Kabinetscrisis in
Selgië vermeden
De Noordzee als
oorlogsterrein
De wilde
bussen-aifaire
kerknieuws
WOENSDAG 9 NOVEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9179
S)e Êetcbeh^Sou/Ya/nt
Telefoon: Redactie IS. .or.ir.r.»7..»T Adv. en Abonn.-torieven zie pag. 2
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. - Postbus 11.
VOORLOOPIG IS HET KABINET WEER
GERED.
Katholieken handhaven hun standpunt.
De Brusselsche correspondent van de
„Tijd" seint:
De socialistische vooraanstaanden héb
ben bisteren de regeering-Spaak voorloo-
pig gered, door aan de katholieken toe te
staan, dat er niettegenstaande de resolutie
van het socialistisch partijcongres onmid
dellijk officieele onderhandelingen met
Franco kunnen worden aangeknoopt voor
het benoemen van een Belgischen verte
genwoordiger te Burgos, terwijl de socia
listische ministers zullen trachten hun par
tij-instanties te bekeeren tot een milder in
zicht in deze zaak.
De katholieken hebben zoowel in de ver
gadering van het directorium van het Blok
der Katholieken van België als in de rech
terzijde van Kamer en Senaat eendrachtig
besloten met kracht hun standpunt te hand
haven en zij hebben opnieuw een onmid
dellijke benoeming geëischt van een verte
genwoordiger te Burgos.
's Avonds zijn vijf gedelegeerden der ka
tholieken dit besluit gaan meedeelen aan
den heer Spaak, met wien zij tevens be
raadslaagden over de begrootingspolitiek
er> over andere aspecten van den politieken
toestand.
De kabinetsraad, die gistermiddag moest
plaats vinden, werd uitgesteld, evenals de
interpellatie yan den katholieken senator
Nothomb over de kwestie van een verte
genwoordiger te Burgos, waardoor de re
geering zou verplicht zijn haar standpunt
dienaangaande bekend te maken. Deze in
terpellatie werd een week uitgesteld, zoo
dat de regeering eenigen tijd heeft gewon
nen voor een beslissing.
Er hebben drukke politieke besprekingen
plaats en Dinsdagavond was de toestand
zoo, dat de socialisten blijkbaar erg terug
schrikken voor de gevolgen van een vallen
van het kabinet-Spaak en nu zich willen
inspannen om een nieuw partijcongres het
besluit omtrent Burgos te laten herzien.
Aan katholieke zijde is men van oordeel,
dat Spaak een groote fout heeft begaan
door de zaak omtrent een vertegenwoordi
ger bij Franco voor te leggen aan een par
tijcongres voordat de regeering een feite
lijke beslissing had getroffen. Hij had ge
heel anders moeten handelen, meenen de
katholieken en wel eerst een beslissing ne
men, waarna een partijcongres had kunnen
uitmaken of het al dan niet er mee accoord
kon gaan.
Door de zaak te brengen op het socialis
tisch partijcongres is zij komen te staan op
het plan van de ideologie en het sentiment
inplaats van het zuiver economisch -be
lang, dat België bij deze kwestie had.
Minister Spaak heeft twee argumenten
aangebracht, de eenige die mochten gelden
en wel het eerste: het reëele belang, dat
België heeft in het ruilverkeer met 't na
tionalistisch Spanje en vervolgens het feit,
dat bijna alle landen van Europa een ver
tegenwoordiger hadden en België niet als
laatste mocht komen.
De Katholieken hebben dus geen reden
om hun standpunt prijs te geven en laten
het aan Spaak en zijn socialistische colle
ga's in de regeering over om den politie
ken toestand te ontwarren.
VERKIEZINGEN IN AMERIKA.
NEW YORK, 9 Nov. (A.N.P.). Gisteren
hebben in de Ver. Staten verkiezingen
plaats gehad. De New Deal heeft meer ter
rein verloren dan men verwachtte. De re
publikeinen hebben overal in het land zeer
aanzienlijke winsten geboekt, ten koste van
de democratische partij en de onafhanke
lijke linksche partijen. De republikeinsrhe
partij komt derhalve in een sterkere po
sitie dan zij sedert het begin van den New
Deal, zes jaar geleden, ooit ingenomen
heeft.
NEW YORK, 9 November (A.N.P.). Op
giond van de tot dusver bekende uitslagen
verwacht men, dat de republikeinen in den
Senaat negen of tien zetels zullen winnen,
en in het Huis van Afgevaardigden waar
schijnlijk 60. Het lijkt waarschijnlijk, dat
zij in een dozijn staten het gouverneur
schap zullen winnen en dat in slechts twee
of drie staten aan de democraten zullen
moeten afstaan.
Het resultaat is een persoonlijke slag voor
Roosevelt. De candidaten, die hij aanbevo
len heeft, zijn in een zestal staten versla
gen. De conservatieve democraten, die
Roosevelt heeft weg trachten te werken,
zijn met slechts een enkele uitzondering
herkozen.
Er zou een Spaansche
kaper zijn
HEEFT DE „NADIR" EEN VRACHTSCHIP
IN DEN GROND GEBOORD?
Gisteravond meldde Lloyds uit Cio-
mar, dat een vliegtuig van de Royal
Air Force voor de Belgische kust bij
de Westerschelde ,op vijf mijl van het
lichtschip „Wandelaar", een vracht
schip in zinkenden toestand had ge
zien. Het Spaansche schip „Nadir" be
vond zich in de nabijheid.
Ook te Vlissingen werden berichten ont
vangen, dat op vijf mijl van het lichtschip
„Wandelaar" een stoomschip, vermoedelijk
van Spaansche nationaliteit, in zinkenden
toestand verkeerde en dat de Spaansche
hulpkruiser „Nadir" van de zeemacht van
Franco zich in de buurt zou bevinden.
De Belgische sleepboot „Max", welke te
Vlissingen is gestationneerd, is om acht
uur ter assistentie uitgevaren.
Uit Oostende meldde het Belgische
nieuwsagentschap Belga later in den avond
dat een onderzoek langs de geheele Bel
gische kust niets heeft opgeleverd, waar
uit zou kunnen worden opgemaakt, dat
een schip zich in nood zou bevinden in de
buurt van de „Wandelaar".
Alle gewaarschuwde posten verklaarden,
dat hun niets van zulk een gebeurtenis be
kend was.
De nasporingen, door het zeevaartstation
te Oostende ondernomen, hebben evenmin
eenig resultaat opgeleverd. De „Wandelaar"
heeft niets ongewoons bemerkt. De motor-
loodsbooten „14" en „7" die dit gedeelte
van de zee verkennen, hebben niets ge
meld. Een ander Belgisch motorvartuig
heeft nog niet geantwoord. Een Nederland-
sche loodsboot is teruggekeerd naar Vlis
singen zonder iets verdachts te hebben ge
zien. De sleepboot „Zeeland" en een ver
kenningsvaartuig van de zeepolitie uit
Zeebrugge zijn eveneens op onderzoek uit
gegaan.
Het Britsche stoomschip „Hawkwood"
heeft intusschen geseind, dat het op 40
mijl ten Zuid-Oosten van Mablethorpe
(graafschap Lincoln) een schip heeft ge
zien, dat gelijkenis vertoonde met de „Na
dir". De pijpen van het schip vertoonden
de kleuren van Noorwegen.
WAS HET GEZONKEN SCHIP EEN
OUD WRAK?
Het ziet er naar uit, dat het gerucht, als
zou nabij het lichtschip „Wandelaar" dicht
bij de Nederlandsche en Belgische kust,
een Spaansch stoomschip door den hulp
kruiser „Nadir" van Franco tot zinken zijn
gebracht, op een misverstand berust.
Het gerucht won waarschijnlijkheid,
doordat de „Nadir" in de omgeving was
waargenomen, terwijl een Engelsch mili
tair vlieger gerapporteerd had, op deze
plaats een zinkend schip te hebben ge
zien.
Een onderzoek hierna heeft echter geen
resultaat opgeleverd, terwijl, voor zoover
men kon nagaan, zich evenmin een
Spaansch stoomschip hier in de buurt zou
hebben bevonden.
Men meent dan ook als vrijwel zeker te
mogen aannemen, dat de Britsche vlieger
uit4de lucht het.wrak heeft gezien van het
Zweedsche stoomschip „Nippon", dat twee
maanden geleden, tengevolge van een aan
varing nabij de „Wandelaar" is gezonken,
er. dat nog steeds b'j eb boven water uit
steekt.
VAN HET OORLOGSTERREIN
TE LAND.
Legerbericht der rechtschen.
In het legerbericht der rechtschen wordt
medegedeeld, dat de troepen van Franco
belangrijke stellingen hebben veroverd in
de Sierra del Aguila aan het Ebrofront en
480 krijgsgevangenen hebben gemaakt. In
den Oostelijken «ector van het Levant-
front bleven de vijandelijke aanvallen
vruchteloos. De rechtschen maakten daar
140 krijgsgevangenen. In den sector van de
Segre mislukten de aanvallen der link-
schen op de rechtsche linies, waarbij de
aanvallers zware verliezen leden, o.a. 500
gevangenen.
De rechtsche luchtmacht voerde talrijke
bombardementen uil, o.a. op de haven van
Cartagena, waar de kruiser „Cervantes"
werd getroffen.
Het afleidingsofefnsief der linkschen.
De eerste faze van het offensief der re-
geeringstroepen aan de Rio Segre is vol
komen geslaagd, meldt men van linksche
zijde. Op verschillende plaatsen zijn de
troepen de rivier overgetrokken; zij zijn
tien kilometer opgerukt over een front van
15 Kilometer. Seros, Soses en Aytona zijn
bezet, terwijl de weg LeridaSaragossa op
twee plaatsen is doorgesneden. De aandacht
van den vijand is van het Ebrofoont afge
leid.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BRUSSEL: De crisis, welke in de Belgi
sche regeering dreigde uit te breken,
schijnt voorloopig te zijn bezworen. Het
ging, zooals men zich herinneren zal om
de aanstelling van een agent bij de regee
ring te Burgos. De Katholieken eischten
dit, uitsluitend om economische motieven,
zooals trouwens bijna alle landen reeds
gedaan hebben. Spaak, de socialistische-
minister-president had dien eisch eveneens
verdedigd, maar toegegeven aan de oppo
sitie op het socialistisch congres en de
zaak op de lange baan laten schuiven.
Thans hebben de socialistische voorman
nen echter de concessie gedaan, dat inmid
dels reeds onderhandelingen met Burgos
mogen worden aangeknoopt. Daarmede is
dus voorloopig de spanning verminderd.
BERLIJN: De onberedeneerde en dwaze
aanslag van een Joodschen knaap op een
der secretarissen van de Duitsche legatie
te Parijs, heeft wij wezen er reeds gis
teren op een reactie in Duitschland ge
wekt, welke alle perken te buiten gaat.
Men kan een zekere verontwaardiging be
grijpen, maar de grenzen der redelijkheid
dienen toch niet overschreden te worden.
Wat moet men echter denken van de „An-
griff", die schrijft, dat het geenszins een
toeval is, dat de door Hitier ontmaskerde
Churchill-kliek bedriegelijke manoeuvres
volbrengt op hetzelfde oogenblik, dat een
Joodsche bengel in Parijs een moordaan
slag pleegt. Dit weerlegt, aldus het blad,
de legende, als zou er nooit een oorlog en
moordstokerij tegen het Derde Rijk op
touw zijn gezet. De moordenaar heeft zich
ook als wreker en wereldverbeteraar uit
gegeven, evenals Churchill, Eden en Duff
Cooper. Dit bewijst, dat deze kliek, zonder
dat de leden elkaar onderling kennen, het
zelfde wil, nl. haat zaaien tegen het Der
de Rijk, omdat dit door den Fuehrer zoo
groot, eervol en onoverwinnelijk is gemaakt
als nooit te voren. Daarom heeft de An-
griff zoo schrijft het blad verder
een gemeenschappelijke bladzijde gereser
veerd voor dezen kliek van Joodsche
moordenaars en hun opstokers.
Op een groote fotomontage ziet men dan
ook naast elkaar de portretten van Gryn-
span, Frankfurter (de moordenaar van
Gustloff), Churchill, Attlee, Duff Cooper,
Henri de Kerillis, Mandel, Georg Bern
hardt, Toller en Emil Ludwig.
De Berlijnsche correspondent van de N.
R Crt. teekent hierbij aan: „Nu ook de
Führer in zijn redevoering te - München,
welke hij zelf kenschetste als een hernieuw
de vermaning tot waakzaamheid aan het
Duitsche volk, zijn polemiek tegen Chur
chill heeft voortgezet, mag men benieuwd
zijn hoe lang deze ongewone gedachten-
wisseling nog zal duren en welk effect
voor de internationale betrekkingen deze
methode zal hebben, als zij ook. in het ver
volg wordt gebruikt."
VLUCHT ZONDER TUSSCHENLANDING
VAN SINGAPORE NAAR
ENGELAND.
PORT DARWIN, 9 November (A. N. P.)
De drie Britsche bommenwerpers, die
een recordvlucht naar Australië hebben
gemaakt, zullen volgens het plan, dat de
leider der expeditie, escadrille-leider Kei-
let, hedenochtend bekend heeft gemaakt,
op de thuisvlucht zonder tusschenlanding
van Singapore naar Engeland vliegen.
Eerst zullen zij echter nog een rond
reis door Australië maken.
ONTIJDIG EINDE VAN ITALIAANSCHE
RECORDVLUCHT.
ROME, 9 Nov. (A. N. P.). Vannacht is
het Italiaansche vliegtuig .Santo Frances
co" van het Romeinsche vliegveld Monte
Celio opgestegen voor een vlucht naar To
kio. Het toestel werd bestuurd door den
„vliegenden journalist" Lualdi van het
biad „Stampa", die door nog twee journa
listen, een marconist en een werktuigkun
dige vergezeld werd. Lualdi wilde trach
ten met zijn tweemotorige Fita-machine, die
een snelheid van 455 K.M. kan bereiken,
het record te breken van het Japansche
vliegtuig „Goddelijke Wind", dat den af
stand TokioRome in April van dit jaar
in 90 uur heeft afgelegd.
Een Havasbericht uit Beiroet meldt, dat
de Italiaansche vliegers hedenochtend op
het strand van Birhassen nabij Beiroet zijn
geland. Daar de toestand van het strand
het opstijgen onmogelijk maakt, wordt de
vlucht voorloopig onderbroken.
BEIROET, 9 Nov. (A. N. P.). Nader
wordt gemeld, dat de Italiaansche vlie
gers van voortzetting hunner vlucht heb
ben moeten afzien, daar bij de landing na
bij Beiroet de beide aillerons zijn gebroken.
De marconist is door een electrische ont
lading gewond.
Echter hebben de vliegers nog wel het
snelheidsrecord over den afstand Rome
Beiroet gebroken, door het traject af te
leggen in 5 uur, met een gemiddelde snel
heid van 474 K.M.
DE N.V. SOMMELING TEGEN STAAT
EN MINISTER.
Onrechtmatige overheidsdaad?
Hedenochtend is voor den president
van de Haagsche Rechtbank Mr. A.
S. Rueb in kort geding de eerste van
een reeks procedures behandeld van
zgn. „wilde" autobusondernemingen
tegen den Staat der Nederlanden op
grond dat de minister van Justitie bus
diensten heeft belet, welke niet door
een rechterlijk vonnis zijn verboden.
Voor den Staat en den Minister van Justi
tie stelde zich mr. D. J. Veegens en voor
Sommeling mr. G. de Grooth.
Voordat de president aan mr. de Grooth
het woord verleende verzocht hij de tal
rijke aanwezigen zich van elke goed- en
afkeuring te onthouden opdat deze zaak
rustig behandeld zou kunnen worden.
Mr. G. de Grooth voerde hierna voor de
N.V. Sommeling het woord.
Uitvoerig betoogde pleiter, dat de pre
sident in dezen bevoegd is van het geschil
kennis te nemen en weerlegde alle be
zwaren, welke daartegen zouden kunnen
v/orden aangevoerd. Ook is de actie ont
vankelijk, waar het hier betreft een opzet
telijke aantasting van rechten.
Waarop, zoo vervolgde mr. de Grooth,
zou nu de overheid zich kunnen beroepen
ter rechtvaardiging van haar gedrag?
Zelfs na lezing van de conclusie van ant
woord was dit pleiter niet recht duidelijk.
Al die twee jaar, dat het R. A. P. bestaat,
heeft de staat rustig de autobussen laten
rijden en nu plotseling, nu de wet Auto
vervoer Personen in zicht is, gaat de staat
de diensten verbieden.
De politiedwang, waarmee dit gepaard
gaat, is z. i. zeker onrechtmatig.
Met een enkel woord deelde pleiter me
de, waarom hij ook den minister persoon
lijk heeft gedagvaard.
Volgens den Hoogen Raad is een orgaan
van een openbaar lichaam ook zelf verant
woordelijk voor zijn handelingen, wanneer
dat orgaan onvoorzichtig heeft gehandeld.
En is dit hier niet het geval? Daarom was
pleiter van meening, dat beide vorderingen
kunnen worden toegewezen.
Pleidooi mr. Veegens.
Mr. D. J. Veegens zeide in zijn pleidooi
voor den Staat en voor den Minister, dat
men de handelingen van den Minister in
zijn geheel moet bezien. Hij heeft onlangs
den strijd tegen de wilde autobusdiensten
begonnen. Het ving aan met de processen
voor de Amsterdamsche Rechtbank en
haar president. De bussen zijn daarop ver
oordeeld. Wat zij daarna hebben gedaan is
een openlijke tarting van de overheid. Met
allerlei middelen hebben de wilde diensten
getracht aan de beslissingen van de rech
terlijke macht te ontkomen.
De minister van justitie zou zijn plicht
schromelijk verzaken, als hij bij een der-
gelijken toestand lijdelijk zou blijven toe
zien.
Bij zijn maatregelen heeft het belang
van de spoorwegen geen rol gespeeld.
De minister is van meening geweest,
dat de bus-ondernemers deelnamen aan
verboden vereenigingen, vereenigin-
gen, die ten doel hadden wetsontdui
king en aantasting van de rechten van
anderen.
De maatregelen van den Minister waren
reeds genomen vóórdat de vonnissen in
kort geding door de presidenten te Den
Haag, Rotterdam en Arnhem waren uitge
sproken. De- latere rechtspraak deed niets
af aan het feit, dat de minister de beslis
sing van den Amsterdamschen president
heeft willen beschermen.
De Spoorwegen kunnen bovendien Som
meling ook wel voor den Amsterdamschen
president dagvaarden.
Wat de bevoegdheden van de politie
betreft, hierover is reeds een bibliotheek
vol geschreven. Het Rijkspolitiebesluit van
1935 is hier de bron. De politie heeft een
algemeene taak om de orde en rust te
handhaven.
Dat was hier gerechtvaardigd, omdat
men probeerde zich te verzetten tegen de
vonnissen van den Amsterdamschen pre
sident.
Voorts zijn er bepaalde gevallen, dat
men niet bij voorbaat een verbod tegen de
overheid kan krijgen om zich van politie
dwang te onthouden, ongeacht de schade
vergoeding achteraf. Een 40-jarige juris
prudentie bestaat over dit onderwerp en
in alle berechte gevallen, hadden ook de
eischers, wier vorderingen werden afge
wezen, goede juridische verweeren.
Het oordeel van den Hoogen Raad over
de strafzaak Sommeling is aanstaande. Wil
Sommeling nu een verbod voor onbepaal-
den tijd, ook na een ongunstig oordeel van
den Hoogen Raad?
Ten slotte achtte pleiter het nu gevoer
de kort geding ondoelmatig, nu de beslis
sing van den Hoogen Raad in zicht is. De
l Staat zal zich aan deze beslissing houden.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De reactie in Duitschland tegen de Jo
den naar aanleiding van de moordaanslag
op de Duitsche ambassade te Parijs. (2de
blad).
Een crisis in België voorloopig vermeden.
(lste blad).
Is er op de Noordzee een schip door een
Spaanschen oorlogsbodem in den grond
geboord? Waarschijnlijk was het een oud
wrak. (lste blad).
Hitier blijft fulmineeren tegen Churchill.
(2de blad).
De herdenking van het eeuwfeest van
den grooten trek. (2de blad).
JHR. MR. F. J. C. M. VAN
RIJCKEVORSEL
de nieuwe Burgemeester van Lisse.
TWEEDE KAMER.
MR. OUD BEDANKT ALS LID.
Bij de Tweede Kamer is heden ingekomen
een schrijven van mr. P. J. Oud, houdende
mededeeling dat hij bedankt heeft als lid
der Kamer wegens zijn benoeming tot bur
gemeester van Rotterdam.
Wat de dagvaarding van den Minister in
privé betreft, dit achtte mr. Veegens on
juist. Hoogstens zou men schadevergoe
ding van den Minister kunnen vorderen,
geen dwangsom. Maar de Minister heeft
in dezen geheel als ambtenaar van den
Staat gehandeld. De vraag over de verbin
dendheid van het R. A. P. is van voorbij-
gaanden aard, zoo besloot pleiter, de hand
having van rechterlijke beslissingen is
een duurzame eisch in een rechtstaat.
Repliek van mr. de Grooth.
Bij repliek antwoordde mr. de Grooth,
dat Sommeling nooit getracht heeft rech
terlijke beslissingen te ontduiken en over
hen, die dit wel deden, steeds zijn afkeu
ring heeft betuigd.
„Wanneer mr. Veegens handhaving van
het vonnis van den Amsterdamschen. pre
sident eischt, dan eisch ik dat voor het
vonnis van den Haagschen president", zoo
vervolgde mr. de Grooth.
Indien de tegenpartij het niet doelma
tig acht, nu de beslissing van den Hoogen
Raad in zicht is, een proces in kort geding
te beginnen, dan is Sommeling daartoe ge
dwongen doordat de staat, met deze be
slissing van den' Hoogen Raad in zicht,
zeer ondoelmatige maatregelen heeft geno
men door de busdiensten te beletten.
Na dupliek van mr. Veegens werd de
uitspraak bepaald op Maandag 14 Novem
ber a.s.
PASTOOR H. BLOEMEN
In het St. Theresiagesticht te Meterik
(gem. Horst) waar hij zich als rustend
geestelijke had gevestigd, is in den nacht
van Zondag op Maandag overleden de
zeereerw. heer H. C. H. Bloemen, pastoor
van Stamproy (L.).