Plechtige bijzetting van Z.
H. Pius XI
De doode Paus voor het leatst door St. Pieter gedragen
Indrukwekkend
ceremonieel
Het Conclaaf
WOENSDAG 15 FEBRUARI 1939 30ste Jaargang No. 9262
Bureaux Papengracht St. Adv. *n Abatm.-tarieven ife paf. 8
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103008. Postbus 11.
V Is bedroevend!
Toen gisteren de voorzitter der Twee
de Kamer een rede hield, waarin hij Z.H.
Paus Pius XI herdacht, verlieten twee
Staatk. Geref. de heeren Kersten en Zandt
de vergadering. De andere leden hoor
den de rede staande aan.
De houding van die twee leden der Twee
de Kamer is bedroevend.
Bedroevend, maar niet voor de nage
dachtenis van den Paus, die is geweest een
„leider der volken" (Alg. Handelsblad, 14
Febr.), die „ver uitstak boven zijn tijdge-
nooten" (socialistische pers, 10 Febr.).
De nagedachtenis van de in héél de we
reld erkende en geëerbiedigde geestelijke
en zedelijke grootheid van Pius XI
wordt natuurlijk niet besmet door dit klein
gedoe van twee Nederlandsche Kamerle
den. Natuurlijk niet.
De houding, die deze lieden hebben aan
genomen, is bedroevend voor hen zelf.
Wij hebben waarachtig medelijden met
zulk 'n enge geestesgesteldheid. Als men
daarin moet leven!
Nu wij over het optreden der twee Staat
kundig-Gereformeerden 'n paar opmerkin
gen maken is 't eigenlijk niet „te veel
eer"? willen wij nog wat zeggen over iets
anders.
In een gemeente heeft de burgemeester
die Katholiek is bij het overlijden van
den Paus de vlag halfstok laten hijschen
van een toren, die aan de gemeente be
hoort, maar op een Protestantsche Jcerk
staat.
Wij willen onmiddellijk verklaren, dat
wij het hoogstwaarschijnlijk niet zouden
hebben gedaan.Men kan o.i. beredeneeren
en aanvoelen, dat 't beter zou zijn ge
weest, als die burgemeester genoemde han
deling zou hebben nagelaten.
M a ar is dit nu een feit, om er zóó ver
ontwaardigd over te zijn, als blijkens
berichten in liberale bladen Protestanten
in die gemeente zijn, en er om gewich
tige beschouwingen aan te wijden, als in
enkele liberale bladen?!
Hier blijkt weer, dat wij ook klein kun
nen zijn in alles, waarin een klein volk
klein kan zijn!....
In Amerika heeft de internationale raad
voor religieuse opvoeding, welke 41 Pro
testantsche secten in de Vereenigde Staten
en Canada omvat en meer dan 24 millioen
geloovigen telt, een resolutie aangenomen,
waarin het diepe medeleven met de Ka
tholieken wordt betuigd ter gelegenheid
van IvC overlijden van Z.H. den Paus.
In Nederland ontstaat er kabaal, als er
een vlag halfstok hangt van een toren op
een Protestantsche kerk!
Dc godsdienstvrijheid
in Spanje
In een circulaire over Spanje, welke een
oproep bevat, om aan de „republikeinen"
aldaar (zoo worden aangeduid degenen,
die tegenover Franco staan) alsnog strijd
middelen te verschaffen, wordt een afzon
derlijk woord gericht tot de Katholieken.
„Katholieke medeburgers!
Men zegt u, dat in Spanje de Gods
dienst heeft gezegevierd. Dat is on
waar. Het zijn de troepen van Musso
lini en Hitler, die heerschen in het z.g.
nationalistische Spanje. Zij brengen er
het nazi-heidendom, anti-semitisme,
anti-katholicisme, dat reeds in Italië
en Duitschland hoogtij viert! Helpt mee
de Spaansche republiek ondersteunen,
die de eenige is die godsdienstvrijheid
en recht laat zegevieren!"
Nu willen wij vooralsnog niet behooren
tot de „men", die positief beweert, dat de
Godsdienst in Spanje heeft gezegevierd.
Wij hebben goede hoop, dat de Gods
dienst, dat de Kerk in Spanje de toekomen
de vryheden en rechten zal erlan
gen onder het regiem van Franco.
Maar wij moeten, alvorens met ze
kerheid hierover te kunnen oordeelen,
voorzichtigheidshalve nog even de feiten
afwachten.
Vast staat echter, dat het onzinnige bru
taliteit is, te beweren, dat de Godsdienst
wel zijn hem toekomende vrijheden en
rechten bezeten heeft en bezitten zal onder
een „republikensche" regiem in Spanje!
Een dergelijke brutaliteit is toch te on
zinnig, dan dat iemand er geloof aan zou
hechten!
De gruwelijke, de barbaarsche vervol
ging van Godsdienst en Kerk onder het
„republikensche" systeem in Spanje was
een on verdragelij k 1 ij d e n voor t a 11 o o-
ze Katholieken in Spanje! Dat feit staat
toch nu wel historisch vast, zóó dat men
het niet meer door brutale ontkenningen
loochenen kan!
Te 4 uur gisterenmiddag heeft de begra
fenis plaats gehad van het stoffelijk over
schot van Z.H, Paus Pius XI.
De toegang tot de Sint Pieter werd in den
loop van den middag voor het publiek ge
sloten. Slechts een beperkt aantal perso
nen, onder wie de familie van den Paus,
de kardinalen en bisschoppen, het diplo
matieke corps, Romeinsche adel en pa
triciaat, konden de indrukwekkende plech
tigheid bijwonen. De geheele basiliek baad
de in een zee van electrisch licht.
Het stoffelijk hulsel van den overleden
Paus werd van de doodsbaar in de Sacra
mentskapel genomen en op de schouders
van de draagstoeldragers naar den absis
gebracht, onder het zingen van de psalmen
Miserere en In Paradisum. De stoet werd
gevormd door de kanunniken, omringd door
leden van de edelgarde van de Zwitsersche
garde en geëscorteerd door toortsdragende
reguliere geestelijken. Daarop volgden de
familieleden van den Paus, prelaten en
edellieden van het Pauselijke hof.
Nauwelijks had de klok van St. Pieter
vier uur geslagen, schrijft een ooggetuige
in „De Tijd", of wij hooren dat de droeve
plechtigheid der begrafenis in de Sacra
mentskapel haar aanvang heeft genomen.
Zacht klagend klinkt door de machtige
ruimte van den St. Pieter 't Miserere. Ook
zonder te zien weten wij, wat gebeurt. De
Paus wordt met groote piëteit van de kata
falk afgenomen en op een baar neergelegd.
Acht kamerdienaren in purper dragen de
baar op hun schouders. In processie wordt
langzaam het stoffelijk overschot naar het
priesterkoor gedragen en recht voor het
altaar neergezet.
Allereerst verschijnt dan het koor, de Ca-
pella Giulia, onder leiding van maestro
Poezi. Dan verschijnen de pastoors van
ïtome in witte superplis met zwarte stola,
dan Zwitsers en Palatijnsche gardisten.
De volgorde ontgaat ons verder,
want daar, daar is de Paus op Zijn
baar, de doode Paus, die, in Zijn ver
heven on-aardsche verschijning zoo
geheel aan de luide drukte der wereld
ontstegen, in Zijn oneindige rust, den
blik magisch gevangen houdt. Men
legt Hem op de purperen katafalk en
dan zien wij dat het gansche priester
koor is volgestroomd.
Het koor, de pastoors van Rome, de
Zwitsers en Palatijnsche gardisten, de ka
nunniken van St. Pieter, Mgr. Vicentini in
zwarten koormantel en witten mijter op, de
kardinalen en leden van de Nobile Antica-
Een menigte, zeer ingetogen en vol eer
bied, maar toch: hoever verwijderd van die
witte rust, waarin de Paus op de hooge
katafalk boven die menschenmenigte ligt,
geheel alleen met het kruis, dat uitrijst
boven de hoofden.
De Kardinalen nemen plaats in de koor
banken. Hun aantal is sinds de overbren
ging van het stoffelijk overschot van den
H. Vader naar den St. Pieter toegenomen.
O.a. merken wij op Kardinaal Hinsley,
aartsbisschop van Westminster, en Kardi
naal Delia Costa, aartsbisschop van Floren
ce, in wien men te Rome den toekomstigen
Paus ziet. Hij is een magere ascetische ver
schijning met donkere, bezielde oogen in
het bleeke gelaat. Zijn groote vroomheid is
algemeen bekend en onder het volk zegt
men van hem, dat hij wonderen doet. „Un
vero Santo" zoo noemt men hem.
De laatste absoute.
Mgr. Vicentini intoneert de antifoon
„Exultabunt Domino" en vervolgens wordt
het In Paradisum gezongen. Mgr. Vicen
tini verricht nog eenmaal de absoute, hij
besprenkelt' de katafalk met wijwater en
bewierookt haar.
Terwijl de psalm „Sicut cervus" ge
zongen wordt, nemen de kamerdiena
ren het stoffelijk overschot van den
Paus van de katafalk, waarna het
lichaam in de drievoudige kist wordt
neergelaten.
Een onderdeel van de begrafenis
ceremoniën, waarbij menigeen het
hoofd afwendt. Velen staan de tranen
in de oogen en men hoort zacht en on
derdrukt snikken. Het is alsof bij velen
eerst nu het bewustzijn doordringt, dat
Pius XI de Christenheid ontvallen is.
H. H. Exc. Mgr. Confalonieri en Res-
pighi bedekken het gelaat en de han
den van den Paus met witte zijden
sluiers, waarop Mgr. Ferraro, kanselier
van het Vaticaanse..e kapittel, het eer
ste deel van de acte der begrafenis
voorleest.
Vervolgens treedt Mgr. Bacci naar voren
om het elogium, de korte in het Latijn ge
stelde levensbeschrijving van Paus Pius XI
voor te lezen. Zij is op een perkament ge
schreven en wordt na voorlezing in een
koperen huls aan de voeten van het stof
felijk overschot van Pius XI neergelegd,
tegelijk met een beurs van rood fluweel,
waarin zich de gouden, zilveren en bronzen
penningen en medailles bevinden, welke
onder de regeering van Pius XI werden ge
slagen.
De sluiting van de kist.
De knechten yan Sint Pieter, de zooge
naamde Sampietrini, brengen dan het dek
sel van de cypressenhouten kist, waarop
een donker gouden kruis afsteekt, aan. Het
wordt op de kist gelegd en met violette
zijden linten gesloten. Kardinaal Pacelli,
de Camerlengo, die daarbij de cappa magna
draagt, zegelt de linten met lak, waarna
het deksel verder gezegeld wordt door Mgr.
Nardone, deken van het kapittel van St.
Pieter. Tenslotte volgt, terwijl Mgr. Fer
raro de acte der begrafenis ten einde leest,
de sluiting van de looden kist. Dan hebben
vele kardinalen en kanunniken den St. Pie
ter reeds verlaten en krijgt de plechtigheid,
men vergeve ons het woord, een eenigszins
ambachtelijk karakter.
De looden kist wordt dicht gesoldeerd en
zoo ziet men twee felle steekvlammen bran
den.
Op het deksel van de looden kist
staat het wapen van den Paus en de
inscriptie: „Hier l;gt begraven het
lichaam van Paus Pius XI, die leefde
82 jaar, acht maanden en tien dagen,
de Kerk Gods uitstekend bestuurde
gedurende 17 jaar en vier dagen en
stierf den lOen Februari 1939".
Het werk neemt meer dan een half uur
in beslag. Kardinaal Pacelli verzegelt het
deksel met lood. Hij staat nog een oogen-
blik met gebogen hoofd aan het voeteinde
van de kist. Dan verlaat ook hij den St.
Pieter. Het deksel van de olmenhouten kist
wordt met schroeven bevestigd.
Dan herkrijgt de plechtigheid voor
een oogpnblik weer een geheel en al
gewijd karakter. In processie met het
kruis voorop, terwijl de ritueele ge
zangen en gebeden opklinken, wordt
de kist, welke gedekt wordt door een
kleed van rood 'amé* op een lagen
wagen naar de confessio van Sint
Pieter gevoerd.
Het is donker geworden in den St.
Pieter. Vaag in het duister rijst de
stellage op, welke dienen moet om de
kist in de crypte neer te laten. Ge
stalten verschijnen op het hoog ge
legen platform, dat zich onder de stel
lage bevindt. Wij herkennen o.a. met
moeite Mgr. Kaas, den econoom en
secretaris van het kerkgebouw van St.
Pieter. Het late licht valt Rembrantiek
op den gouden helm van een edel-
gardist.
Een oogenblik zien wij de kist, die
bijna vierkant lijkt, in de hoogte zwe
ven, daarna zakt de kist langzaam naar
beneden.
Wie de kardinalen
vergezellen
In aansluiting op onze mededeelingen
over de wijze waarop een Conclaaf wordt
gehouden, laten we hieronder nog enkele
bijzonderheden volgen.
Bij het Conclaaf, dat Paus Leo XIII op den
Pauselijken troon verhief, waren 249 per
sonen ingesloten. Zooals men immers weet
mag geen der aanwezigen, die bij het con
claaf betrokken is, met iemand van de bui
tenwereld in aanraking komen. Er waren
toen 60 Kardinalen, die aan de verkiezing
deelnamen, die ieder hun eigen secretaris
hadden meegebracht, die „Conclavist" ge
noemd wordt; bovendien is er een secretaris
in reserve aanwezig, voor het geval dat een
der aanwezige ziek mocht worden. Verder
had iedere Kartpnaal zijn kamerdienaar.
De Kardinaal Deken die gewoonlijk zeer
oud is en die toen ziekelijk was, had ge
bruik gemaakt van zijn recht om zich ter
zijde te den staan van een tweede „con
clavist".
Er is ook aanwezig een biechtvader voor
de deelnemers en drie religieusen die den
koster behulpzaam zijn.
Er zijn twee Broeders om de H. Mis te
dienen; gedurende het conclaaf celebreeren
de Kardinalen zelf niet de H. Mis, doch na
deren zij iederen dag tot de H. TafeL
De secretaris van het Conclaaf (die later
tot de Kardinale waardigheid wordt ver
heven) en die terzijde wordt gestaan door
een auditeur, brengt ook zijn eigen kamer
dienaar mee. Dan zijn er nog de Substituut
van de secretarie, zes ceremoniemeesters,
van de secretarie, ceremoniemeesters, enz.
enz., nog een aantal andere personen voor
aangegeven werkzaamheden.
Ook bij de drie andere daaropvolgen
de keeren dat er een conclaaf gehouden
werd, waren ongeveer een gelijk aantal per
sonen ingesloten. Thans echter zal dit aan
tal minder talrijk zijn, daar Pius XI be
paald heeft dat iedere Kardinaal niet meer
dan één bediende V-ij zich mag hébben.
DE ROUWDIENST VOOR DEN
OVERLEDEN PAUS
De Requiem-Mis te 's Gravenhage
Bij de pontificale Mis van Requiem, welke
morgen in de kerk van den H. Jacobus al
daar door den pauselijke internuntius mgr.
P. Giobbe zal worden opgedragen, zal H.M.
de Koningin zich doen vertegenwoordigen
door haar grootmeester J. H. F. graaf du
Monceau en haar adjudant, den luitenant
ter zee eerste klasse jhr. E. J. van Holthe.
Het R. K, Vluchte
lingenwerk
DRINGEND HULP NOODIG.
Rede van den heer Venings over den
arbeid van het vluchtelingencomité.
WAT PER WEEK WORDT
UITGEGEVEN.
„Hoe meer men over het vluchtelingen
probleem spreekt, des te moeilijker wordt
het. Elke onvoorzichtige uitlating kan bo
vendien naamlooze en onherstelbare scha
de berokkenen aan de vluchtelingen, het
werk voor hen en het Nederlandsche
volk".
Aldus de voorzitter" van het R.K. Vluch
telingencomité, de heer H. J. C. Venings,
in een rede, die Maandag te Den Haag
hield.
Maar desondanks wilde spr. toch iets
over het vluchtelingenprobleem en de
moeilijkheden, die het katholieke vluchte
lingenwerk in Nederland ondervindt, zeg
gen.
Spr. is er van overtuigd, dat katholiek
Nederland niet alles doet, wat mogelijk is
om de vluchtelingen te helpen. Dat komt
waarschijnlijk, omdat men onvoldoende
inzicht heeft in de zware taak, die aan het
Kath. Vluchtelingencomité is opgelegd.
Het schraapt wat geld bijeen, bedelt links
en rechts en steunt grootendeels op den
sterken arm van het Hoogwaardig Epis
copaat. En toch, de arbeid groeit met den
dag, uit alle landen van Europa, Polen,
Italië, België, Duitschland komen bij het
comité aanvragen om toelating en hulp
binnen. Reeds 20 man personeel heeft het
bestuur aan den slag moeten zetten om
het w--" -or de kath. vluchtelingen af
te doen. Per dag worden driehonderd
menschen gekleed en gevoed op kosten
van het comité. Zóó sterk is het werk aan
het bureau te Utrecht opgeloopen, dat er
bijna niet meer door te komen is: 600
aanvragen wa^Men op afdoening.
Wat beteekent zoo'n aanvrage?
Zoo n aanvrage moet worden beant
woord met uitvoerige gegevens in vijf- en
zesvoud, een document, dat enkele dagen
arbeid vordert.
Het is, dank zij de medewerking van de
geestelijkheid in Duitschland en Oosten
rijk, nie* zoo moeilijk de vervolgden in
Nederland te krijgen, maar het is bij- ol
der zwaar deze menschen, eenmaal hier
binnen onze grenzen, te onderhouden.
Wanneer men bedenkt, dat per week per
persoon de kosten op 10 worden ge
raamd dan weet men iets, doch niet alles.
Var deze vluchtelingen moeten zoo spoe
dig mogelijk het land verlaten. Echter zij
bez'tten noch geld om een overtocht te
betalen, noch de vereischte waarborgsom,
die de Ver. Staten, Canada, Chili enz.
stellen.
Door de Neurenberger wetten worden
in Oostenrijk b.v. 300.000 menschen ge
troffen, waarvan er intusschen reeds
70.000 geëmigreerd zijn. Van hen behoo-
OU nummer bestaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De kwestie der erkenning van Franco.
(2de blad).
Zondag geen redevoering van Mussolini.
(2de blad).
Regeeringscrisis in Hongarije. (2de blad).
Binnenland
Bezoek van H. M. de Koningin aan Bel
gië. (1ste blad).
Een beschouwing over de verhouding
tusschen Nederland en Duitschland. (4de
blad).
Het werk van het R.-K. Vluchtelingen
comité. (1ste blad).
HET BEZOEK VAN H. M. DE KONINGIN
AAN KONING LEOPOLD.
Datum thans officieel vastgesteld.
Naar van officieele zijde wordt me
degedeeld, is thans vastgesteld, dat het
bezoek van H. M. de Koningin aan
Z.M. den koning der Belgen zal plaats
vinden van 23 tot en met 26 Mei a.s.
ren er 15000 tot den katholieken of pro-
testantschen godsdienst. In het komende
jaar zullen ongeveer 50.000 Joden Duitsch
land moeten verlaten, van wie ongeveer
5000 katholieken. Deze zullen worden ge
holpen, maar zonder dat zij ons land aan
doen. Over de grens worden slechts die
genen gehaald, van wie vast staat, dat zij
in levensgevaar verkeeren. Voor hen al
leen worden de beroemde „groene" kaar
tjes verstrekt.
Men heeft wel eens gezegd, dat de
Regeering niet soepel genoeg is in de
toelating van vluchtelingen. De heer
Venings deelde mede, dat deze opvat
ting ten eenen male onjuist is. Het
geheele vluchtelingenprobleem wordt
behandeld door vertegenwoordigers
van de vluchtelingencomité's, die elke
week te zamen met en onder voorzit
terschap van den minister van Bin-
nenlandsche Zaken vergaderen in te
genwoordigheid van een plaatsvervan
ger van den minister van Justitie.
Deze vergadering adviseert over de
telkens opkomende problemen.
De samenwerking met de verschillende
comité's is zeer goed, vooral de protes
tantsche. Het ligt dan ook voor de hand,
dat waar mogelijk deze samenwerking
moet worden uitgebreid, om tot grootere
resultaen te komen.
In verband hiermede deelde spr.
mede, dat het plan bestaat spoedig te
Utrecht een congres te houden, waar
toe alle katholieke en protestantsche
vluchtelingencomité's in het buiten
land zullen worden uitgenoodigd.
Inhiger samenwerking is dringend ge-
wenscht, want ingewijden hebben de vas
te overtuiging dat de toestand der uitge
drevenen nog veel ernstiger zal worden.
Het ziet er naar uit, dat ook vrouwen en
kinderen enmisschien priesters zullen
worden vervolgd.
Met deze mogelijkheden moet rekening
worden gehouden. Daarom laat men voor
al niet te veel kinderen toe. Ook verleent
het comité geen steun aan Joodsche vluch
telingen, maar aan katholieke vluchtelin
gen. Wel is waar zijn zij voornamelijk in-
tellectueelen, maar het comité heeft ook
een open oog voor de arbeiders.
Uit dit alles kan men besluiten, dat de
katholieken in Nederland meer belang
stelling moeten toonen voor het werk van
het comité.
Noodzakelijk is, dat men zich bereid
verklaard een of meerdere vluchtelingen
op te nemen en te onderhouden.
Bij de daarna gehouden besprekingen
stelde de heer Borgholz, voorzitter van
het Comité Kath. s-Gravenhage, voor,
in Den Haag een R.K. Vluchtelingenco-
mté te organiseeren. Spr. zal zich nader
met het Utrechtsche Comité in verbin
ding stellen.
De vergadering, die stond onder leiding
van den heer Schnebbeleé werd o.m. bij
gewoond door mr. Van Angeren, secreta
ris-generaal van het Departement
Justitie en eenige Kamerleden.
„Tijd".