MAANDAG 16 JANUARI 1939
30ste Jaargang No. 9236
9e- £eid4ch£0otvtai/nt
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Adoun.-tarieven zie pag. 2
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN cixo 103003. - postbo. u.
Dit nummer bestaal uil
vier bladen.
V Eenheid boven
verdeeldheid
Er is in de wereld van dezen tijd ver
deeldheid en vijandschap, als zelden werd
aanschouwd, en tegelijkertijd een streven
naar eenheid boven verdeeldheid en naar
vrede in plaats van strijd, dat meermalen
op treffende wijze tot uitdrukking komt.
Toen in September van het vorig jaar
de oorlog, naar 't scheen, van zoo nabij
dreigde, toen kon in geen enkel volk ook
maar eenig verlangen naar strijd worden
geconstateerd; integendeel. En dat was
niet alleen een gevolg van het feit, dat
men inzag, hoe onbeschrijfelijk rampzalig,
een moderne oorlog is, óók ten slotte voor
den overwinnaar; maar dat was ook en
o.i. voornamelijk een gevolg van het feit,
het verb lij dende feit, dat onder alle
volkeren leeft en steeds krachtiger gaat
leven het inzicht, dat wij allen zijn, van
welk volk dan ook, m e d e-menschen,
broeders en zusters.
Zeker, er zijn helaas!! leiders van
het wereld-gebeuren, die deze gedachte
klaarblijkelijk niet bezielt. Maar deze
lieden dat is óók duidelijk vertegen
woordigen ook niet de geestesgesteldheid
van hun volk!
Er zijn helaas!! persorganen, die
een tegenovergestelde mentaliteit propa-
geeren; die propageeren de haat van volk
tegen volk, van ras tegen ras, van gods
dienstloosheid tegen Godsdienst.
Ter illustratie van wat wij hier beweren
nemen we het volgende artikeltje over uit
de „Avondpost" van Zaterdag:
„Tien Italiaansche sc-ldaten zijn nau
welijks voldoende om het hoofd te
bieden aan één Fransch reservist".
Deze blaaskakerij moet een Fransch
officier tegen een Fransch professor
hebben gezegd, en die professor meen
de geen beter werk te kunnen noen,
dan het in een Fransch blad te publi-
ceeren.
Waarop de Italiaansche pers giftig
is geworden, en de Franschen te l'jf
gaat.
Begrijpelijk.
Hoe in deze omstandigheden een
Fransch blad zulke woorden ;uil
een particulier gesprek blijkbaar) kan
pvbliceeren, en hoe een hoogleeraa*-,
of wie dan ook, het in zijn kersepit
kan krijgen daartoe het initiatief te
nemen, is een ondoorgrondelijk raad-
sei. Het kan niet anders, of zoo moet
de verhouding hoe langer hoe slechter
worden en tot een tragische ontknoo
ping wcffrden toegespitst.
De houding van dot Fransche drietal
(officier, professor en journalist) is ten
eenenmale onverantwoordelijk
Willens en wetens worden zoodoen
de de gevaren in het leven geroepen
en verscherpt.
Hiertegen kan worden gesteld een feit
uit de laatste dagen; hetwelk illustreert,
dal de stemming onder het volk
van welk land dan ook geenszins oor
logszuchtig is, maar neigt en verlangt en
stuwt naar onderlinge beraadslagingen
tusschen de volkeren met erkenning van
elkanders rechten en belangen.
Wij bedoelen de motie, Zaterdag aange
nomen op het congres van de radicaal-so
cialisten (Daladier) in Frankrijk, waarin
wordt uitgesproken de wensch, „dat door
het opgeven van vergeefsche polemieken
en door een terugkeer tot normale diplo
matieke middelen het mogelijk zal zijn in
de komende dagen de bestaande moeilijk
heden op te lossen en samenwerking te
overwegen, zonder bijgedachten, tusschen
alle landen met eerbiediging van hun
rechten hun belang, hun kracht en hun
eigen aard".
Zulk een motie zoo ook kunnen zijn het
besluit van een vredescongres!
Merkwaardig is in dezen tijd het stre
ven, bewust en ook onbewust, in vele
kringen en overal naar eenheid boven ver
deeldheid.
Morgen begint de internationale bid
week. Dan dringe uit millioenen zielen de
bede, dat dit verlangen naar eenheid bo
ven verdeeldheid zijn hoogste bekro
ning en zijn diepste bron moge vinden
in de eenheid van Geloof en daadwerke
lijke beleving van het Geloof!
DE WERELD lfl
VOGELVLUCHT
LONDEN. De Britsche premier Cham
berlain is gisteren te Londen teruggekeerd.
Hij zag er gezond, gebruind en opgewekt
uit, melden de Engelsche telegrammen.
Wij hooren nu telkens wat meer omtrent
de besprekingen, welke te Rome gehouden
zijn. Halifax is naar Genève gereisd en
heeft daar zijn Franschen collega Eonnet
ontmoet, dien hij omtrent den inhoud der
besprekingen te Rome heeft ingelicht.
In Engelsche linksch-georiënteerde krin
gen is men niets tevreden over Chamber
lains reis. Hij veronderstelt, zoo zegt men,
maar goede trouw daar waar geen goede
trouw aanwezig is en dat is niet alleen nut
teloos, maar zelfs gevaarlijk.
In haar commentaar op de besprekingen
te Rome schrijft de „Times", dat het een
ernstige fout is, juist omdat haar resultaten
niet zichtbaar zijn, deze besprekingen te
beschrijven in termen als overwinning of
nederlaag. Het bezoek heeft nimmer be
oogd een triomf te zijn inde beteekenis
van een groote diplomatieke verrichting te
beteekenen. Geen van beide zijden is de
besprekingen begonnen als verzoeker en
geen is winnaar geweest. Wat de resultaten
betreft, zij komen beiden toe: Het is van fei
telijke zoowel als geestelijke waarde, dat
Chamberlain op de volken der wereld op
nieuw den indruk maakte van architect van
den Europeeschen vrede, aldus het blad.
Door opeenvolgende bezoeken aan het
vasteland deed hij den wensch naar vrede
uitkomen, waar deze tevoren niet duide
lijk was uitgesprol en en dat beteekent op
zichzelf een daad van beteekenis.
Inmiddels is bekend geworden, dat Mus
solini heeft toegezegd, dat Spanje door de
Italiaansche troepen volkomen ontruimd
zal worden, zoodra de burgeroorlog in het
voordeel van Franco zal zijn geëindigd.
Bourgeois telegrafeert uit Rome aan de
„Petit Parisien":, „Het is niet noodig een
groot geleerde te zijn om te openbaren, dat
de ontruiming der Italiaanschet stellingen
in Spanje te Rome wordt beschouwd als
wisselgeld, dat moet dienen om van Frank
rijk op andere gebieden voldoeningen te
krijgen. Het is waarschijnijk, dat de Ita
liaansche aanspraken zich tenslotte zullen
vastleggen op in de Roode Zee te verkrij
gen voordeelen, met name in het Suez-ka-
naal, den spoorweg naar Addis Abeba, en
het vrije verkeer te Dzjiboeti".
BURGOS. In een overrompelend snel
tempo hebben de nationalistische strijd
krachten Zondagmiddag de steden Reus en
Tarragona bezet. De republikeinsche ver
dedigingslinie halverwege Tortosa en Bar
celona is doorbroken, met het gevolg, dat
de troepen van Franco bij Tamarit, op 10
K.M. ten Noorden van Tarrogona, de zee
bereikten.
In het Noorden van Catalonië hebben de
rechtsche troepen, die langs den straatweg
van Lerida naai Barcelona oprukken, Tar-
rega bezet, een belangrijk spoorwegkruis
punt, dat slechts 12 K.M. van de stad Cervera
verwijderd ligt. In den tijd van een dag is
het Catalaanschc front 125 K.M. corter ge
worden.
Barcelona wordt thans van de drie zij
den door de nationalisten bedreigd: langs
de kust vanuit "arragona, voorts vanuit het
Zuid-Westen door de troepen, die uit Mont-
lanch oprukken en vanuit het Westen door
de troepen, die uit Lerida langs den straat
weg Cervera naderen.
MUSSOLINI DREIGT NIET-INMENGINGS
OVEREENKOMST OP TE ZEGGEN.
Wanneer Frankrijk in Spanje hulp zou
verleenen.
ROME, 16 Januari (A. N. P. De el
ders in ons blad vermelde, gisteravonr door
de „Informabione Diplomatica" gepubliceer
de verklaring wordt uitgelegd als een ern
stige waarschuwing aan Frankrijk op het
laatste oogenblik geen pogingen te doen,
de Spaansche regeering te helpen, daar Ita
lië zich anders genoopt zou zien, nieuwen
steun te verleenen aan Franco en de niet-
inmengingsovereenkomst, welke reeds als
een mislukking wordt beschouwd, op te
zeggen.
Dit artikel wordt aan den Duce zelf toe
geschreven.
DE AUSTRALISCHE HITTEGOLF.
Eenige opluchting in Victoria.
MELBOURNE, 16 Jan. (A. N. P.). Ten
gevolge van regens begint het gevaar voor
verdere boschbranden in den staat Vic
toria iets te verminderen. Door boschbran
den zijn 1500 personen dakloos geraakt. 1000
huizen en veertig houtzaagmolens zijn ver
woest of ernstig beschadigd.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
TWEE KLEINE GAATJES
Onder het opschrift „Proporties" schrijft
het Algemeen Handelsblad:
„Er zijn twee kleine gaatjes in twee rui
ten, en er is één klein kogeltje gevonden.
Dat is alles; Maar 't is blijkbaar al meer dan
genoeg voor sommige Duitsche bladen om
daaraan alle mogelijke ernstige conclusies
te verbinden van Joodsche kuiperijen in
ons land, dat asyl bood aan Joodsche vluch
telingen. De „aanslagen" (welker niet bewe
zen aard of bedoeling als zoodanig dus
maar vast als een feit wordt aangenomen)
zouden erop gericht zijn afbreuk te doen
aan de Nederlandsche neutraliteit en de
NederlandschDuitsche betrekkingen in
gevaar kunnen brengen. Wij hebben gister
avond enkele dezer Duitsche persstemmen
geresumeerd. Wat wij sedert dien ontvan
gen, ademt denzelfden geest. Toen burge
meester Oud wanordelijkheden wilde
voorkomen, was het niet goed. Nu er
eénige onordelijkheden (die te eenenmale
afkeurenswaardig en ontoelaatbaar zijn,
door wien en met welke motieven zij ook
zijn bedreven) door de waakzaamheid der
politie misschien zijn heengeglipt, wordt
opnieuw Joodsche terreur erbij gesleept.
In het Rotterdamsche geval werd eenvou
dig klakkeloos of opzettelijk aangenomen,
dat burgemeester Oud voor Joodsche in
vloeden was gezwicht. En thans wordt, zon
der het resultaat van het onderzoek van po
litie of recherche af te wachten, eveneens
maar aangenomen wat men om de een of
andere reden gaarne wil doen gelooven.
Mocht blijken, dat er inderdaad sprake
is van al dan niet symbolische „aanslagen"
op de vertegenwoordigers van een bevrien
de regeering, dan zal het Nederlandsche
gezag zeker niet nalaten tegen de schuldi
gen ten strengste op te treden. Politiek» ac
tie of agitatie van vreemdelingen in Ne
derland is hier om zeer gezonde redenen
verboden, en het spreekt vanzelf, dat ook
onbehoorlijk optreden (of erger) tegen ver
tegenwoordigers van vreemde mogendhe
den onmiddellijk de kop zou worden inge
drukt.
Maar wij mogen verwachten, dat men
in Duitschland het geval in zijn juiste
proporties zal willen zien, in plaats
van met losse onderstellingen een argumen
tatie op te bouwen. Er wordt op het oogen
blik in de wereld om ons heen al meer
gefantaseerd en „ondersteld" over de
Duitsch-Nederlanliche betrekkingen dan
bevorderlijk is voor een rustigen en op
bouwende gang van zaken. Er is geen en
kele reden om aan deze collectie bedenk
sels nog kunstmatig een nieuwe serie toe te
voegen. Men beware zijn conclusies tot de
feiten onomstootelijk zijn vastgesteld".
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
Z. H Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd:
tot Pastoor te Noorden den weleerw.
heer W. C Buren;
tot Pastoor te Rotterdam (H. Barbara)
den weleerw. heer H. J. C. van der Burg;
tot Pastoor te Nieuwerkerk a. d. IJssel
den weleerw. heer G. Keijzer;
tot Pastoor te Oude Tonge den weleerw.
heer K. F. Eisen broek;
tot Rector te Nooidwijkerhout
(St. Bavogesticnt) den weleerw. heer J. F.
van de Gent, die Kapelaan was aldaar;
tot Rector te Bodegraven (St. Jo
seph's Huis) den weleerw. heer J. Konijn,
thans Rector te Amsterdam (St. Joannes-
school);
tot Kapelaan te Noordwijkerhout
(St Mariagesticht) den weleerw. heer Th.
W. Klepper.
KATHOLICISME IN AUSTRALIë
Een jubileum voor de kloosterzusters
in Australië
De Katholieken in Australië hebben dezer
dagen het feit herdacht, dat 100 jaar gele
den de eerste kloosterzusters in Australië
voet aan wal te zetten. Het waren destijds
enkele Zusters van Liefde, wier Congrega
tie in Australië nu 28 kloosters met 459 zus
ters telt.
In het afgeloopen jaar zijn er in Austra
lië 56 kerken bijgebouwd, het aantal pries
ters is vermeerderd met 114 en het aantal
Zusters met 180 Het aantal katholieke scho
len is in 1938 gestegen van 1.458 tot 1.483.
Het aantal seminaristen bedraagt 496, waar
van er 80 zich in Europa op het H. Priester
schap voorbereiden.
Van het aantal bekeeringen in Australië
zijn geen juiste gegevens te verkrijgen,
maar hun aantal wordt geacht op ongeveer
6000.
Hr. Ms. „TROMP"
TE LISSABON IN AANVARING
De Nederl. oorlogsbodem
zou ernstig beschadigd zijn
Uit Lissabon wordt gemeld:
Het Duitsche s.s. Orinoco is gisteren bij
het verlaten van de haven in aanvaring ge
komen met den Nederlandschen flottielje-
leider Hr. Ms. Tromp. De „Tromp" zou ern
stig beschadigd zijn.
De „Orinoco" verliet tijdens stormweer
dc haven, geassisteerd door twee sreepboo-
ten. Bij het passeeren van de „Tromp" liep
het schip als gevolg van een hevigen wind
stoot uit de koers en kwam het met den
oorlogsbodem in aanvaring, welke aan
stuurboordzijde werd getroffen. Een aantal
stalen platen van de „Tromp" werd inge
drukt. Het verluidt, dat de flottieijeleiaer
ook een gat beneden de waterlijn heeft ge
kregen. De sleepbooten hebben tevergeefs
getracht de aanvaring te voorkomen, waar
bij het weinig scheelde of een van beide
vaartuigen was gekapseisd. Na de bot
sing heeft de „Orinoco", die niet beschadigd
is de reis voortgezet.
De havenautoriteiten hebben een onder
zoek naar de „Tromp" ingesteld. Zij waren
van meening, dat het schip ter reparatie
in een droogdok zal moeten worden opge
nomen. In verband hiermede is het vertrek
van de „Tromp", dat op a.s. Woensdag was
vastgesteld, tot onbepaaiden tijd uitgesteld.
De commandant van de „Tromp", kapi
tein-ter-zee Doorman, bleef den geheelen
dag aan boord om persoonlijk alle veilig
heidsmaatregelen te nemen.
De „Tromp", welke op zijn e.erste voor-
ja arsreis Lissabon heeft aangedaan, zou
volgens het routeschema op Woensdag 18
Januari vandaar vertrekken.
(De „Orinoco" is een .schip van de Ham
burg—Amerika-lijn met een inhoud van
9860 bruto ton).
Blijkens een bij het departement van De
fensie ingekomen telegram omtrent de aan
varing van H. Ms. flottielje-leider „Tromp",
door het stoomschip „Orinoco" heeft de
aanvaring plaats gehad terwijl de „Tromp"
gemeerd lag. De schade onder de water
lijn is oogenschijnlijk meegevallen, doch
het schip zal moeten dokken, waartoe het
dok a.s. Donderdag beschikbaar is. Met de
herstelling zal vermoedelijk ongeveer vier
dagen gemoeid zijn.
Persoonlijke ongevallen deden zich niet
Op het nippertje
ontsnapt aan een
vreeselijken dood
AUTO DOOR GESLOTEN
SPOORBOOMEN GEREDEN.
Zaterdagavond om kwart over tien is een
vrachtauto, bestuurd door en eigendom
van den bloemenkoopman van Wijk uit
Arnhem, op weg van Winterswijk naar
Zutphen door de gesloten spoorboomen, op
300 meter afstand van het station Ruurlo
gereden. Een tweede inzittende zag kans
voor de auto Je boomen gepasseerd was
uit den rijdenden wagen te springen, ter
wijl de bestuurder op het laatste moment,
nadat de auto al dooi de boomen was heen
gereden, en juist voordat een goederen
trein op weg van Winterswijk naar Jutphen
naderde, uit de nog steeds rijdende auto
kon springen. De auto werd door den
trein gegrepen en totaal vernield.
De overwegwachter, die het ongeval zag
aankomen, heeft nog getracht den trein
tegemoet te loopen en deze te laten stop
pen, hetgeen echter niet door den machinist
werd opgemerkt.
NOG EEN AUTO DOOR TREIN
GEGREPEN.
Ook hier geen persoonlijke ongelukken.
Op den onbewaakten overweg te Eexta is
gisterenavond een personen apto door den
trein, die te 18.15 uur uit Winschoten naar
Groningen vertrekt, gegrepen.
De auto werd van achteren aangereden,
sloeg enkele malen over den kop en kwam
zwaar beschadigd ir. een sloot terecht.
De bestuurder, de heer Edens uit Blijham,
liep slechts een lichte wonde aan het hoofd
op. De beide kinderen van den heer E., die
achter in den wagen zaten, bleven onge
deerd. De trein had slechts een oogenblik
oponthoud.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een overrompelende opmarsch van Fran
co in Catalonië. Tarragene en Reus bezet
(2e blad).
Wat Chamberlain en Mussolini te Rome
bespraken (2de blad).
Het Belgische socialistische Congres
wensch aanblijven der huidige regeering
(2de blad).
Niemöllers moed zou gebroken zijn (2de
blad).
Drie soorten burgers in Hongarije (2de
blad).
Binnenland
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(lste blad).
De „Koningin Emma" te water gelaten.
(2de blad).
Teelt- en steunregelingen voor den oogst
1939 van akkerbouwgewassen, (lste blad).
H.Ms. flottieljejager „Tromp" in de haven
van Lissabon aangevaren en beschadigd
- (lste blad).
Te Vlissingen is de bemanning van een in
het Kanaal gezonken Engelsch schip aan
land gebracht (2de blad).
Verschillende verkeersongelukken en
branden (2de blad).
Sport en Wedstrifden
VOETBAL: Gisteren werd te Leiden een
uitstekend geslaagde bijeenkomst gehouden
voor de junioren van het Leidsch District.
De voetbalcompetitie werd hier en daar
weer hervat (3de blad).
WINTERSPORT: De Ned. ski-kampioen
schappen te Arosa gehouden (3de blad).
HET DAGBLAD VAN DE N. S. B.
DE LEIDSCHE INVAL.
Onze wetgeving kent geen speciale be
palingen om de verschijning van een blad
te beletten (of zulk een verschijning te
schorsen). En daarom kon worden "veron
dersteld, dat het „Nationale Dagblad",
hoewel Vrijdag de i-otatiepérs, waarop het
werd gedrukt, door de justitie onklaar is
gemaakt, den volgenden dag toch zou ver
schijnen op een andere pers.
Zoo is ook geschied. Den volgenden dag
is het blad gedrukt op een als voor
zorgsmaatregel! reeds elders opgestelde
pers.
Naar de „Maasbode" uit goede brond
verneemt is de justitie niet opgetre
den op bevel van den minister.
Het parket heeft hier op eigen initiatief
gehandeld.
Als verdediger van mr. M. M. Rost van
Tonningen, hoofdredacteur van het Na
tionale Dagblad, die zich voor het schrij
ven van twee der beleedigend geaeftte ar-'
tikelen aansprakelijk heeft gesteld, zal
optreden mr. W. J. C. A. Nijgh.
Een blad als de „Avondpost" kan. he
laas, naar aanleiding van dit justitioneel
optreden niet nalaten, de opmerking te
maken, dat er nü radicaal wordt opgetre
den „om het roomsche volksdeel te be
schermen", terwijl tegenover „de beleedi-
gingen, waaraan de Joden als 't ware van
dag tot dag blootstaan"', Regeering en
Justitie niets hebben gedaan!
Daarop zij geantwoord:
Eerstens: 't is toch zoo klaar als de dag,
dat de Joden in ons land niet hebben te
klagen, dat zij minder worden beschermd,
dan „het Roomsche volksdeel"!Dat
is in het algemeen zoo; en dat wordt niet
weersproken, zooals ook voor ieder dui
delijk moét zijn, door het- justitioneel op
treden tegen het „Nationale Dagblad".
Vervolgens: het optreden tegen het „Na
tionale Dagblad" is geschied door de Jus
titie; en de Regeering staat er, zooals de
„Maasbode" meldt, buiten.
Op de derde plaats: Naar het „Nationale
Dagblad" zélf verzekert, zijn alle bladen
verkeerd ingelicht en wordt het blad ver
volgd op grond van beleedigingen van
den Minister van Justitie, en zeker niet
op grond van beleediging van katholieke
geestelijken. Of deze mededeeling in het
„Nationale Dagblad" juist is, betwijfelen
wij op goeden grond. Maar, al zou ze juist
zijn, al zou het „Nationale Dagblad" (ook)
worden vervolgd op grond van beleedigmg
van katholieke geestelijken dan was nog
de opmerking van de „Avondpost" over
meten met twee maten ongegrond en
zéér misplaatst.