Naar het einde van
den burgeroorlog
De bezetting van
Hainan
BUITENLAND
Een taaie crisis
LUCHTVAART
VRIJDAG 17 FEBRUARI 1939
DE LEWSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
VOOR DE ZIELERUST,
ven
PAUS PIU3 XI
Voor de zielerust van Z. H. Paus Pius XI
2yn in verschillende hoofdsteden plechtige
Requiem-diensten gehouden.
Te Brussel.
In de St. Gudule-hoofdkerk van Brussel
is een plechtige H. Mis van Requiem opge
dragen.
De H. Mis werd gecelebreerd door mgr.
van Cauwenbergh, wijbisschop van Meche-
len en bijgewoond door koning Leopold, die
vergezeld was van verschillende hooge hof-
dignitarissen, den pauselijken nuntius, den
voorzitter van den senaat, verschillende
leden van de afgetreden regeering-Spaak,
tal van oud-ministers en parlementsleden
en andere vooraanstaande personaliteiten,
o.a. uit de wereld der magistratuur en den
handel.
Aan het einde van den dienst werden de
pauselijke hymne en de Brabangonne ge
speeld.
Te Berlijn.
In de St. Hedwigskathedraal is een plech
tige H. Mis van Requiem opgedragen voor
de zielerust van Z. H. Paus Pius XI.
Als vertegenwoordiger van Hitler was
aanwezig dr. Meissner en als vertegen
woordiger van den rijksminister van bui-
tenlandsche zaken was staatssecretaris v.
Weizsaecker met den chef van het protocol,
von Doernberg verschenen.
Te Burgos.
Voor de zielerust van Z. H. den Paus is
te Burgos een plechtige H. Mis van Requiem
opgedragen, waarbij alle leden der regee
ring'tegenwoordig waren. Voorts waren in
de kerk aanwezig het geheele bij de Franco-
regeering geaccrediteerde corps diploma
tique, benevens vertegenwoordigers van
partij en weermacht.
Herdenking te Belgrado.
Gisteren is te Belgrado de Skoepsjtina
bijeengekomen.
De voorzitter heeft een rede gehouden,
waarin hij hulde bracht aan de nagedach
tenis van Z. H. Paus Pius XI. Deze rede
werd staande door de leden aangehoord.
Condoléance te Rome.
Bij de ontvangst der diplomaten door de
kardinalen te Rome heeft de deken van het
corps diplomatique, de Duitsche ambassa
deur von Bergen, een condoleance-rede ge
houden, welke door een deken van het H.
College, Z. H. Em. kardinaal Granito Pig-
natelli di Belmonte, beantwoord werd.
EEN PIUS XI-MUSEÜM TE DESIO.
Tegen den gevel van het geboortehuis van
Pius XI te Desio, het fabrieksstadje aan de
spoorlijn LuganoMilaan, welk huis tot
weeshuis is ingericht, hangt een groot bord
met het opschrift „Desio plange per la
morte del suo Papa". (Desio weent om den
dood van zijn Paus).
Volgens een bericht uit het stadje, dat
een deputatie burgers naar de begrafenis
plechtigheid te Rome stuurde, zal thans in
het geboortehuis een klein museum worden
ingericht.
Het weeshuis zal hiertoe speciaal afstaan
de kamer, waarin de Paus geboren werd,
alsmede enkele daaraan grenzende ruim
ten. Men zal er alles in bijeenbrengen, dat
eens aan den Paus toebehoorde en in het
•bezit van burgers van Desio is. Van ver
schillende kanten heeft men reeds toezeg
gingen voor bijdragen gekregen en men
hoopt, aldus een mooie en interessante ver
zameling van Pius Xl-relieken bijeen te
kunnen brengen en ook op deze wijze den
gestorven Paus te kunnen eeren.
DE PAUSKEUZE.
In het Fransche katholieke blad „La
Croix" schrijft de hoofdredacteur Léon
Merklen het volgende:
„Onze Heer Jezus Christus heeft niets
bepaald over de keuze van den Pontifex.
Het is alleen zeker, dat de Pauselijke macht
toebehoort aan dengene, die op wettige
wijze tot Bisschop van Rome wordt be
noemd. Het natuurlijk gevolg hiervan is
het volgende: de kanonieke wetgeving be
treffende de verkiezing van de Paus is niet
onveranderlijk; vervolgens moeten de kie
zers van den Paus wegens een of andere
reden verbonden z(jn met het bisdom Rome.
De Kardinalen nu maken deel uit van het
bisdom Rome, want zij zijn óf titulair bis
schop, óf titulair priester, óf titulair diaken
van een of andere kerk in Rome. Zoo
neemt Kardinaal Verdier b.v. deel aan het
Conclaaf als titulair aartsbisschop van de
Santa Maria in Ara Coeli en niet als Aarts
bisschip van Parijs". Wanneer de Paus
tijdens een Oecumenisch Concilie te Rome
zou sterven, dan zouden de in het concilie
vergaderde Aartsbisschoppen en Bisschop
pen geen Paus kunnen kiezen, maar alleen
de eerste leden der geestelijkheid van Rome,
d.w.z. de Kardinalen.
Ds normale beleefdheid.
Geldt zeker ook voor hel '-ffP
AZANA WEIGERT TERUG TE KEEREN.
Onderhandelingen door Engelsche
bemiddeling.
De republikeinsche minister Del Vayo
heeft gisteren zijn besprekingen met Azana
te Parijs voortgezet. Bevestigd wordt, dat
Del Vayo onmiddellijk na aankomst Azana
heeft gevraagd naar Madrid terug te kee-
ren en dat Azana blijft bij zijn besluit om
in Parijs te blijven. Azana zou ni. van
meening zijn, dat zijn terugkeer naar Ma
drid zou kunnen worden uitgelegd als een
goedkeuring van de politiek van tegen
stand tot het uiterste, terwijl hij gekant
blijft tegen zoo'n houding. Integendeel
wenscht Azana, dat zoo spoedig mogelijk
een einde komt aan de vijandelijkheden.
In dezen geest zou Azana, naar het
schijnt, Del Vayo op de hoogte hebben ge
bracht van de pogingen, die op het oogen-
blik worden ondernomen met het oog op
een staking van den oorlog. Rechtstreek-
sche onderhandelingen tusschen vertegen
woordigers der beide Spaansche partijen
bleken moeilijk tot stand te brengen. Der
halve zou men zijn toevlucht hebben ge
nomen tot tusschenpersonen. Men verze
kert in sommige Spaansche kringen, die
over het algemeen welingelicht zijn, dat
hooggeplaatste Britsche persoonlijkheden
er in zouden hebben toegestemd die rol op
zich te nemen.
De besprekingen zulucA iccus thans
aangevangen zijn op den grondslag van de
drie volgende eischen der republikeinsche
regeering, welke zeer dicht staan bij de
door Negrin opgesomde vredesvoorwaar
den tijdens de laatste.zitting van de Cortes
in Figueras op 2 Februari vóór de alge-
heele bezetting van Catalonië door de
rechtschen, n.l. 1. Ontruiming van het
Spaansche gebied door de buitenlandsche
vrijwilligers. 2. De verzekering, dat gee
nerlei represailles tegen de republikeinen
zullen worden uitgeoefend, 3. Verdwijning
van lederen buitenlandschen invloed op
het oogenblik, waarop het Spaansche volk
over zijn lot zal beslissen Wanneer deze
voorwaarden vervuld zijn, zou een wapen
stilstand gesloten kunnen worden.
Men heeft in dezelfde kringen trouwens
het gevoelen, dat over en weer oprecht ge
voerde onderhandelingen een soepeler
vorm der eischen zou kunnen opleveren.
Ten aanzien van den wapenstilstand over
weegt men. dai daarover zou kunnen wor
den onderhandeld hetzij metde regeering
te Madrid, hetzij met generaal Miaja. Men
is derhalve in deze kringen van meening,
dat tenslotte het einde van den corlog zou
afhangen van het antwoord der autoritei
ten te Burgos op de republikeinsche eischen
en men gelooft, dat slechts in geval, waar
in z(j categorisch geweigerd zouden wor
den een accoord onmogelijk zou worden,
wat daarvan ook het gevolg moge zijn.
WEINIG NIEUWS VAN HET FRONT.
In het officieele linksche legerbericht-
wordt melding gemaakt van de beschieting
van Madrid door de rechtsche artillerie,
terwijl verder van de fronten niets gemeld
wordt.
Ook in het te Salamanca uitgegeven
rechtsche legerbericht wordt gezegd, dat
zich aan de fronten niets vermeldenswaar
digs heeft voorgedaan.
verband met de bombardementen op
Madrid heeft de gemeenteraad besloten de
evacuatie van kinderen te hervatten. Een
honderdtal kinderen is door de zorg van
het Zwitsersche comité tot hulp aan Spanje
naar Albacete gebracht.
CATALAAN SCH ALS OFFICIEELE
TAAL AFGESCHAFT.
Zooals ook met het Baskisch het geval
geweest is na de verovering van Ncord-
west-Spanje door de rechtschen, is het Ca-
talaansch als officieele taal door Franco af-
GEEN MILITAIRE WERKEN AAN DE
FRANSCHE GRENS.
Gistermiddag zijn talrijke Fransche par
lementsleden, die tot de tegenwoordige
meerderheid behooren, onder voorzitter
schap van Louis Marin van de Republi
keinsche Federatie bijeengekomen.
Vallat van de Republikeinsche Federatie,
Badie, redicaal-socialist, en Devaux van de
Parti Social Frangais, die uit Burgos en
Barcelona teruggekeerd zijn, hebben den
toestand in het rech+~ he Spanje uiteen
gezet Valla .«vestigde, dat in het Pyre-
neeëngebied, dat reeds lang voor de ver
overing van Catalonië in handen van Fran
co was, beslist niets tot stand gebracht is,
dat ook maar in het minst het karakter
draagt van offensieve militaire werken. De
drie voornaamste vliegvelden in Noord-
Spanje. te San Sebastian, Vittoria en Lo-
grono, zijn leeg en geheel verlaten.
De parlementsleden wezen eveneens op
de vermindering van de buitenlandsche ef
fectieven in het rechtsche Spanje. De Ita-
liaansche effectieven, die 50.000 man heb
ben bedragen, zijn geslonken tot 20.000
man. De Duitsche effectieven zijn terug
gebracht tot enkele honderden en op het
oogenblik zijn er nog slechts ongeveer 40
vliegers.
EEN ZONDERLINGE UITLATING
Ook Nederland wordt erin betrokken
In de Japansche pers, aldus Havas, be
gint zich een campagne af te teekenen, de
Japansche regeering er toe te brengen van
het eiland Hainan gebruik te maken om
in de komende maanden pressie op Frank
rijk en Engeland te oefenen.
Tevens wordt door sommige bladen
scherpe critiek geoefend op den Japanschen
minister van Buitenlandsche Zaken, Arita,
omdat hij zoo geantwoord op de protesten
van den Franschen ambassadeur, Charles
Henry, en den Britschen ambassadeur,
Craigie, tegen de bezetting van het eiland
Hainan.
De „Osaka Asahi", die anders gematigd
is, schrijft o.a.: „Door Hainan te behouden,
beschikken w(j over dood en leven van
Hongkong en komt Indo-China binnen
onzen actie-radius. Frankrijk en Engeland
zyn voortaan niet meer in staat een vast
beraden houding tegenover ons aan te
nemen. Zij zullen meer en meer gevoeltn
hoezeer hun koloniale rijker door de Ja
pansche bezetting van Hainan worden be
lemmerd.
Het blad vervolgt: Nog een ander
land zal het gevoelen nJ. Nederland,
dat zich meester heeft gemaakt van
Ncderlandsch-Indië zonder het minste
offer te betalen voor de verwerving
daarvan. Wij wachten af tot dat land
zich bewust wordt van de nieuwe
situatie en ons den verkoop van
Nieuw-Guinea voorstelt".
De „Tokio Asahi" schrijf' in een hoofd
artikel, verheugd te zijn, dat Hongkong
Indo-China Singapore en Burma nu binnen
het bereik van de Japansche vliegtuigen
liggen.
In de „Nitsji Nitsji" schrijft de bekende
publicist Tokoedomi, die tevens lid is van
het Hoogerhuis: Wij zullen Hainan zoo
goed verdedigen, dat wij het nooit meer
zullen verliezen.
De „Times" over de bezetting van Hainan
Ten aanzien van de bezetting van Hai
nan door de Japansche troepen schrijft de
„Times" o.a. dat dit een blijk van wan
trouwen is, waarover de Fransche regee
ring een weinig verwonderd kan zijn. Het
is twijfelachtig of de huidige regenten van
Japan zich realiséeren hoe hun luchthartig
optreden in deze zaak schadelijk zal blij
ken voor hun land en den keizer, dien zij
dienen.
Wat betreft de verdere strategische ver
wikkelingen is de bezetting van Hainan
op het oogenblik niet alarmeerend.
De „Times" besluit met de verklaring
dat zelfs de meeste roekelooze Japannees
zich er soms over moet verwonderen, hoe
Japan nog langer kan vertrouwen op de
lankmoedigheid van Grort-Brittanië en
Amerika om niet in antwoord op de tal-
looze kwellerijen die economische wurging
toe te passen, welke voor Japan het groot
ste gevaar geteekent
BELGIË
PIERLOT STUIT OP MOEILIJKHEDEN.
Katholieken zijh tegen twee partijen
regeering.
In een gisteravond voor de pers afgelegde
verklaring zeide de kabinetsformateur Pier
lot, dat hij gisteren op nieuwe moeilijkheden
was gestuit. Het was hem gebleken, dat in
de Katholieke partij sterke tegenkanting
heerschte tegen deelneming aan een twee
partij enregeering (Katholieken en Socia
listen). Onder deze omstandigheden had hij
gemeend, dat hij er waarschijnlijk van zou
moeten afzien, de hem opgedragen taak te
vervullen.
De Katnolieken, die zich in beginsel be
reid hadden verklaard, in de regeering zit
ting te nemen, hadden Pierlot echter ver
zocht, niet terstond een besluit te nemen,
doch zich nogmaals met de liberalen in ver
binding te stellen. Ir elk geval was vol
gens Pierlot, thans de oplossing, in dezen of
genen zin, nabij.
Een zaken-kabinet de oplossing?
In een gisteravond gehouden bijeenkomst
van het directorium van het Katholieke
Blok, heeft de minister van financiën,
Janssen, een volledige uiteenzetting gege
ven van den financieren toestand des lands.
Deze uiteenzetting heeft volgens de „Libre
Belgique" diepen indruk gemaakt. Het al-
gemeene oordeel is, dat de financieele toe
stand van het land het beslist noodzakelijk
maakt, dat binnen den korst mogelijken tijd
een regeering wordt gevormd.
Waarom zou men gezien den ernst van
den financieelen toestand niet een z.g.
zakenkabinet samenstellen, dat alleen tot
taak zou hebben, de fii.ancieele kwestie op
te lossen en zich niet zou inlaten met de
vraagstukken van politieken aard?
De ".aak Martens zou inmiddels kunnen
worden voorgelegd aan een eereraad.
Op voorstel van Barnich hebben de
Vlaamsche en Waalsche socialisten, naar
de „Soir" meldt, een voorstel bestudeerd,
dat de totstandkoming beoogt van een
.,o^Lrv
Alleen stalenboeken met dit
merk op de kaft, bevatten
R&D behangsels in de
mooie, aparte „Fixa-color"
kleuren. Vraag ze Uw be
hanger nog heden op zicht!
Als U de nieuwe R&D series
16-47-48-49-50 of 51 door
bladert en de lage prijzen
ziet, zult U liever vandaag
behangen dan morgen! Een
nieuwe kamer, kunstzinnige
wanden, lichter, zonniger,
ruimer: R&D behang!
EENIGE FABRIKANTEN:
RatliAÖoodeheefver
Levering via Uw behanger. Toonkamera
te Leiden, Hooigracht 36.
godsvrede ten aanzien van de oultureele
autonomie en de verlangens op taalgebied,
opdat het mogelijk zal zijn, zich in het
bijzonder te wijden aan de economische en
financieele vraagstukken van België. De
raad van de Belgische werklieden partij
heeft dit voorstel aangenomen.
ENGELAND
OPTIMISTISCHE REDE VAN
SIR JOHN SIMON.
Aan een diner, aangeboden door de
British Steel Federation te Londen heeft
sir John Simon gisteravond een redevoe
ring uitgesproken, waarin hij o.m. zeide:
In het geheele land heerscht een ver
sterkt gevoel, dat de vooruitzichten van den
vrede zekerder worden. Men voelt dit toe
nemende vertrouwen in de atmosfeer, het
oefent zijn invloed uit op de City en geeft
meer aanmoediging aan de kooplieden. Deze
verspreide indruk is te danken aan een
combinatie van oorzaken, n.l. aan de weten
schap, dat wij berei< zijr om iederen nood
zakelijken last op ons te nemen om ons
veilig te maken; aan de nauwe en warme
overeenstemming tusschen Groot-Brittan-
nië en Frankrijk; aan onze goede betrek
kingen met Amerika; aan de vooruitzich
ten op een spoedig einde van den Spaan-
schen oorlog, zonder dat die over de gren
zen van Spanje uitgebreid is; en niet in
de laatste plaats aan de vastberadenheid,
waarmede Chamberlain zijn politiek ge
voerd heeft van bevordering van een beter
begrip met andere staten, hoe ook de vorm
is van hun regeering. en aan de koelheid
en de kracht, waarmede hij zijn koers ge
handhaafd heeft tijdens de recente maan
den -van ongerustheid.
IERLAND IN EEN OORLOG
NIET NEUTRAAL.
In de Dail heeft de Valera, sprekende
over de defensiebegrooting, verklaard, dat
Eire, hoe gaarne het dil ook zou willen, in
geval van een oorlog tusschen Engeland
en eenig ander land, onmogelijk neutraal
zou kunnen blijven. Hij zeide, dat het in
geval van oorlog voor de positie van Eire
van de grootste beteekenis was, dat de han
del met Engeland in vee en andere produc
ten zou kunnen worden voortgezet.
BOM ONTPLOFT TE SOMERSTOWN.
Gistermiddag is op het station Somer-
stown in een wagon, welke geladen was met
stroo om in te pakken, een bom ontploft.
Eén persoon werd gewond. De bom was in
het stroo verborgen.
TSJECHO SLOWAKIJE
ILLEGALE COMMUNISTISCHE
ACTIVITEIT.
De Praagsche politie heeft gisteravond
vijf personen gearresteerd op grond van
een onderzoek, dat thans wordt ingesteld
naar illegale werkzaamheid van commu
nisten.
Er is in meer dan 2000 huizen een onder
zoek ingesteld.
HONGARIJE
HONGAARSCHE CRISIS OPGELOST.
Zelfde kabinet, nieuwe premier.
Graaf Paul Teleki, minister van onder
wijs en eeredienst in het afgetreden kabi
net, heeft gisteren de regeeringscrisis op
gelost.
Met uitzondering van den minister-pre
sident, is het nieuwe kabinet op dezelfde
wijze samengesteld als het vorige. Imredy
maakt geen deel meer uit van de nieuwe
regeering, graaf Teleki Is thans minister
president.
Minister-president Teleki heeft in de re-
geeringspartij verklaard, dat het feit, dat
de samenstelling ongewijzigd is gebleven
het beste bewijs vormt, dat het voornemen
bestaat, de politiek van Imredy ongewij
zigd voort te zetten, in de buitenlandsche
zoowel als de bipnenlandsche politiek.
De nieuwe regeering handhaaft de wets
voorstellen op de Joden, zoowel als die be
treffende grondwethervorming in ongewij-
zigden vorm.
Havas wijst er op, dat Hcman de por
tefeuille van eeredienst van Teleki heeft
overgenomen.
PALESTINA
ZEVEN ARABIEREN TER DOOD
VEROORDEELD.
Het militaire gerechtshof te Jerusalem
heeft zeven Arabieden in twee dagen tijd»
ter dood veroordeeld, n.l. vier gisteren en
drie Woensdag. Al deze Arabieren waren
een week geleden ten Zuiden xan Bethle
hem gevangen genomen door Britsche
troepen. Een groote groep gewapende Ara
bieren heeft naar voorts kan worden ge
meld te middernacht de gebouwen van
het spoorwegstation in de vlakte van Es-
draelon in brand gestoken. De gebouwen
brandden tot den grond toe af.
AMERIKA
EÉN TOESPRAAK VAN MEVROUW
ROOSEVELT.
Mevrouw Roosevelt heeft in de land-
bouw-faculteit van de Cornell-universiteit
te Ithaca een toespraak gehouden, waarin
zij stelling heeft genomen tegen het isola
tionisme. „Het is natuurlijk, zeide zij, dat
de staten die nog niet bevredigd zijn, voort
zullen gaan met het verwekken van on
rust. Wjj moeten weten, wat Amerika zal
doen in geval van oorlog. Wij kunnen in
deze zaak geen beslissing nemen doch wij
moeten vastbesloten zijn onze rol te spelen
in de beslissing. In het tegenovergestelde
geval zou de wereld op een helling ko
men en het volgende geslacht het einde
van de beschaving kunnen zien.
Buitenlandsche berichten
OP 123-JARIGEN LEEFTIJD
OVERLEDEN.
De Poolsche bladen maken melding van
het overlijden van Ester Finkelstein, die
123 jaar oud moet zijn geworden. Haar na
geslacht bestaat uit 132 kleinkinderen en
achterkleinkinderen.
WAT IN ROOK VERGAAT....
Volgens de nieuwste statistieken rookt
men in Amerika 1045 sigaretten per jaar
en per hoofd. Daarmee staat Amerika aan
de spits van de wereld der rookers. Op de
tweede plaats komt Engeland met 946 si
garetten per hoofd en per jaar. Dan volgt
Mexico met 740 en België met 630 sigaret
ten per hoofd en per jaar.
Een Franschman rookt gemiddeld per
jaar slechte 412 sigaretten.
(Volgens een elders geplaatste statistiek
wordt er in Nederland ook niet weinig ge
rookt!)
EEN FOKKER VOOR VISCH-
VERVOER
De Palestijnsche correspondent van het
A.N.P. schrijft d.d. 12 Februari:
Onder medewerking van den bekenden
vlieger Duschinsky, de vroegere privé-
piloot van den Tsjechischen schoenen
fabrikant Batai is in Palestina opgericht
de Commercial Aviation Company, welke
een Fokker vliegtuig voor veertien passa
giers met 2800 kilo laadvermogen heeft
gekocht. De maatschappij stelt zirh in de
eerste plaats ten doel het vervoer van
visch uit de bocht van Akaba naar de Pa
lestij nsche steden.
De visscherij in deze zeer vischrijke
bocht heeft tot dusver geen ontwikkelings
mogelijkheid gehad door gebrek aan tran
sport faciliteiten.
DE INDIë-VLUCHT VAN ROUS EN
HEYMANS
De heeren Heymans en Rous, die giste
ren van Schiphol zijn opgestegen voor hun
sportvlucht naar Indië, en tot tweemaal
toe naar Vlissingen moesten terugkeeren in
verband met de slechte weersomstandig
heden boven België, zijn vanochtend te
7.40 van Vlissingen vertrokken, met Turijn
als eindbestemming voor heden.
DE POSTVLUCHTEN OP NED. INDIë
De positie der K.L.M. postvliegtuigen op
de Indië-lijn was gisterenavond als volgt:
Op de uitreis bereikten de „Emoe"
Singapore, de „Oehoe" Basrah en de „Gier"
Napels.
Op de thuisreis arriveerde de „Peli
kaan" te Jodhpoer en de „Reiger" te Me-
dan.
Gisterenmiddag om 17.05 is de „Wiele
waal" op Schiphol geland.
