Een Missiezuster stierf in Afrika. Belangrijke wegenverbetering in Zoeterwoude RECHTZAKEN BIOSCOPEN TE LEIDEN VRIJDAG 23 DECEMBER 1938 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 7 Soeur Francois de Borgia uit Oegstgeest Van de retraite naar de eeuwigheid „De dood heeft mij bereid, „En heel doorpijrxd gevonden...." Met een kleine variante, zou ik deze regels van Guido Gezelle willen toepas sen op onze goede Soeur Frangois de Bor gia: „De dood heeft mij bereid, „En stralend blij gevonden...." „Bereid" ja ze was het, zeer zeker, haar offer had ze gebracht en „stralend blij" was ze 's morgens uit de groote re traite gekomenvroolijk en lachend nam ze om twaalf uur afscheid van ons we wuifden de auto naEn wie had toen gedacht, dat enkele uren later, rustig en glimlachend, die zelfde lieve Zuster weer hier, in de spreekkamer, zou rusten op haar doodsbedomringd door weenen- de medezusters en biddende zwarten Ja, het was een mooie zonnige dag, dien 27sten Juli, we waren 23 Witte Zusters, die uit Retraite kwamen,.... een devote, in- tieme H. Mis, waarbij Soeur Frangois de zang dirigeerde: Suscipe DomineMag nificat. en tot slot het „Misericordias Domine!" De ochtend vloog om, over en weer werd gepraat over school en hospitaal, raad ge geven en raad gevraagd geprofiteerd en genoten van elkander. Maar het werk wacht in alle posten en reeds om 10 uur had onze Regionale Overste met Soeur Frangois de Borgia moeten vertrekken voor een schoolmeeting in Rubaga Eindelijk tegen twaalf kwam de taxi, die een eerste reis van zes zusters meeneemt. Soeur Francgois als naai gewoonte, red dert en regelt en gooit er tusschendoor aan Soeur Leocadie, die ze 's avonds moest terugzien: „Ja tot weerziens, voor al tijd!". Heeft ze het toen gevoeld, de goede ziel, dat het offer, dat God had vroeg, voor heden was? Als het stil wordt ïn de auto vraagt Moeder Majella: „Hoe gaat het hier ach ter?" „O best, zegt Soeur Frangois, we doen ons examen!" „Laten we dan allemaal bidden", is het antwoord. En de 6 Zustertjes zijn verslon den in God, dankend voor de Retraite, den kend aan de toekomst, aan de voornemens, dan de zielen aan wie ze God steeds meer willen brengen, aan het nieuwe leven dat ze beginnen gaan.... 't Kwartiertje is haast om, en daar in eens, hals over kop, ligt de heele car ten onderste boven, naast den prachtigen weg, in het moeras. En het is een wonder van Gods genade, dat 5 Zusters er alléén met kneuzingen zijn afgekomen. Moeder Ma jella was op het punt den stikkingsdood te sterven, toen hulp kwam opdagen, doch vóórdien had ze, zeer bewust, de twee zuch ten gehoord en de laatste ademhaling van Soeur Frangois de Borgia, die in enkele seconden, recht uit haar gebed, gevallen is in de armen van haar Jezus, om eeuwig, als 's morgens in de kapel te zingen: „Mi sericordias Domine in aeternum cantabo!" Zwarte arbeiders helpen de Zusters, Europeanen komen langs en doen wat ze kunnen, de negers knielen neer bij die, met witte sjaals bedekte Zuster, die ze niet kennen, maar van wie ze weten, dat het een van hun Witte Zusters is.... Ze knielen en bidden.... terwijl de dok toren zich met de anderenbemoeien Hier is Kisubi.... een jongen op een fietsIn een oogwenk zijn Pater Over ste en de Broeders op hun motorfietsen vertrokken, ook Soeur Auguste in de sidi- c&r. Ze komt er aan, juist vóór de ambu lance.... Eerbiedig knielt ook zij neer en geeft een laatste kus namens ons allen, namens zoo vele in Holland, aan onze lieve Zuster, om haar dan naar hier terug te brengen.... Hier wachten we de zieken, den dood Wie? Wat?.... En al ons volk, ons per soneel, onze meisjes, ze staan daar, wach tendEerst de zieken, dan de Ambu lance, langzaam en plechtig.... Later komen de Witte Broeders, die als echte Broeders ons geholpen hebben en nog helpen zullen; de Paters ook en dan hooren we hoe gisteren pas, Soeur Fran gois de Borgia zelf gezegd heeft aan den Retraitepater:„O. L. Heer heeft me gevraagd het offer van mijn leven, en ik, ik heb het Hem gegeven! en ik geloof wel dat het voor dit jaar zal zijn!" Biddend knielen we weer neer, bij haar, wier stoffelijk overschot ons nu nog hei liger lijkt, en we begrijpen.... en we aan bidden Gods werk in de zielen: Haar uur was gekomen, de vrucht was rijp en God wilde dat Zijn Bruid de volle verdienste van haar offer zou hebben! Heeft ze voorgevoeld, dat het voor heden zou zijn, toen ze straks zeide haar: „Tot weerzien, voor altoos!" Of toen ze bü de sluiting der retraite aan haar nichtje Soeur Nicolas, zei: „Dit jaar moet ik je tweemaal omhelzen!" en wat later „Be waar dit plaatje als een souvenir van me!" En als Soeur Nicolas haar daarop vraagt: Zeg, onder ons gelaten, wat heb je van daag, je wil toch niet doodgaan?" dan schertst ze er over heenMaar het was cns allen opgevallen, hoe stralend geluk kig Soeur Frangois de Borgia vanmorgen •was! Ook ik, had haar 's morgens nog raad gevraagd in de delikate opvoedingskwes ties, wel wete.id, bij haar het juiste ant woord te vinden; toch had ze me toen be loofd, van uit Bwanda t een en ander te zenden. Ook hield ze me nog aan op de baraza om me een foto te toon en van haar pas overleden zusje, een Karmelietes uit Egmo.nd, op haar doodsbed en de spreuk: in pace" die haar Vader er op had geschreven. Zie je, dat beteekent: „D i e ten minste zijn in vrede". Nooit zal ik vergeten de bijzondere nadruk waarmee ze me. dat zeide: „D i e zijn in vrede", ter wijl ze xang haar foto bekeek Goede Soeur Frangois, we begrepen el kaar in veel, doch wat al geheime gedach ten rhoeten er na het gebrachte offer, dien dag in U zijn omgegaan. En dan praten we door over het uitgegeven Verzenbun deltje van het overleden kloosterzusje, over de versjes bij kieken van neven en nicht jes, bij de 40 jarige Bruiloft der Ouders, over de Advent van Sint Jozef" en dan over het geluk van zoo'n. „Geloof van huis uit" over haar Vader en ook haar Moeder wordt vernoemd..,. Ja, arme Ouders van Soeur Frangois, Uw oudste dochter, „zij ook is nu in vrede"; en wij, we willen het geluk niet benijden van haar, die zooals Soeur Norbert zegt „Zóó maar met een auto naar den Hemel is vertrokken, doch hier ons met het werk achterlaat". Ja, ons met 't werk; U en ons in rouw en droef heid. Doch ge vraagt het: Wie was die Soeur Frangois de Borgia? Ze was een kind van onzen Hollandschen bodem, een Holland sche met hart en ziel; een bloem, ontloken onder Hollandsche lucht, een vrucht, ge rijpt onder Afrikaansche zon, dicht bij het Tabernakel. Ze groeide op in de landouwen rond Leiden, waar het oog zóó verre ziet, turend in de verre vlakten; waar de tul pen bloeien in bonte weelde; en hoe dik wijls moet „Aggie" het uitgejubeld en uit gezongen hebben van vreugde en geluk, te midden van jongere broers en zusjes in het zóó innig Roomsch gezin! Ze was een Hollandsche en zal het blij ven; maar ze werd Afrikaansche, toen ze nu bijna 25 jaar geleden vertrok naar het Noviciaat in Algiers. Na enkele jaren werk in Noord-Afrika, werd ze te meer Moegan- da, toen ze voet zette aan wal te Entebbe aan het groote Viktoria Nyanza Meer. „Moeganda" ze was het met hart en ziel en weinigen hebben als zij. niet alléén de Loegandeesche taal, maar vooral het Moe- ganda-meisje gekend, begrepen, bemind en omhoog gehaald. Achttien jaar heeft ze doorgebracht in Villa Maria, met als Overste haar eigen Tantg, Mère Mechtilde, die daar nog steeds de leiding heeft van d_> heele Congregatie der Inlandsche Zusters. Soeur Frangois de Borgia geleek een degelijke Hollandsche huisvrouw, en ze was naar men zegt, met het toezicht op de keuken belast, toen Monseigneur Streicher haar benoemde voor de te stichten Normaalschool voor meisjes. Zeer zeker is het, dat ze van alles op de hoogte was en evengoed raad kon geven bij het maken van kaas of brood of het verzorgen van koeien, als wanneer het gold de syllabus van de school of een mee ting met de Europeanen aan het Educa tion Departement. Zij, zonder diploma, ze groeide met haar school en bij het En- gelsch Gouvernement werd in schoolkwes ties „Sister Frangois" gewaardeerd. Recht door zee, zonder omwegen, met beleid *en voorzichtigheid, turend in de verre vlakke toekomst, ging ze rustig haar weg; raad vragend bij de Zusters, die wel haar diploma's hadden; hulp gevend waar ze kon, en aan wie het haar vroeg, vor mende haar jongere medezusters, vormend vooral 'n leger van inlandsche religieuse en leéke-onderwijzeressen, dat verspreid is over geheel Oeganda. Met vaste hand, naar Holland's leus „Je maintiendrai" zette ze haar werk door, niet bang voor overstroomingen en regenbuien; immers ze kwam uit het land' van de bloe men en telkens weer had ze gauw de zon nige zijde gezien! Haar werk duurt voort.... en wij, we onderwijzen wat ze ons geleerd heeft Doch toen in Bwanda de droeve tijding kwam, steeg er zulk een kreet van droef heid op,.dat van de omliggende dorpen de menschen kwamen toegeloopen om te vra gen wie er dood was..,. 's Avonds om tien uur, kwam vergezeld van Witte Zusters, de Algemeene Overste der Inlandsche Zusters per auto hier aan en zij bleef den heelen nacht bidden by Soeur Frangois de Borgia. Dan 's morgens de uitvaart hier, waar bij Zijn Excellentie Monseigneur Michaud de Absoute deed, terwijl een groote groep Witte Paters en Broeders het Altaar om ringde.... Dan vergezelt Monseigneur zelf met enkele Zusters het stoffelijk over schot tot Villa Maria, 80 mijlen van hier, daar Monseigneur wenscht, dat Soeur Frangois de Borgia zal rusten, daar, waar haar werk was, op 't kleine kerkhof van Bwanda, waar het Moederhuis is van al die zwarte Zustértjes, die telkens weer zullen komen bidden voor en tot haar; waar is haar Normaalschool waarvoor ze van uit den Hemel nog meer zal werken. Wij, die in ons midden hebben Moeder Majella, die nog niet van haar kneuzingen is genezen, we kunnen ter nauwernood be seffen dat het alles waar is en dat onze lieve ..Medezuster voor altoos is heenge gaan. Menschelijkerwijze gesproken, welk een leegte. Reeds hadden de Zusters in Pwanda veel te veel werk voor te weinig krachten. In alle Vicariaten van Oost- Afrik-a zijn teachers te kort, men eischt diploma's en nog eens diploma's. Soeur De We'poort, de Nieuwe Weg en de weg naar Benthuizen worden verbreed WEGDEK IN ASPHALT- BETON By besluit van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland van den 13en September 1938 No. 141 is het tertiaire wegenplan af gekondigd. Op den bij dit besluit behooren den staat van wegen komen onder de nos. 11 en 12 twee wtgen uit Zoeterwoude voor De hiervoorgenoemde weg 11 begint onder den naam van Ommedijk bij den Hoogen Rijndijk, bestaat verder uit den Weipoortschenweg en den Nieuwenweg en eindigt onder den naam van Schenkelweg bij den Provincialen weg naar Stompwyk. Van deze wegen is alleen de Ommedijk over een lengte van 1608 M. van een ge sloten wegdek voorzien, met een breedte, welke varieert van 3.50 M. tot 3.90M.; overigens zijn de wegen van een grind- verhariding voorzien met. een breedte die varieert van 3 M. tot 4 M. Het plan van verbetering beoogt, de grindwegen te vervangen door een ge sloten wegdtk, waarbij er tevens van wordt uitgegaan dat de breedte der wegen op minstens 4.50 M. gebracht zal worden, terwijl bovendien getracht is in de geval len waar dit zonder groote kosten moge lijk was en het verkeer of de aanwezige btwouwing dit wenschelijk maakten, de breedte vergrooten tot maximum 5 M. De Schenkelweg. Bovendien is in verband met de bebou wing langs den Schenkelweg het aanwezi ge trottoir ter breedte van 2 M. verbreed tot 2.85 M., waardoor het mogelijk werd in dit trottoir een boomenry te plaatsen en het in aansluiting met de verharding van den rijweg te brengen. Overigens is er bij het ontwerpen van de verbreeding der wegen van uitgegaan, dat het noodzakelijk was te totale verbcterings- kosten binnen het gewenscht was de be staande boombeplantingen zooveel moge lijk te handhaven. De Ommedijk. Wat de verbreeding van den ommedijk betreft kan nog meegedeeld worden, dat etn latere ver breeding tot 4.50 M, moge lijk zal zijn; in verband met de kosten zal hiertoe niet dedelyk worden overgegaan; het ligt echter in de bedoeling de verbree- dingding in de eerstkomende jaren gelei delijk uit de beschikbare onderhouds-gel- den tot stand te brengen, terwijl ook de over 1939 uit te keeren annuiteit voor de verbetering hiervoor gedeeltelijk zal kun nen dienen. De verbreeding van den Weipoortschen weg tot 5.50 M. zal mogelijk zijn door het plaatsen van gecreosoteerd-houten be schoeiing langs den weg nog een hek wor den aangebracht. Over de verbetering van het wegdek bij de bestaande wegen is van dien aard, dat toepassing van asphaltbeton mogelijk is, waarbij de bestaande grindverharding als fundeering zal kunnen dienen; alleen bij de wegen met bebouwing n.l. den Schenkel weg en den Weipoortschenweg is met het oog op aanwezige en later te leggen lei dingen een wegdek van klinkerbestrating gekozen. Uit de begrooting blijkt, dat de verbete ring van weg 11 met inachtneming van het staande een bedrag zai vorderen van 40000.de anuiteit hiervan bedraagt 8.68 van 40000.— of 3472.—. De annuiteit van de in 1935 gereedge komen verbetering van den Ommedijk wordt 8.68 van 9184.of 797.17 zoo dat de totale annuiteit 4269.17 zal bedra gen. Met inachtneming van de theoretische lengte van weg 11 en 4917.40 M. zal, ervan uitgaande dat in verband met het boven staande in de eerste jaren na de verbete ring het voor onderhoud benoodigde be drag ongeveer 300.per K.M. zal be dragen, voor de verbetering van dezen weg een eerste bijdrage beschikbaar komen van 4.9174 x 500.— of 2458.70. Boven het bedrag van 800.per K.M. zal dus jaarlijks in totaal een bedrag van 4269.17—2458.70 is 1810.47 of rond 368.per K.M. benoodigd zijn, waarvan Frangois de Borgia, had de ondervinding van lange jaren voor zich en ze werd daar om niet alleen getolereerd door 't En- gelsch Gouvernement, doch hooggeacht.... Zij had één der zwaarste en moeilijkste posten.... En toch: 't werk moet door gaan tot Gods glorie en het heil van onze Beganda's, en daarom Soeur Fran gois we vragen het U „Blijf werken nog en won de loon.... „Uw nooit vermoeide hand, „Zij werve en wende er meer van ons „Naar 't verre en vreemde land". (Guido Gezelle) Kisubi, Entebbe, 7 Augustus 1938. SOEUR M. JEAN FELIX (M. v. Rijckevorsel). volgens de verordening 50 ten laste der gemeente zal komen. Na bekomen goedkeuring ligt het in de bedoeling in het daarvoor meest gunstige jaargetijde zal kunnen plaats vinden, ter wijl dan in het najaar van 1939 de verbe- teringswerken voltooid kunnen zijn. De weg van Benthuizen. De tertiaire weg no. 12 sluit by den La- gerbergbrug aan op den tertiairen weg no 11 (Weipoortscheweg). Hij draagt eerst den naam van Wedde- pad, heet vervolgens Broekweg en eindigt Gelderswoudscheweg; aan het einde van dien weg bij de Wittebrug eindigt de on derhoudsplicht van de Gemeente Zoeter woude. De wegen, waarvan de breedte varieert van 3 M. tot 4 M., zijn alle van een grind verharding voorzien. Het plan van verbetering heeft ten doel de breedte der wegen op 4.50 M. te bren gen en de grindwegen door een gesloten wegdek te vervangen; evenals bij weg 11 is daarbij ook bij dezen weg getracht de bestaande boom beplanting zooveel moge lijk te handhaven. Voor de verbetering van het wegdek is voor het Weddepad, den Broekweg en een gedeelte van den Gelderswoudschen wtg een verharding van asphaltbeton gekozen, waarbij de bestaande grindverharding als fundeering kan dienen. Alleen het laatste gedeelte van den Gel derswoudschen weg ter lengte van onge veer 1300 M. ligt over groote lengte zóó laag boven het water, dat eenige ophooging noodzakelijk is, terwijl na de verbetering zetting is te vreezen. Om deze reden is voor dit gedeelte als wegverharding een klinker bestrating ge kozen; ongelijkmatige zettingen kunnen bij deze bestrating spoedig en zonder groote kosten worden hersteld. Betreffende de Wittebrug aan het eind van den Gelderswoudschen weg welke brug thans bij verschillende polders in onder houd is, kan nog opgemerkt worden, dat pogingen worden aangewend om deze brug in beheer en onderhoud by de gemeente Zoeterwoude te brengen. Volgens de begrooting zyn de kosten van bovengenoemd plan van verbétering be groot op 47000.de annuiteit hiervan bedraagt 8.68 of 4079.60. De theoretische lengte van weg 12 be draagt 5747.40 M.; aannemende dat in de eerste jaren na de verbetering met het oog op de bruggen en het laatste gedeelte van den Gelderswoudschen weg voor on derhoud ongeveer 300.per K.M. zal noodig zijn, dan zal voor voor de verbete ring in de eerste plaats beschikbaar komen 5.7474 x 500.— of 2873.70. Boven het bedrag .van 800.per K.M. is dan nog jaarlyks in totaal 4079.60 2873.70 is 1205.90 noodig of rond 210.— per K.M., waarvan 50 ten laste der ge meente komt. Het ligt in de bedoeling om na bekomen goedkeuring in het voorjaar van 1939 deze verbetering tegelyk met die van den ter tiairen weg 11 aan te besteden, waardoor de asphalteering der wegen in het daar voor meest gunstige jaargetyde zal kun nen geschieden, terwyl dan in het najaar van 1939 de verbeteringswerken voltooid kunnen zyn. Eerste Kamer De tarief-politiek der Pegeering Zooals gisteren in een gedeelte onzer op lage reeds vermeld, heeft de Eerste Ka mer gisteren de wijziging Tariefsmachti gingswet aangenomen. Nieuwe gezichtspunten zyn er by de de batten in de Eerste Kamer niet geopend. Alleen noteerden we een belangrijke ver klaring van den minister-president, dr. Co» lyn, welke echter, zooals deze zelf zeide, meer den algemeenen status van het Kabi net, dan het wetsontwerp raakte. De MINISTER VAN ALGEMEENE ZA KEN, de heer COLIJN, had aanvankelyk niet de bedoeling te spreken. Dóch de heer van Embden heeft met spr. gepolemiseerd over zyn betoog over het gevaar van blok vorming. De afgevaardigde heeft er op ge wezen, dat de uitvoer naar Engeland toch maar is toegenomen. Maar de weder vraag is: hoe zou het met onzen uitvoer zijn gegaan zonder die blokvorming. Elke blok vorming is ten nadeele van de buiten staanders. Wat de blokvorming DuitschlandBal kan betreft, deze zal ten gevolge hebben, dat ons afzetgebied in Duitschland meer en meer verloren gaat. Ook nu weer zyn er kleine politieke pla gerijen geweest omtrent den status van het Kabinet. Spreker's nachtrust versto ren zij niet, maar zij bederven wel de stemming in het volk. Er is een voorstel ling, dat er in de oeconomische politiek vier krachtige stuwers zijn en zeven on- noozele halzen. Als het gaat over de so ciale politiek, zijn dan echter in die voor stelling de onnoozele halzen weer zoo sterk, dat zy alles tegen kunnen houden. Spreker's inzichten over de oeconomische politiek zijn bekend. Spr. heeft zijn hoop op den vrijhandel gehouden. In de Tweede Kamer heeft spr. een wijziging van het ta rief tegengehouden, in afwachting van de resultaten van de conferentie te Londen. Toen daar de ineenstorting van den vrij handel bleek, heeft spr. met behoud van zijn hoop, geconcludeerd, dat de tariefpo litiek moet worden gewyzigd. In 1935 heeft spr. die gedachte in het kabinet ter sprake gebracht. Men heeft toen besloten de zaak aan te houden. Bij de kabinetsformatie van 1937 is door spr. de wijziging van de tarievenpolitiek in zijn program, dat hij den aangezochten personen voorlegde, opgenomen. Toen is overeengekomen, dat het te vormen kabi net dit punt zou verwezenlyken. Wat thans geschiedt, is uitvoering van die overeenkomst, welke op spreker's initia tief is getroffen. Spr. zegt dit om een legende uit de wereld te helpen. HAAGSCHE POLITIERECHTER. Het begon te koken, toen te draaien en Mej. M. A. C. D. uit Leiden was be zig haar tuintje op te knappen, toen de buren, tezamen vormend een echtpaar, eveneens in hun tuin verschenen. Het bo terde niet zoo erg tusschen de diverse bu ren. Zoo vond mej. D.,' dat het echtpaar schuin naar haar keek, onderling fluister de en daarna boosaardig begon te lachen. Juffrouw D. vertelde met een vloed van woorden: „Alles begon om me heen te draaien, het begon binnenin te koken bij me, dat kijken en lachen van hen was voor my een beleediging, ik wist toen niet meer wat ik deed en begon te schelden. De buurvrouw van de linkerzijde had een en ander gehoord en vond,het zeer on nette woorden, terwyl de bovenbuur vrouw vanaf het balcon (wat een toeval- HOUK.JML.Mb Booloo (Micho Iho, Mamo Clark). Golddiggers in Pa rijs. (Rudy Vallec, Hugh Herbert), De Wildzang (Dean- na Durbin). Spotterny en Zotter nij. (Maurice Cheva lier). 't Zwerfstertje (Shir ley Temple). De drie malle inval lers. The Ritz Bro thers). Het dwaze Spook- theater. (Ole Ólsen, Chic Johnson). Intrigue om Binkie. (Binkie Stuart). Een stad op stelten. (Laurel en Hardy). De man, die beslag legt (Jean Harlew, Robert Taylor), AANVANGSUUR Komisch- muzikaal Amusante zsngfilm lederen avond 8 uur, Zaterdag en Woens dag 2 uur matinée. Zondag en 2en Kerst dag doorloopende voorstelling van 27 uur. lederen avond 8 uur. Zondag en 2en Kerst dag van 27 uur. Vrijdag-, Dinsdag-, Woensdag- en Don derdagmiddag mati née 2 uur. lederen avond 8.15 u. Zondag en 2en Kerst lag van 27 uur. Za terdag, Dinsdag en Woensdag matinée, half drie. lederen avond 8 uur Zondag 47 en 8 11 uur, 2 en Kerst dag drie voorstellin gen, 2 uur, 4.30 uur sn 8 uur. Vanaf Dins dag dagelijks mati née half drie. lederen avond 8 uur Tondag en 2en Kerst dag doorl. voorstel ling van 27 uur. Zaterdag, Dinsdag en Woensdag mati née 2 uur. Goedgekeurd v. volwassenen Goedgekeurd v. volwassenen Goedgekeurd v. volwassenen Goedgekeurd, v. volwassenen Goedgekeurd v. volwassenen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 17