DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Toebereidselen voor het Conclaaf
NED. OOST-INDIE
MAANDAG 20 FEBRUARI 1939
30sl- argang No. 9266
S)e £eid<töli£(2oti/^a/nt
Bureaux Papengracht 32,
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 3
Giro 103003. Postbus 11.
-$wee journalisten
in
Conclaaf
(Van onzen Romeinschen correspondent).
VATICAANSTAD, 18 Februari 1939
De voorbereidingen voor het a.s. Con
claaf zijn in vollen gang. Van den morgen
tot den avond heerscht er in het Vaticaan
een drukke bedrijvigheid. Op het groote
Sint Damasusplein liggen hooge stapels
steenen en hoort men het luid geklop van
vlugge hamers. Want tientallen timmer
lieden zijn bezig om volgens de meer dan
eeuwen-oude traditie de planken beschot
ten te timmeren waardoor de Kardinalen
van de buitenwereld worden afgesloten.
Terzelfder tijd worden uit de Pauselijke
magazijnen, bedden, matrassen, tapijten
en stoelen aangevoerd voor de Kardinalen,
hun Secretarissen, kamerdienaren en an
der personeel.
Er moeten meer dan 250 kamers in ge
reedheid worden gebracht en nachtver
blijf met slaapgelegenheid voor ongeveer
400 personen, want behalve de Conclavis-
ten is er ook een uitgebreide staf personeel
voor de technische dienst, waarvan de keu
keninrichting wel de voornaamste afdee-
ling vormt. Verder is er een speciale in
richting voor verlichting, verwarming,
badinstallaties en ander sanitair.
De geneeskundige dienst van de stad van
het Vaticaan is disponibel voor allen die
bij het Conclaaf worden ingesloten.
Een afzonderlijk paleis.
De overleden Paus Pius XI had nog de
stille hoop gekoesterd om een speciaal pa
leis te bouwen voor het houden van het
Conclaaf. Hij had zelfs door de architecten
van de stad van het Vaticaan heele plan
nen laten uitwerken, maar de groote fi-
nantieele zorgen waaronder zijn Pontificaat
ge.bukt ging, waren oorzaak dat hij deze
plannen niet meer tot een goed einde heeft
kunnen brengen.
Er wordt verteld dat wijlen Pius XI eens
gezegd zou hebben: „Och, wij hebben reeds
aan zooveel dingen moeten denken, laat
mijn opvolger ook maar eens voor iets
zorgen."
De ruimte waar het conclaaf gehouden
wordt, is gelegen in de vertrekken die uit
zicht geven op het hof van Damasus. De
bewoners die daar anders hun intrek heb
ben genomen, hebben thans hun vertrek
ken moeten afstaan en zijn elders in de
Vaticaansche paleizen ondergebracht.
Zoodra de 62 Kardinalen de Bronzen
Poort zijn binnengegaan en de hooge mar
meren trappen hebben betreden, neemt
het geheime verkiezingswerk voor een
nieuw Opperhoofd der Kerk een aanvang.
Kardinalen per vliegtuig.
De Zuid-Amarikaansche Kardinalen
kunnen eerst op 1 Maart in Rome arrivee-
ren, tenzij ze in Dakar van boord gaan en
daar het vliegtuig nemen.
Gisteren is.de Kardinaal van Lissabon
per watervliegtuig in Ostia aangekomen.
Tot op heden verwacht men dat alle be
schikbare Kardinalen "ten getale van 62
zonder uitzondering aan het Conclaaf zul
len deelnemen.
Twee journalisten als concla-
visten.
Naar thans eerst bekend wordt zullen
len in het conclaaf ook twee priester-jour
nalisten worden ingesloten; niet om een
reportage te leveren van de intieme ge
beurtenissen die zich in deze gewichtige
dagen voor de Kerk gaan afspelen dan wel
om dienst te doen als secretaris voor en
kele Kardinalen. Zoo heeft Kardinaal Lie-
nart, de Aarstbisschop van Rijssel, tot zijn
secretaris gekozen Abbé Achille Glorieux
een der Romeinsche correspondenten van
het Fransche katholieke dagblad „La
Croix", terwijl Kardinaal Tisserant, den
directeur van het Katholieke Persbureau
Agentia Fides" Mgr. Bouquin als zijn
secretaris heeft aangezocht.
Hoe Pius XI werkte.
„Om vruchtbaar te werken" zoo vertel
de wijlen Paus Pius XI, moet men eerst
het probleem zuiver stellen: dan moet men
er niet voor terugschrikken om de zaken
breed en diep te bekijken. Een plan kan
soms pas na dagen en maanden tot rijp
heid komen. Het is er mee als het graan
van het Evangelie. Op den dag van den
oogst komt het eerst tot rijpheid en be
reikt men pas volledig succes; dat is wan
neer iedereen de zaak zoo natuurlijk vindt,
dat men niet meer denkt aan den man die
het werk 'deed, evenmin als men niet bij
voortduring over de Voorzienigheid peinst
bij het beschouwen van de krachten der
natuur. Dat vrijwaart ons van het stellen
van daden van eigenliefde. Wij zijn afge
zanten van de Voorzienigheid, daarom
moeten we met de Voorzienigheid en zoo
als de Voorzienigheid werken.
Zoo hebben we de verschillende pro
blemen onder het oog gezien en ter hand
genomen. Eerst de zaak door en door be-
studeeren, raadplegen, bidden en laten
bidden door vurige zielen. Soms kregen
we een buitengewoon goed inzicht, 's mor
gens na de H. Mis, geheel onverwacht. Maar
wanneer de beslissing ook eenmaal geno
men is, dan was er ook niets ter wereld
meer wat ons kon tegenhouden. Dan volg
de onderteekening en verzending. Wij
hadden als Paus onze taak gedaan. Aan
God werd overgelaten om de rest te doen.
Wat het verdrag van Lateranen betreft,
op dit punt zijn we niet onfeilbaar. Mil-
iioenen Italianen zijn ons dankbaar ge
weest, maar de geschiedenis zal haar oor
deel vellen. Ik geloof dat we hiermee goed
gehandeld hebben!"
KORTE SCHETS VAN EEN RIJK LEVEN
Een levensschets van den overleden
Paus, werd door Mgr. Antonio Bacci bij
do bijzetting van het stoffelijk overschot
van Z. H. Paus Pius XI z.g. uitgesproken,
C'p perkament geschreven is deze toe
spraak in 's Pausen graftombe ingesloten.
De tekst van deze toespraak besluit:
„Door zooveel zorgen en arbeid uit
geput is hij, op den lOen Februari 1939,
door menschen en volkeren zonder on
derscheid beweend, zeer kalm in den
Heer ontslapen.
Hij bezat een onoverwinnelijke
zielskracht, een scherp verstand en
een zeer vasten wil. Aan allen verkon
digde hij openlijk de waarheid, ook als
zij niet welkom was. De heilige rech
ten der Kerk heeft hij tegen alle be
dreigingen gedurende zijn geheele
Pontificaat met alle kracht gehand
haafd.
Hij leefde 81 jaar, 8 maanden en 10
dagen; 17 jaar en 4 dagen in het Paus
schap.
Allerheiligste Vader, moogt Gij
eeuwig in Christus leven, en de al
tijddurende gelukzaligheid genieten."
UIT DE VASTENBRIE
VEN DER DUITSCHE
BISSCHOPPEN
HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN GRAAF
VON GALEN,'BISSCHOP VAN MUNSTER.
De Vastenbrief var den bisschop
van Munster, dr. Clemens August
Graaf von Galen, behandelt de drie
grondbeginselen: God, de mensch
en de zedelijke orde. Dit Herder
lijk Schrijven is opgebouwd op de
Encycliek „Mit Brennender Sorge'
van - ius XI.
Mgr. v.'Galen schrijft o.m.:
zrdeeldheid in den geest der
menschen.
„God heeft het toegelaten, dat slechts
weinigen van ons meer het geluk hebben,
voortdurend in een gesloten kring van ge
lijkgezinden te leven. De verscheidenheid
van meeningen en opvattingen bij hen, die
met ons tesamen leven in ons vaderland,
onze volksgemeenschap, ons beroep en zelfs
in onze huiselijken kring, bepaalt zich niet
alleen tot bijkomstigheden, maar dikwijls
is er een onderscheid in de diepste en
meest principieele opvattingen. Voor iede-
ren katholiek, die deze naam met recht
draagt, is het pijnlijk te weten dat volks-
en landgenooten, dat medewerkers en
vrienden, dat misschien zelfs huisgenooten
en familieleden niet meer één zijn met
hem in het geloof aan den waren God en
aan de door God aan de menschen geopen
baarde waarheid".
Misbruik van Gods naam.
In het hoofdstuk over het ware Godsbe
grip zegt de Bisschop van Münster het vol
gende:
„Alleen diegene, die den waren God er
kent en belijdt, heeft het recht zich Godge-
loovig te noemenLaat u niet in de war
brengen door het misbruik, dat nu dik
wijls van den Heiligen Naam Gods ge
maakt wordt. Een dergelijk misbruik met
den Naam Gods bedreven ook de oude hei
denen, die in een groot aantal goden ge
loofden. Een dergelijk misbruik met den
Naam Gods bedrijven ook zij, die de natuur
of het onpersoonlijke lot of het wordende
en vergaande leven „goddelijk" noemen.
Wie „ras of volk of staat tot de allerhoog
ste maatstaf maakt van alle godsdienstige
waarden, en hen met godendienst vergod-
delijkst, die vervalscht de door God gescha
pen orde der dingen....
Alleen oppervlakkige geesten kunnen in
de dwaling vervallen om van een nationalen
God en van een nationale religie te spre
ken; alleen zij kunnen probeeren om den
Schepper van de wereld, den koning en
den Wetgever van alle volkeren voor te
stellen als beperkt tot de grenzen van een
enkel volk. Het is een misbruik, den drie
werf heiligen Naam Gods te gebruiken als
een zinneloos étiquette voor een min of
meer willekeurig maaksel van menschelijk
zoeken en verlangen.
Onze God is de persoonlijke, bovenmen-
schelijke, almachtige, oneindig volmaakte
God, één in drie Personen, drie personen in
de eenheid van het Goddelijk Wezen, de
Schepper van al het geschapene, de Heer
en Koning en laatste voltooier der wereld
geschiedenis, die geen God naast zich dul
den kan noch duldt. (Pius XI, Encycliek
Mit Brennender Sorge").
In het hoofdstuk over den mensch zegt
Mgr. v. Galen o.m .het volgende:
„De persoonlijke onsterfelijkheid van
iedere menschenziel is een door verstand
en openbaring gewaarborgd feit. Laat u
niet in de war brengen door klinkende
woorden, waarmede men nu het onloochen
baar verlangen van het menschelijk hart
naar persoonlijk voortleven na den dood
zou willen vernietigen. Diegenen, die den
bovenwereldlijk persoonlijken God niet
meer erkennen, ziem als gevolg daarvan ook
in den mensch niet meer het evenbeeld van
den eeuwigen God; zij loochenen het gees
telijk karakter van de menschelijke ziel
en daarmede de persoonlijkheid van den
mensch en een zelfbewust voortleven na de
aardsche dood. Daarvoor biedt men een
Ersatz aan in luidklinkende phrasen van
een zoogenaamde „Eeuwigheid", die be
staan zou uit de keten van voorvaderen en
nakomelingen: het individu, dat het leven
van zijn voorvaderen ontvangen heeft, zou
in de doorgave van het leven aan zijn kin
deren en nakomelingnr. zijn onsterfelijk
heid vinden. Maar bedenk wel: is een der
gelijk onbewust voortleven in den kringloop
der aardsche stoffen de vervulling van het
onuitwischbaar aang eboren verlangen van
ieder individu naar waarheid en zaligheid?
Is een dergelijk uitzicht de grootheid en
de kracht der menschelijke geest waardig?
Laat u niet in de war brengen door het
misbruik dat gemaakt wordt met de woor
den „eeuwigheid" en „onsterfelijkheid".
„Onsterfelijkheid" in den christelijken
zin zoo schreef Pius XI is het voort
leven van den mensch na zijn aardschen
dood, als persoonlijk individu, voor het
eeuwig loon of voor de eeuwige straf. Wie
met het woord onsterfelijkheid niets wil
aanduiden dan het collectieve mede-voort
leven in het verder bestaan van het volk
voor een onbepaalde lange toekomst in het
tegenwoordige, die vervalscht een der
grondwaarheden van het christelijk ge
loof".
Graaf von Galen vervolgt dan: „Wie de
spiritualiteit van de menschelijke ziel loo
chent en haar bestemming tot het eeuwige
leven ontkent, die verwoest de zedelijke
persoonlijkheid en waardigheid van den
mensch en daardoor de grondbeginselen
var de zedelijke orde voor het leven van
het individu en van de menschelijke ge
meenschap
God meer gehoorzamen dan de
menschen.
Als iemand het wagen zou, gehoorzaam
heid te eischen aan bevelen en verordenin
gen die in strijd zijn met Gods H. Wil, dan
misbruikt hij zijn macht, en doet afstand
van het recht om gehoorzaamheid te kun
nen eischen. Dan zou het voor ons een
plicht zijn, volgens het voorbeeld der apos
telen, te weerstaan aan het misbruikte ge
weld volgens den onweerlegbaren grond
regel: „Men moet God meer gehoorzamen
dan de menschen".
„Er zijn er velen in ons volk, die God
en de ziel niet kennen, die niet weten en
belijden, dat de christelijke leer, steunend
op de onfeilbare openbaring Gods, feiten
onthult en waarheden doet erkennen.
Ons geloof is geen overgave aan onwezen
lijke illusies, het is niet een een willekeu
rig uitkiezen van leerstellingen van men
schelijke wijsheid, die ons goed toeschijnen,
en het niet de dienst van een vergankelijk
goed, dat wij om aardsche beweegredenen
zelf tot het hoogste goed bestempeld heb
ben. Ons geloof is de plichtmatige erken
ning van waarheden, die God ons geleerd
heeft, en het is de onvoorwaardelijke c
gave aan den dienst van Hem, Die onze oor
sprong is, Die ons in stand houdt en die ons
einddoel is. Daarom kunnen wij een totali
taire eisch van andere leerstellingen en van
zuiver aardsche doeleinden niet erkennen
of aanvaarden. Wij zijn geroepen tot iets
hoogers, tot de aanbidding en tot de dienst
van den bovenwereldlijken hoogsten Heer,
niet uit eigen verdienste, maar door Gods
erbarmin'g".
Candidaten Prov. Staten
Stemming in den Kring
Leiden
Gisteren werd in den R.-K. Statenkring
.Leiden" de stemming gehouden voor de
nummers 1 t.m. 6 van de candidatenlijst
voor de Provinciale Staten voor de R.-K.
Staatspartij.
LEIDEN.
Aantal uitgebrachte stemmen 361.
Aantal geldig uitgebrachte stemmen 346.
Uitgebracht op:
Mr. E. J. M. H. Bolsius, Leiden 342.
B. N. Loerakker, te Hillegom 334.
A. C. van Berkel, te Wassenaar 234.
W. P. van der Geest, te Leiderdorp 181.
Mr. C. C. A. v. Haren te Wassenaar, 209.
J. W. A. Lefeber, te Lisse 166.
H. Lombert, te Leiden 228.
H. J. van Mil, te Zoeterwoude 85.
S. W. Neefjes, te Noordwijk 58.
A. C. Paardekooper, te Zoeterwoude 97.
P. A. van Reisen, te Voorhout 65.
J. C. Schrama, te Sassenheim 77.
VOORSCHOTEN.
Aantal geldig uitgebrachte stemmen: 221.
Uitgebracht op: Bolsius 211, Loerakker
216, v. Berkel 165, van der Geest 151, van
Haren 148, Lefeber 168, Lombert 57, van
Mil 34, Neefjes 19, Paardekooper 62, van
Reisen 44, Schrama 51.
ZULK.
Uitgebracht werden 160 stemmen. Bol
sius 154, Loerakker 155, van Berkel 125, v.
d Geest 105, van Haren 94, Lefeber 148,
Lombert 10, v. Mil 12, Neefjes 23, Paarde
kooper 33, van Reisen 53, Schrama 36.
NOORDWIJK.
Uitgebracht 134 stemmen, 9 ongeldig.
Bolsius 128, Loerakker 122, van Berkel 76,
van der Geest 70, van Haren 69, Lefeber 80,
Lombert 35, van Mil 32, Neefjes 88, Paarde
kooper 25, van ReiSen 31, Schrama 48.
ZOETERWOUDE (II.-R.).
Uitgebrachte stemmen 96; waarvan 7
in onwaarde. Bolsius 84, Loerakker 81,
van Mil 62, v. Ben<el 61, v. d. Geest 52, van
Haren 47, Lefeber 44, Lombert 31, Paarde
kooper 28, Schrama 24, van Reisen 13 en
Neefjes 7.
WASSENAAR.
Aantal geldig uitgebrachte stemmen 181.
Bolsius 174, Loerakker 181, van Berkel 168,
v. d. Geest 96, van Haren 163, Lefeber 160,
Lombert 48, van Mil 20, Neefjes 27, Paarde
kooper 36, van Reisen 23, Schrama 32.
HILLEGOM.
Uitgereikt 390 stembiljetten, ongeldig 14.
van Berkel 282; Bolsius 357, van der Geest
277, van Haren 276, Lefeber 323, Loerak
ker 364, Lombert 60, van Mill 495, Neefjes
50, Paardekooper 61, van Reisen 81, Schra-
KATWIJK.
Aantal leden 230, uitgebrachte stemmen
126, geldige stemmen 116. Bolsius 113,
Loerakker 110, van Berkel 94, van der
Geest 68, van Haren 82, Lefeber 100, Lom
bert 13, v. Mill 16, Neefjes 44, Paardekoo
per 22, v. Reisen 21. Schrama 13.
ciISSE.
Uitgebracht 580 stemmen, waarvan 19
van onwaarde. Bolsius totaal 551, Engel 158
Loerakker totaal 547, Engel 160, v. Berkel
totaal 430, Engel 120, v. d. Geest totaal 391,
Engel 113, v. Haren totaal 362, Engel 102,
Lefeber totaal 547, Engel 156, Lombert to
taal 81, Engel 18, v. Mil totaal 48, Engel 13,
Neefjes totaal 55, Engel 10, Paardekooper
totaal 87, Engel 25, v. Reisen totaal 133, En
gel 48, Schrama totaal 170, Engel 49.
WARMOND.
Bolsius 305, Loerakker 331, v. Berkel 213,
v. d. Geest 228, v. Haren 207, Lefeber 303,
Lombert 88, van Mil 57, Neefjes 49, Paar
dekooper 80, v. Reisen 130, Schrama 67.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN.
Aantal leden 61, aantal uitgebrachte
stemmen 39. Aantal geldig uitgebrachte
stemmen 38. Uitgebracht op: Bolsius 37,
Loerakker 36, van Berkel 28, van der Geest
35, van Haren 21, Lefeber 27, Lombert 7,
van Mil 11, Neefjes 4, Paardekooper 13, v.
Reisen 3, Schrama 6.
OEGSTGEEST.
Aantal leden 350. Uitgebrachte stemmen
126. Geldig uitgebrachte stemmen 119. Bol
sius 117, Loerakker 113, van Berkel 94, v.
d. Geest 77, van Haren 90, Lefeber 87, Lom
bert 36, van Mil 12, Neefjes 31, Paardekoo
per 17, van Reisen 22, Schrama 18.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Franco blijft onvoorwaardelijke overgave
eischen. (2de blad).
De regeeringscrisis in België. (2de blad).
Eigendommen der Katholieke Jeugdor
ganisatie te Dusseldorf in beslag genomen.
(2de blad).
Raadselachtige verklaringen van Roose
velt. (2de. blad).
Binnenland
Oude dame te Den Helder door gasver-
stikking om het leven gekomen. (1ste blad)
Wederom een avontuurlijke ontsnapping
van een Nederlander uit Duitsche gevan
genschap. (2de blad).
Sport en Wedstrlfden
V o e t b a 1: In de LV.C.B.-competitie ver
sloeg D.O.S.R. uit Roelofarendsveen de lei
ders van West II Groote overwinningen
van diverse clubs in den D.H.V.B. De
spanning in den strijd om het kampioen
schap der le klasse K.N.V.B. nam in bijna
alle afdeelingen toe; A.S.C. verovert de lei
ding in de 3e klasse A. (3de blad).
Zwemmen: Nieuw wereldrecord van
Ragnhild Hveger. Nieuwe successen der
Ned. zwemsters in Italië. (3de blad).
W i n t e r s p o r t: De wereldkampioen
schappen schaatsen te Helsinski en die der
skisport in Zakopane. (3de blad).
GAS VERSTIKKING TE DEN HELDER.
Oude dame om het leven gekomen.
Vanmorgen werd de 79-jarige alleen
wonende mevrouw Duinker in haar wo
ning aan de Loodsgracht te Den Helder
levenloos gevonden. Het bleek, dat zij door
gasverstikking om het leven was geko
men. De oorzaak moet gezocht worden in
het feit, dat een slag van de gaskraan was
losgeraakt.
DE SOESOEHOENAN VAN
SOERAKARTA OVERLEDEN.
Zondagmorgen te half acht is, na eèn
langdurige ziekte, overleden de Soesoehoe-
nan van Soerakarta.
De volledige naam en titels van den
overledene zijn: Pakoe Boewono (Spil van
de wereld), Senopati Ingalogo (aanvoer
der in den krijg), Abdoerrachman (dienaar
van den Barmhartigen), Safidin (heer van
het geloof), Panotogomo (regelaar van
den godsdienst), de Xde.
Hij was luitenant-generaal bij de legers
van Hare Majesteit de Koningin der Ne
derlanden, voerde het Grootkruis der Or
de van Oranje-Nassau met de zwaarden
en een twintigtal buitenlandsche onder
scheidingen.
De zoojuist overleden Zelfbestuurder
heeft een hoogen leeftijd bereikt (72 jaar)
na zeer lange regeering, waarin hij zeer
veel veranderingen heeft aanschouwd. Hij
was de hoogstgeplaatste der vier Javaan-
sche zelfbestuurders, om niet te spreken
van nog een paar honderd van hen buiten
Java.
Het beleid van vorst Pakoe Boewono is
zegenrijk geweest, niet alleen door zijn
verknochtheid aan het Nederlandsch ge
zag, en zijn soepelheid waar het samen
werking met gouvernementsvertegenwoor
digers betrof, doch ook omdat de overle
den vorst een open oog ^ad voor de be
hoeften van zijn land en de bevolking, en
wel speciaal waar het agrarische aangele
genheden betrof, de voornaamste welke
wel in zijn gebied konden voorkomen,
den medegedeeld, dat, te oordeelen naar
Wat de opvolging betreft kan nog wor-
hetgeen hieromtrent bekend is, voorname
lijk in aanmerking komen pangeran Han-
gabehi, die kort geleden ter gelegenheid
van hét regeeringsjubileum van H. M. de
Koningin met zijn familie in Nederland
vertoefde, en die de oudste zoon is van
den Soesoehoenan, en de daarop volgende
in leeftijd, pangeran Koesoemojoedo.
