Ernstige ontploffing
bij* Philips-v. Houten
te Weesp.
BINNENLAND
KERKNIEUWS
DINSDAG 24 JANUARI 1939 30ste Jaargang No. 9243
Bureaux Pa pen gracht SS. I Adv. en Abonn.-tar!even rie paf. t
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.^ DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V Partijen-politiek moet
gesaneerd worden.
Wij wezen er gisteren op, dat het volk de
excessen van de partijen-politiek beu is.
En wij noemden reeds als één dier ex
cessen de verworden z.g. oppositie-poli
tiek.
Een verworden oppositie-politiek is het,
wanneer de minderheid aan de meerder
heid of aan de uitvoerende macht verlan
gens kenbaar maakt, eischen stelt, waar
aan zij zelf ook niet zou kunnen voldoen,
indien zij aan de uitvoerende macht deel
nam.
Iedere partij, iedere afgevaardigde be
hoort alle voorstellen, die haar of hem ter
beoordeeling worden voorgezet, te beoor-
deelen op hun zakelijke waarde en
daarbij mag niet van invloed zijn de
vraag, door wie(n) deze werden inge
diend.
De door ons gewraakte oppositie-politiek
wordt sterk bevorderd door een soort van
kleingeestigheid, welke men herhaaldelijk
helaas! bij partijen kan constateeren
en welke hierin bestaat, dat men als vol
maakt beschouwt, wat zijn eigen partij
doet, en, wat andere partijen doen, vooral
als zij in beginsel ver van eigen partij af
staan, altiid als slecht veroordeelt.
Een ander exces van de partijen-politiek
is, dat men in een vertegenwoordigend po
litiek lichaam met de bedoeling, om
zijn partij te propageeren en te verheer
lijken zaken en belangen gaat bespre
ken, die daar niet op hun plaats zijn.
Een derde fout in de partijen-politiek is
het publiekelijk bespreken_ van za
ken en belangen in een vertegenwoordi
gend lichaam: die, althans in eerste in
stantie, met meer resultaat in besloten
kring, in een commissie-vergadering
b.v., zouden behandeld kunnen worden.
Men laat zich, aldus optredend, ook weer
leiden door een klein en kortzichtig beke
ken partij-belang (om van persoonlijke
eer of ambitie maar te zwijgen).
Wij stippen hier slechts aan. Doch wij
wijzen meenen we in deze enkele
zinnen duidelijk genoeg aan, wat wij be
doelen en beoogen.
De partijen-politiek kan en moet in zich
goed zijn, kan en moet staan op een hoog
peil, kan en moet worden gevoerd in wat
naar, eerlijke en op bevoegdheid tot oor-
deelen gegronde, overtuiging is in het be
lang van het volk, in het belang van het
land.
De partijen-politiek kan en moet streven
naar een zekere, vruchtdragende, werkda-
dige eenheid boven verdeeldheid!
DE WERELD Ift
VOGELVLUCHT
PARIJS-BARCELONA. Sinds Franco
den strijd tegen Barcelona werkelijk heeft
ingezet en tot nu toe met succes, verkeert
Frankrijk in groote moeilijkheden. Moet
zij- de Spaansche regeering te hulp komen
of niet? Zoo ja, dan riskeeren zij niet al
leen een oorlog, maar maken zich voor
immer een vijand in het Zuiden, met het
gevolg, dat Spanje nog sterker zich op
Italië zou oriënteeren. En het is voor
Frankrijk van het grootste belang, dat
Spanje zelfstandig blijft. De „Temps" ziet
dat zoo wel in en schrijft dan ook: „Hoe
veel bitterheid het vraagstuk der Italiaan—
sche inmenging ook terecht bij ons moge
wekken, het lijkt toch weinig wenschelijk,
dat Frankrijk zou afwijken van de niet-
inmengingspolitiek, waaraan Engeland,
naar het getuigd heeft, trouwens trouw
blijft. Maar niet-inmenging, beteekent niet,
dat Frankrijk zich desinteresseert. Het
Fransche belang eischt, dat Spanje slechts
voor de Spanjaarden blijft, welke de re-
geeringsvorm ook mag zijn. Indien dus in
geval van een definitieve overwinning der
nationalisten zou blijken, dat er in Spanje
buitenlandsche vestigingen zouden blij
ven, in srtijd met de beloften van Musso
lini en Franco, dan zou het de gebiedende
plicht van Frankrijk zijn, zich een positie
te verschaffen, waarin compensatie ligt.
ROME. Ciano is uit Zuid-Slavië te
ruggekeerd, waarheen hij is gegaan om
zijn asgenoot niet al te zeer de vrije hand
te laten in het Oosten, al wordt dit na
tuurlijk niet zoo gezegd. De „Giornale
d'Italia" zegt het diplomatieker aldus.
Er bestaat geen enkel verschil van mee
ning tusschen Rome en Belgrado, ook niet
en aanzien van Spanje of van het Fransch-
Itaiiaansche geschil.
Ieder kan de practische waarde hiervan
begrijpen. Samenwerking beteekent na
tuurlijk niet altijd, dat men zich verbindt
Verscheidene personen
zwaar gewond.
Eenige lichtgewonden.
Vanochtend omstreeks kwart over
over tien werd het personeel van de
van Houten's cacaofabrieken te Weesp
opgeschrikt door het geluid van een
ernstige ontploffing. Het bleek, dat
deze zich had voorgedaan in de fabriek
der N.V. Pharmaceutische Producten
maatschappij Philips-van Houten, een
onderdeel der N.V. van Houten's Cacao
fabrieken. Bij deze explosie werden vijf
personen ernstig gewond, terwijl enkele
anderen lichte kwetsuren opliepen.
Tot de licht gewonden behoort ook de
directeur der N.V. Philips-van Houten,
de heer van Marken. Na de ontploffing
ontstond er brand, welke zich echter
niet ernstig liet aanzien. Om ha'.f
twaalf had de brandweer, welke met
groot materiaal was uitgerukt, het vuur
nagenoeg onder de knie.
Naar men weet vervaardigt de N.V.
Philips-van Houten het z.g. Dohyfral-
product.
Nader wordt gemeld:
De explosie is geschied in het laborato
rium, gelegen op de derde verdieping van
het groote, uit steen opgetrokken, fabrieks
gebouw. Waarschijnlijk heeft men hier te
doen met een aether-ontploffing. In het la
boratorium werd een groote ravage aange
richt. Alles werd door elkaar geworpen,
menschen vielen op den grond, terwijl al-
la ruiten sprongen. Tevens ontstond er
brand. Verscheidene personen kregen ern
stige brandwonden. De directeur der fa
briek, de heer van Marken, schroeide het
hoofdhaar. Een der aanwezigen kreeg
brandwonden over het geheele lichaam, ter
wijl nog drie anderen zwaar gewond wer
den. Onmiddellijk na het ongeluk rukte de
fabrieksbrandweer uit die er na korten tijd
in slaagde de vlammen met schuimblus-
schers te dooven. De brandweer van Weesp
behoefde geen dienst te doen.
Behalve een aantal dokters uit Weesp
werd de geneeskundige dienst te Amster
dam gealarmeerd, die met twee ambulan
ce-auto's, waarin de directeur, dr. Tuntler
en de onderdirecteur dr. Speyer hadden
plaats genomen. Ook de Roode Kruis-auto
uit Weesp verscheen op het fabrieksterrein,
dat onmiddellijk door de politie werd afge
zet. Een der zwaargewonden is naar de Ge
rard us-Majellostichting te Bussum overge
bracht, terwijl vier anderen naar het Bur
gerziekenhuis te Amsterdam zouden wor
den vervoerd. Verscheidene autoriteiten
o.w. de burgemeester van Weesp, gaven
van hun belangstelling bij de hulpverlee
ning, blijk.
Het product der fabriek, dohyfral. is een
vitaminenhoudende chocolade, welke wordt
vervaardigd volgens een procédé, dat en
kele jaren geleden is uitgevonden.
Bij de ontploffing zijn in totaal vijf
tien personen gewond, waarvan vijf
zeer ernstig. Van deze laatsten is de
heer Freen, die brandwonden over het
geheele lichaam had opgeloopen in
hoogst zorgwekkenden toestand naar de
Gerardus Majcllastichting te Bussum
vervoerd. Voor zijn leven wordt ge
vreesd.
De overige vier zwaargewonden zijn
door den Amsterdamschen geneeskundigen
dienst naar de hoofdstad vervoerd, waar zij
in het Burgerziekenhuis zijn opgenomen.
Deze slachtoffers zijn de heeren Kruk, be
drijfsleider van het laboratorium, van Ge-
mert, Boer en Koel. Allen hebben brand
wonden aan gelaat, handen en voeten. Hoe
wel hun toestand ernstig is, verkeert geen
hunner in onmiddellijk levensgevaar.
De gewonden behooren allen tot het per
soneel van het laboratorium. Ook de heer
van Houten Jr. zoon van den directeur der
chocoladefabrieken, is licht gewond. De di
recteur van de N.V. Philipsvan Houten,
de heer van Marken, kreeg brandwonden
tot actieve tusschenkomst, maar wel, dat
Italië en Zuid-Slavië in geen enkel vraag
stuk en in geen enkel geval van meening
verschillen of in een conflict tegenover
elkaar zouden staan.
Het stelsel der betrekkingen tusschen
beide landen, voegt zich bij het systeem
van de spil, zelfs indien de politiek van
Belgrado niet rechtstreeks op die spil ge
in/lireerd is.
aan het gelaat, doch deze waren niet van
ernstigen aard.
Het staat vrijwel vast, dat een kolf, wel
ke met aether was gevuld, uit elkaar is
gesprongen. Het onderzoek is in handen
van de arbeidsinspectie en de gemeente
politie.
De muren van het laboratorium werden,
tengevolge van den hevigen luchtdruk,
waarmede de ontploffing gepaard ging, ont
zet.
Van de lichtgewonden behoefde niemand
in het ziekenhuis te worden opgenomen.
De meesten zijn naar hun woningen ge
bracht.
GREGORIUSDAG TE DELFT
voor alle Kerkkoren in Zuidholland
Op Donderdag 2 Februari a.s. wordt een
Gregoriusdag gehouden voor alle Kerk
zangers van Zuidholland, georganiseerd
door het Diocesaan oestuur van de St.
Gregoriusvereeniging in ons Bisdom.
De opzet van dezen Gregoriusdag is: Gre
goriaans en de Klassieke Polyphonie. Het
uitvoerend comité onder voorzitterschap
van pastoor J. P. J. Kok te Delft heeft zorg
gedragen voor een keurig program, waar
aan als uitvoerenden medewerking wordt
gegeven door de Koren van de Dekenaten
Delft en Poeldijk.
Om 9.30 wordt een Plechtige Hoogmis
gecelebreerd in de St. Hippolytuskerk aan
de Voorstraat, voorafgegaan door de Licht
processie, welke op den feestdag van Maria
Lichtmis (2 Februari) dient te worden ge
houden. De gezangen van de Processie en
gedeeltelijk ook van de H. Mis worden uit
gevoerd door een Schola met medewerking
van alle aanwezige Kerkzangers. Het Koor
der St. Hippolytuskerk zal de Vaste Ge
zangen uitvoeren en wel de Missa „O quam
gloriosum" van T. Vittoria, terwijl het
zelfde koor nog enkele Motetten zal zingen
in het Korte Lof, dat na de Hoogmis plaats
vindt.
In het Gebouw „Musica" aan de Volders
gracht is na de Hoogmis gelegenheid tot
koffiedrinken, waarna om 2 uur een groote
algemeciie vergadm:'! wordt gehouden in
de Stadsdoelen Verwersdijk 44, waar Deken
J. C. W. v. d. Wiel, voorzitter der St. Gre
goriusvereeniging en dr. Kat, secretaris
der zelfde vereeniging enkele practische
onderwerpen zullen behandelen afgewis
seld door muzikale illustratie.
Om 4.30 worden de Plechtige Vespers
gezongen door de gezamenlijke Koren van
het Dekenaat Delft met medewerking van
alle aanwezige Kerkzangers, terwijl de
dag besloten wordt met een Avondbijeen
komst van alle deelnemers in het Gebouw
„Musica," Voldersgracht, opgeluisterd door
solo-zang en kwartetzang.
Na deze korte uiteenzetting van het
prachtige program onzer Gregoriusdag
mogen we alle Kerkzangers van Leiden en
omstreken aansporen aan dezen Gregorius
dag deel te nemen. De kosten zijn zeer laag
gesteld. Voor 30 cent ontvangt U een vol
ledig programmaboek, dat tevens toegangs
bewijs is voor alle bovengenoemde bijeen
komsten.
De programs zijn verkrijgbaar bij het
secretariaat Spoorsingel 55 te Delft of bij
ondergeteekende.
Kapelaan E. A. M. PAAP,
Heerensingel 3, Leiden.
ZOMERPOSTZEGELS 1939.
Ook dit jaar zullen zomerpostzegels uit
gegeven worden, waarvan de extra-op
brengst besteed zal worden voor cultureele
en sociale doeleinden. De eene helft is be
stemd voor cultureel werk, ter tegemoet
koming in de nood der cultureele werkers;
van de andere helft komt 50 procent ten
goede aan de tuberculose-bestrijding. Der
tig procent aan het werk van de A.V.O.
(arbeid voor onvolwaardigen) en 20 pro
cent aan de kankerbestrijding.
De postzegels zullen verkrijgbaar zijn
van 1 Mei tot 1 Juli, en zij zullen de beel
tenis dragen van Nicolaas Beets, Mathijs
Maris, Anton Mauve, Peter Stuyvesandt en
Gerard van Swieten.
De frankeerwaarden der postzegels zijn:
1 1/2, 3, 4, 5 en 12 1/2 cent, de prijzen met
toeslag: 3, 5, 6, 8, en 16 cent.
Welke de juiste verdeeling van de por
tretten over de verschillend postzegels zal
zijn, is nog niet met zekerheid vastgesteld.
Er is een uitgebreid oentraal-propaganda-
comité gevormd, dat reeds met zijn werk
zaamheden begonnen is. Het secretariaat
van dit comité is gevestigd.: Riouwstraat 7,
Den Haag.
DUITSCHE DIENSTBODEN TERUG.
Extra-trein uit Amsterdam.
Het Duitsche consultaat-generaal deelt
mede, dat 1 Februari bij voldoende deel
neming een extra-trein uit Amsterdam zal
vertrekken, voor het vervoer van de Duit
sche dienstboden, die naar huis terugkeeren.
De trein zal tot Dusseldorf loopen.
DE PENSIONNEERING VAN HET
SPOORWEGPERSONEEL.
Bespreking te Utrecht.
Maandagmiddag hebben de vijf erkende
organisaties van spoorwegpersoneel, onder
leiding van den Personeelraad der N.S., in
het N.V.-Huis te Utrecht een besturencon-
gres gehouden, hetwelk beoogde een nieuwe
poging te doen om intrekking van de kor
ting op de pensioenen van het spoorweg
personeel te bevorderen. Het congres werd
gepresideerd door den heer P. Moltmaker,
lid der Eerste Kamer.
In zijn openingswoord noemde de voor
zitter het betreurenswaardig, dat deze bij
eenkomst nog noodzakelijk was, omdat het
spoorwegpersoneel in een uitzonderings
positie is geraakt. Dit congres wenscht den
minister eraan te herinneren, dat het spoor
wegpersoneel niet langer de dupe wil blij
ven van het schorsen der beraadslagingen
in de Tweede Kamer.
Als eerste spreker trad op de heer F. L.
D. Nivard, lid van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal.
De tweede spreker, de heer H. J. van
Braambeek, lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal.
Na deze beide redevoeringen werd een
resolutie aangenomen, inhoudende, dat het
besturencongres, uitgeschreven door den
Personeelraad der N.S., gehoord de inlei
dingen ter zake het ten zeerste betreurt,
dat de minister tot nog toe geen gevolg
wil geven aan den wensch van Tweede Ka
mer en spoorwegpersoneel, aan het gepen-
sionneerde en nog te pensionneeren spoor
wegpersoneel op dit gebied zijn uitzonde
ringspositie te ontnemen en het weer gelijk
te stellen met het overige rijkspersoneel;
weder indiening van het ingetrokken ont
werp op zeer korten termijn onafwijsbaar
acht, ware het slechts omdat een belang
rijke groep personeel in goed vertrouwen
op de tot standkoming van de wettelijke
uitwerking van een overeenkomst tusschen
directie en Personeelraad gesloten, een stap
deed, die het, zoolang wetswijziging uit
blijft, financieel ernstig dupeert, terwijl ook
overigens onhoudbaar is, dat wettelijke
voorziening uitblijft wegens het feit, dat
er thans bijv. geen pensioen toekennende
en beroepsinstantie bestaat; en er nogmaals
ten krachtigste bij den minister op aan
dringt, daarbij dan alsnog voor te stellen
de artt. 80a en 80b van de Pensioenwet
voor de spoorwegambtenaren 1925 te doen
vervallen en de reeds gekorte of te laag
berekende pensioenen opnieuw te doen
vaststellen.
Na het aannemen van deze resolutie deel
de de voorzitter mede, dat 10 Februari te
Den Haag in den Dierentuin een bijeen
komst zal worden gehc uden van den Per
soneelraad, waar de verkeerscoördinatie
zal worden behandeld. Hierna werd de bij
eenkomst gesloten.
BOTERVERBRUIK NAM TOE.
Prijzen en uitvoer onbevredigend.
De hoeveelheid in fabrieken verwerkte
welk was in de maanden Juli, Augustus
en September 1938, blijkens het heden ver
schenen verslag van de landbouwcrisis
maatregelen, iets kleiner dan in het derde
kwartaal van 1937. Deze vermindering in
melkproductie kan deels worden toege
schreven aan de droogte, waardoor de gras-
groei ongunstig was, anderdeels aan de ge
volgen van het mond- en klauwzeer.
De omvang van de boterproductie was
bijna vijf procent grooter, het binnen
lands verbruik 7 1/2 pet. grooter dan in het
overeenkomstige tijdvak van 1937. Het
prijsverschil was echter minder gunstig. Het
prijspeil lag n.l. gemiddeldtwee cent per
kilogram lager dan in 1937. De hoogste no
teering was 81 cent en de laagste 75. De
schommelingen waren kleiner dan in 1937,
toen zij zich bewogen tusschen 91 en 77
cent. De gemiddelde Nederlandsche notee
ring bedroeg 78 cent, de Deensche 92 cent.
De binnenlandsche groothandelsprijs be
woog zich in Juli en Augustus om een peil,
dat tien tot vijftien cent per kilogram lager
lag dan in dezelfde maanden, van 1937.
De hoeveelheid opgeslagen boter in koel
huizen bedroeg op 1 October 888.335 kg.,
voorraad vrije boter 918.373 kg.
Wat de uitvoer betreft, konden de prijzen
voor Nederlandsche boter zich niet hand
haven door onvoldoende belangstelling op
de buitenlandsche markt en door de nog
vrij groote productie.
Naar Duitschland werd 3.382.435 kg. uit
gevoerd, d.i. ongeveer 78 pet. van de hoe
veelheid volgens het handelsverdrag, tegen
90 pet. in het derde kwartaal van 1937. Op
grond van de ruiltransactie met bevroren
vleesch werd nog 359.350 kg. uitgevoerd.
Als gevolg van den gespannen internatio
nalen toestand werd 50.000 kg. van het
contingent niet benut. Dit kwantum kon
echter in October worden uitgevoerd.
Wat kaas betreft werd 57 pet, d.i. 2.767.780
kg., uitgevoerd van het kwantum volgens
het handelsverdrag, tegen 83 pet. in de
overeenkomstige periode van 1937.
Dit nummer beslaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Franco-troepen rukken op naar Barce
lona. Zij staan nu op een afstand van 14
KJV1. (2de blad).
Een oproep tot vrijwilligen militairen
dienst van Chamberlain. (2de blad).
Actie tegen de Jodenwetten in Honga»
rije. (2de blad).
Spaak hedenmiddag voor de Belgische
Kamer. (2de blad).
De terugkeer van Ciano uit Zuid-Slavië.
(2de blad).
Binnenland
Hedenmorgen heeft in het laboratorium
der N.V. Philipsvan Houten te Weesp een
ontploffing plaats gehad, waarbij verschil
lende personen verwondingen opliepen.
(lste blad).
Sport en Wedstrijden
De uitslag van de Rallye naar Monte
Carlo. (3de blad).
Dr. WILLEM MENGELBERG
TE BOEDAPEST.
Kort na zijn aankomst te Boedapest had
de Pesti Hirlap een vraaggesprek met den
gevierden kunstenaar, waaraan het volgen
de is ontleend:
En is de rustkuur van de laatste
weken in Uw Zwitsersche home U goed
bekomen?
Wat rustkuur? Ik lag daar drie weken
ziek met influenza. In Zwitserland hebben
ze het zoo wat allemaal te pakken, geloof
ik. Gelukkig is dit jaar de ziekte nog al
van een goedaardig karakter. Ik voel me
tenminste weer heel goed. Boedapest is
thans het eerste station van mijn nieuwe
groote tournée. De kunstenaars hebben in
deze bijzondere tijden een zeer bijzondere
taak. Zij moeten de menschen weer tesamen
brengen, die door de politiek van elkander
gescheiden werden. In vier weken heb ik
de dirigeerstok niet gezwaaid en het wordt
hoog tijd, dat ik me weer eens ga oefenen,
stelde de meester lachend vast.
En U viert bij deze gelegenheid Uw
40-jarig jubileum van dirigent?
Inderdaad. Toch trad ik al langer in
die hoedanigheid op. Toen ik negen jaar
was, dirigeerde ik eens een koor van vijf-
en veertig man uit de wekrplaatsen van mijn
vader. Het was een stuk Mendelssohn, ge
loof ik. Met tien jaar begon ik reeds te
componeeren. Thuis speelden we vaak too-
neel en ik was dan het orkest. Och, hoe
lang is dat al geleden! Nu heb ik reeds
veertig jaar de leiding van het Amster-
damsche concertgebouworkest.
En voelt U zich weer thuis in de Hon-
gaarsche hoofdstad?
Ik ga hier mijn oude herinneringen
weer beleven en genieten. Ik houd veel van
Boedapest en van de Hongaren.
MGR. F. BRULS S.M.M.
Nieuwe Nederlandsche missiebisschop
in Columbia.
Wederom is een Nederlandsche missio
naris tot de bisschoppelijke waardigheid
verheven.
Het Provincialaat der Paters Montforta-
nen te Meerssen deelt ons namelijk mede,
dat aan den tegenwoordigen Apostolischen
Vicaris van Llanos de San Martinos in Co
lumbia als coadjutor is toegevoegd Mgr. F.
Bruis S.M.M. De benoemde heeft het recht
van opvolging.
Mgr. Bruis is thans 41 jaar oud. Hij werd
geboren te Hulsberg (L.). In 1924 werd hij
priester gewijd. Spoedig na zijn wijding
vertrok hij naar de Montfortanen-missie
in Comlubia, waar hij slechts twee jaren
de practische zielzorg uitoefende. Na eenige
jaren als leeraar aan het Klein-Seminarie
van het diocees verbonden te zijn geweest,
werd hij aangesteld als professor aan het
Groot-Seminarie, waarvan hij in 1934 rec
tor werd.