VRIJDAG 2 DECEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9199
9e. Geki&eheSoii/Ya/nt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. t
Giro 103003. - Postbus 11.
V Door Roomschen geest
besmet?
De „Avondpost" van gisteren reageert
op wat wij hebben geschreven inzake haar
houding ten opzichte van de actie voor
een hieuwe gemeenschap, waarvoor van
katholieke zijde het initiatief is genomen.
Wij hebben 't, zooals men zich herinnere,
betreurd, dat de „Avondpost" die nieuwe
gemeenschap a priori verwerpt, als onaan
vaardbaar voor niet-Katholieken. Het blad
beweert, zoo schreven we, zonder te
b e w ij z e n, dat een door de Katholieken
gedachte en gepropageerde nieuwe ge
meenschap niet in samenwerking met an
deren kan tot stand komen, omdat die
nieuwe gemeenschap specifiek katho
liek zal zijn.
Gisteravond citeert de „Avondpost" wat
wij schreven, n.l. dat het blad beweerde
zonder tebewijzen, en roept dan ver
baasd uit:
Dit is toch wel heel zonderling. Wij
hebben ons voor ons betoog beroepen
op het exclusieve karakter van de ge-
heele roomsch-katholieke beweging,
die op letterlijk elk gebied nauwere
samenwerking met anderen uitsluit en
op geestelijk terrein pretendeert de
eenige en volledige en onfeilbare waar
heid te bezitten.
Ziehier dan het bewijs, waarom wy
vroegen, en dat het liberale orgaan reeds
in zijn eerste artikel had gegeven.
Maar het kan ons niet kwalijk worden
genomen, dat wij in dat „beroep" geens
zins eenige argumentatie kunnen vinden,
omdat wij pretendeeren, dit met abso
lute stelligheid te beweren ergeen ar
gumentatie in ligt.
Wij hopen, dat aan de scherpzinnige re
dactie van de „Avondpost" gemakkelijk te
kunnen duidelijk maken.
De Katholieken zouden door „haar gees
telijke exclusivismë en monopolisme" (ge
citeerd uit het „Avondpostf'-artikel) niet de
initiatief-nemers kunnen zijn voor een nieu
we gemeenschap voor heel het volk.
Maar wij vragen opnieuw: waarom dan
toch niet?
Als het waar zou zijn zóó geformuu-
leerd, is het beslist niet waar! dat
de katholieke beweging „op letterlijk elk
gebied nauwere samenwerking met anderen
uitsluit" moest men er zich dan niet over
verheugen, dat de Katholieken nu dat
standpunt-blijken te willen verlaten, om in
samenwerking met anderen naar een nieu
we gemeenschap te gaan streven. En waar
om zouden dan „andersdenkenden" die
samenwerking met de Katholieken niet
willen, als zij geen enkel bezwaar
aanvoeren, geen enkel bezwaar
hebben tegen den zakelyken in
houd van dat streven?
Een exclusief karakter kan niet hinderlijk
zijn voor samenwerking, waar dat karakter
ophoudt exclusief te zijn!
Dit over het „geestelijk èxclusivisme" van
de Katholieken, hetwelk a priori een belet
sel zou zijn voor samenwerking een be
letsel voor hen, die beweren, krachtens hun
beginselen, zélf smetteloos vrij te zijn van
elk „geestelijk exclusivisme"!....
En wat het „geestelijk monopolisme" van
de Katholieken betreft, waardoor zij op
geestelijk terrein pretendeeren „de eenige
en volledige en onfeilbare waarheid te be
zitten" (ook niet in alle opzichten!) waar
om zou daarin een werkelijk beletsel
liggen voor samenwerking? Waarom?
Kunnen twee menschen het niet met el
kaar over belangrijke levensvraagstukken
practisch eens worden, ook al zij n en
b 1 ij v e n er veel belangrijke verschillen
tussehen hen, ook al staan zij en blijven zij
staan op verschillend princi-
pieele standpunt?
Zou de schrijver in de „Avondpost" mis
schien niet 'ns willen overwegen, of hij niet
reeds zelf besmet is met Roomschen
geest, met het geestelijk exclusivisme en
monopolisme van de Katholieken zóó
zelfs dat hij in dit opzicht de Katholieken
overtreft en overtroeft?
De noodtoestand
van de koude-
grond tuinders
Er gaat een kreet van het land over het
land.
Een kreet van duizende noeste harde wer
kers, die uit de productiviteit van de bodem
hun bestaan moeten zoeken, voor hun
w en hun talrijke kinderen, maar het
is er niet te vinden. Het zijn de z.g. koude-
grondstuinders, die door de slechte prijzen
der producten, al jaren in een erbarmelijke
armoede leven.
Sinds jaren hebben de producten geen
loonende prijs meer kunnen halen door de
sluiting der grenzen, voor de op „autarkie"
ingestelde landen. De welstand, die hier
weleer heerschte, nam van lieverlede af en
regeert koning armoede in deze streken,
zo rijk met kinderen gezegend. Sommigen
zullen wellicht smalend lachen bij deze
laatste zin, maar laat ze lachen. Wij weten,
dat hier de natuurwetten nog worden ge
ëerbiedigd ondanks de groote zorgen. Een
beschamend voorbeeld voor hem, die hier
over de spot drijven.
Weet het publiek? dat het de goedkoope
groenten eet ten koste van deze catagorie
tuinders?
Natuurlijk worden de producten gesteund
uit het landbouwcrisisfonds op zeer minu
tieus uitgewerkte richtprijzen. Uit zeer
goede bron wordt nog gemeld, dat deze
richtprijzen de kostprijs moeten benaderen.
Dit klinkt als Hebreeuwsch in de ooren
van deze tuinders, die maar al te goed
weten, dat de steun, die zij krijgen, nog
geen 65% van de kostprijs is.
Wie het sprookje, dat de richtprijs
zeer dicht den kostprijs benadert, in de
wereld heeft geholpen, doet niets ter
zake, maar de tuinder lijdt armoede, de
vrouwen en kinderen vragen om brou
en kleeding.
Het zijn feiten, die wij in de ooren
van onze volksverteegenwoordigers
moeten schreeuwen, om de regeering
op deze schromelijke toestanden te
wijzen, en de Regeeringscommissaris
te dwingen ten deze afdoende maat
regelen te treffen, hetzij door verhoog
de steunbedragen, hetzij door een bui
tengewone steunverleening.
De kleine tuinderssteunregeling, hoe
goed op zich bedoeld, heeft nog groote
hiaten en heeft voor vele tuinders een
averechtsche uitwerking of zij komen met
hun theoretisch berekend inkomen boven
de norm van 1 9.plus kindertoeslag. De
winter staat voor de deur met zijn schrik
beelden van honger en koude.
Indien het landbouwcrisisfonds geen
steun meer kan geven, indien de kleine
tuinderssteun de weg afsnijdt naar de ge
meentelijke steunverleening of werkver
schaffing, wie aanvaardt dan de consequen
ties hiervoor?
Er moet iets gedaan worden voor deze
tuinders. De sociale rechtvaardigheid eischt
het en wanneer dit niet langs de banen
van een bestaande formule kan gaan, dan
maar door een buitengewone maatregel, om
die tuinders te steunen, die ook nog door
misoogst het meest hebben geleden.
Laten wij hopen, dat de Minister, in wien
de tuinders zulk een groot vertrouwen heb
ben, zyn houding zal bepalen ten opzichte
van deze noodlijdende tuindersgroep.
Een laatste woord nog aan de tuinders
om hen te waarschuwen geen gehoor te
geven aan de oproerkraaiende vedelaars,
die natuurlijk weer zullen trachten munt te
slaan uit deze toestand. Houdt U aan de
richtlijnen van uw organisatie. Dat ziji uw
parool!!
DE DAG DER NATIONALE
SOLIDARITEIT.
Joden mogen er niet bij zijn.
BERLIJN, 2 Dec. A.N.P.) Nadat den Jo
den op den dag der nationale solidariteit
reecis een verbod is opgelegd om hun wo
ningen te verlaten, heeft de rijksminister
van binnenlandsche zaken door een politie
verordening de regeeringspresidenten in
Pruisen, Beieren en in de Sudeten-Duit-
sche gebieden, alsmede de autoriteiten ii
de overige Rijksduitsche gebieden, den
burgemeester van Weenen en den ryks-
commissaris voor het Saargebied gemach
tigd, Duitschen en statenloozen Joden op
dien dag zekere beperkingen op te leggen,
zooals het betreden van bepaalde wijken
of het zich in het openbaar op zekere uren
vertoonen. Overtredingen worden gestraft
met een boete van max. 150 R.M. of met
een max. hechtenis van 6 weken.
ÓE WERELD IN
VOGELVLUCHT
SPAAK BIJ DEN KONING.
BRUSSEL, 2 Dec. (A.N.P.) De Belgische
koning heeft vanmorgen den minister-pre
sident, Spaak, in audiëntie ontvangen, die
hem rapport uitbracht van den politieken
toestand.
OVERSTROOMINGEN IN OOST-
ANATOLIë.
ANKARA, 2 Dec. (A.N.P.). Naar uit Oer-
fa in Oost-Anatolië gemeld wordt, zijn
daar door gezwollen bergbeken groote
overstroomingen ontstaan. Verscheidene
dorpen zouden zijn verwoest en talrijke
slachtoffers zouden het leven hebben ver
loren.
BRUSSEL: Zwarte wolken hangen boven
de Belgische regeering. Zij wordt aan twee
kanten bedreigd. Vooreerst is er de kwes
tie van den agent te Burgos. De meeste
landen hebben een agent bij de rechtsche
Spaansche regeering om hun handelsbe
langen in dat toch zeer belangrijke deel
van Spanje te behartigen. Nu Brussel daar
ook toe besloten heeft, heeft de Spaansche
regeering haar ambassadeur plotseling te
ruggeroepen. Volkomen inconsequent, want
tegenover de tientallen andere landen, die
evenzoo gehandeld hebben, is van een der
gelijke maatregel geen sprake geweekt. De
v/ij ze waarop het vertrek van den ambas
sadeur is geschied, n.L zonder het gebrui
kelijke afscheid, is bepaald beleedigend,
De bedoeling is duidelijk, het linksche
!panje heeft zoo demonstratief mogelijk
willen zijn met de bedoeling, den socialis-
t^chen premier in moeilijkheden te bren
gen. Maar juist door die grofheid is de
kans groot, dat Spaak de gematigde par
tij genooten mee zal krijgen.
Aan den anderen kant is een diepgaand
meenigsverschil gebleken in den boezem
der regeering zelf, wat betreft de econo
mische politiek. Hier loopt de scheidings-
tusschen Katholieken en Liberalen.
Het zou waarlijk geen, wonder behoeven te
ziin, wanneer vanavond het kabinet-Spaak
demissionair was. Naar verluidt, zou het
kabinet gisteren reeds zijn ontslag hebben
aangeboden, als men koning Leopold had
kunnen bereiken.
PARIJS: De Fransche bladen protestee-
ren eenstemmig tegen het incident in de
Italiaansche Kamer van Afgevaardigden,
waarbij geroepen werd: „Corsica, Tunis en
Savoye". Het is thans wel duidelijk, dat
het hier een georganiseerde demonstratie
betreft, welke ten doel had om een cam
pagne in te zetten tegen het „onrecht", dat
in 1881 jegens Italië zou zijn gepleegd,
toen Frankrijk Tunis bezette. In verband
met het bezoek van von Ribbentrop aan
Parijs vraagt men zich thans af, of Duitsch-
land Italië ook in deze eischen zal steu
nen.
Zoo schrijft de Berlijnsche correspon
dent van de „Journal":
„Als de Duitschers Iverkelijk vastbesloten
ziin, de eventueele- eischen van Italië van
Mussolini ten aanzien van Fransche ge
bieden te steunen, welke waarde kan dan
gehecht worden aan de verzekeringen, die
men ons wel op kwistige wijze wil geven
in de verklaring inzake de waarborging
der grenzen en non-agressie, welke von
Ribbentfop Dinsdag a.s. te Parijs zal ko
men onderteekenen?
„Het is van belang, dat aan de Duit-
schers ronduit wordt gevraagd, zich nader
te verklaren, alvorens over te gaan tot
or.derteekening van een document, ten
aanzien waarvan wij wel recht hebben
te eischen, dat wij er de juiste waarde van
weten. Keurt Duitschland de Italiaansche
eischen ten aanzien van Tunis goed? Dat
is de vraag en hierop zal men ons moeten
antwoorden."
WAT ANDERE BLADEN
VERBODEN WEDSTRIJD
De Avondpost schrijft:
De heer Karei Lotsy, de voetbal-autori
teit, wordt in Duitschland geprezen.
Immers:
hij heeft verklaard het besluit van bur
gemeester Oud te „betreuren", omdat de
sport niets met politiek te maken heeft.
Op grond van dit kletspraatje noemt het
Duitsche Nieuwsbureau hem „een fair
sportman".
Natuurlijk.
Maar wij „betreuren" die uitlating van
den heer Lotsy, die geen enkele aanleiding
had aldus zijn vaderland te bejegenen. De
heer Lotsy, die blijkbaar alleen maar voet
bal ziet, had moeten begrijpen, dat het be
sluit van burgemeester Oud niet door poli
tiek is ingegeven, al schrijft het Duitsche
Nieuwsbureau natuurlijk dat hij handelde
onder pressie van Joden en Marxisten. In
de beschikking van den burgemeester
wordt als eenig maar afdoend motief ge
noemd: de handhaving der openbare orde.
Dit is duidelijk. De burgemeester staat
voor grooter verantwoordelijkheden dan
de heer Lotsy, en het lichtvaardige oordeel
van dezen voetbal-leider, als zou de poli
tiek in de sport zijn gehaald is grievend
voor mr. Oud. De heer Lotsy, die graag
spreekt, had ditmaal eens een wacht voor
zijn lippen moeten zetten.
Het malle en onoprechte van de situatie
is dit, dat de heer Lotsy (die den Duitschers
nota bene in den mond gaf, dat ze schade
vergoeding kunnen vragen!) wordt toege
juicht door de Duitsche pers, terwijl in
Duitschland alles, ook de sport, is verpoli
tiekt.
De bedreiging, dat Duitschland wel eens
de sportbetrekkingen zou kunnen afbreken,
laat ons koud. En ons niet alleen.
L.v. GEELEN, Haarlemmerstr. 55, Tel. 1593
Leiden
PATER AEMILIANUS VAN HEEL. t
Bij de familie hier te lande is bericht
ontvangen, dat de weleerw. pater Aemilia-
nus van Heel O.F.M. in China, prefectuur
Kianglchow, op 8 October j.l. is overle
den.
Pater van Heel werd in 1907 te Leiden
geboren, studeerde bij de Paters Francis
canen en werd 26 Maart 1933 te Weert
priester gewijd. Op 17 April van dat jaar
droeg hij te Amsterdam, waarheen zijn
ouders verscheidene jaren geleden reeds
verhuisd waren, in de Mozes- en Aaron-
kerk zijn eerste plechtige H. Mis op.
Dadelijk na zijn priesterwijding werd
pater v. Heel bestemd voor de missie in
China.
OUD-BRIGADIER JAN DE HAAS t
Gistermiddag is plotseling overleden de
heer Jan de Haas, oud-brigadier van po
litie te Leiden.
Jan de Haas was gisteren naar Warmond
geweest en toen hij terugkeerde werd hij op
den Zijldijk door een hartverlamming ge
troffen, waarbij de dood onmiddellijk in
trad.
De thans overledene kwam op 4 Februari
1905 in dienst bij de Leidsche politie en
werd op 1 Maart 1935 tot brigadier bevor
derd. Op 4 Februari 1936 kreeg hij wegens
het bereiken van den pensioengerechtigden
leeftijd eervol ontslag uit den dienst.
POSTUME EERING VAN KEMAL
ATATURK.
ANKARA, 2 Dec. (A.N.P.) Binnenkort
zal in de nationale vergadering een wets
ontwerp worden ingediend tot eering van
Kemal Ataturk. Het wetsvoorstel behelst
de volgende punten:
1. Kemal Ataturk zal eeuwig afgevaar
digde zijn van Ankara in de nationale ver
gadering.
2. Zijn zetel in het parlement zal nooit
aan iemand anders worden overgedragen.
3. Tijdens de bijeenkomsten van het
Huis zal de naam van Ataturk het eerst
worden afgeroepen en alle afgevaardigden
zulen opstaan en „present" antwoorden.
Dit nummer beslaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Diplomatieke breuk tussehen Brussel en
Barcelona. (2de blad).
Oneenigheid in den boezem der Belgi
sche regeering over het economisch beleid*
<2de blad).
De raddraaiers der Fransche staking
krijgen ontslag. (2de blad).
Het probleem der Duitsche Joden. (2de
blad).
De Italiaansche aanspraken op Tunis.
(2de blad).
Von Ribbentrop Maandag a.s. naar Pa
rijs. (2de blad).
In Amerika is een trein op een autobus
met schoolkinderen ingereden. Zes-en-twin
tig slachtoffers. (2de blad).
Binnenland
In de Missie van China is overleden de
weleerw. pater Aemilianus van Heel
O.F.M. (1ste blad).
De behandeling van de Onderwijs-begroo-
ting in de Tweede Kamer. (2e en 1ste blad)
WIJ GEVEN VANDAAG O.M.:
Een beschouwing over de veel-besproken
film Sneeuwwitje. (2de blad).
Het slot-artikel van onzen medischen
medewerker over Kleuterzorg (2de blad).
Een beschouwing over den toestand,
waarin de koude grond-tuinders verkceien.
(lste blad).
Een bezoek aan het nieuwe Raadhuis te
Alphen aan den Rijn. (4de blad).
Tweede Kamer
STEMMINGEN BIJ ONDERWIJS
Een curieus geval.
De Tweede Kamer heeft gistermiddag het
amendement-Moller, om art. 41 der On-
derwijsbegrooting met f 1 te verhoogen,
teneinde uit te spreken, dat de Kath. Eco
nomische Hoogeschool te Tilburg in prin
cipe recht heeft op subsidie, met 4746
stemmen aangenomen.
Vóór het amendement stemden de R.K.,
A R., en de Chr. Democraten.
Bij deze stemming deed zich het merk
waardige geval voor, dat de heer Drees
vergeten had de presentielijst te teekenen
en dus niet kon meestemmen. Was dit wel
geschied, dan zouden de stemmen hebben
gestaakt omdat dè heer v. d. Brule (R.K.)
bij vergissing tegen had gesteld.
De heer Bierema (Lib.) verscheen te laat
Jn de Kamer om aan deze stemming deel
te nemen.
Toen daarop de tweede helft van het
amendement in stemming kwam, n.l. om
een ander artikel met f 1 te verminderen,
staakten de stemmen (4747). Thans stem
de de heer v. d. Brule vóór, de heeren Drees
en Bierma tegen.
Hierover is heden overgestemd.
Thans echter staakten de stemmen weer,
en wel op 4545, zoodat de post, die dr.
Moller op de begrooting wenscht te bren
gen, niet is aangenomen. (In tweede stem
mingen wordt een voorstel geacht te zijn
verworpen als de stemmen staken).
De H.B.S. te Leeuwarden.
Bij de verdere stemmingen heeft de
Kamer het amendement-Moller op art. 66,
om niet over te gaan tot oprichting van
een afd. A. aan de Rijks H.B.S. te Leeu
warden, met 5836 stemmen aangenomen.
De Technische Hoogeschool.
Vervolgens heeft de Kamer art. 40 der
begrooting 20.000 voor economische on
derzoekingen aan de Technische Hooge
school te Delft met 5242 stemmen ver
worpen!
De Onderwijsbegrooting is hedenmid
dag met 6130 stemmen door de Tweede
Kamer goedgekeurd.
