GERZOH
DINSDAG 3 JANUARI 1939 i 30ste Jaargang No. 9225
Het Huisbezoek
der Priesters
BALANS
OPRUIMING
Ste Ccid^clveSoiiAmtt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 7 ZZTZZT*
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Olt nummer bestaat uit
drie bladen.
v Bi) een Jubileum
Dat er in koninklijke onderscheidingen
zoo véél ..rang en stand" is, geeft nu en
dan aanleiding om te lachen of boos te
worden.
Wie, bij overigens gelijksoortige ver
diensten, „ridder" wordt en wie „officier"
hangt af van de maatschappelijke positie
van der. betrokkene terwijl de waar
deering dezer maatschappelijke positie
ten slotte vaak, ook al meet men nog zoo
consciëntieus, van willekeurig inzicht, sub
jectief gevoel afhankelijk is.
De bekende jaarlijksche lijst op 31
Augustus heeft eenige attractie behal
ve voor degenen, die er in genoemd wor
den voor hen, die deze lijst onder het
hier bedoelde gezichtspunt beschouwen en
er een „studie" van maken: wie b.v. wordt
„ridderi wie is waardig om in-ééns „of
ficier" te worden?
Wat echter vaker ergert bij onderschei
dingen is, dat degenen, die vóórop staan,
worden geëerd, terwijl zij, die een meer
bescheiden positie in de maatschappij in
nemen, worden vergeten.
Dat is gisteren bij een jubileum-viering
in Leiden wel radicaal anders geeaan! Bii
gelegenheid van het 125-jarig bestaan van
„Zaalberg' zijn met koninklijke onder
scheidingen gehuldigd twee arbeiders
en nog wel uitsluitend twee arbeiders!
In sympathieke woorden is daarbij ge
wezen op de beteekenis van den arbeider
in de onderneming. De burgemeester heeft
dat gedaan in een, zooals altijd, wei-ver
zorgde rede. Door den directeur van
„Zaalberg" is dat uitvoeriger, op sympa
thieke wijze, uiteengezet.
Wat bedoelde directeur bij deze gele
genheid heeft gezegd willen wij gaarne
onderstreepen. Even echter -= in een niet
onbelangrijk deel! was zijn kijk op de
realiteit, de werkelijkheid tè zonnig, ten-
z ij misschien dat hij zijn eigen fabriek op
't oog had. zonder den toestand in het al
gemeen te willen schetsen. Hij zeide tot
een der genuldigden: „Je werkte wanneer
je kon en kreeg daardoor vanzelfsprekend
een behoorlijk Iqpn".... Groote waardee
ring moet worden gebracht aan de onder
neming, waar dat inderdaad „vanzelf
sprekend" is! Oprechte hulde komt toe
aan de leiders van de ondernemingen,
voor wie dat het parool is!
Zonder ons schuldig te maken aan een
tè somberen kijk op de werkelijkheid,
kunnen wij echter constateeren, dat in vele
gevallen bij behoorlijken arbeid een be
hoorlijk loon helaas niet vanzelf
sprekend is; dat er in vele gevallen
om een behoorlijk loon te hebben en te
behouden moet worden „gevochten"!
Het ideaal is dat natuurlijk lang
niet.
Ideaal is. dat bij behoorlijke arbeid een
behoorlijk loon „vanzelfsprekend" is.
En sociaal gezond zijn de ondernemin
gen, waarin die „vanzelfsprekendheid"
leeft in de overtuiging, in het plichts
besef der leiders!
HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN
MGR. GRAAF VON GALEN
Voor het feest van de H. Familie op Zon
dag na Driekoningen heeft de bisschop van
Münster, graaf von Galen, een herderlijk
schrijven uitgevaardigd, dat met Nieuw
jaarsdag in alle kerken werd voorgelezen,
er waarin hij o.m. schrijft:
„Deze feestdag moet ons bewust maken,
welk een groote Godsgave, de christelijke
familie is, en wek een groote taak zij
daarom heeft. De familie is de door God
ingestelde heilige levens- en opvoedings-ge-
meenschap. Van God afkomstig oet zij
weer leiden tot God, oorsprong en doel van
al het geschapene.
En nu de school dikwijls niet meer kan
of wil meewerken aan de godsdienstige op
voeding der kinderen, rust meer dan ooit
een bijzondere verantwoordelijkheid op de
katholieke families voor het behoud van
het godsdienstig leven".
Tenslotte spoort de bisschop de jeugd
aan, om zich in reinheta en geloof voor te
bereiden op den gehuwden staat. Zondag
middag a.s. zal in alle kerken van het bis
dom Münster een plechtig Lof worden op
gedragen voor de hernieuwing van de
christelijke familiegeest, waarbij ook ge
beden wordt vuor de Zaligverklaring van
Adolf Kolping.
EEN GROTE PARTIJ
STOFFEN
2000 METER EFFEN
ANGORA LAINE
prima zuiver wollen japonstof, 130 cm.
breed, in alle moderne- klcuron, por
meter, waarde tot ,1.95"' A
nu liJ«J
500 METER BOUCLÉ
MANTELSTOFFEN
uitsluitend eerste kwaliteiten in mo
derne kleuren, zuiver wn' 140 em. br.
p. meter, waarde tot 4.05,' 2.48
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
SPIONNAGE.
Onder dezen titel schrijft de Avond
post:
Men herinnert zich wellicht het feit. dat
onlangs een in Duitschland werkende Ne-
derlandsche vrouw die hier met verlof was
geweest, bij haar terugkeer ginds op het
politiebureau werd geroepen, en dat haar
toei allerlei vragen werden gesteld, waar-
ui' bleek, dal men van haar doen, laten en
....spreken hier op de hoogte was.
Waar zit de spionnage? ..ebben wij toen
gevraagd.
Thans leelt in de „Haagsche Post"
iemand mede, dat hij dezer dagen eer, ge
drukt fomiuiie» in handen kreeg, hetwelk
zijr Duitsche d'enstmeisje 1 ad laten slinge
ren Het wis afkomstig va- het Duitsche
coi sulaat in zijn gemeente. Op dat formu
lier werden het meisje allerlei vragen ge
steld, ook omtrent de familie waarbij zij
diende. Of deze Arfisch was of -liet; of zij
pio-Duitsch was: of er anti-Duitsche ge
sprekken werden gevoerd: wie er zoo al
bij de familie op bezoek kwamen, enz.
Hier hebben we dus de spionnage bij den
st; art.
Dc Duitscne dienstmeisjes blijken ge
bruikt te worden om de families, bij welke
zij dienen, te bespionneeren en allerlei in-
lkl tingen ei over te verstrekken. Dit is
onduldbaar. Uit dit oogpunt beschouwd kan
het niet anders dan een zegen woruen ge
noemd, dat de meisjes naar haar vaderland
worden teruggehaald. Ware dit niet zoo,
dar zou er alle aanleiding zijn de Regee
ring te vragen, eens een ernstig onderzoek
naar deze dingen m te stellen.
En misschien is deze aanleiding er tóch
wel. Want wanneer de spionnage aldus
wordt georganiseerd, zal zij heusch haar
werk niet stak«_n omdat de dienstmeisjes
v eg gaan, maar zal ze zich van andere mid
delen en methoden bedienen. Trouwens, er
is geen enkele reden om aan te nemen, dat
de spionnage alleen dienstmeisjes gebruikt
om haar doel te bereiken.
Het moet een ellendige gedachte zijn
voor hen, die Duitsch personeel hebben, dat
dit wellicht óók wordt gebezigd om te
spionneeren. Wie kan men op deze manier
tegenwoordig nog vertuuwen?
Bovendien vraagt men zich af: waar
hei ft men in Duitschland derge ljke gede
tailleerde inlichtingen over Nederlandsche
gezinnen toch voor noodig? Met welk doel
worden dergelijke dossiers aangelegd?
Op hoogen toon heeft Hitier herhaalde
lijk aan het. buitenland den eisch gesteld,
dat men zich n>et zal bemoeien met de bin-
nenlandsche aangelegenheden van Duitsch
land. Zelfs de Joden-vervolging werd tot
een binnenlandsche zaak teruggebracht
(terwijl men ze wegjaag' naarh?t bui
tenland!) Maar als men zulke eischen stelt,
waar haalt men dan den moed vandaan
Duitschers te laten spionneeren in Neder
landsche gezinnen?
Wij voele*. niets dan minachting voor dit
divstere bedrijf dat jonge menschen tot
spionnen maakt van de familie, bij welke
zij hun brood verdienen.
DISCONTOVERLAGING DOOR BANK
VAN FRANKRIJK.
PARIJS, 3 Januari. (A.N.P.) De
Bank van Frankrijk heeft haar wis
sel-disconto verlaagd van 214 op 2
procent.
m.
Het feit, dat meerdere menschen of fa-
milie's bii voorkomende nood de hulp van
de parochiegeestelijken inroepen, is één
der grootste oorzaken waardoor de pries
ter in z'n regelmatig huisbezoek verhin
derd wordt.
De gevolgen van zulk een beroep op den
priester, neemt voor deze o.i. te veel tijd
in beslag.
Dit was de korte inhoud van het vorig
artikel.
We begrijpen, zoo voegden we er rog
aan toe, dat de parochianen, die ncoi* de
hulp van de parochiegeestelijken inroepen,
niet goed kunnen vatten .wat er dan zoo-
al aan c!en kapelaan of pastoor voor werk
wordt opgedragen.
Zoover het mogelijk is, zullen we trach
ten op dit gebied hun nieuwsgierigheid Ie
bevrerbsrer. Iedereen echter i egrijp-, dat
niet alle gevallen voor publicatie valbaai
zii-i. We kunnen geen gevallen gaan ver
tellen, waardoor ook maar aan één bui
tenstaander duidelijk zou worden wie de
beschreven persoon zou ziin geweest.
Voorop zeggen we nog dit:
Om de opwei'ping te voorkomen, dat we
overdrijven, nemen we de onder*'indi"g
van een priester met gemiddelde
eanlnop. Er zijn er. die zoowat eiken dap
2 a 2 V, uur „sorepkkamer" hebben, waar
*.e dan een 10 of 15 menschen moeten aan-
hooren en toezeggingen doen van hulp
of bemiddeling.
Welnu, zulke nemen we hier niet als
voorbeeld. We ho"den ons bij o.m bemid
delde: niet te veel maar ook niet te wei
nig. In dit midden schommelt wel onge
veer de spreekkamer ondervinding van
elk stadskaoelaan.
We hebben zoo'n kapelaan verzocht,
om, voor zoover het gevoegelijk kon ge
schieden, eens op te schrijven, de op
drachten die hem in een week tijds wer
den gegeven.
Ziehier z'n dagboek, dat loopt vanaf
Maandagavond, tot en met Zondagavond
d.a.v. Hij geeft om 'n kolommenlang
versla" te voorkomen alles in tele
gramstijl.
Maandagavond: Van half 8 tot half 9:
A. over persoonlijke aangelegenheden.
B. over gedrag van oudsten zoon. 'n Half
uur. Heb zoon laten komen en na sa
menspraak eevraa«d om elke week op be
paalden tijd bij mij terug te komen. Is een
zaak die alleen door dikwijls samen pra
ten ia 't reine komt.
Dinsdag: C. heeft eenzelfde geval als
gisteravond. Heb ook dézen jongen ontbo
den. Zelfde afspraak als met vorige: elke
week 'ns komen praten. D. over toe
komstplannen van haar oudste dochter.
Leert moeilijk. Verzoek om eens naar
hoofd van de school te gaan om advies in
te winnen, en belet te vragen. E. heeft
kans op arbeid. Vraagt 'n goed woordje
van mij bij den directeur, (deze woont
drie kwartier ver). F. wil verhuizen
Weet 'n goede woning, waarom echter
reeds door meerdere menschen is ge
vraagd. Verzoek om voorspraak bij de be
voegde instantie. G. deelt mee, dat ze
staat voor executoriale verkoop van haar
zaak. Vertelt 'n onbegrijoelijk verhaal
over verzekeringen en premie-aflossin
gen. Eind van het zeer lange gesprek is,
dnt ze vandaag nog 400 «uiden moet Heb
ben anders is de famil'e gebisseerd.
H. heeft aanzegging gekregen: óf huur te
betalen óf huis te verlaten. Hü heeft geen
geld. Z'n oom echter (wonend in 'n na
burige plaats) zou hem kunnen helpen
Deze doet het echter niet. Verzoek om
naar deze toe te gaan om z'n hart te ver
murwen. I. ziet haar zaak ten gronde
gaan. Verzoek om bij een bepaald groot
bedrijf. met vele filialen, voorsnraak aan
te wenden, dat dit bedrijf haar winkel
overneemt als filiaal en zij met echtge
noot als filiaalhouders. J., Eenzelfde
geval als zooeven, van een zakenman in
dezelfde straat! K. komt raad vra"en
in 't regelen van erfenis-kwestie. Ver
zoek om de zaak te bestudeeren en m'n
meening te geven. L. vertelt dat broer
thuis is heengegaan. Is ergens in 'n kost
huis getrokken. Familie kan moeilijk het
loon missen. Verzoek om den jongeman
in z'n kosthuis te gaan oozoeken en te he-
wegen weer bij z'n ouders te gaan. M.
heeft gehoord, dat ergens 'n betrekkin^
vrij zal komen. Verzoek om onmiddellijk
voorspraak aan te wenden.
Woensdag: N. en O. om voorspraak
voor werk bij 't geeft niet wie. Ze zijn tot
alle werk bereid. P. vertelt z'n treurige
niet voor publ'catie geschikte histo
rie, die mij noopt vooreerst elke week
naar bepaalde familie te gaan.
Donderdag: Van 9 tot 10 uur gesprek
met Q. over familie-aangelegenheden.
Verzoek om eens thuis te komen praten.
Is noodig! R. heeft hoop 'n baantje.
Verzoek om Tiaar de gemeente te gaan en
dit voor hem klaar te spelen. S. krijgt
z.i. te weinig steun. Protest bij bevoegde
instanties heeft niet geholpen. Verzoek
om mijn invloed aan te wenden. T. zit
in zwaren nood. Verzoek om hier of daar
voor hem te leenen. U. wil z'n zaak 'n
andere uitgang geven. Hiervoor is per
missie noodig van gemeente. Verzoek om
dit te bepleiten. V. vertelt dat z'n
vrouw is heengegaan. Ze moet ergens in
die of die straat zitten. Verzoèk om haar
op te sporen en te bewegen weer naar
haar man terug te keeren.
Vrijdag: W. kan 'n aardig huis huren.
Moet daarvoor echter 'n borg storten.
Verzoek om naar bevoegde instantie te
gaan en te bepleiten, dat deze borgstor-
ting niet behoeft te geschieden. Indien dit
niet lukt, dan naaf bedrijf gaan waar W.
werkzaam is, om 'n voorschot voor hem
zien los te krijgen. X. is armlastig. Wil
zaakje beginnen. Verzoek om bij de ge
meente een voorschot voor hem te vra
gen. Y. heeft zaak in uitgestorven
straat. Gaat niet. Wil ergens anders op
nieuw beginnen. Heeft daarvoor ƒ10.000
noodig. Verzoek om deze voor hem er
gens te leenen Z. heeft al meermalen
geprotesteerd tegen te lage steun. Heeft
niet geholpen. Verzoek om voor hem te
schrijven naar den minister.
Zaterdag: Aa. staat op trouwen. 'Heeft
geen geld om uitzet te bekostigen. Heeft
'n familie-lid dat er nogal warm bijzit en
waarvan later geërfd wordt. Dit familie
lid heeft hulp geweigerd. Verzoek om
persoonlijke invloed aan te wenden, om
enkele honderden guldens los te krijgen
Bb. vertelt, dat z'n huisbaas op sterven
ligt. Heeft gehoord, dat diens erfgenamen#
het plan hebben, om 'het huis waarin Bb
woont te verkoopen aan 'n nevenwonend
zakenman. Deze wil 't huis afbreken en
z'n zaak vergrooten. Verzoek om naar
huisbaas te gaan en te vragen, dat hij in
z'n testament 'n clausule zal invoegen
waarin de verkoop van het huis verboden
wordt. Ik merk op dat dit geen erg pries-
terliike boodschaD is op een sterfbed en
dat ik dat niet van plan ben. waarna B^
me verzoekt, dan tenminste naar de erf
genamen te gaan. en dringend te verzoe
ken, om het buis niet te "erknooen. (Dit
laatste geval is er weer één uit de velen
waarin 'n priester zeker viianden maakt
Immers helpt hij wél en lukt 't. dan klaag4
de zakenman hem aan: helpt hij niet. dan
is Bb. boos en vertelt overal rond. dat de
oarnchie-geesMjjken niets voor ie over
hebben). Cc. vertelt 'n omstandig ver
haal. 't Komt hier op neer. dat 'n familie
lid onschuldig (volgens zijn zeggen) ge
vangen zit. Verzoek om advocaat op te
scharrelen die «rptjs wj] helpen.
Zondag: Rustig!
Tot zoover 't dagboek van een week.
De gevallen zijn neergeschreven zooals ze
kwamen. Twee gevallen zijn niet ge
noemd. omdat dit niet geschikt gebeuren
kon, terwiil ook de bezoekers die om di
recte ondersteuning vroegen niet zijn
meegeteld. In het geval Bb. werd dooi*
deze zielzorger geen huln veri^end. Ook
niet in het geval Y. In geval G. werd te
lefonisch momte gedaan bii scbuMeischerr
zonder resultaat, terwiil geval T. vanzelf
ten goede keerde. In alle andere gevallen
werd geholpen of wordt nog moeite ge
daan. Niet altijd met succes (meestal
zelfs niet), doch de tiid is er toch aan ge
geven.
Nu vragen we aan elk onbevoordeeld
lezer: Indien dit de gewone ondervinding
is van een stadsnastoor of -kapelaan met
gemiddelde aanloop, indien ge weet
dat de morgens en avonden veelal zijn
bezet met regelmatig terugkeerende be
zigheden Cs morgens soms late diensten
in de kerk, geesteliike oefeningen, spreek
kamer, brevier, catechismuslessen des
avonds ófwel jeugdwerk, ófwel vereeni-
gingswerk, ófwel onderricht bekeerlin
gen. ófwel correspondentie, ófwel voorbe
reiden van predikatie, enz.) nu vragen
we, waar haalt dan zoo'n parochiegeeste
lijke de tijd nog vandaan om geregeld z'n
honderden gezinnen te bezoeken? Zeker,
een aantal hem gegeven opdrachten zou
hij telefonisch kunnen afhandelen! Hij
weet echter veel te goed, dat een per
soonlijk gesprek veel meer invloed hepft
dan 'n telefonisch, zoodat het persoonlijk
bezoek gewoonlijk door hem wordt ge
prefereerd.
Men zie ook het volgende niet over het
hoofd: het contact, in deze week met de
verschillende menschen verkregen, wordt
niet plotseling afgebroken. De meeste be
zoekers, in die eene week gegeven, zijn
niet alle in diezelfde week ook afgehan
deld. Maar in de volgende week komen
weer nieuwe menschen met andere (of ook
vaak soortgelijke) nooden erbij. Ook dezen
vertrouwen op spoedige hulp.
Degene, die het dagboek heeft opge
maakt schrijft er nog bij, dat hij met z'n
gemiddelde van circa 5 bezoeken per dag
nog zeer bevoorrecht is, vergeleken bij
z'n pastoor, die méér dan het dubbele da
gelijks ontvangt. Hij vertelt er nog bij.
dat 'n collega-kapelaan uit 'n naburige
parochie zelfs in die week één dag had
van niet minder dan 43
En toch. ondanks dit alles doen de
meeste zielzorgers tóch nog moeite, om
zoo vee1 als het kan hun gezinnen te be
zoeken G"1oof geruft, dat er zeer
De reis van Daladier naar Corsica en
Tunis (2e blad).
Franco's offensief in Catalonië. Een Brit-
sche pro-consul zou te San Sebastian gear
resteerd zijn (2e blad).
Een manifest van de Kwonintang ver
werpt de Japansche vredesvoorstellen.
Treedt Konoye af? (2de blad).
Amerika overweegt represaille-maatre-
ge'en tegen Japan en Duitschland (2de
blad).
KARDINAAL MUNDELEIN OVER ZIJN
EUROPEESCHE INDRUKKEN
Ir een lange toespraak voor de Vincentïa-
r _r zeide kardinaal Mundelein, Aartsbis
schop van Cnicago, o.m.:
„Als ik de middelen had, om u naar
Europa te sturen, om daar met eigen oogen
te zien, wat ik gezien heb, dan zoudt gij
zeker als betere Amerikanen en als meer
tevreden en betere Katholieken terugkee-
re Hoe armzalig de verhoudingen bij ons
oc' mogen zijn. wii zijn er toch nog altijd
beter aan toe dan die naties, die, moetende
lc\en van bun eigen beperkte hulpbron-
ne. groote staande legers onderhouden.
d~rhouden.
Wij kunnen met recht ontevreden zijn
ovei de ov.Türeven critiek op de overheden
in onze pers. Maar zulks is zelfs nog ver-
ki slijker dan een pers die is ingesteld op
ie aanbidding - an één enkelen man".
weinigen zijn, die thuis blijven, wanneer
ze werkelijk een middag voor huisbezoek
disponibel hebben. Dat dit echter niet
zooveel middagen zijn als wenschelijk
was. ligt niet aan hen doch louter aan
de menschen en bet is een schreeu
wend onrecht, maar altijd op den oriester
af te geven, omdat z'n d-g maar 24 uren
telt. Een acht-urige werkdag is velen al
te lang. Maar den priester wordt 't kwalijk
genomen wanneer hij dageluks niet lan
ger dan 18 uren in 't getouw is.
Deze artikelen bedoelen niet een klacht
te zijn. 't Is meer een dringende bede ten
gunste van de heele katholieke z*ak, om
toch het ondermijnend werk te staken dat
door zeer, zeer veel katholieken wordt
verricht, 't Is een verzoek aan de wel wil
lenden om nu ook eens tegen de criticas
ters in te gaan en den priester, die toch
altijd voor iedereen ook voor TJ
klaar staat, óók 'ns te verdedigen. Criti
casters zijn er ontzettend velen. Doch ver
dedigers bijna geen.
Dus nogmaals: onttrek u aan 't systeem
waarin kerk-vijandige menschen u willen
betrekVen Verscheurt het net waarin ook
katholiek Nederland door vijandige mach
ten wordt verstrikt.
Zoo mogelijk, lees dan de drie artikelen
die in dit blad acht°-.°envolgens versche
nen nog eens door. U hebt dan een over-
ziehT over 't geheel.
We eindigen met 'n simpel maar veel
zeggend geschiedenisje.
Een pastoor kwam van de trein. Hij
droeg een koffer. Bii de uit°ang van het
station kwam een witkiel naar hem toe:
„Koffer dragen, Ferwaarde?"
„Dank u", zei de pastoor.
Verbeeld je ook, dat h'i zoo iets zou
doen! Als 'n koning z'n spullen voor zich
uit laten dragen! Hij zou zich schamen
over zichzelf!
Maar de witkiel werd ontevreden.
„Jullie hebt niks voor den arbeider
over", riep hij 't pastoortje na. „Laat 'n
arme man ook 'ns wat verdienen".
Dat schokte den pastoor toch wel wat,
en hij nam zich voor, bij een volgende
gelegenheid den kruier niet af te wijzen.
En dat gebeurde. Een tijd later kwam hij
weer eens van het station. En on de vraag
van den witkiel, gaf hij gewillig z'n kof
fer af. Hij vond 't zelf wel wat onprettig.
Had liever den man het bedrag gegeven,
en zélf z'n koffer ge^ra^en. Maar dat wil
de de kruier niet. ..Ik heb nog nooit een
aalmoes gevraagd", zei deze, „en zoolang
ik flinke handen aan m'n lüf heb, zal ik
er ook nooit één aannemen".
„Vooruit dan maar" zuchtte 't pas
toortje.
En ze gingen. Voorop de witkiel met
de koffer, die hij als 'n veertje droeg,
daarachter 't pastoortje.
Maar o!
Dat zagen de parochianen, en toen was
de duivel los:
„Heb je 't gezien? Onze pastoor? Hemel
wat 'n brani°! Hij voelt zich te voornaam
om zelf z'n koffer te dragen
En 'n massa menschen spraken met
groote afkeuring over de gemakzucht van
hun hoogmoedigen pastoor! En ze vonder
dat hij dat geld wat 'm die gemakzur
kostte beter aan de armen had kun
geven, en zelf z'n spullen dragen.
