DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
InTe, Domine,
speravi
Het loon van dienst
meisjes
ZATERDAG 31 DECEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9223
3)e Ccld^clveSoii^cmt
lelefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en A boun.-tarieven zie pag. 3
Giro 103003. - Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit negen
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
Er is geen droeviger toestand, dan die,
waarin de mensch verkeert, als hij beseft:
voor niets, zonder nut te leven.
Of eigenlijk is nog véél droeviger ob
jectief bezien de toestand, waarin
iemand n i 11 beseft, zijn leven nutteloos
te verslijten, terwijl tóch de onvruchtbaar
heid van dat leven sombere werkelijk
heid is.
Zijn er niet talloozen in onzen tijd,
die, maatschappelijk ontwricht door ge
dwongen werkloosheid, ronddwalen over
een egale, wijde, zon-looze vlakte van
niets-doen, dag-in en dag-uit, zonder dat zij
in de verte eenig verschiet zien opengaan;
die, zichzelf, hun gezin, hun kinderen
zelfs niet het allernoodigste kunnen geven,
als zij het niet eerst outvangen als steun
van de overheid of hulp van de charitas;
die iederen dag, een of meerdere malen,
den gang maken naar het stempellokaal,
omdat zij behooren tot die categorie „bur
gers, welke men aanduidt als „stempelaars"
soms met een zekere minachting!
Zijn die talloozen niet degenen, die
voor niets, zonder nut leven?
JS e e li ouder die armen en werkloo-
zen en „stempelaars" zijn er velen, wier
leven voller is van doelbewust streven, en
nuttiger aan verdiensten, dan dat van vele
anderen, die hard hebben gewerkt en m ab-
soluten of betrekkelijken zin veel heboen
verdiend, die zélf in eigen onderhoud heb
ben voorzien misschien ruimschoots
en zélf aan de hunnen hebben gescnonkcn,
wat dezen maar Konden verlangen.
hi een wij nel oen er meer opgewezen,
maar het moet worden herhaald, omdat ru
we levensomstandigheden het geestelijk
bezit dezer waarbeid zoo gemakkelijk weg
rukken, omdat er stoere kracht voor no^dig
kan zijn, het vast omkneld te houden: het
leven van een werklooze is niet per se
nutteloos, h»:t kan óókenoókopd meest
volmaakte wijze het eerste en tenslotte
eenige levensdoel bereiken: te staan in den
dienst van God!
Nutteloos is het leven van hem, die, ook
al werkt nij zelfs „dag en nacht" en ver
dient hij op eerlijke wyze zelfs schatten
geld, dat leven niet stelt in den dienst van
God en om God in den dienst van den even-
mensch
Wij „preeken" niet God beware ons
voor zulk een soort „christendom"! een
slappe „berusting", een ontzenuwde „ge
latenheid"; het christelijk beginsel eischt
een zoo krachtig mogelijk streven naar too
nenden arbeid en naar inperking van de
stoffelijke armoede! Dat streven is een
plicht van de slacntoffers van werkloosheid
en armoede zélf én van anderen en van de
gemeenschap.
Maar, als de mensch het lijden, dat op
hem is neergelegd, niet van zich kan af
wentelen, dan rr.oet nij niet zijn een slaaf
van dat lijden, die, met gekromde rug en
naar den grond gebogen hoofd, mokkend en
morrend, zijn vracht verder sjouwt door z'n
leege leven, maar hij moet zich zijn gees
telijk adeldom bewust! met Gods hulp
recht staan onder den last in het lijden,
het hoofd omhoog, met de open oogen
schouwend naai het stralende licht van die
gcuden Zon de Zon van de G o d d e 1 ij-
ke Rechtvaardigheid en van de
Goddel ij ke Lieide.
Zóó leeft óók de werklooze niet voor niets
en zonder nut!....
Wij zeiden reeds, dat al het mogelijke
moet worden gedaan, om de ramp van de
werkloosheid terug te dringen.
Wij willen vertrouwen, dat de Regeering
dit jaar haai daden zal aanpassen aan haar
veel hoop gevende voornemens en belof
ten. Wij willen vertrouwen, dat prcvincies
en gemeenten, groot en klein, de bestrijding
van de werkloosheid als een hunner eerste
en voornaamste plichten zullen beschou
wen.
Wij willen vertrouwen, dat particulieren,
strevend naar een daadwerkelijke
saamhoorigheid in een nieuwe ge
meenschap, de Christelijke liefde in
practijk zullen brengen in krachtdadiger
toewijding en effectiever offerzin.
Moge 1939 ons schenken een inkrimping
van de groote ramp, die de werkloos
heid is.
Moge in 1939 vóór alles ons worden be
spaard de nóg grootere ramp van een we
reld-oorlog, die, allergruwelijkst op zich
zelf, een herstel van de welvaart hoogst
waarschijnlijk nog véél verder van de
menschheid zou verwijderen.
Met intense dankbaarheid voor het
feit, dat in 1938 de dreigende wereld-oorlog
is voorkomen, bidden wij God om vrede,
duurzamen vrede, waren vrede....
Wij hopen in 1939 te blijven bezitten het
ons zoo ruimschoots geschonken en ook in
1938 volkomen behouden vertrouwen der
Katholieken in Leiden en in het breede ge
west, dat voor „De Leidsche Courant" is
aangewezen. Wij hopen, dat ons blad ook in
1939 dat vertrouwen waard wordt geacht
door de Katholieken in héél het gewest; en
ons streven zal gericht blijven op een
crescendo in de vervulling aller gemo
tiveerde wenschen Zoo ooit dan moet er
nu, in dezer verwarden en verwarrenden
tijd, zijn een hechte band tusschen de Ka
tholieken en de eigen katholieke dag
bladpers, welke hun vertrouwen verdient
te bezitten.
Wij besluiten met een gedachte, waar
mede ieder onzer het oude jaar moge be
ëindigen en het nieuwe beginnen een ge
dachte, waarin ligt opgesloten ons onwan
kelbaar en onverwoestbaar, ons rots-vast
geloof:
IN TE DOMINE SPERAVI, NON
CONFUNDAR IN AETERNUM,
OP U, O HEER, HEB IK GE
HOOPT, IK ZAL NIET BE
SCHAAMD WORDEN, IN
EEUWIGHEID MET.
DE WERELD IT?
VOGELVLUCHT
BERLIJN: Duitschland heeft thans zijn
voornemen bekend gemaaKt, om het ton
nage van zijn duik booten vloot op te voe
ren tot net maximum, iat m de Engelsch-
Duitschc vlooto vereen komst is toegestaan,
ua. een tonnage gelijk aan dat van de En-
gelsche Juikbuotenvloot. Bij die overeen
komst, welke van Jui.i 1935 dateert, werd
aan Duitschland een percentage van 45%
tuegestaai. met dez- uitzondering, dat in
bijzondeie gevallen Duitschland tot 100%
zou mogci gaan. Maar dan moest tevoren
«mendscnappelijb oveileg gepleegd worden.
Dal overleg is op het oogen blik reeds aan
den gang; altnans de Britsche onderhan
delaars zyn reeds te Berlijn aangekomen
Overigens zijn we benieuwd naar de bij
zondere redenen, welke Berlijn nopen tot
i«-ze nieuwe versterking van zijn bewape
ning.
Wellicht wordt het gemotiveerd met de
z.g. oorlugszuchtige stemming, welke Was
hington .egens Berlijn koestert Hitier heeft
het zoo pas nog gezegd in zijn Nieuwjaars
boodschap, dat hij. zooals steeds, maar één
w-ensch heeft en dat is den vrede te die
nen. Maai - aldus constateert de Duitsche
pers in Amerika zitten de Joden te
wroeten en zij hebben de Amerikaansche
legeering volledig onder hun invloed. De
hysterische" hetze tegen het vredelieven
de Duitschland schijnt nergens anders voor
te dienen dan om een oorlog met Duitsch
land te lorceeren. En in dergelijke omstan
digheden moet men zich wel wapenen, niet
waar
Zoo eindigt dit ongelukkige jaar met
oorlogsdreiging en een verscherping van
den bewapeningswenstrijd.
Prosit Neujahr! Dat belooft wat voor
1S39.
BURGOS: In Spanje schieten ze het oude
jaar lustig uit en het nieuwe in. Het Kerst
offensief van Franco zal geen wandeling
worden iaar Baicelona, want de linksche
troepen olijken nog krachtig genoeg te
zijn om flink weerstand te bieden. Ge
dachtig aan het fei', dat de aanval de
beste manier van verdediging is, zijn zij
een tegen-offensief begonnen ten Zuiden
van Ler'da. Zy oedreigen de achterhoede
de Italiaansche divisies, die thans Blancas
Borjas aanvallen. De tegenaanval werd
geopend gisterochtend om half elf en in
gezet in een richting paralle. met de Segre.
In tegenstelling met berichten, die wil
len doen gelc-oven, dat dit offensief van
franco oeslissend zal zijn, zijn wij nog
altijd sceptisch gesteird. De uitslag is na
tuurlijk ..iet te voorspellen, maar er zijn
leeds zoovele „hoopvolle" offensieven
dood geloopen. Zullen wij op Oudejaars
avond van 1939 nog met den Spaanschen
oorlog zitten?
OUD EN NIEUW
Zoo de bïdren
die verdorren,
Is het nieuwjaar
Oud geworden.
God, alleen, en
Menigvoud,
Altijd nieuw en
Altijd oud,
zal van de oude en
De andere dagen.
Die gij leeft, eens
Reden vragen.
GUIDO GEZELLE.
BINNENLAND
DE ZAAK-OSS.
HET KOMENDE SLOTBEDRIJF.
De christeüjk-historische „Nederlander"
vat de uitkomst van de behandeling der
zaak Oss door de ambtenareninstanties als
volgt samen:
Vastgesteld is, dal de minister zijn be
voegdheid niet heeft overschreden;
dat hem bij het gebruik maken van die
bevoegdheid geen onredelijke of onoirbare
motieven hebben geleid;
dat de Ossche brigade op verschillende
punten is tekortgeschoten;
dat hiertegen maatregelen dienden te
worden genomen.
Nog niet vastgesteld is, of de door den
minister genomen maatregelen gewettigd
v orden döor de ernst van de geconstateer
de tekortkomingen, met andere woorden
of- de minister met het noodigt beleid zijn
plicht neeft vervuld.
Déze vraag konden nóch het Ambtena
rengerecht, nóch de Centrale Raad van
Beroep ceantwoordeu. Het antwoord daar
op behuort te worden gegtven daar, waar
dt- politieke verantwoordelijkheid van den
minister ligt. Dat is- in de Volksvertegen
woordiging.
Zooals gezegd, hiertoe zal gelegenheid
zyn bij de behandeling van de nota. waar
om de Kamer met 80 -3 stemmen heeft
gevraagd en die door den minister toen
onmiddellijk is toegezegd.
Het is volkomen aanvaardbaar, dat met
de aanbieding van deze nota aan de Kamer
gewacht is, totdat de beroepen der mare-
chaussée tot in hoogste instantie zouden
zjjn behandeld.
Nu dit eenmaal is geschied, mogen wij de
hoop en de verwachting uitspreken, dat
thans met bekwame spoed tot die aanbie
ding zal worden overgegaan.
Opdat na de noodzakelijke voorbereiding
ae openoare behandeling zoc spoedig mo
gelijk na de hervatting der Kamervergade
ringen zal kunnen geschieden.
ONS LAND KRIJGT NIEUWE
STANDBEELDEN.
Volgend jaar worden er verschillende.,
opgericht.
In 1939 zullen een aantal nieuwe stand
beelden hier te lande worden opgericht.
Vooreerst te Rotterdam, waar Phs. van
Ommeren's Scheepvaartbedrijf N.V. ter
gelegenheid van haar 100-jarig bestaan
aan de gemeente een gedenkteeken zal
aanbieden, dat op monumentale wijze uit
drukking zal geven aan de vooraanstaan
de plaats, welke Rotterdam inneemt als
havenstad en centrum van wereldverkeer.
Ter gelegenheid van het 12e eeuwfeest
van Sint Willibrord wordt in den Domto
ren te Utrecht een monument onthuld van
de twee geloofsverkondigers in deze ge
westen, Sint Bonifacius en Sint Willi
brord. Dit geschiedt door het Nationaal
Comité der eeuwfeestviering; echter koes
tert het bestuur van den Ned. Katholie
kendag tevens de hoop, dat men alsnog
zal komen tot een grootsch monument
van St. Willibrord op een openbaar plein
te Utrecht.
Te Weert zal in het voorjaar, bij den
intocht van het garnizoen, een standbeeld
worden onthuld ter herinnering aan het
feit. dat Weert 200 jaar geleden terug
keerde onder Nederlandsch gezag.
Te Wittem (L.) zal een door den Ro-
meinschen beeldhouwer Enrico Quattrini
ontworpen grafmonument voor den op 30
Augustus 1932 overleden Nederlandschen
kardinaal W. M. van Rossum werden op
gericht. Op een voetstuk zal de sarco-
phaag worden aangebracht met daarboven
het beeld van den prelaat in biddende
houding en met op den achtergrond een
bas-relief, voorstellende het uitzenden van
inlandsche priesters.
Ter huldiging van de nagedachtenis van
dr. Antonius Mathijsen, den uitvinder van
het gipsverband zal een monument in zijn
geboorteplaats Budel worden opgericht.
„Msbd."
MR. MARCHANT OVER DE TAAK DER
KATHOLIEKE INTELLECTUEELEN.
Voor de leden van het Tilburgsche Stu-
c entencorps „St O lof" heeft mr. Marchant
een vooi dracht gehouden. Wij ontleenen
aan een verslag in „De Maasbode" het on-
ierstaartfe:
Spreker raakt hiermede meteen aan de
kern van zijn betoog: de katholieken in het
a'gemefn zijn nog te weinig leeken-apos-
telen zy isoleeren zich nog teveel, zeer ten
schade van het katholiek geloof. Spreker
wijst op het buitengewone gebrek aan ken
nis «mtrent den katholieken godsdienst in
anaersdenkenden kringen en mede op de
vele vccroordeelen, waarmede velen hun
ner behept zijn met betrekking tot den
„Rocmscben" godsdienst. Velen hunner
stacn tegenover onzen godsdienst dermate
bevoordeeld, dan dat zij bij hun zoeken
naar de waarheid ap riori uitsluitend by
„Rome" terecht zouden komen!
Een andersdenkende heeft een bepaald
sterken impu's noodig om er toe te kunnen
komen nader kennis te maken met den ka
tholieken godsdienst. De katholieke theo-
logi is logisch en zij sluit als een bus.
Daarom is het hoogst noodzakelijk, dat de
katholieken meer dan tot heden het geval
was, hun geloof naar buiten uitdragen. Dat
cr wp! degelijk belangstelling voor be-
stanf. meent spr. te mogen concludeeren uit
het fcii. dat zijn boekje in Nederland aan
zijn vierde en in Duitschland aan zijn twee
den druk toe is. Het is echter in dit ver
band wel zeer te betreuren, dat vele ka
tholieken, zoowel uit hoogere als uit lagere
kringen, hun eigen geloof te weinig ken
nen. Met name meent spreker den geloofs-
afva' van vele arbeiders in de groote ste
den eer te moeten toeschrijven aan gebrek
aan kennis van den godsdienst dan aan
het gemengde huwelijk.
Vooi de jonge intellectueelen ligt hier
een ontzaglijk terrein braak. Zij zullen
straks in de maatschappij moeten optreden
als overtuigde katholieken, die zich niet
schamen voor hun geloof, doch die er inte
gendeel trotsch op gaan, katholiek te zyn
met he* woord en met de daad. En zij zul-
er door relatie met andersdenkenden er ook
veel toe kennen bijdragen bepaalde waan
denkbeelden, die in die kringen nog altijd
met betrekking tot den katholieken gods
dienst bestaan, ongedaan te maken. Het ka
tholiek geloof is nu eenmaal de Waarheid,
het is bet eenige wat den mensch geluk
kig «*ern>ag te maken. Daarvan moeten wij
ons voortdurend doordrongen houden en
dit zal ons ook aansnoren anderen ons ge
luk aeelachtig te doen worden.
Ti*n slotte bond mr. Marchant den stu
denten nogmaals op het hart er straks
krachtig toe mede te werken het isolement
der !<athclieken te verminderen en dit kun
nen vooral zij doen, die hier aan de Til
burgsche Hoogeschool hun vorming ont
vangen van hoogstaande wetenschapsmen-
schen, die hun wetenschap doorstraald
weten door het geloof, zonder hetwelk alle
wetenschap in wezen ijdel is.
PROFESSORSBENOEMING NIET
AANVAARD
De salarieering te laag geacht
Dr. H. A. Enno van Gelder u: Den Haag,
die tien weken geleden door den gemeen
teraad te Amsterdam is benoemd tot bui
tengewoon hoogleeraar in de vaderlandsche
geschiedenis aan de stedelijke universiteit
var. Amsterdam, heeft thans aan B. en W.
schriftelijk medegedeeld, deze benoeming
nie'. te kunnen aanvaarden.
Wij herinneren eraan, dat dr. Enno van
Gelder door het college van curatoren als
nummer twee was geplaatst op de voor
lijden van professor Theissen ontstane va-
dracht, ter voorziening in de door het over-
cature; hij werd gekozen met 22 stemmen,
tegen 19 op den eerst-voorgedrage ie jhr. dr.
P. J. de Winter.
Dr. Enno van Gelder is echter de mee-
cning toegedaan, dat de bezoldiging van de
buitengewone hoogleeraren daar ter stede
te laag is en daarom heeft hij thans bericht
gezonden, zijn tegenwoordige werkkring
niet te kunnen verwisselen voor het hem in
Amsterdam aangeboden ambt.
Hij had n.l. het ambt van buitengewoon
hoogleeraar op de hem geboden condities
al een nevenbetrekking beschouwd, zoodat
hij zijn betrekking van leeraar in de ge
schiedenis aan de Dalton-H.B.S. te Den
Haag niet gthetl wenschte op te geven. Met
den Haagschen wethouder van Onderwijs
had hij deze kwestie besproken en toen
bleek hem, dat de wethouder in beginsel
bereid bleek te zijn dit plan te steunen. Dr.
Van Gelder zou dan minder lesuren aan de
HTS. hebben gegeven dan vooii.een
3. en W. van Amsterdam hebben dr. van
Gelder echter doen weten, dat zij dit voor
stel niet konden aanvaarden, waarop dr.
Van Celder gemeend heeft voor de benoe
ming tot buitengewoon hoogleeraar te moe
ten bedanken
Het college van curatoren zal nu een ge
heel nieuwe voordracht moeten opmaken
en die zal dan opnieuv in den gemeente
raad komen; het ligt in de lijn der verwach
ting, dat bij die gelegenheid ook wel een en
ander over de salarieering der hoogleeraren
in het algemeen zal worden gesproken.
„Vooruit".
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Duitschland wil zijn duikbootenvloot
opvoeren tot een gelijk tonnage als Enge
land heeft (2de blad).
Een Nieuwjaarsboodschap van Hitier.
(2de blad).
De spanning tusschen Berlijn en Was
hington duurt voort (2de blad).
De troepen der linksche Spaansche re
geering hebben een tegenoffensief bij
Lerida ingezet (2de blad).
Een vredespoging in het Verre Oosten.
(2de blad).
Binnenland
Hoogere uitgaven voor de artillerie-in
richtingen. (1ste blad).
Een te Amsterdam benoemd bnitenge-
woon hoogleeraar weigert zijn benoeming
te aanvaarden. (1ste blad).
Wordt niet afgetrokken van
ondersteuning
BEVORDERING VAN GEZINSARBEID
VAN HU1SELIJKEN AARD.
De Minister van Sociale Zaken heeft
per circulaire aan de gemeentebesturen
medegedeeld, dat hij er zijn goedkeu
ring aan heeft gehecht, dat alle ver
diensten door gezinsleden van onder
steunden en tewerkgestelden, verkre
gen met het verrichten van gezins-
arbeid van huishoudelijken aard, bij
de vaststelling van den steun en de
plaatsing in de werkverschaffing ge
heel buiten beschouwing worden ge
laten.
Voor deze verdiensten behoeft der
halve in den vervolge geenerlei aftrek
meer plaats te hebben.
Deze maatregel is genomen, ten
einde het verrichten van gezinsarbeid
van huishoudelijken aard der Neder-
landsche meisjes zooveel mogelijk te
bevorderen.
DE CARMELIETEN IN SPANJE
Volgens de berichten, die ontvangen wer
den bij het Generalaat der Carmelietenorde,
werden in het Roode Spanje 13 priesters en
4 leekenbroeders vermoord; 7 priesters, 25
seminaristen en 4 leekenbroeders worden
nog vermist; 5 priesters, 4 seminaristen en
3 leekenbroeders slaagden erin het Natio
nalistische Spanje te bereiken.,
DE DUITSCH-JOODSCHE
VLUCHTELINGEN.
Mevrouw Mackay-Katz heeft aan den
Minister vai^ Justitie de volgende vragen
gesteld:
1 Is het juist, dat aan de politie-autorï-
teiten is opgedragen de Duitsch-Joodsche
vluchtelingen, die zonder verlof na een
bepaalde datum Nederland zijn binnenge
komen, naar Duitschland terug te leiden?
2 Heeft de Minister zich vooraf verze
kerd, dat deze maatregel niet tengevolge
zal hebben, dat voor verreweg de mees
ten dezer vluchtelingen levensgevaar aan
wezig zal zijn'
3 Zoo neen, dreigt de Minister dan niet
daarmede in strijd te komen met de toe
zegging der regeering, dat het asylrecht
in zooverre gehandhaafd zou worden, dat
diegenen, veer wie levensgevaar aanwezig
zou zijn, niet teruggezonden zouden wor
den?
ACHT EN ZESTIG VLUCHTELINGEN
WORDFN TOEGELATEN
Blijkens een te Praag ontvangen telegram
heeft de Nederlandsche regeering, op aan
stichting van het R.K. Vluchtelingencomité
te Utrecht onder leiding van prof. Schmut-
zer, toestemming verleend tot het binnen
komen van 68 Duitsche emigranten uit
Tsjecho-Slowakije van verschillende gods
diensten en politieke overtuigingen. Hun
transport, waarvan de organisatie thans on
middellijk zal worden begonnen, is reeds
voor begin Januari voorzien. Onder de deel
nemers bevinden zich drie personen, wier
namen voorkwamen op de ber'cLte Gesta-
po-lijst, die in September j.L was opgesteld
en de namen bevatte van vluchtelingen, die
na de ever.tueele bezetting van Praag
moesten worden doodgeschoten.
„Vooruit**.
