STADS
Het feest der R.K. Militairen-
vereeniging
DINSDAG 13 DECEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9208
S)e £cid^h^Soii/wmt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. I
Giro 103003. Postbus 11.
V Charitas ol „politiek"?
Als de politiek beslag legt op terreinen, die
niet onder haar natuurlijk arbeidsveld be-
hooren, dan bederft zy èn zichzelf èn dat,
waarmede zij zich bemoeit!
Deze opmerking over de politiek die
ons uit het hart genomen is! past heele-
maal in den propagandi-kraam van de N.
S. B. Alles wordt door de p a r t ij e n-
politiek verpolitiekt, zeggen de N. S. B.'ers;
alles!
Alsof niet juist de politiek van het
nationaal-söcialisme beslag legt op en
overheerscht alle levensuitingen,
èl het doen van den vrijen mensch, van
het zelfstandige individu!
Maar deze onredelijke verpolitieking
van het nationaal-socialisme bedoelen wij
nu niet.
Wij hebben nu weer 'ns een voorbeeld
in de N. S. B. van verpolitieking in dien
zin, dat men actie voorstelt en actie propa
geert op charitatief terrein, maar met poli
tiek op den achtergrond en.ook al
zelfs op den voorgrond!
Men leze de volgende vragen door den
heer de Marchant et d'Ansembourg gesteld
aan den Minister van Algemeene Zaken,
voorzitter van den Raad van Ministers:
1. Heeft de Minister er kennis van
genomen, dat de opbrengst van de col
lecte voor Joodsche vluchtelingen, ge
houden 3 December jd., meer dan vier
honderdduizend gulden zou-hebben be
dragen?
2. Heeft de Minister er kennis van
genomen, dat de opbrengst van de in
zameling voor de winterhulp aan het
Duitsche volk, gehouden op 3 Decem
ber j.l., den dag van de Duitsche soli
dariteit, meer dan vijftien millioen
Reichsmark zou hebben bedragen?
3. Is de Minister.niet van meening,
dat gezien de sub 1 en 2 genoemde be
dragen een b.v. op Zaterdag 17 Decem
ber van regeeringswege te houden
Kerstinzameling „Zorg voor eigen
volk" ten minste één millioen gulden
zou behooren op te brengen, waarmede
de nijpende nood van vele tienduizen
den volksgenooten zou kunnen worden
gelenigd?
4. Is het den Minister bekend, dat
de leider der nationaal-socialistische
beweging bereid is, tienduizend col
lectanten en collectrices voor het doen
slagen van de sub 3 bedoelde Kerstin
zameling beschikbaar te stellen?
5. Is de Minister bereid de sub 3
bedoelde inzameling te organiseeren en
het aanbod van den leider der nat.-so
cialistische beweging te aanvaarden?
Is dat nu geen „politiek" politiek tus-
schen aanhalingsteekens!
Een Minister'moest eigenlijk vragen, die
klaarblijkelijk zijn gesteld met ne
ven-bedoelingen, met „politieke" oogmer
ken, onbeantwoord kunnen laten.
Maar Minister Colijn is 't wel toever
trouwd, een vragensteller, als hier aan 't
woord, op z'n nummer te zetten!
Als men zich afvraagt, of deze vragen
worden gesteld uit charitatieve of uit „po
litieke" overwegingen, dan zal voor dege
ne, die zich niet vergaapt aan den
s c h ij n, het antwoord duidelijk, fel duide
lijk zijn!
VATICAAN TEGEN ANTI
SEMITISME
Protest tegen anti-Joodsche maatregelen
in Italië
De „Osservatore Romano" veroordeelt
ernstig het besluit van zekere theaters,
aan Joden het bedrag hunner abonnements
gelden voor het volgend seizoen terug te
geven. Het blad herinnert er in dit ver
band aan, dat de minister van Nationale
Opvoeding onlangs in een redevoering heeft
verklaard, dat de maatregelen tegen de
Joden van discrimineerende (onderschei
dende) aard waren en niet het karakter van
een vervolging zouden aannemen.
Het blad wijst erop, dat het vrijwel on
doenlijk is, Joden uit de theaters te weren.
Het blad is van mening, dat deze rasver-
bittering niet gerechtvaardigd kan worden
met wetenschappelijke motieven, noch door
ethische overwegingen of opvattingen van
politieken of socialen aard.
In antwoord op degenen, die in Italië alle
gevoelens van medelijden met Joden ver-
oordeelen, door laatdunkend te spreken
over „piëtisme", betoogt de „Osservatore
Romano", dat dit gevoel voorkomt uit
christelijke naastenliefde.
De toestand in de
Veenstreek
In de zitting der Tweede Kamer van 9
Décember heeft de afgevaardigde der R.K.
Staatspartij, de heer Van der Weyden, in
een rede welke nog door den Minister
moet worden beantwoord op verschil
lende wantoestanden gewezen en verschil
lende wenschen naar voren geschoven.
Wij willen vandaag even citeeren, wat.
deze deskundige op het terrein van land
en tuinbouw zeide over den toestand in de
Veenstreek:
„Vrijwel de geheele tuinbouw leeft on
der omstandigheden, die niet langer be
stendigd kunnen blijven. Vooral de Veen
streek Roelofarendsveen, Alkemade en ter
Aar is zeer ernstig getroffen. Met cijfers,
die naar mijn gevoelen niet voor betwis
ting vatbaar zijn, kan worden aangetoond,
dat deze streek dooreengenomen in de
laatste jaren niet meer dan 60 a 70 pet.
de productiekosten heeft vergoed ge
kregen. Het spreekt vanzelf, Mijnheer de
Voorzitter, eenmaal wordt deze langzame
uitmergelingsziekte acuut. Nog slechts
eenigen tijd geleden heeft den Minister
een dringende bede om hulp bereikt uit
de Veenstrekeri, onderteekend niet alleen
door de tuindersorganisatie, maar ook
door de burgemeesters der betreffende ge
meenten, de veilingbesturen, de geestelijk
heid en allen, die daarbij betrokken zijn.
len zij buiten den kleine-tuinderssteun,
met dankbaarheid ontvangen als een zeer
bijzondere maatregel van de Ministers van
Economische Zaken en van Sociale Zaken.
Maar de Minister zal natuurlijk moeten
toegeven, dat met dien steun de tuinder
geen landgoed zal koopen en dat een af
doende regeling voor de tuinders niet is
verkregen. Verschillende gemeentebestu
ren waren in de laatste jaren genood
zaakt om in allerlei vorm steun te ver-
leenen aan deze kleine tuinders, en nu is
vaak de weg naar de gemeentelijke ste"n-
verleening en naar de werkverschaffing
afgesneden. Velen hebben theoretisch een
inkomen, doch practisch niet, omdat geen
rekening wordt gehouden met de zware
lasten ,die op hun bedrijven drukken. Val
len zij buiten dan kleine-tuinderssteun,
dan staat hun op dat oogenblik niets an
ders te doen, indien er geen hulp komt op
dagen door aanvullende steun, dan het be
drijf aan den kant te zetten en te gaan
stempelen. Zij, die buiten het tuindersle
ven staan, mogen niet te licht oordeelen
over de zwaarte van den slag, waardoor
deze menschen worden getroffen, indien
zij hun eigen zelfstandig bestaan vaak na
lang wc-rstelen moeten prijsgeven. Nog de
zer dagen schreef de redactie van de
Leidsche Courant, die bekend
staat om haar bezadigd oordeel, het vol
gende:
„Wie het sprookje, dat de richtprijs
zeer dicht den kostprijs benadert, in de
wereld heeft geholpen, doet niets ter
zake. maar de tuinder lijdt armoede,
de vrouwen en kinderen vragen om
brood en kleeding.
Indien het Landbouwcrisisfonds geen
steun méér kan geven, indien de klei
ne tuinderssteun, waar velen door toe
vallige omstandigheden buiten vallen,
den weg afsnijdt naar de gemeentelij
ke steun verleening of weikverschaf-
fing, wie aanvaardt dan de consequen
ties hiervoor?
De sociale, rechtvaardigheid eischt,
dat hier hulp geboden wordt.
Laten we hopen, dat de Minister, in
wien de tuinders zulk een groot ver
trouwen hebben, zijn houding nader
zal bepalen ten opzichte van deze zoo
noodlijdende tuindersgroep", zoo be
sluit deze redactie.
En ik zou er willen bijvoegen: ik weet, dat
hier steeds het standpunt wordt ingeno
men: wij hebben bepaalde richtlijnen,
waarvan wij niet mogen afwijken. De toe
stand is hier echter zóó geworden, dat de
menschen in plaats van richtlijnen red-
dingslijnen noodig hebben.
Hier heeft men de spanningen zich wer
kelijk tot het ondraaglijke laten ontwik
kelen. Ik hoop, dat hier in elk geval
spoedig hulp zal worden geboden tot den
werkelijken kostprijs van het product".
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Naar aanleiding van de ver
kiezingen te Memel bespreekt de „Times"
den internationalen toestand.
Na de ontwikkeling van de Memel-poli
tiek te hebben besproken,/schrijft het blad:
In het Memeiland, evenals in zoovele
andere plaatsen het geval geweest is, be
taalt Europa nog voor de dwaasheid der
vredestichters van Versailles en hun diplo
matieke opvolgers, die getracht hebben de
toekomst van de Duitsche gemeenschappen
te regelen zonder overleg met den normaal
machtigsten staat van Europa, wiens zwak
te, naar ieder met een eenigszins vooruit-
zienden blik had moeten inzien, slechts tij
delijk was. In de plaats daarvan heeft men
inzicht getoond en is het slechts uitge
voerd met behulp van bedreigingen met
geweld door het herrezen Duitschland.
Het proces is thans echter vrijwel vol
tooid en de vraag, waarvoor Europa, en
Europa niet alleen, zich gesteld ziet, is of,
en in hoeverre, het geduld kan worden, dat
deze methoden boven de wijziging der vre
desverdragen uit worden voortgezet.
Na te hebben gewezen op het drijven
van de Oekraïnische minderheid, die er
DE ITALIAANSCHE AANSPRAKEN OP
TUNIS
ROME, 13 December (A.N.P.) De
„Messaggero" meldt, dat na de anti-Itali-
aansche betoogingen in Tunis, die zich
sedert het weekend niet herhaald hebben,
thans in het gebied van het geheele Fran-
sche protectoraat in versterkte mate ont
slag van Italiaansche arbeiders en bedien
den is begonnen. Hun werd volgens ge
noemd blad hun betrekking opgezegd,
wanneer zij zich niet lieten naturaliseeren.
Talrijke Italianen, die hun nationaliteit niet
wilden opgeven, zouden zoodoende wer
keloos zijn geworden.
op schynt te vertrouwen, dat zij steun zal
ontvangen als zy deze niet reeds heb
ben ontvangen van den Duitschen dicta
tor en op „een anderen dictator, die te
eigen nutte de techniek van de diplomatie
door agitatie toepast en die van Frankrijk
bepaalde grondgebieden eischt, welke het
gedurende het grootste gedeelte van een
eeuw hebben toebehoord", vervolgt de
Times: „Als deze methoden inderdaad on
beperkt worden voortgezet, zal de geheele
wereld het spel moeten spelen van de
machtspolitiek zonder voorbehoud en zon
der beperking. Nooit kon men meer het
ontbreken betreuren van een derde partij
of instituut, waardoor onpartijdig de pre
liminaire vraag zou kunnen worden beslist,
of de eisch van het eene tegen het andere
land gerechtvaardigd is. Sommige eischen
inzake veranderingen of wijzigingen in be
staande regelingen moeten natuurlijk als
volkomen gewettigd worden beschouwd en
het is even vruchteloos te weigeren, elk
voorstel van dien aard in overweging te
nemen als met den degen te kletteren voor
iederen denkbaren grief'.
De „Times" besluit: „De jongste gebeur
tenissen moeten bij ons allen de vraag doen
opkomen, of ooit op eenigerlei wijze inter
nationaal vertrouwen en stabiliteit zullen
worden bereikt zoolang Europa by na iedere
week nieuwe voorbeelden verneemt van
agitatie en verrassingen".
Feestrede van Mgr. J. J. Noordman
en hartelijke toespraken o.m. van
Overste Buurman en Deken Homulle
De foyer der Stadsgehoorzaal was gister
avond geheel gevuld met belangstellende
leden en genoodigden der feestvierende R.
K Militairen Vereen iging.
De directeur der vereen iging, pastoor R.
Smitz O.F.M., sprak een hartelijk wel
komstwoord tot de aanwezigen. In het bij
zonder verwelkomde spr. Mgr. Noordman,
die den geheelen dag ter beschikking van
de Vereeniging heeft gehouden zoowel voor
de kerkelijke als buitenkerkelijke viering.
Van de verdere aanwezige geestelijken
heet spr. bijzonder welkom den hoogeerw.
heer Deken Homulle die steeds meeleeft en
meevoelt met en altijd belangstelling heeft
in het werk der vereeniging, die niet al
leen tegenwoordig is wanneer zijn tegen
woordigheid vereischt wordt, maar die
steeds een steun voor het bestuur is ge
weest.
Daarna verwelkomde spr. den garni
zoenscommandant, commandant tevens 4e
R.I., overste Buurman, Spr. zeide, dat het
den mindere zoo goed doet, wanneer een
chef deelt in het wel en wee van zijn on
dergeschikten. Maar ook het bestuur doet
dit meeleven goed. Spr. is er van over
tuigd, dat de heer Buurman de vereeni
ging een goed hart toedraagt, omdat hij
weet, dat zijn jongens na den diensttijd
nergens beter vertrouwd zijn dan bij de
vereeniging. Spr. hoopt ook in de toekomst
op den steun van overste Buurman, wiens
naam en faam hier goed bekend is, te
kunnen rekenen.
Vervolgens verwelkomde spr. de verde
re officieren, de vertegenwoordigers van
militaire en burgervereenigingen, alsmede
de medewerkers aan dezen avond het Haag-
sche Matrozenkoor en het Leidsch Salon
orkest.
Spr. zeide vervolgens niet in de historie
te willen terugtreden, doch hij moest toch
nog één keer pater Frigge noemen, wiens
naam onafscheidenlijk verbonden blijft
aan deze vereeniging.
Het bestuur had pater Frigge uitgenoo-
digd, doch om gezondheidsredenen moest
hij hiervoor bedanken. Spr. vraagt van al
len voor dezen oud-directeure die twintig
jaar lang de jongens heeft nageloopen in
den echten zin des woords, een gebedje op
dat God hem geve wat hem zalig is.
Spr. wees vervolgens nog eens op het
doel der vereeniging en hoe zij aanspraak
maakt op de dankbaarheid van de leden,
de ouders en van zoovelen met wie de sol
daten in aanraking komen.
Daarnaast wees spr. er op, hoe de solda
ten des morgens bij de plechtige opdracht
hadden beloofd soldaten van Christus te
zijn. Dapper is het den vijand te bestrij
den, maar heldhaftiger is het te zegevie
ren om zichzelf. De soldaten zijn de „spes
patriae", maar zij zijn ook de hoop en de
bloem van de kerk. Daarom hoopt spr., dat
de leden de overwinning over zichzelf zul
len behalen, opdat zy na hun diensttijd
kunnen zeggen: „ik ga heen, zooals ik ge
komen ben. Zoo zij het."
Toen het applaus bedaard was stond het
Haagsch Matrozenkoor voor het voetlicht
en onder leiding van den heer Th. van El
feren vertolkten de jongens met hun zil-
verreine stemmen weer een aantal liede
ren, welke de toeschouwers in stille be
wondering brachten voor dit prachtig
stemmenmateriaal.
Achtereenvolgens werden vertolkt „Wil-
helmina, de Groote" van Dina Appeldoorn,
„Een scheepje" van J. J. Viotta, „Het
bijtje" van J. Worp en variaties op: „Toen
onze mop en mopje was" van Theo van Zut-
phen.
Jammer, dat de foyer der Stadszaal zich
zoo slecht voor zanguitvoeringen leent.
Aan den eenen kant het straatlawaai van
passeerende trams en auto's en aan den an
deren kant het geroeremoes van een bij
eenkomst in de groote zaal.Het optre
den der jeugdige zangers zou in 'n stille
zaal nog beter tot zyn recht zijn gekomen.
Nadat pastoor Smitz vervolgens nog wel
kom had geheeten den heer mr. Heer-
kens Thijssen, voorzitter der Centrale van
R.-K. Militaire Vereenigingen in het Bis
dom Haarlem wien spr. hartelijk dank
bracht voor zijn goede zorgen voor Lei
den inzake de verdeeling van collectes
en de heeren Kagie >n v. Kampenhout had
gelukgewenscht met de hun verleende on
derscheiding, welke ook een eer is voor
het geheel bestuur, verkreeg de kolonel
hoofdaalmoezenier van Leger en Vloot,
Mgr. J. J. J. Noordman, het woord.
Feestrede Mgr. Noordman.
De stichting van de R.-K. Mil. Ver. te
Leiden, 75 jaar geleden, aldus Mgr. Noord
man, is een geberrtenis geweest van zoo
vèrdragende beteekenis, dat zij een luister
volle viering volkomen rechtvaardigt.
Het leek spr. goed eerst nog eens de
vraag te beantwoorden wat een dergelijke
vereeniging eigenlijk is. Zij is een vereeni
ging, welke de R.-K soldaten van het gar
nizoen, waarbij zij ingedeeld zijn, een te
huis aanbiedt, waar zij al hun vrije uren
gezellig, nuttig en veilig kunnen doorbren
gen, waar ze even welkom zijn en thuis
als bij vader en moeder zelf, waar zij al
tijd een goeden kameraad treffen, waar zij
hartelijke toewijding vinden van een goe
de soldatenvader of -moeder of van beiden
en niet in het minst ook van die edelmoe
dige heeren, die onbaatzuchtig hun belan
gen behartigen, bijgestaan door een pries
ter-directeur, die vooral wil zijn een pries
tervriend.
Al dat goede kunnen de militairen ge
nieten zonder dat het hun een cent be
hoeft te kosten, iets wat voor een soldaat
van groote beteekenis is.
Alle garnizoenen hebben thans een Mi
litaire Vereeniging, zelfs de tien plaatsen,
welke pas onlangs een garnizoen kregen.
Spr. memoreerde vervolgens hoe Lei
den na Bergen op Zoom zijn Mil. Ver.
kreeg.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Arrestatie van geestelijken in Oosten
rijk. (2de blad).
Een Fransch-Britsche stap te Berlijn tot
eerbiediging van het Memel-statuut. (2de
blad).
Vóór Donderdag moet de eerste termijn
van de boete van 1 milliard mark door de
Duitsche Joden betaald zijn. (2de blad).
Dr. Schacht naar Londen. (2de blad).
De „Giornale d'Italia" over de Italiaan
sche eischen ten opzichte van DzjiboetL
(2de blad).
De spanning in Palestina. (2de blad).
Omgeving
Benoeming burgemeester van Bodegra
ven. (1ste blad).
Sergeant Legger zal weinig vermoed heb
ben dat zijn edelmoedige daad zoo vér
strekkende gevolgen zou hebben en de R.K.
onderofficieren mogen er zich op beroemen
dat een hunner de grondlegger is geweest
van dit mooie werk. Deze eenvoudige daad
is geweest als het mosterdzaadje, dat rype
vruchten voortbracht
De geest van Legger is de geest gewor
den van duizenden jongemannen. V/at dat
beteekent is niet met enkele woorden uit
te drukken.
Sinds 1909 had spr. het voorrecht in het
liefdewerk der R.-K. Mil. Ver. een werk
zaam aandeel te hebben en op grond van
zijn opgedane ondervinding had spr. de
vaste overtuiging, dat dit werk een onmis
baar element is geworden in de godsdien
stige en maatschappelijke bescherming in
de africhting der R.-K. jongemannen. Iede
re zielzorger, die met dit werk heeft ken
nis gemaakt en ouders, die hun jongens vei
lig weten, zullen dankbaar zijn voor dit
liefdewerk.
Het verblijf in de kazerne is niet altijd
zonder gevaren, vooral in betrekking tot
hun geloof en deugd. De kazerne herbergt
jongelui uit allen stand en rang met aller
lei uiteenloopende opvattingen over al
lerlei dingen. Het legergezag kan daar niets
aan doen; er wordt nu eenmaal geen selec
tie gehouden. Daarom ook is het onver
mijdelijk, dat de jongens wel eens in aan
raking komen met de theorie van het
kwaad.
Art. 22 der Krijgstucht wordt niet door
ieder met dezelfde ijver en stiptheid ge
handhaafd, maar spr. voegt er met over
tuiging aan toe, dat het toch steeds beter
gaat worden en dat er een groote vooruit
gang te constateeren valt bij 20 of 25 jaar
geleden. Met voldoening constateert spr.,
dat vele onzer kazernes zeer gunstig afste
ken by andere werkplaatsen, waar men
schen van allerlei opvatting samenkomen.
(Applaus).
De uren buiten de kazerne kunnen veel
gevaarlijker zijn, omdat de soldaten dan
in contact kunnen komen met de practijk
der zonde, waardoor in nog ernstiger mate
geestelijk en lichamelijk nadeel kunnen
voorkomen. Daardoor is ook heel wat stuk
geslagen wat ouders hadden opgebouwd.
Daartegen vinden de jongens bescher
ming in de Mil. Ver. en daarom is dit zulk
een schoon en onmisbaar werk.
Spr. betoogt hierna, dat zielzorgers,
ouders en alle goedwillenden dit werk
moeten steunen en dat de militairen in de
eerste plaats zelf door trouw bezoek de
vereeniging moeten steunen.
In Leiden vonden vóór 75 jaar jonge
militairen in de stormperiode van hun le
ven bescherming in de Mil. Ver. en dat
in een tijd toen er van een officieele ziel
zorg in het leger nog geen sprake was.
Wat dit heeft beteekend voor de gezinnen,
waarin de jongens terugkwamen, voor de
gezinnen, welke zij zelf later vormden,
voor de maatschappij, waarin zij een
plaats moesten innemen, wat dit tenslotte
heeft beteekend voor hun eigen eeuwig
heid, dat alles wil spr. liever aan de ver
beeldingskracht van zijn toehoorders over
laten.
En dan komt spr. weer terug tot den
grondlegger van het mooie werk door den
gep. sergeant Jozef Henricus Legger be
gonnen. In hem herdenkt spr. allen, die
edelmoedig hun persoon, hun tijd en geld
aan dit werk hebben gewijd.
Hulde brengt spr. aan het bestuur der
Leidsche M. V. en voegt hieraan toe, dat
de Leidsche bestuursleden tot de allerbeste
behooren, die op dit terrein werkzaam
zijn. Het zal daarom niet verwonderen,
dat die ook tot den Paus is doorgedron
gen en niet minder dan twee bestuurs
leden het eerekruis ontvingen.
Daarvoor past dankbaarheid jegens God
en in zijn verbeelding ziet spr. een koor
van duizenden, die hetzij direct hetzij in
direct hierbij betrokken zijn een plechtig
