BUITENLAND
Prins gemaal van
Luxemburg
gewond
NED. OOST-INDIE
OOSDS VSGSN ÜkSN&Sil VSLVAAüï
MAANDAG 9 JANUARI 1939
DE LEICSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Hedendaagsche
Religieuze kunst
De tentoonstelling „Pro Arte
Christiana" te Amsterdam
geopend
Onder groote belangstelling van de zijde
van kunstenaars en kunstminnenden is Za
terdagmiddag in het Stedëlijk Museum te
Amsterdam de eerste tweejaarlijksche ten
toonstelling van de stichting „Pro Arte
Christiana" geopend.
Behalve de Bisschop van Haarlem, die
de opening verrichtte en den Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen wa
ren aanwezig wethouder mr. G. C. J. D.
Kropman, als waarnemend burgemeester
van Amsterdam, de oud-directeur van het
Stedelijk Museum, de heer C. W. H. Baart,
de chef van de afdeeling Kunsten en We
tenschappen van het departement van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen, de
heer P. Visser en de president van het
Theologicum „Warmond", Mgr. Taskin, als
mede tal van bestuurderen van onderschei
den kunstgenootschappen.
De voorzitter van de stichting „Pro Arte
Christiana", prof. J. J. Henneman zette uit
een, dat dc tentoonstelling beoogt uiting te
geven aan het hedendaagsch Nederlandsch
cultuurleven en memoreerde de wordings
geschiedenis van de expositie en den aard
van het tentoongestelde. Door voordrachten
en uitvoeringen zullen verschillende aspec
ten van de katholieke Vaderlandsche cul
tuur nader worden belicht.
Het streven van deze tentoonstelling zet
een ononderbroken traditie voort. Naast de
groote grondbeginselen dezer traditie is het
onmiddellijk object blijvend. De wisselin
gen en veranderingen uiten zich in de
vormgeving. Reeds van de oudste tijden der
religieuze kunst en met name van christe
lijke kunst blijkt, dat de vorm het meest
wil spreken tot den geest van den tijd. Hier
bij worden door de Katholieken de bepalin
gen van het kerkelijk recht gevolgd. Bin
nen dit raam hebben de kunstenaars vrij
heid te zoeken naar den besten uitdruk
kingsvorm.
Prof. Henneman richtte woorden van
dank tot den Bisschop van Haarlem, tot
den minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen en tot het gemeentebestuur
van Amsterdam, tot den directeur en den
conservator van het Stedelijk museum, de
vereeniging „Katholiek Amsterdam" en de
inzendende kunstenaars voor al hun be
langstelling en medewerking en eindigde
met den wensch, dat de tentoonstelling zou
bijdragen tot de kennis van en de waardee
ring voor hetgeen katholieke kunstenaars in
ons land bereiken.
REDE MINISTER SEOTEMAKER
DE BRUINE
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Weteschappen, prof, dr. J. R. Slotemhker
de Bruine, zeide, dat drie dingen hem bij
deze tentoonstelling bijzonder sympthiek
waren. Vooreerst de kunst, welke een
stuk volksziel is of nog moet worden. Een
volk is arm, wanneer het leeft van materie,
techniek en intellect. De kunst komt aan
deze deelen van mensch-zijn een waardevol
deel toevoegen. Vervolgens is de kunst,
welke ons hier samenroept een voort
brengsel van de bezieling uit geestelijke
visie. Dit beluidt, dat het leven als zoodanig
door kunst, en door religieuse kunst in het
bijzonder, wordt verrijkt en een nieuw
stuk volksziel wordt geschapen. Tenslotte
zyn er de kunstenaars, mannen en
vrouwen met de benijdbare eigenschap tot
op zekere hoogte onverschillig te kunnen
zijp voor hun eigen maatschappelijk wel
zijn. Zij verdienen dubbele waardeering
voor hun arbeid. Deze tentoonstelling opent
hun nu de mogelijkheid hun voortbrengse
len naar vorer te brengen, waardoor zij
in hun onderhoud kunnen voorzien.
Voor het volk is deze tentoonstellin een
cultureele verbreeding, een geestelijke en,
voor een deel van volk, een sociale ophef
fing. Daarom was spr. met .toote opgewekt
heid overgekomen, om deze opening bij te
wonen. De minister besloot met een harte-
lijken wensch voor het slagen van de ten
toonstelling en het bereiken van het beoog
de doel.
REDE MGR. HUIBERS.
Mgr. J. P. Huibers, Bisschop van Haar
lem, constateerde, dat het zijn bijzondere
beteeken is heeft, dat de Bisschop van het
diocees, waar de tentoonstelling wordt ge
houden, is uitgenoodigd. Te allen tijde
heeft het kerkelijk gezag belangstelling ge
toond voor, aanmoediging geschonken aan
de religieuse kunst en haar zooveel moge
lijk beyorderd. Onder die bescherming en
aanmoediging zijn de grootste kunstwerken
tot stand gekomen. Wanneer de schoonheid
is de „splendor veri", waar kan zij dan
schitterender glanzen, dan wanneer recht
streeks aangewend tot verheerlijking van
Hem, Die de bron van alle schoonheid is,
God zelf.
Van de oudste tijden van haar bestaan
heeft de Kerk den dienst aanvaard van al
wat waarlijk kunst mag heeten, om de lof
van de schepping zoo schoon en volmaakt
mogelijk te doen opklonken.
Ook voor de zaligmaking van den mensch
heeft de Kerk de kunst aangegrepen als een
allervoornaamst middel, om de aandacht
van het schepsel van het natuurlijke tot
het bovennatuurlijke op te wekken: van
schepsel tot Schepper.
En nu is het een vreugde te mogen vast
stellen, dat die kunst niet dood is, niet
behoort tot een verleden tijdvak, maar ook
nu leeft. Dat er ook in onzen tijd kunste
naars zijn bij de gratie Gods, die zelf be
geesterd door hun godsdienstig ideaal, ook
anderen willen begeesteren. Dat zij ook op
hedendaagsche wijze door de kunst willen
spreken tot de menschen van onzen tijd om
ze ook op te voeren tot het bovennatuurlij
ke, tot God!
Dat heeft recht op de groote waardeering
en belangstelling van den Bisschop, die
deze dan ook heden door zijn aanwezigheid
toont. Dat vraagt ook al de belangstelling
van heel de geestelijkheid, van alle katho
lieke organisaties en instellingen van on
derwijs en cultuur, ja van heel jns volk.
En niet enkel een warme belangstelling
maar ook een daadwerkelijk medeleven.
Het is ongetwijfeld voor de kunst ook
voor de kerkelijke kunst een moeilijke
tijd. Is het altoos waar, dat de kunstenaar
niet licht rijt wordt van zijn kunst in
dezen tijd is de positie van den christelij-
ken kunstenaar wel bijzonder moeilijk. En
bijzonder wel in dit Bisdom, nu door sa
menloop van economische moeilijkheden
zoovele kerken en kerkelijke instellingen
alle krachten moeten inspannen om aan
haar zware verplichtingen te voldoen, al
vorens zij er aan kunnen denken sieraden
of minder noodige voorwerpen aan te
schaffen.
We hopen, dat ook hieraan een einde
komt, maar dit willen we toch allerkrach
tigst zeggen tot al degenen, die in dit op
zicht nog iets vermogen te doen zorgt bij
het inrichten en versieren van uw gebou
wen en bij het aanschaffen van voorwerpen
voor den eeredienst en ook van voorwerpen
Van godsvrucht voor huiselijk gebruik, dat
ge u niet tevreden stelt met karakterlooze
namaak, maar dat ge aan den kunstenaar
een kunstwerk vraagt (applaus). Zijn de
kosten hoog geraamd, bedenkt welk een
waarachtig goed ge verricht èn voor de
kunstenaars èn voor uw volk. Kunt ge niet
veel besteden, laat dan het werk eenvoudig,
maar' laat het in ieder geval kunst zijn.
Dank bracht Mgr. Huibers aan de kunste
naars voor hun werk, dat apologetische
waarde heeft en uat in waarde stijgt met de
diepte van hun eigen geloofsleven. Hoe
grooter hun waarachtige, innerlijke gods
vrucht is, des te dieper en des te edeler
wordt hun kunst.
Moge dezetentoonstelling hiertoe bij
dragen. Moge zij zeer velen binnen haar
muren zien en mogen dezen allen gesticht
en verheven worden, opdat het volk de
kunst beter moge begrijpen en waardeeren
en de kunstenaars bemoedigd worden om
met volle ziel hun beste krachten te wijden
aan de heerlijke christelijke kunst.
Onder het afsmeeken van Gods grooten
en onmisbaren zegen verklaarde de Eis-
schop de tentoonstelling voor geopend.
Hierna maakten de genoodigden- een
rondgang over de expositie.
DUITSCHLAND
DE KERKSTRIJD.
Wat de Belijdende Kerk te verduren
heeft.
Volgens gisteren in de kerken der Be
lijdende Kerk verstrekte mededeelingen,
is het aantal predikanten, dat hun beroep
niet kan uitoefenen, nog gestegen. Er zou
den 130 predikanten zijn afgezet, 40 heb
ben een preekverbod gekregen, aan 11 is
het verblijf in een plaats ontzegd. Vier
predikanten, onder wie Martin Niemöller,
zitten in de gevangenis, acht anderen zit
ten in voorloopige hechtenis.
In de kerk van Dahlem heeft dr. Wil
helm Niemöller, een broer van Martin
Niemöller, een resolutie voorgelezen, die
aangenomen is tijdens den „Duitschen
dag" in de Belijdende Kerk. De resolutie
constateert, dat de Belijdende Kerk be
schuldigd is van hoogverraad, omdat zij,
toen de oorlog dreigde, de geloovigen op
riep tot een boetegebed. De resolutie ver
klaart, dat een volk zal vergaan, wanneer
men hun, die het woord Gods spreken,
belet de waarheid te zeggen.
MUSSOLINI TOT BEMIDDELING BIJ
HITLER BEREID?
Inzake de Joden-emigratie.
Naar vernomen wordt, heeft president
Roosevelt Musolini verzocht in de ver
schillende Europeesche landen te willen
bemiddelen teneinde de Joodsche emi
gratie te vergemakelijken. Dit verzoek is,
naar men meent, vervat in het memoran
dum van den president over het vraagstuk
der Joodsche vluchtelingen, dat de Ame-
i-ikaansche ambassadeur j.l. Donderdag
aan den Duce heeft overhandigd.
De ambassade der Vereenigde Staten
heeft hierop nog geen antwoord ontvan
gen, doch men gelooft, dat Mussolini te
kennen heeft gegeven, bereid te zijn om
te bemiddelen, en daarmede bij Hitier te
beginnen. De Duce zou ermede hebben
ingestemd om in het bijzonder de kwes
tie van het financieren der emigratie ter
sprake te brengen.
FRANKRIJK
DALADIER WEER THUIS.
Daladier is Zaterdagochtend om elf uur
te Toulon aangekomen. Hij vertrok direct
met een auto naar Oranje, zijn geboorte
plaats.
Zondag is Daladier te Parijs terugge
keerd.
Bij zyn terugkeer te Parijs werd minis
ter-president Daladier op het station be
groet door verscheidene ministers en an
dere vooraanstaande personen. Hii vei-
kla-nde zeer tevreden te zijn dat hij tij
dens zijn reis heeft kunnen vaststellen,
dat Algiers en Tunis zeer- aan Frankrijk
zijn gehecht. Zij wenschen, dat Frankrijk
s+eeds meer eensgezind zal worden om de
groote taak. waarvoor het staat, te ver
vullen.
ITALIË
VÓÓR HET BEZOEK VAN
CHAMBERLAIN.
Verwachtingen omtrent de draagwijdte
der besprekingen.
Het te Rome aan den dag gelegde op
timisme betrefende de draagwijdte van
het bezoek van Chamberlain en Halifax,
verbergt slechts een zekere bezorgdheid
ten opzichte van de resultaten der ko
mende Britsch-Italiaansche besprekingen,
o.m. aangaande de Italiaansche eischen ten
opzichte van Afrika en het Spaansche
vraagstuk. Italiaansche waarnemers te
Londen geven te verstaan, dat de Fransch-
Engelsche besprekingen te Parijs ter ge
legenheid van de reis van Chamberlain
naar Rome een geheel andere beteekenis
zullen hebben dan die. welke de Italiaan
sche dagbladen vermelden. Deze waarne
mers van de Engelsche politiek moeten de
solidariteit toegeven, die Engeland aan
Frankrijk bindt. Zy wijzen voorts er op,
dat de deelneming -der Italianen aan het
offensief van Franco een slechten indruk
heeft gemaakt op kringen in Engeland,
die over het algemeen welgezind zijn je
gens Italië. De Londensche man van de
„Tribima" schrijft: „Het optreden van
onze moedige legionarissen heeft de im
perialistische vrees gewekt der Engel-
schen, wier wil tot weerstand versterkt is
door het standpunt, dat Roosevelt ingeno
men heeft in zijn boodschap aan het Con
gres". Volgens de Italiaansche waarne
mers vormen de recente Engelsch-Ame-
rikaansche solidariteitsverklaring en het
besluit van Chamberlain, om in Parijs
zijn reis te onderbreken, manifesaties van
dien Britschen geestesgesteldheid. Ten
slotte »moet opgemerkt, dat de berichten
uit Italiaansche bron uit Londen niet de
hoop op een Engelsche bemiddeling op
geven en Chamberlain de bedoeling wil
len toeschrijven voorstellen te doen tot
het openen van besprekingen tusschen
Engeland, Frankrijk en Italië. Feitelijk
zou het hier niet meer gaan om een con
ferentie, maar slechts om een vriend
schappelijke tusschenkomst van den Brit
schen ambasasdeur bij eventueele bespre
kingen tusschen Ciano en Francois Poncet.
TSJECHO SLOWAKIJE
BENESJ BESCHULDIGD.
Van verduistering en omkooping.
De rechtskundige adviseur Gajdao heeft
een aanklacht tegen dr. Benesj ingediend.
Hij beschuldigt Benesj er van, het fonds
van het ministerie van buitenlandsche za
ken ter ondersteuning van de emigratie
uit Duitschland en Oostenrijk te hebben
misbruikt. Voorts wordt het gerecht ver
zocht er een onderzoek naar in te stellen,
of het vermogen van Benesj niet ontstaan
is door verduistering en omkooping. Te
vens is het verzoek ingediend een inter
nationaal verzoek om arrestatie tegen Be
nesj uit te schrijven en zijn uitlevering
uit Engeland te eischen.
SIRIË
ONAFHANKELIJKHEIDSBEWEGING
DER DRUSEN.
De onafhankelijkheidsbeweging der
Drusen heeft de laatste dagen krachtiger
vormen aangenomen. Het schijnt, dat de
leiders der Drusen voornemens zijn een
groote betooging te organiseeren tot vie-
rign van de onafhankelijkheid van Djebel
en de Drusenvlag op de openbare gebou
wen te hijschen.
In de voornaamste steden van Syrië
zijn gisteren betoogingen georganiseerd
tegen het opgeven van het Fransch-Sy-
risch verdrag. Gisterochtend waren alle
winkels te Damascus, Aleppo, Horns en
Hama gesloten.
Te Damascus betoogden studenten voor
de onafhankelijkheid van Syrië.
Palestina sluit de grenzen.
Officieel wordt te Jeruzalem medege
deeld, dat de grenzen van Syrië en den
Libanon gesloten zijn en dat tot nader
order geen verkeerspassen zullen worden
uitgereikt. Geen verkeer zal toegestaan
zijn naar en van Byrië en Transjordanië.
PALESTINA
AGITATIE NEEMT WEER TOE.
De agitatie wordt weer algemeen in
Palestina. Gemeld wordt, dat de militairen
gevechten geleverd hebben in de streek
van Safed bij de Libaneesche grens en in
de streek van Nabloes. Aan de zijde der
opstandelingen zou een dertigtal dooden
en gewonden zijn gevallen. Een Britsch
soldaat werd gedood en een luitenant ge
wond tijdens een aanval op een convooi.
Tën slotte wordt gemeld, dat in de Jood
sche wijk van Safed een aanval is onder
nomen, waarbij twee Joden werden ge
dood. De troepen hebben vijfhonderd ar
restaties verricht.
IN 1938 WAREN ER 3700 SLACHTOFFERS
VAN ONLUSTEN.
In 1938 zijn in Palestina 2000 menschen
omgekomen en 1700 gewond, aanzienlijk
meer dan in 1937 toen de onlusten oorzaak
waren van den dood van 97 menschen en
van de verwonding van 149. Meer dan de
helft dezer cijfers betreffen Arabische ban-
d'eten en burgers. Er werden 392 Joden en
C9 Engelschen (burger politiemannen en
soldate*») gedood.
AMERIKA
NAAR EEN MUNTINFLATIE?
Ernest Angell, voorzitter van het uit
voerend comité der National Economy Lea
gue, heeft gisteren als zijn meening te ken
nen gegeven, dat een voortzetting van de
uitgavenpolitiek der regeering ten slotte
zal moeten leiden tot een ongecontroleerde
muntinflatie.
Bullenlandsclie Berichten
ERNSTIG MIJNONGELUK BIJ ESSEN.
Vijf mijnwerkers als verloren beschouwd.
In de mijnen van Moeller Gladbeck, bij
Essen, heeft zich een brand voorgedaan. Het
vuur is nog niet gebluscht. Vijf mijnwer
kers worden als verloren beschouwd. Door
de hitte is het bergingswerk uitermate
moeilijk.
HELSCHE MACHINE ONTPLOFT.
Eén doode.
Zaterdagavond is een zware ontploffing
ontstaan in de wijk Pandu te Boekarest.
Brandweerlieden en politie ontdekten in
het huisje, waar de ontploffing geschied
was, een clandestien laboratorium, waar
men waarschijnlijk een helsche machine
vervaardigde.
De ontploffing heeft trouwens de twee
bewoners van het huisje overvallen tijdens
het werk. De één, een leeraar aan het Di-
mitriscoe-lyceum log op den grond met vree
selijke verwondingen. Hy overleed later.
De tweede slaagde er in, hoewel hy even
eens gewond was, te ontkomen.
AARDBEVING IN KLEIN-AZIE.
Smyrna en het geheele omligende gebied
zijn in den afgeloopen nacht opgeschrikt
door een hevige aarabeveir-g.
Bij een bobslee-ongeluk
Ie SI. Moritz
Op de gevaarlijke bobsleebaan te St.
Moritz heeft een ernstig ongeval plaats ge
had, waarbij prins Felix van Luxemburg,
de gemaal van groothertogin Charlotte^
alsmede zijn broer prins Rene van Bour
bon gewond zijn.
Prins René van Bourbon, die een bekend
bobber is, heeft onlangs het record van de
baan te SI. Moritz verbeterd en wilde gis
teren trachten zijn eigen record te ver
beteren, waarbij zijn broer als zijn partner
op de tweepersoonsbob zou fungeeren.
Prins René droeg zijn broer op geen
oogenblik de remmen te gebruiken, ook al
zou de vaart nog zoo groot worden.
De eerste bocht werd met goed succes
genomen, maar in de tweede bocht bleek
de snelheid te groot. De slee vloog uit de
bocht en de beide broers werden tegen den
wand van de baan geslingerd.
Prins René van Bourbon bleek zwaar ge
wond te zijn en moest terstond geopereerd
worden, zijn broer, de prins-gemaal van
Luxemburg kwam er met lichtere
kwetsuren af.
BOSCHBRANDEN NABIJ MELBOURNE
IN AUSTRALIË.
De steden Areca en Walhalla zijn tenge
volge van boschbranden, die buiten deze
plaatsen woeden, geheel van de buitenwe
reld afgesloten. Te Dromena op 64 K.M.
van Melbourne heeft het vuur 44 huizen,
waarvan de waarde op 40.000 pond sterling
geschat wordt, verwoest.
Nader wordt gemeld:
Ten gevolge van een hittegolf zyn in den
staat Victoria boschbranden ontstaan.
Twee boschbeambten zijn te Toolangi
levend verbrand. Er bestaat groote be
zorgdheid voor 30 menschen in het district
Erica. Zaterdag is een railswagen naar
Erica gezonden om vrouwen en kinderen
te halen, die zich te Fourmills in gevaar
Bevonden. De wagen is nog niet terugge
keerd. Vele huizen en een kostbare voor
raad hout zijn reeds een prooi der vlam
men geworden. Omtrent het lot van een
groot aanta lmenschen verkeert men in
het onzekere.
Te Melbourne is het zeer droog. De tem
peratuur is hooger dan in 26 jaren het ge
val is geweest.
MIJNGAS EISCHT ééN DOODE EN TIEN
GEWONDEN.
Tengevolge van het ontsnappen van mijn-
gas zijn in een steenkoolmijn bij Cahrleroi
(België), één persoon gedood en tien ge
wond.
TOM MOONEY HEEFT GRATIE
GEKREGEN.
Na 22 jaren.
Uit Sacramento wordt gemeld, dat Tom
Mooney gratie heeft gekregen, na een ver
hoor door gouverneur Olsen, van Californië.
Met de thans aan Mooney verleende gra
tie is een einde gekomen aan een der meest
omstreden crimineele zaken in de Ameri-
kaansche geschiedenis. Vanaf het oogen
blik, dat Mooney ter dood en later tot le
venslange gevangenisstraf veroordeeld
was in verband met den bomaanslag in San
Francisco in 1916, waarbij 10 personen ge
dood en 40 gewond werden, hebben de
vrienden en advocaten van Mooney ge
tracht een herziening van het vonnis langs
wettigen weg te verkrijgen. Mooney heeft
altijd krachtig zijn onschuld betuigd en bij
gevolg geweigerd iets anders dan volledige
gratie of een volledige vernietiging van zijn
vonnis te aanvaarden.
Gouverneur Olsen, kortgeleden als de
mocratische candidaat tot gouverneur van
Californië gekozen, stemde er in toe, Moo
ney te hooren, nadat vier van zijn republi-
keinsche voorgangers geweigerd hadden
gratie te verleenen.
Mooney heeft ruim 22 jaar in de gevan
genis gezeten.
R.K. Ver. v. Kraamverzorging voor
alle gezindten te Leiden en Omstreken
Plaatsing-Bureau le Binnenvestgracht 30,
voorheen Boerhaavestr.
verleent hulp door gediplomeerde krachten
Geopend eiken DINSDAG- en DONDER
DAGMIDDAG van 2—4 UUR tot het ver
strekken van de gewenschte inlichtingen,
aanmelden van contribucerende leden en
aanvragen voor kraamhulp - Telef. 3420.
Aanvragen (schriftelijk) adres 1ste Bin
nenvestgracht 30.
TREURIG ONGEVAL
Vijf menschen gestikt.
In een dessa nabij Cheribon is een in
lander, die in een put was gevallen, ter
wijl hij een pajong (regenscherm) wilde
ophalen, door giftgassen, welke zich in de
put hadden ontwikkeld, overleden. Vier
andere inlanders, die achtereenvolgens in
de put afdaalden om hulp te bieden, zijn
eveneens gestikt.
De tentoonstelling „Pro Arte Christiana'1 in het Stedelijk Museum te Amster
dam is officieel door den Bisschop van Haarlem, Z.H. Exc. Mgr. J. P. Huibers,
geopend. Tijdens den rondgang, v. l n- r>: joan Colette, Mgr. Huibers, minis
ter Slotemaker de Bruine en prof. J. J. Henneman.
