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2