Naar de nieuwe gemeenschap
DONDERDAG 24 NOVEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9192
lelefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonm-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. - Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen.
Een drie-jarenplan van het
R.K. Werkliedenverbond
Eèn initiatief van
beteekenis
GROOTSCHE PROPA(5ANDA-ACTIE
VOOR DE SOLIDARITEITSGEDACHTE.
Een prachtig initiatief heeft het R.K.
Werkliedenverbond in Nederland geno
men.
Een initiatief, dat getuigt van vertrou
wen in de kracht der Katholieke sociale
idealen en tevens in de kracht van eigen
kunnen.
In de overtuiging dat wij thans staan
voor een keerpunt in het maatschappelijk
leven, heeft bet bestuur van het Verbond
het plan opgevat, om een grootsche actie
op touw te zetten, een actie van drie ja
ren, ter propageering van de gemeen
schapsgedachte, gebaseerd op de beginse
len van sociale rechtvaardigheid en naas
tenliefde, in overeenstemming met de
richtlijnen, door Paus Pius XI in zijn en
cycliek „Quadragesimo Anno" gegeven.
Deze drie-jarige actie, dit drie-jarenplan
zal moeten worden gedragen door geheel
katholiek-georganiseerd Nederland, waar
op volgende week Woensdag in een groote
vergadering te Amsterdam een machtig
beroep zal worden gedaan.
Het initiatief van het R.K. Werklieden
verbond is bedoeld als de eerste stoot, als
de eerste aanval van de stoottroepen, die
het terrein bereiden voor het groote of
fensief.
Het heeft daarbij onzen Katholieken ar
beiders niet aan durf, en optimisme ont
broken, maar evenmin aan offervaardig
heid, want het Verbond heeft niet minder
dan 150.000 voor dit doel gevoteerd en
zijn centralen propaganda-dienst, onder
leiding van den heer L. M. Beumer, voor
deze grootsch opgezette propaganda-actie
ter beschikking gesteld.
De leuze zal zijn: Naar de nieuwe ge-
gemeenschap!
Wat men wil.
Wat wil men dan?
Door een krachtige propaganda-actie Ne
derland niet alleen de Katholieken,
maar ook de niet-Katholieken overtui
gen van de redelijkheid onzer richtlijnen
tot ordening van het sociaal-economische
leven.
De aïgeheele verwarring en ontredde
ring, vooral ook op maatschappelijk gebied,
heeft bij talloos velen het inzicht doen rij
pen, dat alleen op den grondslag van de so-
lidariteitsgedachte straks een nieuwe, een
hetere maatschappij kan worden opgetrok
ken. Voor een betere samenleving, een
nieuwe gemeenschap is noodig een gron
dige hervorming van de maatschappelijke
structuur. Immers, nog altijd berust de in
richting van de maatschappij op klassen,
die verschillende belangen nastreven en
daardoor tot vijandschap en strijd geneigd
zijn.
Die verdeeldheid en versplintering wer
ken verlammend en verwarrend voor de
bevordering van de algemeene welvaart,
terwijl wij voor de naaste toekomst niets
zoozeer noodig hebben als krachtig, door
tastend en dus eendrachtig stuwen naar
maatschappelijken opbouw en economische
hervorming.
Ook de geest moet worden vernieuwd!
Immers vorming van nieuwe maatschap
pelijke organen, noodig om het maatschap
pelijk organisme te herstellen, heeft geen
zin, wanneer de betrekkingen tusschen de
leden van deze organen en de verhoudin
gen tusschen de organen onderling, niet
gebaseerd zijn op de sociale rechtvaardig
heid en sociale liefde.
Wanneer wij derhalve willen komen tot
een zoodanige samenleving, dat daarin
voor alle menschen de meest gunstige
voorwaarden aanwezig zijn, noodig voor
het bereiken van hun eindbestemming, dan
hebben wij daarbij onmiskenbaar noodig
een daadwerkelijke toepassing van de
christelijke zedenwet.
Voor velen bevatten deze woorden niets
nieuws. Jarenlang sinds de verschijning
van Quadragesimo Anno zijn in tal van
bijeenkomsten deze gedachten naar voren
gebracht. Doch er zijn nog zoovele krin
gen, waar de geesten nog steeds niet vol
doende zijn ingesteld op het groote hervor
mingsstreven, waar. men zich nauwelijks
bewust is van de beteekenis der solidari-
teitsgedachte.
Daarom wil de actie zich richten tot al
len, tot het geheele Nederlandsche volk,
omdat men zeer goed beseft, dat de groote
princiepen alleen verwezenlijkt kunnen
worden, wanneer allen medewerken. En
dat kan. omdat deze princiepen niet spe
cifiek Katholiek zijn, maar een algemeene
gelding hebben.
Het plan van actie.
Over de wijze, waarop het bestuur van
het R.K. Werkliedenverbond zich de actie,
waartoe het 't initiatief heeft genomen,
voorstelt, heeft dezer dagen de voorzitter,
de heer A. C. de Bruijn, ons ingelicht.
Begonnen zal worden zooals gezegd
met een groote vergadering op Woens
dag 30 Nov. a.s. te Amsterdam. Op deze
vergadering zal het woord worden gevoerd
door mr. dr. D. Beaufort O.F.M., lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
door den heer J. Asberg en door prof.
Mag, dr. J. B. Kors O.P., Hoogleeraar aan
de Katholiek Universiteit te Nijmegen.
Tot deze vergadering zijn uitgenoodigd
de nationale en diocesane besturen van tal
van katholieke organisaties op sociaal, eco
nomisch, politiek, godsdienstig en cultureel
terrein, benevens een groot aantal voor
aanstaande katholieken.
Het Verbondsbestuur mocht van Hunne
Hoogwaardige Excellenties mgr. dr. J. de
Jong, Aartsbisschop van Utrecht en mgr.
J. Huibers, Bisschop van Haarlem en van
Zijne Excellentie prof. mr. C. P. M. Rom-
me, Minister van Sociale Zaken, reeds de
toezegging ontvangen, dat zij voornemens
zijn deze bijeenkomst bij te wonen.
Het gezamenlijk Nederlandsch Episco
paat heeft zijn hooge instemming met het
plan getuigd.
Uit bovengenoemde vergadering zal de
samenwerking van geheel Katholiek geor
ganiseerd Nederland geboren moeten wor
den.
Onder leiding van de gedelegeerden uit
de organisaties zal tot het Nederlandsche
volk worden gesproken door middel van
de radio bij den K.R.O. zijn reeds een
20-tal uitzendingen georganiseerd door
middel van de Katholieke pers, terwijl
voorts contact zal worden gezocht met Uni
versiteiten, hoogescholen, seminaria en
met diverse organisaties, niet op de laat
ste plaats met de mannelijke en vrouwe
lijke jeugdorganisaties.
Als propagandamiddelen zijn nog ge
dacht: het bevorderen, dat op de hoogste
klassen van de Lagere scholen, de M.U.L.
O en Middelbare scholen, over de Ge
meenschapsgedachte en Quadragesimo
Anno gesproken wordt; propageering van
de Quadragesimo-Anno-gedachte in de
openbare lichamen; het initiatief nemen
tot meetings, waaraan- een zoo breed mo
gelijke kring van katholieken deelneemt.
Al deze punten moeten, voor wat de
uitwerking betreft, nog nader onder het
oog worden gezien.
In het algemeen kan nu al gezegd wor
den, dat de actie zal worden ondersteund
door manifesten,- pakkende affiches, bro
chures zoowel voor de jeugd als voor vol
wassen Katholieken, het stimuleeren
van publicaties, welke met de actie ver
band houden, een krachtige verkoop-actie
van de uitgaven der Encyclieken Rerum
Novarum en Quadragesimo Anno, enz.
Drie jaren lang zal aldus ons volk wor
den bewerkt, van hoog tot laag, in alle ran
gen en standen, totdat het besef zal zijn
doorgedrongen van de absolute redelijk
heid der solidariteitsgedachte.
Onder Gods zegen.
Het Verbondsbestuur heeft tot alle
plaatselijke afdeelingen van de aangeslo
ten bonden het verzoek gericht al dan
niet in samenwerking met de plaatselijke
afdeelingen van andere Katholieke organi
saties op Zondag 4 December a.s. in alle
parochiekerken van Nederland, doch min
stens in één parochiekerk in elke plaats
een plechtige H. Mis te doen opdragen om
Gods zegen af te smeeken op deze actie.
Moge deze grootsch opgezette, door de
Katholieke arbeiders in een daadkrachtig
initiatief begonnen actie met élan worden
overgenomen door- geheel Katholiek Ne
derland en onder Gods zegen rijken vrucht
dragen, opdat de resultaten van dit drie
jarenplan in 1941 aan den Paus kunnen
worden getoond, wanneer in dat jaar te
Rome het 10-jarig bestaan van de ency
cliek „Quadragesimo Anno" zal worden
gevierd. j
De Nazi-terreur in
Duitschland
OPEN BRIEF AAN GOEBBELS.
Amy Sayle, een lid van den Londenschen
graafschapsraad, heeft het volgende inge
zonden stuk toegezonden aan den „Man
chester Guardian":
„Ik heb zoojuist het volgende schrijven
ontvangen van een Duitschen predikant,
dien ik eenige jaren geleden heb ontmoet.
Ik kan instaan voor de echtheid er van,
doch kan des schrijvers naam niet onthul
len. Hij noemt het „een open brief van een
Duitsch staatsburger aan dr. Goebbels,
rijksminister". De brief is gedateerd 15 No
vember.
„Vandaag, aldus het schrijven, verkee-
ren wij Duitschers in de pijnlijke noodzaak,
de gastvrijheid te verzoeken van de kolom
men van buitenlandsche nieuwsbladen, om
dat wij in ons eigen land volkomen gemuil
band zijn. Vaderlandsliefde, niet eenige nei
ging tot „hoogverraad" dwingt ons dezen
weg in te slaan. Liefde voor ons land is het,
die ons er toe brengt, ons vaderland te wil
len zuiveren van het verwijt, dat het Duit-
sche volk werkelijk de weerzinwekkende
en barbaarsche methoden steunt, welke
thans gebezigd worden bij de vervolging
van Joden, methoden welk terecht de ver
ontwaardiging van de geheele beschaafde
wereld hebben gewekt. Zij hebben even
zeer de verontwaardiging gewekt van de
meerderheid van het Duitsche volk, dat met
gevoelens van schaamte en afschuw ver
plicht is getuige te zijn, zoowel van de
maatregelen, welke thans tegen de Jood-
sche kerkgebouwen en zaken worden ge
nomen als van de nieuwe staatsdecreten,
welke in een „wettelijken vorm" ons be
zwaren met een nieuwen last van nationale
schuld.
Gij, dr. Goebbels, verzekert, dat het ge
heele Duitsche volk achter deze maatrege
len staat en dat gij slechts den volkswil
ten uitvoer legt. Dit is een verschrikkelij
ke onwaarheid en een beleediging van het
Duitsche volk. Waar men ook ging, overal
hoorde ipen slechts uitingen van leedwe*
zen en verontwaardiging over deze maat
regelen. Het is slechts een betrekkelijk
kleine clique, bestaande uit lieden, die gij
tot fanatici hebt gemaakt, ten deele men
schen die afhankelijk zijn van uw gunst,
die u toejuichen.
Indien inderdaad, zooals gij zegt, het
geheele Duitsche volk achter u zou
staan, waarom onderdrukt gij dan
iedere vrije meeningsuiting? Waarom
mag de pers slechts publiceeren wat
gij voorschrijft? Waarom wordt ieder
een, die een woord van critiek durft
uiten, óf naar de gevangenis óf naar
een concentratiekamp overgebracht?
Waarom verliest iedere ambtenaar en
iedere arbeider zijn betrekking, indien
hij weigert deel te nemen aan eenige
werkzaamheid, welkt het nationaal-so-
cialisme hem voorschrijft?
Waarom organiseert gij zulk een bewond
van terreur in verkiezingstijd en muilkorft
gij de oppositie? Waarom vervalscht gij
zeer openlijk de verkiezingsuitslagen? Is
dat de wijze, waarop gij „den volkswil ten
uitvoer brengt?"
Neen, ziehier de waarheid: Gij hebt de
macht gegrepen door leugen en bedrog, en
ten slotte door een beroep te doen op de
laagste instincten van den mensch, het
„beest in ons" om de uitdrukking te gebrui
ken van een rijksdaglid.
Door een tot nu toe onbekend terroris
me, door de onderdrukking van iedere
soort vrijheid, door een verfijning van leu
genpropaganda, welke een geestelijke at
mosfeer verschaft van troebel fanatisme,
oefent gij uw macht tegen den wil van het
volk.
Het is leugenachtigheid, welke gij ten
toonspreidt in uw varklaring, dat de uit
spattingen, het in brand steken van syna-
goges en het vernielen van winkelzaken,
niet werden „georganiseerd". Welke Duit-
scher lacht niet bij deze voorstelling van
zaken? Indien het waar zou zijn, waarom
keek de politie dan overal werkeloos toe
en arresteerde zij slechts Joden en niet de
brandstichter, de vernielers en plunde
raars? Waarom hebben de brandweercorp
sen slechts andere gebouwen voor brand
behoed en hebben zij nergens geprobeerd,
de synagoges te behouden? Waarom heb
ben plaatselijke partijleiders opdracht ge
geven en in feite fabriekspersoneel en le
den der stormtroepen, vaak tegen hun wil,
gedwongen er op uit te gaan en zich aan
te sluiten bij de vernielende actie?
Gij, dr. Goebbels, kunt in staat zijn door
deze methoden nog wat langer te regeeren,
want het volk is hulpeloos, doch rekent er
op, dat een dag gerechtigheid zal geschie
den, want „God laat zich niet bespotten."
V „Farizeeërs"
De Duitsche rijksorganïsator Ley heeft
deze week in een rede gesproken over
farizeeërs, in verband met de protes
ten over heel de wereld tegen den gruwel
der Jodenvervolging in Duitschland.
Nu is er ongetwijfeld onder het mom
van medelijden ook wel heel of half fari-
zeeïsme. Zoo gaat 't méér by dergelijke
gelegenheden. Als om 'n voorbeeld te
noemen de arbeiders bij werkgever X
gaan protesteeren tegen een behandeling,
hun door dien werkgever aangedaan, dan
zal concurrent Y gaarne, openlijk of bedek-
telijk, willen verklaren, dat hij het met de
coor. X zoo onsociaal bejegende arbeiders
hartelijk eens ishoewel hij zelf in het
verleden en zelfs op heden geen haar beter
is gebleken. Dit of iets dergelijks kan men
in het leven vaak constateeren.
Maar vast staat toch, dat de menschheid
en ook een zeer groot deel van de Duit
schers zélf (zie het artikel hiervoor) nog
wel zoo veel menschelykheid be
zit, dat het medelijden met de in Duitsch
land vervolgde Joden oprecht is. God-zij
dank, mogen wij de overtuiging hebben,
dat dit medelijden in het algemeen ge
nomen geen farizeeïsme is!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PARIJS: De beide Britsche ministers
Chamberlain en Halifax zijn na een storm
achtige overtocht te Parijs aangekomen.
Veel valt er nog niet van te zeggen. Zoo
juist is het bericht verschenen, dat er een
zelfde gemeenschappelijke verklaring door
Duitschland en Frankrijk zal worden getee-
kend als inderdtijd te Munchen door En
geland en Duitschland is onderteekend.
De „Figaro" schrijft: De principieele
overeenstemming tusschen Frankrijk en
Duitschland, welke niemand kan afwijzen,
is waard vor wat de feiten waard zijn die
ïs waard voor wat de feiten waard zijn die
sen bewijzen, dat het Derde Rijk werke
lijk een verstandige, opbouwende vredes
politiek wenscht, zal niemand meer dan
Frankrijk zich er om verheugen. Twee fei
ten mag men echter niet uit het oog ver
liezen: 1. De Fransch-Duitsche verklaring
mag niet in de plaats komen van de sa
menwerking met Engeland, welke de hoek
steen vormt van onze politiek. 2. De Fran-
schen moeten niet denken, dat zij het hoofd
thans te rusten mogen leggen, gedenken
de de woorden van Mussolini aan den
Brenner: „De grenzen worden niet gewaar
borgd. Zij worden verdedigd".
In de „Populaire" stelt Blum de vraag:
Waarom heeft de regeering te Berlijn, na
haar stilzwijgen, plotseling het contact her
vat? Waarm koos zij juist het oogenblik,
waarop de Engelsche ministers naar Parijs
kwamen? Is de bedoeling een toenadering
tusschen Engeland, Duitschland en Frank
rijk te verhaasten, of juist, roet in het eten
te gooien der Fransch-Engelsche samenwer
king?
BOEDAPEST: Hongarije zit thans midden
in een crisis. Zooals men weet, is het ka-
binet-Imredy in de minderheid gebleven.
Het heeft daarop den rijksbestuurder zijn
ontslag aangeboden, maar dit ontslag is
nog niet aanvard. Er staan thans voor den
rijksbestuurder twee wegen open: het ont
slag van Imredy aanvaarden of het par
lement ontbinden.
Het is op het oogenblik niet mogelijk iets
te voorspellen over het mogelijk verloop
van de regeeringscrisis.
Volgens de laatste tot nu toe ingekomen
berichten, heeft de rijksbestuurder de de
batten van1 de Kamer verdaagd tot 1 De
cember a.s.
KATHOLIEK VLUCHTELINGENWERK.
Op verzoek van Z. H. Exc. den,Aarts
bisschop van Utrecht deelen wij mee, dat
de eenige en de aangewezen centrale in
stantie voor het vluchtelingenwerk onder
de katholieken is: Het Katholieke Vluchte
lingen-Comité, Drift 10, Utrecht Giro
320.372.
Dit comité werkt onder toezicht van het
Hoogwaardig Episcopaat.
Dringend wordt verzocht geen plaatse
lijke comité's op te richten of mee op te
richten of daarin zitting te nemen dan na
voorafgaand overleg met het Centraal
Comité, Drift 10, Utrecht.
De werkzaamheden van de plaatselijke of
gewestelijke Katholieke comité's zullen
zich beperken tot het opwekken tot steun
aan de vluchtelingen en tot de inzameling
van gelden, welke uitsluitend moeten wor
den afgedragen aan het Katholieke Vluch
telingencomité, Drift, Utrecht (Giro 320372)
dat, vertrouwende op de hulp van Katho
liek Nederland, tegenover de regeering ten
behoeve der aan het katholiek comité toe
te wijzen katholieke vluchtelingen waar
onder vele katholiek gedoopte Joden
garant bleef voor 150.000.
Het spreekt vanzelf dat er geen bezwaar
bestaat zitting te nemen in comité's welke
uitsluitend en speciaal de organisatie en
ae aanbeveling van de nationale collecte op
3 December beoogen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het bezoek van de Britsche ministers aan
Parijs. (2de blad).
Een open brief aan minister Goebbels.
(lste blad).
Het lijden der Duitsche Joden. (2de blad)
Een apostolisch delegaat in Engeland.
(2de blad).
De regeeringscrisis in Hongarije. (2de
blad).
Binnenland
Het verblijf van den Koning van België
in Den Haag en het vertrek. (4de en lste
blad).
Overeenstemming
bereikt met België
Gisteren hebben ten paleize te Amster
dam aan het noenmaal van hunne Majes
teiten mede aangezeten de voorzitter van
den Nederlandschen Raad van ministers,
de Nederlandsche en de Belgische minis
ters van buitenlandsche zaken en de we
derzij dsche gezanten. Aldus was de gele
genheid bij uitstek geschikt voor de be
spreking van een aantal internationale
problemen waarbij zoowel Nederland als
België geinteresseerd zijn.
Gemeld wordt, dat in den loop der
bespreking bleek van volledig begrip
voor elkanders standpunt, en, in rui
me mate, van overeenstemmend in
zicht, terwijl gelij-kheid van gezind
heid werd vastgesteld wat betreft
vraagstukken van internationale or
ganisatie, handel en verkeer.
EEN VERKLARING VAN MINISTER
SPAAK.
De Belgische minister-president, de heer
Spaak, heeft gisteravond tegenover enkele
persvertegenwoordigers bevestigd, dat hy
gisterenmiddag een onderhoud heeft gehad
met de ministers Colijn en Patijn over de
vraagstukken, welke België en Nederland
raken. Minister Spaak was van oordeel, dat
het officieele communiqué van den regee-
ringspersdienst voldoende duidelijk is. Hij
voegde er nog aan toe, dat hij zeer tevre
den is over het onderhoud, dat hij heeft ge
had, en eveneens zeer getroffen over de
enthousiaste ontvangst, welke Nederland
aan den Belgischen souverein heeft bereid.
EEN WILLIBRORDUS-GEDENKTEEKEN
OP DE DUINEN.
Te Katwijk of.... te Noordwijk?
Nadat Dinsdagavond prof. W. Lampen
O.FM, op een bijeenkomst van de Veree-
niging „Geloof en Wetenschap" te Leiden
het idee gelanceerd had bij het twaalfde
eeuwgetij van St. Willibrords sterfdag een
kruis op te richten te Katwijk, waar Willi-
brord en zijn gezellen voor het eerst voet
aan land zetten in onze gewesten, opperde,
in de „Maasbode" van gisteravond Pastoor
L Brink te Zierikzee eveneens het plan,
een gedenknaald op de duinen op te rich
ten
Het bestuur van G. en W. te Leiden zal,
gelijk wij berichtten, de uitvoering van
dit plan overwegen.
Het staat echter geenszins vast, dat, als
er een gedenkteeken komt, hetzij een kruis
hetzij een naald, dit te Katwijk zal geschie
den.
Het geologisch onderzoek van den bodem
rond de vroegere uitmonding van den
Rijn, geeft sterke aanwijzingen, dat de
Pijn niet te Katwijk doch onder de ge
meente Noordwijk zijn water in zee
stortte.
Indien dus tot het stichten van een
monument wordt besloten, zal eerst
nog dienen te worden uitgemaakt on
der welke gemeente de oprichting zal
plaats hebben!
