Zilveren jubileum collectief arbeids
contract in de typografie
Noodlottig ongeluk
te Soest
DONDERDAG 12 JANUARI 1939 30ste Jaargang No. 9233
3)e Ceid^ch^Soii/fcci/nt
Telefoon: RedactU li, Adv. en Abwm.-tarieven zie pag, 2
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. - Postbus 1L
Oil nummer bestaal uit
vier bladen.
V 25 Jaar C. A. O.
Vandaag is herdacht, dat een kwart
eeuw geleden gesloten is eencollectieve
arbeidsovereenkomst in het typografisch
bedrijf.
„Z« is een voorbeeld ter navolging ge
weest voor vele andere bedrijven, a] heeft
zij door haar verbondenheid met een prijs-
tarief ook anderen afgestooten" aldus
prof. Aalberse in het Weekblad van den
Nederlandschen Katholieken Grafischen
Bond.
Ja „het prijstarief" in zijn feitelijken
vorm is inderdaad in deze collectieve ar
beidsovereenkomst een element, dat nóg
niet alom gewaardeerd wordt niet bui
ten en niet in het vak!
Maar deze collectieve arbeidsovereen
komst in haar wezen, als geheel be
schouwd, moet toch wel dooi' een ieder
worden toegejuicht als een zegen nu
gedurende een kwart eeuw voor het
bedrijf en voor allen, die er in werken!
Dat moet. Hoewel 't ons niet twijfel
achtig voorkomt, of onder degenen, die
vandaag mede feestelijk dit zilveren ju
bileum herdachten en applaudiseerden na
de redevoeringen op de feestvergadering
te Amsterdam, waren nog wel enkele (of
meerdere!werkgevers, die den goeden
ouden tijd, waarin zij volkomen „heer en
meester'' waren in eigen zaak zooals
zij dat in enkele bedrijven nog -zien
wel zouden terugwenschen. zéker als
zij in hun persoonlijke belangen geen na
deel ervan zouden ondervinden.
Intusschen zal" ieder objectief en sociaal
denkend mensch het toejuichen, zich er
hartelijk over verblijden, dat de collec
tieve arbeidsovereenkomst is getreden in
de plaats van een chaotischen toestand,
in de plaats van mogelijke en, helaas
maar al te veei f e i t e 1 ij k e, willekeur
en rechteloosheid.
De collectieve arbeidsovereenkomst in
de typografie heeft in den loop der 25
jraen bewezen een instituut van den
vrede te zijn, ook al werd die vrede ten
gevolge van zeer moeilijke tijdsomstan
digheden tweemaal gestoord.
Die vrede was een weldaad voor het
bedrijf en voor allen, die daarin hun da-
gelijksch levensonderhoud moesten ver
dienen, die daarin hun dagelijksche taak
moesten vervullen.
De collectieve arbeidsovereenkomst in
de typografie en in andere bedrijven
moet van sociaal, van christelijk
standpunt bezien, blijde worden erkend
als een middel, om den arbeider te bren-
gen op de plaats, die hem als mensch toe
komt.
Hij heeft als hij zijn plicht doet -
recht op een vastgesteld (minimum) loon,
recht op pensioen,- recht op bepaalden
vrijen tijd en bepaalde vacantie, recht om
niet te worden ontslagen naar willekeur
van een werkgever, b.v. omdat die werk
gever hem om een reden van niet-zake-
lijken aard minder goed genegen is, enz.
Zeker, er z ij n schaduw-zij den ook aan
een collectieve arbeidsovereenkomst, ook
aan de collectieve arbeidsovereenkomst in
de typografie.
Als alle menschen, als w ij allen goed
zouden zijn, rechtvaardig en billijk, dan
zou een collectieve arbeidsovereenkomst
overbodig mogen worden geacht.
Maar zóó is het nu eenmaal niet. De toe
stand is van zulk een aard, dat, wil de
rechtvaardigheid en billijkheid niet al te
zeer in het gedrang komen telkens ten
nadeele van de zwakste partij de collec
tieve arbeidsovereenkomst gewenscht en
noodig is.
En, wij herhalen het: dankbaar, oprecht
dankbaar mocht vandaag worden her
dacht den zegen, dien zij heeft gebracht
in het algemeen en in de typografie in
het bijzonder.
Bij welke dankbaarheid wij niet verge
ten, dathet volmaakte niet is
bereikt, dat ei* in de collectieve arbeids
overeenkomst verbeterd en vervolmaakt
worden kan!
V De Amsterdamsche
grond-politiek
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
besloten tot het instellen van een Commis
sie uit zijn midden, die de loopende geruch
ten en beweringen inzake de gemeentelijke
PLECHTIGE HERDENKING
TE AMSTERDAM.
Ter herdenking van het feit, dat op 1
Januari 1914 het eerste collectief contract
in de typografie in werking trad en sinds
dien 25 jaar onafgebroken een collectieve
overeenkomst in dezen bedrijfstak van
kracht is geweest, alsmede ter herdenking
van 25 jaren bedrijfsrechtspraak van de
centrale commissie in de typografie, heeft
de centrale commissie voor het boekdruk
kers- en rasterdiepdrukbedrijf vanmiddag
in de aula van het koloniaal instituut te
Amsterdam een openbare zitting gehou
den.
Deze plechtige herdenking, die onder lei
ding stond van den heer S. S. Korthuis,
voorzitter van den Nederlandschen bond
van boekdrukkerijen en van de federatie
der werkgeversorganisaties in het boek
drukkers bedrijf, werd door tal van hooge
autoriteiten bijgewoond.
Als vertegenwoordiger van de regeering
en mede namens zijn ambtgenoot den mi
nister van sociale zaken die, evenals de
ministers Colijn, de Wilde en Romme, we
gens buitenlandsch verlof verhinderd was,
werd de plechtigheid bijgewoond door den
minister van Juhttie, mr. C. M. J. F. Gose-
ling.
De heer W. H. Cool, inspecteur voor het
Nijverheidsonderwijs, vertegenwoordigde
den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschaupen, namens het gemeentebe
stuur van Amsterdam waren aanwezig de
wethouders G. Baars Kzn. en F. van
Meurs. Voorts waren aanwezig de voorzit
ter van de Kamer van oKophandel en Fa
brieken te Amsterdam, de heer Gottfr. H.
Crone, de secretaris van deze Kamer, mr.
G. M. Greub, de sécrétaris van den'Hoogèn
Raad van Arbeid, mr. ir. W. A. Quin, onder
scheidene hoofdambtenaren van departe
menten, vertegenwoordigers van de Neder-
landsche Maatschappij voor Nijverheid en
Handel, van de besturen van de centrale
ties, van de Ned. R.K. Jöurnalistenver., ver
tegenwoordigers van den Raad van Beheer
van het economisch instituut voor den Mid
denstand, de oud-adviseur, prof. Veraart
en mr. dr. van Rhijn, de directeur,generaal
van den Arbeid, ir. A. H. W. Hacke, leden
van de staatscommissie inzake de Neder-
landsche burgerlijke wetgeving, hoog
leeraren, leden van de rechterlijke macht,
enz.
Rede prof. mr. Paul Scholten.
Prof. mr. Paul Scholten heeft in deze ge
denkwaardige zitting een rede gehouden
over: „De beteekenis van de collectieve ar
beidsovereenkomst als rechtsinstituut".
Spreker wilde in het bijzonder aantoo-
nen, dat dit bedrijfsrecht recht is. Ach
ter alles zit de gedachte, dat de mensch
heeft te zoeken naar de regels wat b e-
hoort. Daarmede wordt niet ontkend, dat
in het collectief contract mede de machtspo
sitie in den belangenstrijd tusschen onder
nemers en arbeiders zijn uitdrukking vindt.
Alle recht is altijd recht in een maatschap
pelijk kader. Door het collectief contract
eindigt de machtstrijd niet, maar hij wordt
gebonden. Hij verliest zijn absolute heer
schappij over de menschen. De rechtsorga
nisatie krijgt onafhankelijk van den inhoud
van het contract haar waarde.
Collectieve arbeidsovereenkomst en be
drijfsrechtspraak hebben het recht voor
het boekdrukersbedrijf weer tot iets le
vends gemaakt. Dit als gevolg van het feit,
dat dit recht door het bedrijf in zijn orga
nisatie zelf is gevormd, zelf wordt gehand
haafd.
Bij de overheidsrechtspraak, hoe goed
deze ook zij, hebben partijen veelal het
gevoel, dat zij den rechter niet berei
ken, dat hij een andere taal spreekt
dan z(j. In de bedrijfsrechtspraak vin
den de bedrijfsgenooten den weg terug
tot het recht, een weg, die voor hen in
de overheidsrechtspraak verloren
scheen. Scholing van den bedrijfsrech-
ter is noodig en het is verstandig, dat
men in de typografie van het begin af
een jurist als adviseur aan den arbeid
grondpolitiek niet in den doofpot zal
stoppen, maar ernstig zal behandelen en
onderzoeken, om daarna haar conclu
sie uit dat alles te trekken.
Niemand mag uit geruchten en bewe
ringen wil hij zich niet schuldig maken
aan onrechtvaardigheid of onvoorzichtig
heid een conclusie trekken. Een conclu
sie kan pas worden genomen n a behande
ling en onderzoek van die geruchten en "be
weringen en uit die behandeling en dat
onderzoek.
Welnu men wachte het rapport van de
Amsterdamsche Raadscommissie, dat
spoedig zal worden uitgebracht,
voorloopig rustig af.
heeft verbonden. Voor den goeden gang
van de bedrijfsrechtspraak is het van
buitengewoon belang, wie voorzitter der
commissie is.,
De gemeenschapsgedachte heeft zich in de
typografie ontwikkeld door den opbouw
van de rechtspositie, van het leerlingenwe
zen, van het pensioenfonds, van den ar
beid aan de technische en aestethiische
ontwikkeling en verbetering van het vak.
De bedrijfsgemeenschap is gebonden aan
de gemeenschap van het geheele volk. Het
bedrijfsrecht is een stuk van het recht in
Nederland.
Van groot belang is, zoo eindigde prof.
Scholten, dat men niet verliest wat reeds
verworven is. De zwekke zjjde der C.A.O.
is dat nog steeds op zekeren tijd een macht
strijd kan uitbarsten. Daarom gaf spr. den
raad: laat deze gemeenschap duurzaam zijn
en een strijd over de wederzijdsche belan
gen, steeds er een zijn met geestelijke wa
penen.
Rede H. Diemer.
De heer H. Diemer, voorzitter van het
bureau der centrale commissie, hield ver
volgens een voordracht over :„De ontwik
keling der bedrijfsorganisatie"
Spreker gaf een kort overzicht van de
geboortegeschiedenis van de collectieve ar
beidsovereenkomst in de typografie en be
schreef daarna het werken van de 37 dis-
trictcommisies en de centrale commissie.
Deze laatste nam in vijf en twintig jaar
7384 besluiten. De collectieve arbeidsover
eenkomst heeft, gesteund door een vertrou
wenwekkende rechtspraak, een verandering
gebracht in den gedachtengang van werk
gevers en werknemers, waardoor men een
oog kreeg voor eikaars belangen.
Het blijkt mogelijk, dat een maat
schappelijke samenleving zelfs opge
voerd wordt tot. het niveau, waarop zij
eigen rechtsregelen schept en hand
haaft.
De afzonderlijke bedrijfsrechtspraak
was noodig, omdat men snel recht moest
hebben en omdat'het op deskundigheid
aankwam. De onpartijdigheid blijkt be
reikbaar te zijn, ook al spreken colle
ga's recht over collega's.
De uitbouw der collectieve arbeidsover-
eenkomstvond plaats in het pensioenfonds
en het gereglementeerde leerlingenwezen.
Spreker schetste daarop de toekomstige
taak van de arbeiders en patroonsorganisa
ties en besloot met er op te wijzen, dat,
waar soms de staat de maatschappij over
woekert, hier een voorbeeld is, hoe de maat
schappij zelve regelen kan treffen, waar
door het recht gediend wordt.
PoUtle-agent blf het
schoonmaken van zijn
revolver gedood
Gisterenavond is op het politie
bureau te Soest een noodlottig ongeluk
gebeurd, waarvan een agent van poli
tie het slachtoffer is geworden.
Omstreeks half twaalf was de agent
Jansen op het politiebureau, waar hij
alleen de wacht had. Hij hield zich
onledig met het schoonmaken van zijn
revolver. Ten einde door den loop te
kunnen zien, richtte Jansen het wapen,
dat geladen bleek te zijn, naar zich
toe, doch op hetzelfde oogenblik knal
de een schot. De kogel ging den man
door de rechter borst en kwam aan
de onderzijde van den rug uit het
lichaam.
Behalve een arrestant, die in een cel was
opgesloten, bevond zich niemand op het
bureau. Jansen heeft nog getracht bij het
telefoontoestel te komen, doch dit is hem
niet gelukt. Hij heeft toen een vijftal scho
ten gelost door de ramen en deur, tenein
de de aandacht van omwonenden en voor
bijgangers te trekken. Dit is hem gelukt.
De dienstdoende stationschef van de halte
Soestdijk heeft de schoten gehoord. Hij kon
echter niet weg, aangezien hij alleen was
en een trein naderde. Hij heeft daarom het
station Soest opgebeld met de mededeeling,
dat er onraad was op het politiebureau. De
daar dienstdoende chef heeft den inspec
teur van poiltie, den burgemeester en een
tweetal geneesheeren opgebeld, die spoedig
ter plaatse Waren.
Het slachtoffer is terstond naar het zie
kenhuis de Lichtenberg te Amersfoort ver
voerd, waar hfj tijdens de operatie is over
leden.
De ongelukkige was gehuwd en vader van
één kind.
Woningen van Duitsche
functionarissen.
Gaatjes in de ruiten.
Vrijdag j.l. heeft een kanselier van het
Duitsche consulaat-generaal in Amsterdam,
wonende aan het Valeriusterras, bij de
Justitie aangifte gedaan, dat een venster
aan de voorzijde van zijn woning doorboord
was, vermoedelijk door een kogel.
De politie stelde een onderzoek in en ont
dekte inderdaad in het glas een gaatje, dat
van een kogel van zeer klein kaliber af
komstig zou kunnen zijn, wat echter geens
zins kwam vast te staan. Ook met een
catapult zou een dergelijk gaatje in hel
raam gemaakt kunnen zijn.
Dinsdag werd te 's-Gravenhage een soort
gelijke ontdekking gedaan. Hier werd een
gaatje gevonden in het raam van de werk
kamer van een legatiesecretaris van het
Duitsche gezantschap, in diens woning op
den Langen Vijverberg, naast het gebouw
van het gezantschap. Hier werd in de kamer
een klein kogeltje gevonden.
In-beide gevallen zijn de gaatjes ontdekt,
zonder dat tevoren iets was gemerkt van
het ontstaan der gaatjes, noch door inwo-
nenden noch door omwonenden.
Het gebeurde heeft aanleiding gegeven
tot berichten in Duitschland, dat aanslagen
zouden zijn beoogd op diplomatieke en con
sulaire functionarissen. Het zijn deze be
richten, waarop de perscommentaren slaan,
welke' door het Deutsches Nachrichten
Buero zijn gemeld.
Het Justitioneel onderzoek in deze zaken
is in vollen gang.
Duitsche perscommentaren.
In een commentaar op het feit dat een
gaatje is aangetroffen in een raam van het
gebouw van het Duitsche gezantschap te
den Haag en in de woning van een Duit-
'schen consulairen ambtenaar te Amster
dam, schrijft de „Berliner Boersenzeitung":
Het is een uitgemaakte zaak, dat de scho
ten slechts door Joodsche of in Joodschen
dienst staande daders kunnen zijn gelost.
Daarop wijst meer dan alleen het feit, dat
de Duitsche diplomatieke en consulaire
vertegenwoordigers in het buitenland sinds
weken systematisch overstelpt worden met
Joodsche scheld- en dreigbrieven. Het be
treft hier een methodische en door een ge
heime regie geleide actie, welke ten doel
heeft om door het uitlokken van zacht
uitgedrukt incidenten, op de wijze van
de moordaanslagen in Davos en Parijs de
internationale atmosfeer met nieuw spring
stof te laden en de betrekkingen tusschen
het Duitsche rijk en verschillende buiten-
landsche staten zou gevoelig mogelijk te
verstoren. Het is aan geen twijfel onder
hevig, dat het wereldjodendom thans ook
Nederland als terrein van actie voor zijn
stook- en moordplannen heeft uitgezocht.
Wij zijn ervan overtuigd, zoo besluit het
blad, dat alle fatsoenlijke landen, zoodra
lij zich slechts in vollen omvang het ge
vaar van deze Joodsche kuiperijen bewust
worden, zich met verontwaardiging zullen
teweer stellen tegen het misbruik van hun
gastvrijheid door het Joodsche emigranten
gespuis en zijn Nederlandschen aanhang.
Daar de tijd echter dringt, moet tot de Ne-
derlandsche regeering thans reeds het drin
gende verzoek gericht worden, terstond op
te treden, d.w.z. niet slechts verdere aan
slagen op Duitsche diplomaten in de prak
tijk onmogelijk te maken, doch ook eens
en voor altijd een eind te maken aan het
geheele Jodengestook in Nederland. Doet
zfj dit niet, dan treft haar in de toekomst
de geheele verantwoording voor alles wat
nog gebeuren kan.
De „Voelkischer Beobachter" schrijft:
men moet er in Nederland wel aan denken,
dat de schoten van de Joodsche misdadi-
gerswereld op Duitsche diplomatieke ver
tegenwoordigers, het geheele Duitsche volk
gelden, dat met de Nederlanders in vrede
en vriendschap wil leven. Het Jodendom
evenwel moet zich ervoor hoeden- zijn
moordaanslagen var Davos en Parijs te
herhalen.
HET BEZOEK VAN DE MINISTERS
VAN BOEYEN EN GOSELING TE
TERHEID E AAN ZEE
Waarschijnlijk nog ruim honderd joodsche
vluchtelingen naar ons land
Het bezoek van de beide ministers gister
ochtend aan de uitgeweken joodsche kinde
ren. te Terheide aan Zee zal hoogstwaar
schijnlijk nog verdere gevolgen hebben.
Namens den burgemeester van Mnster,
de heer G. W. Kampschöer, wordt thans een
onderzoek ingesteld naar de mogelijkheid
om een grooter aantal jeugdige Duitsche
jodsche vluchtelingen, gedacht wordt aan
ruim honderd, in de gemeente Monster on
der te brengen. Deze vluchtelingen, aan
wien het voornemen is het Asylrecht te
verleenen, zouden niet uitsluitend uit
joodsche kinderen doch ook uit volwasse
nen bestaan.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Hartelijke ontvangst van Chamberlain en
Halifax te Rome (2e blad).
Franco meldt een belangrijk succes in Ca-
talonië; Montblanch genomen (2e blad).
De onrust aan de Tsjechische grenzen
(2e blad).
Volgens een decreet van Seijss Inquart
moeten alle kerkelijke kunstschatten wor
den geïnventariseerd (2e blad).
Binnenland
Herdenking 25-jarig bestaan collectieve
arbeidsovereenkomst. (1ste blad).
Nog honderd Duitsche vluchtelingen in
ons land. (1ste blad).
Politie-agent te Soest bij het schoon
maken van zijn revolver gedood. (1ste
blad).
Twee der op het IJsselmeer vastzittende
schepen wisten los te komen. (3de blad).
ZOUDEN ER GEEN MEISJES GENOEG
MEER TE VINDEN ZIJN VOOR DE
WASSCHERIJ?
Ongerustheid in kringen van wasch
industrie in verband met de
dienstbodenvraagstuk
De door den minister van sociale zaken
getroffen maatregel, dat alle verdiensten
door gezinsleden van ondersteunden en te-
werkgestelden, verkregen het verrichten
van gezinsarbeid van huishoudelijken aard,
bij üe vaststelling van den steun en. de
plaatsing in de werkverschaffing geheel
Duiten beschouwing worden gelaten, heeft
ernstige bezorgdheid gewekt in de kringen
van de waschmdustrieelen.
In de waschindustrie toch is, daar het
meerendeel van de te verrichten werkzaam
heden niet door mannen kan worden behar
tigd, het vrouwelijk element onder het per
soneel verreweg het sterkst vertegenwoor
digd.
jJe waschindustrie vreest dan ook, dat
eenerzijds een niet onbelangrijk gedeelte
van het in de industrie werkzame vrouwe
lijke personeel, hetzij op eigen initiatief het
zij ou advies van de ouders, een werkkring
van huishoudelijken aard zal zoeken en an
derzijds jeugdige vrouwelijke personen,
die voor een beroepskeuze worden gesteld,
in de toekomst meer en meer van de indu-
strieelen beroepen zullen vervreemden en
zich eveneens uitsluitend in huishoudelijke
richting zullen orienteeren.
Dientengevolge zal de recruteering van
nieuwe werkkrachten, welke toch ten ge
volge van allerlei omstandigheden reeds
groote moeilijkheden ondervindt, voor dien
bedrijfstak nog meer in het gedrang komen.
Namens het hoofdbestuur van den bond
van waschindustrieelen in Nederland heb
ben de heertn A. J. M. Roos, voorzitter en
mr. J. van Binsbergen, secretaris van dien
bond, zich dan ook dezer dagen met een
request; waarin de te duchten moeilijkhe
den uitvoerig zijn omschreven, tot den
minister van sociale zaken gewend en hem
verzocht, den bedoelden maatregel te wil
len uitbreiden tof vrouwelijke personeel,
hetwelk bereids werkzaam is, c.q. te werk
gesteld wenscht te worden in de wasch
industrie.
BURGEMEESTER DE VLUGT.
üitnoodiging van de regeering om
aan te blijven.
Naar de „Tijd" verneemt, zal burgemees
ter De Vlugt binnenkort door de regeering
worden uitgenoodigd rich alsnog eenigen
tijd beschikbaar te stellen als burgemees
ter van Amsterdam.
DE VARKENSPRIJZEN
De drie centrale landbouworganisaties,
de Christelijke Boeren- en Tuindersbond
in Nederland, de Katholieke Nederlandsche
Boeren- en Tuindersbond en het Koninklijk
Nederlandsch Landbouwcomité hebben den
Minister van Economische Zaken een tele
gram gezonden, waarin zij in verband met
de steeds dalende varkensprijzen verzoe
ken, zware varkens uit de markt te ne
men, teneinde de varkensprijzen te steunen
