STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Naar het Conclaaf
De sociale
rechtvaardigheid
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1939
30ste Jaargang No. 9265
S)e £eki&cli£0oiiAa/iit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abomu-tarleven zie pag.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V Nederland en Duitschland
„Eenige leden legden den nadruk op
het belang van goede betrekkingen met
het Duitsche Rijk en bepleitten, dat van
de zijde der regeering zou worden tegen
gegaan al datgene, wat de betrekkingen
kan vertroebelen".
Deze woorden uit het Voorloopig Ver
slag betreffende de Begrooting van Bui-
tenlandsche Zaken, uitgebracht door de
Eerste Kamer, zijn van de nationaal-socia-
listische Kamerleden.
Wij onderschrijven deze met volle over
tuiging.
Zij stemmen volkomen overeen met wat
wij herhaaldelijk hebben opgemerkt.
Wat b.v. door de nationaal-socialistische
pers wordt geciteerd uit het orgaan van
den Koninklijken Nederlandschen Toeris
tenbond is ook naar onze meening zéér af
keurenswaardig om de wijze, waarop daar
wordt geschreven over het hoofd van den
Duitschen Staat.
Wij staan dus naast de nationaal-socia
listische pers in onze afkeuring van al
dergelijke dingen.
Maar wij keuren ook af even sterk wat
in de N.S.B. zelf plaats grijpt en waar
door, voorzoover 't van haar afhangt, de
betrekkingen met het Duitsche Rijk móe
ten worden geschaad.
Alles wat kwaad kan wordt uitgelegd,
wat kan worden uitgelegd als onvrien
delijk voor Duitschland, wordt ook zoo
uitgelegd!
En daarin gaat men zéér ver, ongeloof
lijk ver!
Zoo zagen we dezer dagen in de natio
naal-socialistische pers de anti-Duitsche
gezindheid van dr. Colijn gedemonstreerd
in het feit, dat hij in een radio-rede had
geciteerd.... een woord van Chamber
lain!
Zulk een insinueerend gestook (als hier
tegen dr. Colijn) is, naar onze vaste over
tuiging, in strijd met de plichten van een
goed vaderlander!
Alle Kardinalen zullen
aanwezig zifn
In den St. Pieter is vanmorgen de
eerste der drie door Kardinalen te lezen
missen voor de zielerust van Paus Pius
XI opgedragen.
Op het oogenblik bevinden zich reeds
ongeveer vijftig van de 62 Kardinalen,
waaruit het Heilig College thans be
staat, te Rome. De anderen zijn onder
weg of staan op het punt naar Rome
te vertrekken. Men acht het zeer waar
schijnlijk, dat alle 62 Kardinalen aan
het Conclave zullen deelnemen, dat op
1 Maart zal aanvangen.
De laatst benoemde Kardinaal, de 61-
jarige Patriarch van Lissabon, Goncalves
Cerejeira, heeft besloten, dezer dagen per
vliegtuig naar Rome te vertrekken. Hij zal
de eerste Kardinaal in de geschiedenis zijn,
die zich met dit moderne verkeersmiddel
naar het Conclave begeeft.
Het Vaticaan heeft een speciale medaille
laten vervaardigen ter herinnering aan het
bestuur der Kerk door Kardinaal Pacelli
gedurende het interregnum na 's Pausen
dood („Sede vacante"). Aan de eene zijde
ziet men de beeltenis van Kardinaal Pa
celli. S.R.E. Camerarius" en het motto van
den Kardinaal „Opus Justitiae Pax". Aan
de keerzijde van de medaille ziet men de
sleutels van het Vaticaan, omringd door de
woorden „Sede vacante 1939". Ook de maar
schalk van het Conclave, Prins Ohigi en
Mgr. Mella di Sant'Elia hebben speciale
medailles laten slaan.
Bij de Requiemmis van vanmorgen, die
door Kardniaal Dolci in den St. Pieter is
opgedragen, assisteerde bij de Absoute de
Kardinalen Faulhaber, Vidal, Nasali-Rocca
en Verde. De dienst op 19 Februari wordt
gecelebreerd door Kardinaal Ascalesi, bij
de Absoute geassisteerd door de Kardinaien
v. Roey, Hland, Segura en Serédi. De laat
ste Requiemmis wordt gecelebreerd door
Kardinaal Schuster, bij de Absoute geas-
siteerd door de Kardinalen Dougherty, Mun-
delein, Cerejeira en Pacelli.
UIT DE VASTENBRIE
VEN DER DUITSCHE
BISSCHOPPEN
„WIJ LATEN ONS HET GELOOF NIET
ONTNEMEN"
Herderlijk Schrijven van den Bisschop
van Mainz.
In den Vastenbrief van den Bis
schop van Mainz, Mgr. Dr. Albert
Stohr, die op Zondag Quinquage-
simo wordt voorgelezen, bevinden
zich de volgende kenmerkende
passages:
Dit is de diepste wortel van de religieuse
ellende in onzen tijd, dat men doet, alsof
niet God, maar de mensch de hoofdzaak is;
dat men zich een God vormt naar behoeften
en naar eigen zin en dan nog aan ande
ren voorhoudt eerbied te hebben voor het
erbarmelijk maaksel van menschenhanden.
Zoo wordt God beroofd van Zijn waardig
heid en macht; niet Hij, m3ar de mensch
zit op den troon.
God is in alle godsdiensten en voor iede-
ren godsdienstigen mensch een „mysterium
tremendum", een geheim, dat eerbied en
heilige vrees wekt. Nu is dit voor velen
van onze volksgenooten een probleem ge
worden, en nog veel meer menschen wor
den door massa-pamfletten in dit probleem
meegesleept. Men wil dezen geweldigen,
ontzaglijken grooten God niet meer. Men
wanscht een God volgens mcnschenrnaat,
een „vriendgod", zooals de oude, Germanen
hem beminden: een God, waarvoor rnen
staat, niet knielt; een God, met wien men
zich op eenzelfde niveau bevindt, van wien
men zich niet op een afstand moet
houden
Wij gelooven, en wij zullen altijd geloo-
ven aan God, den Almachtigen Vader. Wij
laten ons dit geloof en het geluk daarvan
door niets, door absoluut niets ontnemen,
ook niet door de sirenenzang van nieuwe
profeten. Ook niet, als men ons erop wijst,
dat het misschien voordeeliger zou zijn, niet
meer tot de Kerk te behooren. Trouw aan
het geloof en trouw aan de Kerk zijn niet
van elkander te scheiden. Het is de oude
eerbiedwaardige geloofsbelijdenis der Kerk,
waarin wij het geloof aan God den Almach
tigen Vader, belijden, het geloof, dat ons
gelukkig maakt, rijk en blij. Daarom gaan
wij ontwrikbaar aan de hand van onze
Moeder, de H. Kerk, tot God, den Almach
tigen Vader. Een andere weg tot Hem be
staat er niet.
En dit geloof planten wij ovex op onze
kinderen, vast en onwrikbaar. Wij planten
het heel diep en trouw in het hart, opdat
de storm der tijden het niet kan ontworte
len. Daarom is het een van onze voornaam
ste zorgen, de kinderen stipt en regelmatig
naar de godsdienstles te sturen, :onder ons
te bekommeren om tegenkantingen en hin
derpalen, die men ons in den weg wil leg
gen. Het is ons een eereplicht, de kinderen
in den schoot der familie zelf te onderwij
zen in het geloof en hen het ouderlijke
voorbeeld te geven, dat dubbel zooveel uit
werkt dan het woord alleen
Tot geloofssterkte en geloofsvreugde, tot
geloofstroost en apostolaat zegene u de Al
machtige God.
v ALBERT, Bisschop van Mainz.
DE WERELD Ift
VOGELVLUCHT
BRUSSEL: De lieer Pierlot zwoegt hard
om een oplossing te vinden voor de taaie
regeeringscrisis. Gewoonlijk zijn regee-
ringscrisissen in de meer Zuidelijke landen,
in tegenstelling met ons bedachtzame en
secure landje, vrij spoedig opgelost Maar
deze crisis plaatst de kabinetsformateur
voor haast onoplosbare meoilijkheden. De
zaak-Ma rtens zit er tusschen en achter Mar
tens doemt de oude tegenstelling tusschen
Vlamingen en Walen op, extra verscherpt
door de opengereten herinnering aan het
Activisme gedurende de Duitsche bezet
ting. Het streven is nu, om de zaak-Mar-
tens te elimineeren, door deze kwestie
voor een eere-raad te brengen*.
Zooals men weet, werd de laatste dagen
de heer Martens, aanleiding tot de regee-
ringsmoeilijkheden, door een Franschtalig
blad der hoofdstad ervan beschuldigd, tij
dens den oorlog Belgische onderdanen aan
de Duitsche bezetters verklikt te hebben.
Men mag zich afvragen, waarom men eerst
thans voor den dag komt met feiten, die
zich 22 jaren geleden ?ouden hebben voor
gedaan.
Maar deze beschuldiging kan een ge
rede aanleiding zijn om de brandende kwes
tie op het zij-spoora van een eere-raad te
rangeeren.
MUNCHEN: Dat het Derde Rijk absoluut
niet van plan is, om de Kerkvervolging stop
te zetten, blijkt weer uit het bevel van den
rijksminister van onderwijs dr. Rust, waar-
TIENJARIG BESTAAN VEREENIGING
„KONINGINNEDAG".
Feestavond in de Stadszaal.
Ter gelegenheid van haar tienjarig be
staan hield de Vereeniging „Koninginne
dag" met leden en genoodigden dit waren
hoofdzakelijk vertegenwoordigers van be
vriende vereen igin gen, in de contact-com
missie samengebracht een feestavond in
de foyer van de Stadsgehoorzaal.
Deze avond werd geopend met een wel
komstwoord door den voorzitter, Ir. P. C.
Lindenbergh, die met vreugde constateerde
dat het ledental in de laatste jaren verdub
beld is, hetgeen spr. toeschreef aan het feit,
dat ons volk zich in moeilijke dagen nauwer
aaneengesloten heeft.
De burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bak-
huyzen, eere-voorzitter der Vereeniging,
hield vervolgens een toespraak.
Spr. wees er op, dat de Koningin in een
gunstig jaargetijde verjaart (in tegenstel
ling b.v. met Koning Willem III) en dat
dit ongetwijfeld een van de redenen is,
waardoor de jaarlijksche Koninginnedag
met zooveel luister is omstraald. Drie rede
nen worden echter nog veel meer in haar
persoon gevonden.
Koning Willem III was omgeven door een
aureool van mystiek, onze Koningin door
een aureool van vereering en sympathie.
De viering van den Koninginnedag is in
Leiden laat ter hand genomen. De nabijheid
van den Haag en de 3 October feestviering
zullen daarvan wel o.a. de oorzaken zijn.
De Vereeniging Koninginnedag is opgericht
uit een aandrang van de burgerij zelve. Spr.
noemde in dit verband in het bijzonder den
eersten voorzitter, den heer Questroo, van
wien veel te danken is. De Vereeniging
heeft zich altijd in 't bijzonder tot de kin
deren gewend en dat is zeer toe te juichen
geweest. Hier was een leemte. De eerste
jaren der Vereeniging waren moeilijk,
maar in den laatsten tijd is er reden van
voldoening. Er is alle aanleiding om de
Vereeniging van harte geluk te wenschen.
Spr. doet dit gaarne, ook als burgemees
ter.
Het is goed dat de burgerij zich telken
jare bezint op de zegeningen van het Ko
ningschap. Laat men zich eens voorstellen
hoe de toestand zou zijn als we hier een
republiek hadden met de vierjaarlijksche
ontketening van politieke hartstochten.
In vereering tegenover Oranje is ons volk
al traag, hoe zou het zich tegenover een pre
sident gedragen.
Op 31 Augustus eeren wij het Koning
schap. Maar wij vieren meer. Wij vieren
een hooge Vrouwe met een edele opvatting
van haar roeping, wijs en van een zeer
veelzijdige ervaring, die in ieders indi-
vidueele leven belang stelt, die deelneemt
aan het geestelijk leven van alle Hollanders.
Het is heerlijk, dat wij elk jaar op één dag
in 't bijzonder gedenken deze dingen.
De Koninginnedag geeft daartoe de ge
legenheid. Zij moge het nog land doen met
een groeiend ledental.
Een hartelijk applaus volgde op deze
rede.
Daarna werd door het filmbedrijf „Filco"
een aardige smalfilm van de hier ter stede
gehouden feesten ter gelegenheid van het
Regeeringsjpuibileum van H. M. de Konin
gin gedraaid. En verder werd de avond op
amusante wijze gevuld door Coos en Polly
Speenhof, die een goochelaar hadden mee
gebracht, die uitstekende dingen presteer
de en die verder zelf met een vroolijk lied
en een aardig kletspraatje de zaal in de
beste stemming brachten.
PLECHTIGE H. MIS VAN REQUIEM
VOOR Z.H. PAUS PIUS XI.
Aan Heeren Kerkzangers.
Donderdagmorgen om half tien zal, zoo
als reeds medegedeeld, in de kerk van O. L.
Vrouw Hemelvaart en St. Joseph aan den
Heerensingel een plechtige H. Mis van
Requiem worden opgedragen voor de ziele
rust van Z. H. Paus Pius XI.
Onder deze Requimmis zal een driestem
mige Mis van Perosi worden uitgevoerd.
Alle heeren kerkzangers der Leidsche
kerkkoren worden vriendelijk verzocht
hun medewerking te willen verleenen en
Woensdagavond half negen aanwezig te
zijn op de repetitie in de kerk O. L. Vrouw
Hemelvaart en St. Joseph.
Kap. E. A. M. PAAP.
HET LICHT OP
DEN KANDELAAR
Dat was het levensdevies, dat Christus
Zijn toehoorders voorhield, datzelfde pa
rool werd door onzen overleden Heiligen
Vader Paus Pius XI aan alle leeken voor
gehouden in het Plan van Katholieke Actie.
Het Licht op den kandelaarlichten
de menschendie hebben we noodig in
onze dagen. Lichtende menschen met het
hoofd omhoog, fier gekeerd naar de gouden
zonnestralen, de schouders forsch achter
waarts, met een blijde ziel, opgeruimd,
frisch en krachtig!
Dat moeten onze jongemannen in hun
vormingsjaren leeren, daarin zich trainen
blij gezind, met offervaardigheid, met liefde
voor hun onschatbaar geluk, kinderen Gods
te zijn.
Lichtende jongemannen, blijgezond,
goedgeluimd, een vreugdezon voor eigen
omgeving!
Lichtende jeugd, met redelijke zorg voor
het lichaam, door God geschonken om Hem
ermee te dienen.
Lichtende jeugdmet de volle overtui
ging, dat het lichaam ondanks zijn hooge
waarde toch altijd dienaar moet zij a van
de ziel!
Katholieke jongemannen! Weest gods
dienstig, weest een sociaal mensch, zorgt
voor je hoogere ontwikkeling!
Katholieke Jonge Middenstanders, een
van de middelen, die je kunnen helpen een
„man uit één stuk" te worden, is de Ka
tholieke Jonge Middenstandsvereeniging, de
K.J.M.V.!
Vrienden, Jonge Middenstanders! Ik be
weer niet, dat de K.J.M.V. de „alleen
zaligmakende Kerk" is.. Heel begrijpelijk
zoudt ge dan de schouders ophalen, zooals
je lacht om de reclame van een winkelier
in de Amsterdamsche Jordaan „Bij Janus
is alles .het beste"!
Maar ik beweer wel, dat ook voor U de
K.J.M.V. met haar gelegenheid, geregeld
persoonlijk contact te hébben met den
Priester, met haar goed overwogen en diep
doordacht program: Godsdienst, Sociale
vorming en Cultureele vorming een steun
is om meer van Uw leven te maken dan ge
er op „uw eentje" van maken kunt.
Lichtende jongemannen! Er zijn doffe,
futlooze, afgestompte jonge levens, die alle
„licht" kwijt zijnze wachten op uw
voorbeeld, op uw durf!
Vrienden, Jonge Middenstanders! Daar
ligt Uw Roeping! Uw Apostolaat!
E. A. M. PAAP pr.
Moderator K.J.M.V.
door de Katholieke theologische faculteit
van de universiteit van Munchen is geslo
ten. De Katholieke studenten zouden een
door Rust aangestelden hoogleeraar heb
ben geboycot, Het, is blijkbaar de bedoe
ling om de Katholieke universiteiten ge
leidelijk te verlammen, door het inbren
gen van aan de regeering welgevallige ele
menten en deze met alle den staat ten
dienste staande middelen te steunen.
Halo-verschijnselen
hier te lande
Gisterenmiddag werd veler aandacht ge
trokken door twee heldere lichtplekken,
een links en een rechts van de zon, die
regenboogkleuren vertoonden.
Het verschijnsel werd veroorzaakt door
de ijskristalletjes van de cirro-stratus wol
ken, die op ongeveer 8 a 9 K.M. hoogte zwe
ven. Het voorkomen van ijskristalletjes op
deze hoogte is een bijna alledaagsch ver
schijnsel. Echter zijn deze kristalletjes niet
altijd zoó doorzichtig en glad van opper
vlak als glas, zoodat de zon niet vaak ge
legenheid heeft door terugkaatsing of bre
king er een lichtspel met kleuren in te too-
veren.
Een van deze verschijnselen, de kleine
kring, is algemeen bekend en is dikwijls
rond de maan zichtbaar (gemakkelijker dan
bij de zon).
Behalve de hierboven vermelde bijzon
nen, vielen nog enkele andere halo-ver
schijnselen op te merken, waaronder een
paar raakbogen dicht bij het Zenith aan
de zijde van de zon. Zij deden aan regen
bogen denken, maar hebben daarmede al
leen het optreden van de kleuren gemeen.
Over deze halo-verschijnselen bestaat een
uitvoerig uitgewerkte theorie, die de ver
schillende vormen der halo's verklaart. In
teressant is het hierbij, dat de natuur ook
op dit gebied den geleerde steeds weer voor
verrassingen plaatst, iets wat het waar
nemen van de halo's voor den ingewijde een
bijzondere aantrekkelijkheid geeft, daar
men steeds de kans heeft iets zeer bijzon
ders of zelfs „iets nieuws" te zien.
VEREENIGING „KATHOLIEK LEIDEN".
Morgenavond laatste avond R.K. Win-
terprogram, met groot Vastenavondbal.
Iedereen, die in het bezit is van een
geldig toegangsbewijs, wordt verzocht op
tijd aanwezig te zijn.
Wij beginnen om 8.15 uur, in de groote
Stadsgehoorzaal en de zaal is om 7.45 uur
reeds open.
Plaatsbespreken. Voorbespreken
bij fa. Huibers, Haarl.str. 123 a 20 ct. per
plaats, en morgen in de vestibule van de
Stadsgehoorzaal van 12 uur a 10 cent per
plaats.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Rondom de erkenning- van Franco. (2de
blad).
De Katholieke theologische faculteit te
München gesloten. (2de blad).
Een uitdagende rede van Kundt, den
leider der Duitsche minderheid in Tsjecho-
Slowakije. (2de blad).
De sportvliegers Ileymans en Rous heb
ben pech. (Luchtv. 2de blad).
Binnenland
De Amerikaansche bloembollenhandel.
(3de blad).
Omgeving
Doodelijk ongeluk te Lisse. (2de blad).
^""]Tet Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
„De sociale rechtvaardigheid vordert
voor de arbeiders een salaris, dat
hun een eigen bestaan en dat van
hun gezin verzekert, men moet hen
helpen door een systeem van open
bare of particuliere verzekeringen,
die ben beschermen in tijden van
ouderdom, ziekte of werkloosheid
PIUS XI.
Encycliek „Over het
godloos communisme".
HULDIGING VAN DEN HEER
B. M. NOACH.
Bij zijn leeraarsjubileum aan de H. B. S.
Zooals wij reeds hebben gemeld, was hel
Donderdag j.l. vijf en twintig jaar geleden,
dat de heer B. M. Noach als leeraar in de
Neder! andsche taal en letterkunde aan de
Gem. H. B. S. aan den Hooge Rijndijk werd
verbonden.
Vandaag werd de jubilaris deswege ge
huldigde, vanmorgen door „de school"
vanmiddag heeft zulks plaats door de oud
leerlingen.
Hedenmorgen vereenigden zich directeur
leeraren en leerlingen in de aula der H. B.
S., terwijl daarbij mede aanwezig was de
oud-directeur dr. J. C. Schalkwijk en het
personeel der school.
Toen de jubilaris met zijn vrouw en zijn
twee zoons hadden olaats genomen werd
het eerst het woord gevoerd door den di
recteur der school, den heer dr. J. D. A.
Boks. Deze herinnerde er in de eerste
plaats aan hoe de heer Noach vijf en twin
tig jaar geleden zijn leeraars-ambt begon
aan de H. B. S., toenmaals nog aan de
Pieterskerkgracht gevestigd. Vanaf den be
ginne kenmerkte zijn onderwijs zich door
energie en goede vorm en zijn taak om de
leerlingen in te wijden in de schoonheid
der Ned. letteren en hen te helpen de moei
lijkheden door te komen der Ned. taal heeft
hij steeds tot groote voldoening van allen
ten uitvoer gebracht.
Wegens ziekte van dr. W. Prins werd
namens de docenten het woord gevoerd
door den heer dr. ir. P. Persant Snoep, die
de toespraak van dr. Prins voorlas en daar
aan een persoonlijk woord van gelukwensch
toevoegde.
Als stoffelijk blijk van belangstelling
bood spr. den heer Noach twee dichtwer
ken van Albert Verwey en de Geschiedenis
der Schilderkunst van Knuttel aan.
Voor de leerlingen werd het woord ge
voerd door Piet Singelenberg, die zijn
wenschen vergezeld deed gaan van een
schrijfmachine en bloemen.
Namens het personeel bood de concierge,
de heer P. C. van Vliet, bloemen aan.
Ten slotte dankte de heer Noach voor
de aangeboden gelukwenschen en geschen
ken.
Liefdadigheidsuitvoering St. Elisabeth-
vereeniging.
Dankbaar voor en verheugd over het
gunstig resultaat van bovengenoemde uit
voering die ook als zoodanig een succes
is geweest verzoekt het bestuur mede
te deelen, dat de inkomsten hebben bedra
gen 440.34, De uitgaven 40.18, het batig
saldo /400.16.
