Een oorlogje in zakformaat
Aan de Tsjechisch-Hongaarsctie grens
BUITENLAND
Britsche econo
mische represailles
GOSüS VSQSri ÜUSriGSil V/SLVAAUT
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
De strijd in het
verre Oosten
ZATERDAG 7 JANUARI 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Men geeft elkander
de schuld
HET SCHIETEN DUURT NOG VOORT
Het Hongaarsche telegraafagentschap
meldde gisteravond, dat volgens toen pas
binnengekomen berichten de Tsjecho-Slo-
waaksche strijdkrachten nog steeds op Mun-
kacs schoten.
De Hongaarsche soldaten hebben de for-
meele order gekregen slechts tegenstand te
bieden, wanneer zij rechtstreeks zouden
worden aangevallen.
Volgens de laatste uit Munkacs ontvan
gen berichten heeft volgens het Hon
gaarsche Telegraafagentschap het daar
's avonds gehouden onderzoek gelegenheid
gegeven met zekerheid vast te stellen, dat
de aanval op Munkacs uitsluitend door ge
regelde Tsjecho-Slowaaksche troepen werd
uitgevoerd.
Zoodra de Tsjecho-Slowaaksche afge
vaardigden om half zes de stad hadden ver
laten, heropenden de Tsjechen het vuur op
de stad.
Voorts wordt melding gemaakt van con
centraties van Tsjechische troepen in de
grensplaatsen.
HONGAARSCH PROTEST TE PRAAG.
In verband met den Tsjechischen aanval
op Munkacs heeft de Hongaarsche zaakge
lastigde te Praag op het Tsjecho-Slowaak
sche ministerie van buitenlandsche zaken
een schriftelijke verklaring overhandigd.
Daarin wordt gezegd, dat van Hongaarsche
zijde vele pogingen zijn gedaan om tot zoo
goed mogelijke betrekkingen met Tsjecho-
Slowakije te komen. Niettemin moet wor
den vastgesteld, dat aan Tsjechische zijde
de mogelijkheid of de goede wil tot het
vestigen van goede betrekkingen ont
breekt. De niet te kwalificeeren en arglis
tige aanval op Munkacs, aldus de nota, is
wekenlang voorbereid met steun van de
ren teruggetrokken en het vuren gestaakt
werd, begaf zich uit Munkacs een commis
sie, bestaande uit burgers, politie en gen
darmerie naar de vuurlinie. Zij kon uit
eigen waarnemingen en uit verklaringen
van gevangenen het volgende opmaken:
Donderdagavond gaf een Tsjechische ma
joor aan de eerste en tweede compagnie
van het eerste bataillon van het zes en der
tigste regiment infanterie, gestationeerd in
de in Slowakije gebleven gemeente Koelc-
sen, nabij Munkacs, bevel om vroeg in den
morgen Oreszveg en Munkacs aan te val
len. Deze compagnieën werden aangevuld
met Tsjechische grenswachten en met in
de uniform van Tsjechische geregelde troe
pen gekleede politie-agenten en douane
ambtenaren. De aanval begon enkele mi
nuten vóór 4 uur. Drie pantserwagens
voorop, gevolgd door uit verschillende rich
tingen door troepen in auto's. Aanvoerders
van de eene Tsjechische afdeeling waren
eerste luitenant Rira, een douane-ambte
naar en een politie-agent. Tot aan den af-
bakeningslijn werden de aanvallers al
dus dit bericht verder geleid door een
Tsjechischen politie-inspecteur, die vroe
ger in Munkacs woonde. De Hongaarsche
grenswacht opende onmiddellijk het vuur
op den tot in het midden van Oreszveg, op
200 stappen afstand van Munkacs doorge
drongen pantserwagen. Ofschoon de Hon
gaarsche grenswacht niet over tankafweer-
geweren beschikte, konden toch verschei
dene treffers geplaatst worden, zoodat de
bestuurder van den pantserwagen gewond
werd en de pantserwagen in de sloot langs
den weg stortte. Vele treffers raakten ook
den tweeden pantserwagen, maar deze kon
samen met den derden pantserwagen te-
rugkeeren. Tegen half zes begonnen Tsje
chische batterijen Munkacs te beschieten.
Intusschen werden de Hongaarsche grens-
wachtsafdeelingen omsingeld. Zij boden
echter heldhaftig weerstand. Politie-agen
ten en vrijwilligers snelden haar in steeds
grooter aantal te hulp. Het gevecht, waar
bij de Tsjechen gebruikt maakte van mi
trailleurs, machinegeweren, handgranaten
en mijnwerpers duurde tot half tien. Aan
Hongaarsche zijde waren vier personen ge
vallen en tien ernstig gewond.
4^&ZGO SLAVIË
Tsjechisch-Slowaaksche en buitenlandsche
pers. De Hongaarsche regeering stelt de
Tsjecho-Slowaaksche verantwoordelijk voor
verlies aan menschenlevens en schade. Te
gen aanvallers zal de Hongaarsche regee
ring op gepaste wijze optreden. Voor ver
wikkelingen, voortvloeiend uit den ernsti-
gen aanval, zal de Tsjecho-Slowaaksche
regeering de verantwoordelijkheid moe
ten dragen".
Opwinding in Hongarije.
Het incident bij Munkacs heeft onder de
bevolking van Boedapest groote opwin
ding veroorzaakt. Men dromde bijeen voor
de redactiebureaux om de laatste berichten
te lezen, terwijl iedereen, die thuis was,
naar den omroep luisterde. Voorloopig mo
gen zich geen verslaggevers naar Munkacs
begeven.
TEGENSTRIJDIGE LEZINGEN.
Karpathen Oekraine geeft Hongarije
de sleutel.
Ten aanzien van het incident van Mun
kacs deelt de persdienst van de regeering
der Karpathen Oekraine mede, dat in den
nacht van Donderdag op Vrijdag Hongaar
sche terroristen, zooals reeds meer is ge
schied, bij de gemeente Aresveg, nabij
Munkacs, over de grens zijn gekomen en
Tsjecho-Slowaaksche grenswachten heb
ben aangevallen. Hierbij werd een Tsjechi
sche soldaat gewond. Dë terroristen wer
den door Tsjecho-Slowaaksche soldaten
over de grens gedreven. Verder ontkent de
persdienst, dat Munkacs beschoten zou zijn.
De Hongaarsche voorstelling van zaken.
Uit Munkacs wordt aan het Hongaarsche
telegraafagentschap gemeld:
Om tien uur, toen de Tsjechische militai
WAT DE „AS" ER VAN DENKT.
Italië Is verrast
De gebeurtenissen bij Munkacs hebben
de meest levendige verrassing gewekt in
Italiaansche kringen, die zich echter van
ieder commentaar onthouden. Het schijnt,
dat men over deze gebeurtenissen slechts
beschikt over materiaal uit Hongaarschen
bron. De pers publiceert dan ook deze be
richten in een voor Hongarije gunstigen
zin, waarbij zij den nadruk legt op den
ernst van het gebeurde en het, zooals b.v.
de „Triburia", voorstelt als „ernstige pro
vocaties" van de Tsjecho-Slowaken jegens
Hongarije.
Berlijn ergert zich over de
„ongehoorzaamheid".
Het incident bij Munkacs heeft een pijn
lijken indruk gemaakt te Berlijn, waar
men steeds verkondigt, dat de te Weenen
door Italië en Duitschland gevelde scheids
rechterlijke uitspraak een definitieve op
lossing vormt en eindelijk pacificatie
gebracht heeft in deze streek van Europa.
Bevoegde Duitsche kringen hellen er toe
over, in dit incident een zelfstandig optre
den te zien van locale legerformaties, waar
bij de belanghebbende staten niet betrok
ken zijn. Men betreurt dit incident en geeft
te verstaan, dat het het voorwerp zal uit
maken van energieke vertoogen te Boeda
pest en Praag, opdat de beide betrokken
regeeringen eindelijk en niet alleen in
woorden rekening houden met de arbitra
ge van Weenen. Kortom men is hier wei
nig voldaan over de teekenen van „onge
hoorzaamheid", die zoowel in Hongarije als
in Tsjecho-Slowakije aan den dag treden
ten -opzichte van de scheidsrechterlijke
uitspraak van Weenen en men betreurt het,
te constateeren dat de verwachte pacifica
tie nog niet tot stand is gekomen.
DUITSCHLAND
HOEVEEL VLIEGTUIGEN HEEFT
DUITSCHLAND?
Een artikel in „Daily Telegraph".
De „Daily Telegraph" wijdt een artikel
aan de Duitsche vliegtuigenfabrieken,
waarin verklaard wordt, dat deze sinds de
overeenkomst van Muenchen de productie
ten zeerste hebben vergroot. Zij werken
thans volgens het blad op oorlogscapaci
teit.
Militaire deskundigen der Vereenigde
Staten hebben bericht, dat de Duitsche
productie van militaire vliegtuigen in No
vember 1000 toestellen heeft bedragen en
dat Duitschland en Italië in September te
zamen zee maal zoo veel vliegtuigen van de
eerste linie hadden als Frankrijk en Groot-
Brittannië. Er werken thans, volgens het
blad, 400.000 geschoolde arbeiders in de
Duitsche vliegtuig-industrie, in Groot-Brit-
tannië bedraagt dit aantal ongeveer 100.000.
„Er is eenige reden voor de veronder
stelling, dat in vredestijd in Duitschland
reeds ongeveer evenveel, zoo niet reeds
mee wordt geproduceerd dan in Groot-
Brittannië aan het einde van den wereld
oorlog, toen er 347.000 arbeiders in de
Britsche vliegtuigindustrie werkzaam wa
ren.
Hoewel vergelijkingen van de sterkten
van toestellen der eerste linie steeds mis
leidend zijn, schijnt het niet gewaagd, te
veronderstellen, dat Duitschland thans ten
minste eens zoo veel vliegtuigen der eerste
linie heeft als Groot-Brittannië".
OUD IJZER MOET BEWAARD WORDEN.
Goering heeft het arbeidsfront opgedra
gen in alle ondernemingen over te gaan
tot een inzameling van oud ijzer en ander
oud metaal ten behoeve van de metaal
industrie.
ENGELAND
CHAMBERLAIN VIA PARIJS
NAAR ROME.
Dinsdag vertrek.
Chamberlain en Halifax zullen, wanneer
zij zich naar Rome begeven, in Parijs stop
pen en op den Quai d'Orsay de thee ge
bruiken met Daladier en Bonnet, waarbij
zij tijd zullen hebben voor een korte ge-
dachtenwisseling, aldus schrijft de diplo
matieke correspondent van Reuter.
Chamberlain en Halifax vertrekken
Dinsdag naar Parijs met de Golden Arrow.
Vandaar zullen zij met den express naar
Rome reizen tot Modane, waar de rijtuigen
waarmede het Engelsche gezelschap reist
zullen worden afgehaakt. Als speciale
trein zullen deze rijtuigen verder reizen
en om 10 uur den volgenden morgen in
Genua arriveeren. Zij zullen dan om half
vijf des middags in Rome zijn.
De Engelsche gasten zullen hun intrek
nemen in de \Tilla Madama, die de Ita
liaansche regeering te hunner beschikking
heeft gesteld. Denzelfden avond nog zullen
zij een onderhoud hebben met Mussolini in
het Palazzo Venezia.
Vrijdagomrgen zullen zij door den H. Va
der in audiëntie ontvangen worden, waar
na in de Britsche legatie een noenmaal aan
persoonlijkheden van het Vaticaan zal
worden aangeboden.
Men verwacht, dat de verschillende pun
ten van het program ruimschoots gelegen
heid zullen laten voor politieke besprekin
gen.
HONGARIJE
OPRICHTING VAN EEN
„HONGAARSCHE LEVENSBEWEGING".
Groote rede van Imredy.
ïmredy heeft voor een gehoor van eenige
duizenden personen een groote redevoe
ring uitgesproken, waarin hij de oprich
ting aankondigde van een „Hongaarsche
levensbeweging", die volgens den spr. het
leger moet worden voor den politieken
strijd in het binnenland.
Hij richtte een oproep tot eenheid tot
alle Hongaren, „op een oogenblik, waarop
Hongarije den aanval ondergaat van
Tsjeeho-Slowakije".
Na verder de antisemietische maatrege
len te hebben gerechtvaardigd, kondigde
Imredy een gunstige behandeling der min.
derheden aan en programma's voor voor
zichtige sociale hervormingen, die de pro
ductie niet in gevaar brengen. „Geen strijd
tegen het vermogen, verklaarde hij, maar
strijd tegen de armoede". Ten slotte ver
duidelijkte spr. dat de nieuwe beweging
zal worden georganiseerd door generaal
Ratz, minister Jaross en oud-minister
Homan.
worden in den vorm van decreten van den
ministerraad.
De maatregelen zouden ten doel hebben
een herziening mogelijk te maken van de
nationaliteit der Poolsche Joden.
Deze herziening zou strekken tot het ont
nemen van het Poolsche burgerschap aan
Joden, die uit Polen geëmigreerd zijn na
1918, of die na dien datum voor de Pool
sche nationalitie geopteerd hebben, even
als aan Poolsche Joden, die niet op het
grondgebied der republiek woonden, toen
deze weid gesticht.
Ten aanzien van de situatie der Pool
sche Joden in Duitschland, zou de Pool
sche regeerin.g met de Duitsche regeering
een soort claeringovereenkomst aangaan,
welke in staat zou stellen tot een uitwis
seling vap de vermoedens der Poolsche Jo
den die in Duitschland wonen en der
Duitsche Joden, die in Polen wonen. Met
dit doel zouden de Poolsche autoriteiten
binnenkort overgaan tot een raming van
het roerende en onroerende vermogen van
Duitsche Joden in Polen.
CONCENTRATIE VAN POOLSCHE
TROEPEN IN TESCHEN?
Volgens bericht in de Praagsche bladen
zou Polen in de buurt van Teschen troe
pen concentreeren.
Op het oogenblik bevinden zich aan de
Tsjecho-Slowaaksche grens zes regimenten
infanterie en cavalerie en 10 detachemen
ten mitraillisten.
LITAUEN
VRIJE TAALKEUZE IN MEMELLAND.
Het directorium van het Memeiland 'heeft
bepaald, dat in het vervolg de vrije wil
der ouders beslissend zal zijn voor de
keuze van de taal, waarin in de openbare
lager scholen onderwijs zal worden gege
ven.
RECHTSCHEN MELDEN VAL VAN
VINALXA.
De rechtsche troepen hebben gisteren
wederom twee steden bezet, namelijk Vi-
naixa en het naburige Vilosell, een kleine
stad. Zij hebben 16 kilometer ten Oosten
van Borjas Blancas den weg doorgesne
den De republikeinen hebben hardnekki-
gen tegenstand geboden, doch thans
trekken zij zich in sneller tempo terug.
De rechtsche artillerie neemt de vijan
delijke convooien hevig onder vuur.
In den Noordelijken sector van het Ca-
talaansche front werden de krijgsverrich
tingen gisteren door een dichten mist be
lemmerd. De rechtervleugel van Franco's
leger, die den Cogullatop, ongeveer 14
kilometer ten Noorden van Falset, heeft
genomen, rukte verder op en heeft ver
schillende toppen in de Sierra Montsant
bezet.
Uit Burgos wordt nog gemeld, dat de
rechtsche troepen in het Noorden Rocafort
en Vilves hebben bezet.
Het legercorps Navarre is over de ge-
heele frontbreedte van 8 K.M. opgerukt
en heeft zijn linies tusschen Vinaixa en
Villa Clara herzien. De troepen zijn thans
voorbij het dorp Pobla de Ciervoles.
HET TEGEN-OFFENSIEF IN
ESTRAMADURA.
Van semi-officieele linksche zijde wordt
medegedeeld, dat het verrassende offensief
der regeeringstroepen aan het front in
Estremadura met succes wordt voortgezet
De troepen hebben Granjuela bezet, waar
bij gevangenen en oorlogsmateriaal in hun
handen gevallen zijn.
POLEN
JODENDECRETEN IN POLEN.
De eerste wetgevende maatregelen worden
de volgende week genomen.
Men meent te weten, dat de eerste wet
gevende maatregelen tegen de Joden in
Polen de volgende week genomen zullen
TEGEN JAPANS POLITIEK.
Heffing van rechten op Japansche
goederen.
De kwestie van een heffing van rechten
op Japansche goederen in 't Britsche rijk
wordt thans te Londen bestudeerd door de
betrokken departementen buiten het de
partement van buitenlandsche zaken, dat,
naar men meent, het initiatief genomen
heeft tot een desbetreffend voorstel.
Bevestigd wordt, dat de leden van het
kabinet, die gistermorgen in Downing-
street bijeen geweest zijn, van gedachten
hebben gewisseld over deze mogelijkheid,
die trouwens meer en meer een waar
schijnlijkheid wordt.
Het probleem is echter te ingewikkeld
dan dat reeds een besluit genomen zou zijn
of genomen kan worden voordat Cham
berlain en Halifax terug zyn uit Rome.
Zeker is, dat het plan ernstig vasten vorm
aanneemt.
Het contact, dat van regeeringszijde ge
zocht is met de vertegenwoordigers der
Engelsche industrie en der 'ondernemin
gen, die belangen in China hebben, heeft
de regeering in staat gesteld, zich er van
te overtuigen, dat, terwijl men van deze
zijde lang gekant is geweest tegen een te
gen Japan gerichte economische actie uit
vrees voor represaillesmaatregelen, men
thans van oordeel is, dat er niets meer te
verliezen is, gezien het feit, dat de Japan
sche politiek meer en meer streeft naar
een uitsluiting van het buitenland uit Chi
na. Integendeel mag men hopen, dat Ja
pan, als het zyn exporthandel bedreigd
ziet, zou kunnen toegeven.
Uit Tokio ontvangen berichten strekken
Buitenlandsche Berichten
VERONGELUKTE STUDENTEN
OMGEKOMEN
Uit Warschau wordt gemeld:
De pogingen tot het redden van de drie
studenten, die eergisteren bij Zakopane
door een lawine bedolven zijn, hebben geen
resultaat gehad. Men neemt aan, dat de
studenten om het leven gekomen zijn.
HEVIGE KOUDE IN ANATOLIë.
De laatste vier dagen heerscht in Anato-
lië een felle koude, gepaard gaande met
hevige sneeuwstormen. Hierdoor zijn min
stens 32 boeren om het leven gekomen.
VACANTIE VAN CHINEESCHE
STUDENTEN.
De studenten van de stad Amoy in Zuid-
China hebben aanzegging gekregen, dat
zij hun Kerstvacantie niet uitsluitend mo
gen wijden aan genoegens, rust of reisjes
maken De autoriteiten eischen van de
jongelui, dat zij drie dagen van htm va-
cantie besteden aan het zoeken en verza
melen van oud ijzer, metalen, enz. Het bij
eengebrachte materiaal moet dan op het
politiebureau worden gedeponeerd. Ook de
bewoners van de stad Amoy moeten hier
aan zooveel mogelijk medewerken.
De overheid hoopt, dat de autoriteiten
in andere provincies van China dit goede
voorbeeld zullen navolgen en de jeugd en
al de burgers zullen aansporen, om zoo
goed mogelijk mede te werken aan het
verzamelen van oud ijzer en andere me
talen.
VISSCHEN TEGEN MALARIA
Waar visch al niet goed voor is
In het Italiaansche stadje Rovigno aan.
de Adria leed enkele jaren geleden nog 94
procent van de bevolking aan malaria;
maar met groot succes heeft men hier vis-
schen gebruikt, om deze ziekte te bestrij
den. Het was onmogelijk alle moerassen in
de omgeving de broeinesten der malaria-
overbrengende insectendroog te leggen,
en daarom werd een kleine Amerikaansche
vischsoort geimporteerd, welke visschen
buitengewoon verzot bleken te zijn op het
verorberen van de larven van steekmuggen
en muskieten. In totaal werden anderhalf
milioen vischj es losgelaten in hun nieuw
jachtterrein* Hierna daalde het aantal
malaria-moerassen in de omgeving van Ro
vigno van 800 tot 147 in 1927; in 1931 waren
er nog maar 17 moerassen met muskieten
larven, en sinds eenigen tijd is er geen
enkel moeras meer over Nieuwe gevallen
van malaria zijn sindsdien in Rovigno ook
niet meer voorgekomen.
HOE OUDER, HOE GEKKER
Onder groote deelname van de zijde der
bevolking heeft in de stad Petrowgrad in
Yoego-Slavië een niet alledaagsche bruiloft
plaats gehad. Bruid en bruidegom waren
samen 160 jaar oud. De bruidegom Toscho
Despotoff was 81 jaar en de bruid Jana Ra-
vitsch 79 jaar. Deze beide oude luidjes die.
reeds „eenigen" tijd verkeering hadden,
hebben zich gehaast om in het huwelijks
bootje te stappen, toen een grappenmaker
hun kwam vertellen, dat „het niet mooi
meer stond" en dat hij het tegen de politie
zou zeggen.
OOK EEN RARITEIT: 126 JAAR OUD EN
VEERTIENMAAL GETROUWD
Het te Belgrado verschijndendje blad
„Breme" bevat het bericht, dat er in het
dorp Slatscha in Zuid-Servië een Moham
medaan woont die 126 jaar oud is. Deze
oude heer verheugt zich nog in een uitste
kende gezondheid een in nog volledig in
het bezit van zijn geestelijke vermogens.
Wesel Seidenswitsch zoo heet deze krasse
grijsaard was in zijn leven 14 maal ge
trouwd: hy heeft 41 zonen en 29 dochters.
In totaal heeft hij thans 238 directe nako
melingen die verdeeld zijn over 37 huis
gezinnen.
DE DAMES DER MARINE
In Duitschland is verordend dat meisjes
boven de zestien jaar dienst kunnen nemen
als „scheepsjongen", op de booten van 15
tot 250 ton. Het betreft hier echter uit
sluitend de binnenvaart. In Engeland is
men nog verder gegaan.
Twee jonge meisjes van een zeer welge
stelde familie, Miss Bridger uit Wallesey
en Miss Laird uit Arren in Schotland heb
ben zich in Augustus 1937 laten aanmon
steren als matrozen op een zeilboot van
2.000 ton, de Penang, en zij zijn nu met hun
boot teruggekeerd in de haven van Londen
na een reis heen en weer van Engeland
naar Australië, die niet minder dan zes
tien maanden heeft geduurd, en waarbij
de boot heel wat te kampen heeft gehad
met zware stormen.
De commandant Carlsson heeft verklaard
dat de meisjes hun dienstwerk goed had
den verricht.
ertoe te bewijzen, dat de economische toe
stand in Japan het land bijzonder gevoelig
maken voor dit soort represailles, terwijl
er onder de huidige omstandigheden toch
geen sprake is van een verbetering in de
EngelschJapansche betrekkingen.
Tenslotte speelt de houding der Ver
eenigde Staten een belangrijke rol. Tot
dusverre bepaalt men zich ertoe, Washing
ton op de hoogte te houden van wat ge
daan is. Het schijnt bovendien, dat binnen
kort hierover met Parijs van gedachten
zal worden gewisseld.
