Onzedelijke toestanden in
fabrieken ter sprake
BUITENLAND
De strijd in het
verre Oosten
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
LUCHTVAART
VRIJDAG 16 DECEMBER 1938
DE LE'DSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Tweede Kamer
BELGIË
DE VERDEDIGING VAN DEN KONGO.
De gouverneur-generaal van den Kongo
heeft tegenover een vertegenwoordiger
van „Le Soir" verklaard, dat Beneden-
Kongo in staat van verdediging zal worden
gebracht. Er zal worden voorzien in een
verdediging tegen aanvallen uit de lucht.
DUITSCHLAND
TER DOOD VEROORDEELD.
De rechtbank van Wels (Oostenrijk)
heeft een zekeren Josef Fischer, die be
schuldigd wordt tijdens de ongeregeldhe
den in Juli 1934, welke volgden op den
moord op Dollfuss, een Oostenrijksch S.A.-
man te hebben gedood, ter dood veroor
deeld. Andere leden van de Heimwehr
werden tot gevangenisstraffen veroordeeld.
ZWITSERLAND
NIEUWE BONDSPRESIDENT.
Dr. Etter behoort tot de katholieke
conservatieven.
De bondsvergadering (de vereenigde zit
ting van de twee Kamers) heeft met 150
van de 210 uitgebrachte stemmen den
bondsraad dr. Philipp Etter tot bondspre
sident voor het jaar 1939 gekozen.
Tot vice-president voor 1939 werd met
99 van de 133 uitgebrachte stemmen geko
zen de bondsraad Pilet.
De nieuwe president behoort tot de ka
tholieke conservatieven en is vader van
tien kinderen.
ENGELAND
WAARSCHUWING VAN CHAMBERLAIN.
Duitschland moet om de finantiën denken!
Minister-president Chamberlain heeft
gistermiddag een redevoering uitgesproken
tijdens een noenmaal, dat werd aangeboden
ter eere van lord Bicester, den vroegeren
bankier Hugh Smit, die door zijn verhef
fing in den adelstand in het Hoogerhuis
zitting heeft gekregen.
Chamberlain zeide ln zijn redevoering
O. m.:
„Wij mogen aannemen, dat, wanneer de
Duitsche staatslieden ik wil niet zeggen
het Duitsche volk nadenken over de
mogelijke consequenties van een conflict,
wanneer er ooit een conflict mocht ont
staan tusschen onze beide landen, zij niet
8lleen letten op onze bewapeningen, maar
ook op onze groote financieele hulpbron
nen, die in een oorlog van langen duur wel
eens een beslissende factor zouden kunnen
blijken te zijn."
Chamberlain voegde hieraan toe: „Dit
besef is altijd bij ons aanwezig en ik ben
er zeker van, dat het zelf een zeer belang
rijken invloed vormt tot behoud van den
wereldvrede."
Zijn redevoering besluitende, zeide de
premier, dat de City van Londen een der
grootste invloeden en der grootste hulp
bronnen des lands vormt, welke hun ge
wicht ook in het buitenland doen gevoelen.
DR. SCHACHT TE LONDEN.
Dr. Schacht, de president van de Duit
sche rijksbank, vertoeft op het oogenblik
te Londen.
In officieele kringen doet men uitkomen,
dat zijn bezoek van particulieren aard is.
De algemeene indruk is, dat het bezoek
van Schacht werd bevorderd door de waar
schuwing van Hudson aan Duitschland op
3J November in het parlement uitgespro
ken, met betrekking tot de concurrentie
op handelsgebied. De Duitsche methode,
groote hoeveelheden goederen te koopen,
ln hoofdzaak in Balkan landen, tegen prij
zen lager dan de wereldprijzen, waarbij
wordt betaald door de markten der ver-
koopers te overstroomen met goederen, te
gen prijzen, hoog of laag, al naar gelang
van de concurrentie van andere landen,
ir, aldus Reuter, kostbaar voor den Duit-
schen belastingbetaler en leidt er toe de
binnenlandsche oeconomische moeilijkhe
den te verergeren, naar mate zulks langer
duurt. Aan den anderen kant kunnen der
gelijke methoden, naar verkaard wordt,
ook lastig zijn voor Engeland,
Verklaard wordt voorts, dat Schacht een
basis zoekt voor een regeling inzake de
Joodsche verklaringen.
KARDINAAL HINSLEY UIT DE
VOLKENBONDSVEREENIGING.
De Engelsche kardinaal Hinsley ls af
getreden al^ vice-voorzitter van de Vol-
kenbondsvereeniging, omdat, naar hij zei
de, de vereeniging haar niet-politiek ka
rakter heeft prijsgegeven.
TSJECHO SLOWAKIJE
VLUCHTELINGEN UIT UZHOROD.
Voortdurend verlaten vluchtelingen het
aan Hongarije afgestane Uzhorod om zich
raar de Subkarpathische Oekraine te be
geven. De vluchtelingen verklaren, dat het
te Uzhorod zeer treurig is gesteld. Nadat
de stad is gescheiden van het land, dat de
stad voorzag van levensmiddelen, kunnen
geen groente en fruit meer gekocht wor
den. Werkloozen hebben tegen de regee
ring betoogd.
ITALIË
MUSSOLINI EERT DE MOEDERS.
A.s. Dinsdag zal Mussolini persoonlijk in
het Palazzo Venezia den prys van 5.000
lires en een spaarbankooekje van 1.000
lires uitreiken aan 95 Italiaansche moeders
van het platteland uit alle provincies, die
zich „wegens haar kinderrijkdom verdiens
telijk hebben gemaakt voor het ras en de
macht van het fascistische vaderland".
De 95 vrouwen zullen in ae kleederdracht
van haar streek, en van haar mannen, ver
gezeld, naar Rome komen Zij hebben in
totaal 887 zoons in le^en, dus gemiddeld
negen zoons per echtpaar.
ROEMENIË
„FRONT TOT HERNIEUWING VAN
ROEMENIë".
De eenige partij in het land.
Gisteravond is in Roemenië het „Front
tot Hernieuwing van Roemenië" opgericht,
dat onder leiding van den koning de eenige
partij zal vormen.
Men verwacht een proclamatie, welke on-
derteekend zal zijn dooi vijf leiders van de
bestaande partijen, waarin zij hun volge
lingen aansporen zonder voorbehoud de
nieuwe onderneming van den koning te
volgen.
Deze beweging heeft ten doel een nauwer
contact tot stand te brengen tusschen de
regeering en de openbare meening.
POLEN
HANDELSBESPREKINGEN TUSSCHEN
POLEN EN RUSLAND.
De vertegenwoordigei van het Poolsche
ministerie van handel, Wychowsky, is te
Moskou aangekomen. Hij zal met de Sovjet
autoriteiten besprekingen houden over de
uitbreiding der handelsbetrekkingen tus
schen beide landen.
AMERIKA
WEER EEN AMERIKAANSCHE NOTA
AAN BERLIJN.
In een gisteren te Berlijn overhandigde
nota wordt Duitschland opnieuw gevraagd
verzekeringen te geven, dat Amerikaansche
staatsburgers in Duitschland, ongeacht hun
las of godsdienst, niet aan een discrimi-
neerende behandeling onderhevig zullen
zyn.
In de nota, waarvan de tekst door het
Amerikaansche departement van buiten-
landsche zaken is gepuolioeerd, wordt
voorts uitdrukking gegeven aan de teleur
stelling, dat nog altijd geen antwoord is
verkregen op de in vorige maanden ge
vraagde verzekeringen.
EDEN UIT WASHINGTON VERTROKKEN
De heer en mevrouw Eden zijn uit Was
hington naar Annapolis vertrokken, waar
zij een bezoek zullen brengen aan het graf
van een familielid.
Het bezoek van Eden aan Washington dat.
volgens diplomatieke kringen, geen enkel
bepaald politiek ooel had, heeft de gele
genheid geboden tot officieele sympathie
betuigingen jegens den vroegeren minister
van buitenlandsche zaken. Het heeft tege
lijkertijd, aldus deze kringen, de ideologi
sche eenheid van de Vereenigde Staten met
Engeland en Frankrijk bevestigd.
Daar Eden geen lid is van de Britsche
regeering, hebben zijn besprekingen met
Roosevelt en Welles een zeer algemeen
karakter gedragen.
OPTIMISTISCHE UITLATING VAN
CHINEESCH GENERAAL.
De commandant der Chineesche troepen
ean den Zuidelijken oever van de Jangtse,
oie op het oogenblik te Tsjoengking ver
toeft, heeft als zen meening te kennen ge
geven, dat thans een verbitterde strijd
wordt gestreden door eiken Chineeschen
soldaat, die er naar haakt het onrecht en
het leed, die zijn familie en zijn landge-
nooten door den Japanschen inval zijn aan
gedaan, te wreken.
De generaal liet zich over de verdere
ontwikkeling van den militairen toestand
optimistisch uit in verband met het goede
moreel der Chineesche troepen. De Japan-
sche artillerie-bombardementen op de
Cnineesche liniën zijn zwakker geworden,
waardoor de Cbineezen hun vijand en in
een gevecht van man tegen man kunnen
ontmoeten. De gevechtskracht van het le
ger wordt met den dag grooter. Wel heb
ben de Chineesche legers zware verliezen
geleden, doch de gevechtssterkte is daar
door niet aangetast.
De commandant deelde tenslotte nog
mede, dat de Japanneezen troepen verzame
len in het Noorden en het Zuiden van
Sjansi, blijkbaar met de bedoeling de Chi-
neezen aan te vallen bij de Loeiliangber-
gen in het Westen van dezelfde provincie.
KONING ALFONSO HERKRIJGT HET
BURGERRECHT.
De ministerraad van Burgos, die Donder
dagavond onder voorzitterschap van gene
raal Franco is bijeengekomen, heeft een
decreet uitgevaardigd, waarbij ex-koning
Alfonso volledig in zijn burgerrechten
wordt hersteld.
Krachtens dit besluit moet den koning
ook zijn particulier bezit, dat bij het uit
roepen van de Spaansche republiek in be
slag is genomen, worden teruggegeven.
Voorts wordt den kc-ning weder het ver
blijf ln Spanje toegestaan.
HET VERWACHTE RECHTSCHE
OFFENSIEF.
Voortdurend worden berichten ontvan
gen van zeer belangrijke troepenbewegin
gen m de rechtscne zone. Deze bewegingen
doen denken, dat de rechtschen voorberei
dingen treffen voor de ontketening van
een gelijktijdig offensief op twee punten
van het regeeringsfront in Catalonië en
Estramadura. Aan den anderen kant ge
looft men, dat de aanvallen in Estramadu
ra slechts een schijnbeweging zouden kun
nen zijn, die ten doel zou hebben de re-
geeringstroepen te dwingen hun trcepen
van het centrale front te verplaatsen, ter
wijl het grootste deel der rechtsche troe
pen naar Catalonië zou worden gedirigeerd,
waaromheen de beste rechtsche stoottroe
pen kortelings saamgetrokken zijn. De re-
geeringstroepen van hun kant bereiden
zich voor op den tegenstand, hoe hevig de
rechtsche aanval ook moge zijn.
Spionnage in linksch Spanje.
Een groot aantal spionnen, die deel uit
maakten van een wijdvertakte spic-nnen-
bende, zijn te Barcelona ter dood veroor
deeld. De spionnen' werkten vooral in Ca
talonië. Meer dan tweehonderd personen
werden veroordeeld tot gevangenisstraf
fen, langer dan twintig jaar.
De vertakkingen waren binnengedron
gen in de regeering, het leger en poliMeke
afdeelingen, naar verluidt was de leider
een majoor van den generalen staf van het
regeeringsleger, terwijl twee luitenönts-
kolonels onder zijn onmiddellijks mede
werkers waren.
BRITSH AIRWAYS NIET MEER OP
SCHIPHOL.
Balfour erkent grooter snelheid van den
K. L. M.-dienst.
Balfour, de onderstaatssecretaris van
Luchtvaart, heeft in het Lagerhuis, nadat
hij bevestigd had, dat de British Airways
voor den-dienst op Scandinavië niet langer
Schiphol zal aandoen, gezegd te verwach
ten, dat Amsterdam zal worden opgeheven
als tusschenstation voor den voorgenomen
d:enst van Londen op Oslo.
In antwoord op een vraag, waarbij uit
eengezet werd, dat de passagiersdienst der
K L. M. in zes dagen Singapore bereikt,
terwijl de Imperial Airways den zevenden
dag aankomt, zeide Balfour, dat Imperial
zwaarder ladingen vervoert en meer tus-
sehenlandingen maakt dan de K. L. M.
Kingsley Wood was echter niet bereid dit
verschil voor altijd te accepteeren en daar
om waren stappen ondernomen om den
Britschen dienst te versnellen.
Reeds een jaar niet meer op Schiphol.
In verband met de door den Engelschen
enderstaatssecretaris van luchtvaart in het
Lagerhuis gedane mededeeling omtrent het
aandoen van Schiphol door de British Air
ways, kan eraan worden herinnerd, dat
genoemde luchtvaartmaatschappij reeds
ongeveer een jaar geleden de Amsterdam-
sche luchthaven als tusschenstation voor
haar dienst op Kopenhagen en Stockholm
heeft laten vervallen. Slechts op onregel
matige tijden gebeurt het nog wel eens,
dat een toestel van dezen dienst op Schip-
hc' een tusschenlanding maakt.
Met de opening van den dienst Londen
Oslo, waarvan in het bericht sprake is. zal
men moeten wachten, totdat het nieuwe
vl:egveld, dat te Oslo op het oogenblik
wordt aangelegd, gereed is. Dit zal tegen
het aanstaande voorjaar zijn. Tot dusver
beschikte de Noorsche hoofdstad alleen
over een militair vliegveld, waarvan af
toe verkeerstoestellen gebruik maakten.
In hoofdzaak echter werd.het luchtver
keer van Kopenhagen en Malmö af met
watervliegtuigen onderhouden.
DE POSTVLUCHTEN OP NED. INDIE.
De positie der postvliegtuigen was gis
teren:
Uitreis: „Pelikaan" te Singapore; „Valk"
te Basra; „Nandoe" te Napels.
Thuisreis: „Oehoe 7" te Jodhpoer; „Zil
verreiger" te Medan.
Gisteren orn 17.46 uur heeft het K. L.
M.-vliegtuig „Emoe" Schiphol bereikt.
EEN NIEUWE EELICOPTERE.
Volgens den luchtvaartmedewerker van
den „Daily Mail" werken op het oogenblik
internationale deskundigen in het geheim
De tentoonstelling
in
New York
Vergadering van gisteren.
De begrooting van het landbouwcrisis-
fonds wordt zonder hoofdelijke stemming
aangenomen, met de aanteekening tegen
van de N.S.B.
De begrooting van het departement van
oeconomische zaken wordt zonder hoofde
lijke stemming aangenomen met de aan
teekening tegen van communisten en
N.S.B.
De tentoonstelling te New York;
industriefinanciering.
Aan de orde is het wetsontwerp wijzi
ging en verhooging van het tiende hoofd
stuk der rijksbegrooting van 1938 (kosten
van deelneming aan de tentoonstelling te
New York 1939; deelneming in het aandee
lenkapitaal van de N.V. Maatschappij voor
industriefinanciering.
De heer SMEENK (A.R.) acht het nut
van de tentoonstelling gering. De geringe
deelneming van het bedrijfsleven bewijst
dat
De heer THIJSSEN (S.D.) acht de ten
toonstelling nuttig uit een oogpunt van
vertegenwoordiging van ons land.
De heer VAN DER PUTT (R.K.) acht
het geld, voor deze tentoonstelling besteed,
gced besteed.
MINISTER STEENBERGHE dankt den
heer Van der Putt. De regeering heeft na
ernstige overweging tot deelneming beslo
ten. Inderdaad zijn de directe baten van
zulk een reclame wel niet groot.
Dat Parijs zoo schitterend was, is door
velen, ook deskundigen, ontkend. Wat de
oeconomische vertegenwoordiging betreft
had dit paviljoen geen enkele beteekenis.
In New York ligt de klemtoon op de oeco
nomische beteekenis. Men moet dit bij
de beoordeeling van de verschillen in het
oog houden.
Het ontwerp wordt aangenomen z. h. st.
met de aanteekening tegen van de N.S.B.
en van de heeren Smeenk (A.R.) en Zandt
(S.G.).
Contingenteeringen.
Aan de orde is de bekrachtiging van een
aantal contingenteeringsbesiuiten.
De heer VAN DER PUTT (R.K.) vraagt
maatregelen legen de Russische dumping
op de lucifersmarkt onder Nederlandschen
naam.
Minister STEENBERGHE zegt, dat het
moeilijk is bij de contingenteering voor
waarden te maken inzake het gebruik van
een naam. Dit vraagstuk blijft spr. met be
langstelling volgen.
De wetsontwerpen betreffende de con
tingenteering van lucifers en lucifershout
jes, van Chilisalpeter, natronsalpeter, stik-
stofhoudende kunstmeststoffen, kalk, stik
stof en ammoniakwater, en van zeevisch,
worden z. h. s. aangenomen; dat betreffen
de contingenteering van veekoeken wordt
bij hoofdelijke stemming met vier stem
men van de N.S.B. tegen aangenomen.
Voorts wordt aangenomen het ontwerp be
treffende de contingenteering van manu
facturen, stoffen en weefsels van wol en
half wol.
SOCIALE ZAKEN.
Aan de orde is de begrooting van het de-
parlement van sociale zaken.
De heer KUIPER (R.K.) bestrijdt de
meening, dat des ministers beleid op den
duur weinig vrucht zal dragen. De minister
heeft dringende problemen aan de orde
gesteld, waarmede aan oude verlangens
van de Kamer is voldaan. De minister zal
zijn boven-midaelmatige werkkracht ze
ker aanwenden om de vrees voor weinig
vruchtdragenden arbeid te niet te doen.
De heer KROL (C.H.) heeft lof voor den
werklust van den minister. Overigens ;s
het nog niet de tijd cm den bewindsman
een pluim op den hoed te steken. Spr. be
pleit de belangen van de kleine zelfstandi
gen bij de levensmiddelen-distributie.
De MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN,
de heer ROMME, dankte den heer Kuiper
voor zijn wenschen. De heer Krol rekent
spr. blijkbaar onder de geluksvogels, teza
men met zijn ambtenoot van defensie. Het
aan den bouw van een door den Oosten
rijker Raoul Harner uitgevonden helicop-
tère, die zoo volmaakt is dat het dak van
een huis in het centrum der stad het toestel
tot vliegveld zou kum en dienen. De snel
heid ervan zou een zakenman in staat stel
len, zich in zestig minuten van zijn kan
toor te Londen naar een conferentie te
Parijs te begeven. De motor is opgesteld te
midden van de fuselage in den vorm van
vleugels, welke tegelijkertijd voortstuwende
en stijgkracht uitoefenen.
RUSSISCH VLIEGER CHKALOV
OMGEKOMEN.
De Russische vlieger Chkalov, die in
1937 heeft deelgenomen aan de vlucht van
Moskou, via de Noordpool naar de Ver
eenigde Staten, is tijdens het invliegen van
een nieuw toestel omlaag gestort en om
het leven gekomen.
kabinet in zijn geheel is van meening, dat
de belangen, aan beide ministers toever
trouwd, behooren tot de primaire belangen
van volk en staat. L__
ARBEID.
Mevrouw BAKKER—NORT (.V-D.)
merkt op, dat in het begin van het jaar
ons land werd opgeschrikt door verhalen
over de onzedelijke toestanden
in fabrieken. De betrokkenen kunnen
er weinig tegen doen. Toch moet tegen
de onzedelijke toestanden in fabrieken
worden opgetreden. De Kath. geestelijk
heid heeft alle aandacht aan het euvel ge
wijd. Wij hebben ook een wetsbepaling
gekregen, waarmede het kwaad tegemoet
kan worden getreden. Toch hebben wij na
Oss van vervolgingen niet meer gehcord,
terwijl het toch vrijwel zeker is, dat de
misstanden in het geheele land voorko
men. De minister van justitie heeft gezegd,
dat aan de arbeidsinspectie is opgedragen
een onderzoek in te stellen. Deze minister
heeft gezegd, dat klachten hem niet heb
ben bereikt. Spr. meent, dat het noodig is
den omvang van het kwaad te kennen.
Daarvoor is noodig uitbreiding van de
vrouwelijke arbeidsinspectie.
Met groote instemming heeft spr. verno
men van de plannen om meisjes beneden
16 jaar niet tot fabriek en werkplaats toe
te laten. Ook juicht zij het geven van
huishoudelijke opleiding toe. Daarvoor zal
echter een verplichting tot het volgen van
huishoudonderwijs noodig zijn. De huidige
organisatie op dit gebied is een noodinstel-
ling, hce goed zij overigens ook is. Soms
zelfs zijn de driemaandelijksche opleidings
cursussen door het toevloeien van giften
al te goed: zij vormen dan een unfaire
concurrentie met de primaire cursussen
der huishoudscholen.
De heer KUPERS (S.-D.) zou gaarne nog
eenige- conventies geratificeerd zien.
De vacantieregeling zal door een wet
moeten worden aangebracht. Ons land is
in dit opzicht bij vele landen ten achter.
Een motie zal spr. niet indienen, daar hij
er op rekent, dat deze minister de vacan
tieregeling wil doorvoeren.
De heer VAN HOUTEN (C.D.) wenscht
verordenende bevoegdheid voor de be-
drijfsraden. De instelling van bedrijfsra-
den gaat veel te traag.
De heer HILGENGA (S.D.) vraagt rege
ling van den arbeidsduur in land- en tuin
bouw evenals hij dat verleden jaar heeft
gedaan.
De aankondiging van een regeling voor
vrouwen en kinderen stemt spr. tevreden,
maar geenszins voldaan. Voor de land- en
tuinbouwarbeiders zijn de werktijden soms
zeer lang, tot 80 uur per week. In de vee
houderij zijn de arbeidstijden zeer lang.
Deze arbeiders vallen ook niet onder de
Veiligheidswet. Spr. hoopt, dat de minis
ter in deze een zoo groot mogelijken spoed
aan den dag zal leggen.
Minimum-loonen voor landarbeiders
acht spr. nuttig. De minister plege overleg
met zijn ambtgenoot van oeconomische za
ken. Het lage loonplafond van de landar
beiders houdt tevens een verbetering van
de steunnormen voor werkloozen tegen.
De heer AMELINK (A.R.) hoopt, dat
verzoeken over de verbindendverklaring
van C.A.O. spoediger moeten worden afge
handeld. Met den heer Matthijsen wenscht
spreker nu nog geen invoering van de 40-
urige werkweek. Iets anders is de verkor
ting van arbeidstijd voor hen, die nog lan
ger dan 48 uur werken.
Er is een nijpend tekort aan dienrtboden.
Is het verbod van fabrieksarbeid beneden
16 jaar voldoende? Spreker meent van
niet. Er zal meer noodig zijn.
De heer STEINMETZ (R.K.) Juicht ln
het algemeen de verhooging van den toe
latingsleeftijd in fabrieken voor de jongens
en meisjes toe, vooral voor de meisjes. Bij
zondere gevaren bedreigen de jeugd ook
volgens Quadragesimo Anno. Spr. meent,
dat ook voor de jongens een blijvende ver
hooging van den toelatingsleeftijd in fa
brieken gewenscht is. Want de mechanisa
tie geeft grond voor definitieve plannen.
De rijkscommissie vad advies voor de
jeugdwerkloosheid zal moeten adviseeren
over hetgeen met de jongens zal moeten
geschieden. De vrijkoi'.-nde jeugd zou
door de thans werklooze onderwijzers nut
tig kunnen worden h--ig gehouden, b.v.
met nijverheidsonderwijs.
De verhooging van uen toelatingskeftijd
zal de werkgelegenheid voor de rijpere
jeugd vergrooten.
De vacantieregeling moge de minister
met bekwamen spoed behandelen.
De heer VOS (Lib.) kan zich voorstel
len, dat sommige liberale werkgevers hui
verig zijn voor de instelling van bedrijfs-
raden .omdat er reeds thans op verorde
nende bevoegdheid voor die organen wordt
aangedrongen. Tegen die laatstgenoemde
gedachte heeft spr. overwegend bezwaar
op grond van de te vreezen misbruiken.
De vergadering wordt te 17.50 tot 8 uur
verdaagd.
In de avondvergadering zijn besproken
de afd. Tramwegen en de afd. Waterwegen
van het Verkeersfonds. O.a. is uitvoerig ge
discussieerd over de Rett. Tramwegmaat
schappij en over kanalen in Groningen en
in het Oosten des lands.
Koopt bi| hen.
die ln Uw Dagblad
adverieere"
