KREYMBORG
Een Amerikaansch Bisschop over den
Kerkstrijd in Duitschland
Uitvaart Rector
Thompson
AGENDA
NIEUWS
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
Abonnementsprijs: voor Leiden 19
cent per week; 2.5i) per kwartaal
Bij onze agenten ^0 cent per week;
f 2 60 per kwartaal. Franco per post
2.95 per kwartaal Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïlL
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel.
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
HOE WORDT HET WEER?
BETROKKEN EN REGEN.
De BUI seint:
Verwachting: Matige tot krachtige Zui
delijke tot Westelijke wind, zwaar bewolkt
tot betrokken met later eenige regen, wei
nig verandering in temperatuur overdag.
Hoogste.barometers!: 767.1 te Lyon.
Laagste barometers!: 731.2 te Kinn.
De depressie welke gistermorgen by de
Faroer lag trok in de diepte afnemend naar
de Noorsche kust. Zij bracht nog storm
achtige tot krachtige winden en buiig weer
over de Britsche eilanden, de Noordzeè en
Zuidscandinavië.
De hoogedruk in Zuid-Frankrijk nam
weer in beteekenis toe. De nacnt was daar
helder en de ochtendtemperafuur laag.
Een ondiepe storing bevindt zich vóór de
golf van Biscaye.
Een nieuwe diepe oceaandepressie be
weegt zich in de richting van Schotland.
Voor onze omgeving wordt ma
tige tot krachtige Zuidelijke tot
Westelijke wind verwacht .met
zware bewolking en later eenige
regen. De temperatuur zal weinig
veranderen.
LUCHTTEMPERATUUR.
12.6 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.:
Van Donderdag nam. 16.57 uur tot Vrij
dagochtend 6.30 uur.
Acarïemfenicuws
LEIDEN. Geslaagd:
Candidaatsexamen Indisch Recht: de heer
J. W. B. Haaxman, Den Haag.
Doctoraal examen Geneeskunde: de heer
D. Akkerhuis, Maassluis.
VAN M'N BOEKENTAFEL
Studiën. Katholiek cultureel
tijdschrift. November 1938.
Het Novembernummer bevat een door
F. M. Taliani op treffende wijze gesteld
verhaal der laatste levensdagen van kardi
naal Gasparri.
Dr. J. Beuns S.J. gaat de uitwerking na
der vermaningen van de pausen tot redding
van den "vrede zulks in verband met uit
gaven van pausteksten door Yves de la
Brière S.J. en P. M. Colbach S.J. De vaak
behandelde en omstreden kwestie van „in
komen naar behoeften-of-loon naar ver
diensten" wordt door Mr. Dr. Arnold
Borret S.J. aan de hand van scherpe be
gripsbepalingen toegelicht. Verhelderend
voor de kennis van het Middeleeuwsche
devotieleven is het artikel over de H.H.
vier Maarschalken (den H. kluizenaar An
tonius, den H. paus Cornelius, den H. bis
schop Hubertus en den H. legeroverste
Quirinus), van Maria Hüffer. Hoe droevig
het met de Christelijke levenspractijk in
het land van Sankt Olav gesteld is ont
hult ons de bijdrage van Joh. Heesterbeek
S.J. waarin ter plaatse verzamelde gege
vens zijn verwerkt. Dr. Hans Nicolaas S.J.
leidt den lezer in de raadselen, waarvoor
een meesterlijke teekening van Henri
Matisse ons plaatst. Verder vinden we kor
tere bijdragen over de groote wereldgebeur
tenissen van de afgeloopen maand, over de
kwestie der gemengde huwelijke tussohen
gedoopten, en over boeken die pas van de
persen zijn gekomen.
Een Radio-rede van den Bisschop van Omaha
De „Osservatore Romano" pu
bliceert een radio-rede van den
Bisschop van Omaha in den Noord-
Amerikaanschen staat Nebraska,
Mgr. Ryan, oud-rector magnificus
van de Katholieke Universiteit van
Washington, waarin hij protesteert
tegen de kerkvervolging in het
Derde Rijk en de katholieken in
de Vereenigde Staten opwekt tot
solidariteit met de Duitsche Katho
lieken.
Aan deze radiorede ontleenen
wij de volgende bijzonderheden:
Na herinnerd te hebben aan de trieste
tafereelen rond en in het Aartsbisschop
pelijk paleis te Weenen, zeide de bisschop
van Omaha:
„De hevige vervolging van den godsdienst
en vooral van de Katholieke Kerk in het
nationaalsocialistische Duitschland heeft in
de Vereenigde Staten algemeene afkeer
verwekt. De Amerikaansche geest kan niet
begrijpen, hoe het mogelijk is, dat een
Staat op onbarmhartige wijze die Kerk ver
volgt, wier wortels zoo diep geplant zijn in
het nationale leven en wier historie zoo
nauw verbonden is met de historie van de
natie zelf. Een redelijke en aanvaardbare
verklaring kunnen wij hier niet voor geven.
Van den eersten dag van de machts
overname door de nationaalsocialisten in
Duitschland heeft de Kerk op wettige wijze
getracht samenwerking met de leiders van
het nieuwe Duitschland te vinden. Dat deze
pogingen niet gelukt zijn, is niet de schuld
van de Kerk, die niet getrouw zou zijn aan
haar Goddelijke zending, als zij de eischen
van het nationaalsocialisme op godsdienstig
gebied had vervuld. De Kerk kan niet toe
staan, dat de Nationaalsocialisten op alle
gebied het laatste woord hebben. Vooral
de aanspraken der nationaalsocialisten op
de wetgeving van huwelijk en opvoeding
zijn in strijd met de Kerk. Verraad aan
haar beginselen is vanzelfsprekend onaan
vaardbaar voor de Kerk.
Ondanks de fundamenteele tegenstelling
tusschen de nationaalsocialistische ideologie
en het christelijk geloof zou een „modus vi-
vendi" mogèlijk geweest zijn, als de natio
naalsocialisten hun eischen aangaande de
totalitaire suprematie maar eenigszins had
den gewijzigd.
De actie van het Nationaal-Socialisme
tegen de Kerk schijnt zoo vervuld te zijn
van haat, geweld en onmenschelijkheid, als
de wereld sinds de Fransche revolutie
maar zelden heeft kunnen zien. Allerlei or
ganisaties worden verboden, scholen en
seminaria gesloten, dagbladen opgeheven,
eigendommen in beslag genomen. Een hef
tige campagne is aan de gang om aan de
jeugd het geloof in God te ontnemen. Iedere
gelegenheid wordt aangegrepen om de
Kerk en haar bedienaren in discrediet te
biengen. Wanneer hooggeplaatste personen
zich verlagen, om zelfs den Paus aan te
vallen, dan is het duidelijk dat wij voor
excessen staan, die eigen zijn aan de meest
droevige extremismen.
De godsdienstige toestand van
Duitschland is nu nog donkerder,
dan ik beschreven heb. De bisschop
pen zyn overtuigd, dat de vervol
ging zal voortduren tot het uiterste.
Zij hebben de geestelijkheid en de
leeken voorbereid om te leven,
zooals de eerste christenen gedwon
gen werden te leven in de cata
comben.
Met diepe ontroering hebben wij de laat
ste gebeurtenissen in Duitschland verno
men. In ons hart is geen haat tegen het
Duitsche volk, maar een universeele ver
oordeeling van de godsdienstvervolging en
een gevoel van solidariteit met de Kerk,
die in Duitschland zooveel te lijden heeft.
Ik weet, dat ik de gevoelens van het ge-
heele Amerikaansche volk vertolk, wan
neer ik openlijk en zonder voorbehoud de
campagne van haat tegen de Kerk ver
oordeel.
Moge God de harten der verantwoorde
lijke personen verlichten, opdat zij her
stellen wat zij misdeden. Dat is het gebed
van iederen Amerikaan, welk geloof hij
ook moge belijden".
WAAItBOItG-KLEEDIlVG is voor Hfeeren
die goede kleeding het meest waardeeren.
Waarborg-Kleeding alléén bij:
De oud-journalist ten
grave gedragen
Rector Thompson is vandaag begraven.
Allen, die zijn arbeid in het verleden
hebben gekend en meegeleefd, zullen hem
blijven gedenken, zullen hem blijven
zien als één, die de gave van het woord
bezat, zooals weinigen onder ons die be
zeten hebben; en die deze gave met harts
tochtelijken ijver stelde in dienst van wat
hij als de waarheid zag.
Nu moge deze mensch van daadwerke
lijk groot geloof, in eeuwige aanschou
wing genieten de Waarheid, de Goddelijke
Waarheid. En zijn apostolische liefde voor
de Katholieke pers moge hij ons achter
laten, als de rijke erfenis van een rijken
geest.
DE METTEN.
Gisteravond werden in de parochiekerk
te Voorschoten de Metten gezongen.
Agens bij deze plechtigheid was de
hoogeerwaarde heer Mgr. Th. M. P. Bek
kers, rector van Huize „Bijdorp", te Voor
schoten. Hem assisteerden kapelaan P.
Th. A. Perquin en de Montfortaan Pater
J. Fransen. Als cantores fungeerden de
zeereerw. heeren Th. M. Beukers, pastoor
van de St. Petruskerk te Leiden en Ch.
N. J. Meysing van Wassenaar.
Op het presbyterium hadden plaats ge
nomen de hoogeerw. heer A. H. M. J. Ho-
mulle, deken van Leiden, de zeereerw.
zeergel. pater dr. J. de Jonge S.J., redac
teur van „De Maasbode", de zeereerw.
heer Th. L. Westgeest, rector van het Ge
sticht „De Goede Herder" te Zoeterwoude
en de zeereerw. Pater F. Jongen, Mont
fortaan, rector van de Rectorale Hulp
kerk „Maria, Middelares van Genade", te
Voorschoten.
In de eerste banken hadden links plaats
genomen de familieleden en de huisge-
nooten van den ontslapene, met in hun
midden Zuster Dominica, terwijl rechts
was gezeten de directeur van „De Maas
bode", de heer H. Kuijpers, de arts van
Rector Thompson, dr. C. J. Kerkhof, als
mede de heer C. H. Vroom, uit Wassenaar.
DE UITVAART EN BEGRAFENIS.
„Zooals hij geleefd heeft, is hij gestor
ven: in eenvoud der kinderen gelijk, ook
in openhartigheid, de Waarheid bemin
nend bovenal". Aldus staat er geschreven
op het bidprentje van den zeereerw. heer
rector Marie Antonius Thompson z.g.
En in allen eenvoud is hij, wiens naam
eens als een bazuinstoot was in de katho
lieke kringen van Nederland, in het stille
Voorschoten ten grave gedragen. Maar
naast den eenvoud stond ook de oprecht
heid aan zijn baar, want zijn stoffelijk
overschot werd uitgeleide gedaan in op
rechten eerbied door hen, die hem in zijn
arbeid het naaste stonden.
Nadat te 9.30 uur hedenmorgen in de
parochiekerk de Lauden waren gezongen,
vond te 10 uur dé plechtige gezongen H.
Uitvaartmis plaats. Op het priesterkoor,
dat in paarsche rouwkleur was gestoken,
stond de kist met het stoffelijk overschot
van den overleden priester en schrijver.
De H. Mis werd opgedragen door deken
A. H. M. J. Homulle van Leiden, geassi
steerd door pater v. Kempen C.ss.R. als
diaken en pater Jongen, Montfortaan, als
subdiaken. Ceremoniarius was kapelaan
B. Th. A. Perquin te Voorschoten, terwijl
als cantores fungeerden pastoor Th. M.
Beukers uit Leidfn en pastoor C. N. J.
Meysing van Wassenaar.
Op het priesterkoor hadden ter rechter
zijde plaats genomen mgr. M. P. J. Möll-
mann, oud-vicaris-generaal van het Bis
dom, en kanunnik-pastoor L. A. A. M.
Westerwoudt, oud-plebaan der Haarlem-
sche kathedraal, terwijl aan de linker
zijde gezeten waren mgr. H. J. M. Taskin,
praeses van het Theologicum te Warmond,
en mgr. Th. M. P. Bekkers van Voor
schoten.
Aan de zij-altaren lazen een stille H.
Mi smgr. dr. J. Witlox, hoofdredacteur
van de Maasbode, e'n pater dr. L. de Jon
ge S.J., thans eveneens aan de Maasbode
verbonden.
Aanwezig waren voorts de directeur,
de heer H. Kuijpers, mevr. Kuijpers en
drie commissarissen van de Maasbode,
verscheidene redacteuren, zoowel van de
Maasbode als van andere dagbladen,o.a.
de heer Alph. Laudy, terwijl de Ned. R.K.
Journalistenvereeniging, waarvan de over
ledene eere-lid was, vertegenwoordigd
was door haar geestel. adviseur pater
prof. dr. Titus Brandsma O. Carm, en
haar voorzitter mr. H. F. A. Geise. Vele
geestelijken uit het bisdom waren even
eens bij de uitvaart tegenwoordig, o.w. de
hoogeerw. heer dr. Beysens, de zeereerw.
heer rector H. Sondaal, redacteur van
„Sint Bavo".
Na de H. Mis beklom pater Hyacinth
Hermans, redacteur van de Maasbode, den
kansel tot het houden van de lijkrede.
Lijkrede van pater Hyacinth Hermans.
De gewijde redenaar had zich de woor
den van St. Paulus uit diens Hebreeën
brief tot tekst gekozen: „God is niet on
rechtvaardig, dat Hij de werken zou ver
geten, die gij in liefde tot Hem verricht
hebt".
Wij zijn hier samengekomen rondom de
stille baar van hem, die vroeger directeur
en hoofdredacteur was van de „Maasbo-
en later de redacteur van het tijd
schrift dat hij doopte met den naam:
„Rome".
De bekende redenaar Bossuet hield
voor beroemde personen een lijkrede soms
een jaar na het verscheiden, omdat hij
verantwoord wilde zijn voor de geschie
denis.
Zulk een vrije verkiezing heb ik niet,
aldus spr. Hij zal den ontslapene geden
ken vooral als de talentvolle schrijver, in
welke kwaliteit hij zich den historischen
naam Thompson waardig heeft getoond.
De parochianen van Voorschoten heb
ben hem alleen gekend als den stillen
teruggetrokken man. De jongeren weten
nauwelijks, wat hij in vroegere jaren be-
teekend heeft voor het Katholicisme in
Nederland.
Rector Marie Antonius Thompson was
in de beste jaren van zijn leven directeur
en hoofdredacteur van de Maasbode, ge
sticht door zijn vader, wien hij in 1898
opvolgde.
Van den eersten dag, dat hij de arena
van de Maasbode binnenkwam, toonde hij
zich een waardig strijder. Hij was een
man met een leeuwenkop en toonde ook
den moed van een leeuw. Het bekende
gezegde: „Ex ungue leonem" (uit den
klauw kent men den leeuw) was ook op
hem van toepassing.
Strijd voerde hij tegen het liberalisme
en tegen het liberale katholicisme, later
ook tegen het Modernisme. Het griefde hem
diep, als hij katholieken met de Nieuwe
R'damscne Courant in de zak naar de kerk
zag gaan
Hij voelde echter, dat men nooit zou
slagen, als de achterstand der katholieke
pers niet zou zijn ingehaald. Daarom was
zijn streven, om een groot katholiek dag
blad met een ochtendeditie te maken.
De Voorzienigheid voerde hem op een
goeden dag een jongen directeur in de
armen, de heer Henri Kiijpers, thans nog
directeur van de Maasbode. Toen kwam
het ochtendblad er en dat was de hoogste
glorie van Thompsons leven. Toen Paus
Pius X zijn waarschuwende stem verhief
tegen het Modernisme, verklaarde Thomp
son zich onmiddellijk bereid. Van dat
oogenblik af werd rector Thompson de
onvermoeide strijder, die geen rust kende
dag noch nacht.
Hij was gevreesd en geducht door ve
len, die de scherpte van zijn zwaard tegen
zich gericht voelden, zelfs zoo, dat men
zich wel eens afgevraagd heeft, of hij niet
dikwijls te ver ging. Zijn karakter was te
eerlijk om niet direct te protesteeren te
gen alles wat onoprecht was. God had
hem een zwaard gegeven en hij zorgde er
voor, dat het nooit roestte.
Het moge waar zijn, dat hij wel eens
te kort schoot in verdraagzaamheid, doch
dat had hij gemeen met vele Kerkvaders
en groote schrijvers.
Men is gerechtigd sommige zijner hef
tigheden af te wijzen. Maar één ding staat
vast, dat hij onkreukbaar eerlijk was, on-
LEIDEN.
Donderdag. 8.30 uur Hartebrugskerk Con
ferentie voor niet-Katholieken door
P. Wijnand Sluys O.F.M.
Donderdag. R.-K. Reciasseeringsvereeniging
bureau-zitting 89 uur n.m. St.-
Vincentiushuis, Hooglandsche
Kerkgracht 32.
Donderdag, Mij. voor Toonkunst; Rotter -
damsch Philharmonisch Orkest, so
liste Lelia Gousseau, Stadsgehoor
zaal, 8.15 uur.
Maandag, R.K. Bond van handels-, kan
toor- en winkelbedienden, café-
rest. „De Doelen", 3.30 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Z a t e r -
d a g 29 O c t. tot en met Vrijdag4Nov.,
waargenomen door de apotheek P. du
Croix, Rapenburg 9, tel. 807.
Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek,
Wilhelminapark 8, tel. 2.74.
baatzuchtig, geheel in dienst van de Kerk.
Als de Katholieke pers geheel zou bestaan
uit zulke mannen, het aanschijn van de
Kerk zou geheel veranderd kunnen wor
den. Rector Thompsons onbaatzuchtigheid
was voorbeeldloos. Meermalen heeft hij
groote heroïsche offers gebracht. Hij ging
heen van de Maasbode op het oogenbbk,
waarop hij meende dat zijn strijdbaar ka
rakter de ontwikkeling van het dagblad
zou kunnen belemmeren. Hij liet ook bet
tijdschrift „Rome" varen, toen hij meen
de, dat een wapenstilstand wensohelijk
was. Hij heeft deze offers gebracht met
diepe ootmoedigheid en volle overgave.
Hij sprak uit het Geioof, maar het Ge
loof bracht hem er ook toe, op tijd le
zwijgen. Zijn leed heeft hij in stilte in zich
zelf verwerkt. Zijn kracht vond hij in het
gebed. De man, die zijn tegenstanders zoo
meedoogenloos kan afgeeselen, wist ook
voor zijn vijanden te bidden. Zonder
doodstrijd is deze strijdbare man naar een
beter leven overgegaan.
Hem zijn geen kerkelijke noch wereld
lijke onderscheidingen toegekend, maar
God heeft hem onderscheiden door hem
tot 'Zich te roepen op den vooravond van
Allerheiligen.
Nu gaan wij u "uitdragen, Marie Anto
nius Thompson, naar den stillen doodenak-
ker bi^ de stille kerk, waar gij de laatste
jaren van uw leven hebt doorgebracht.
God is niet onrechtvaardig, zegt Pauius.
Ook wij zullen dankbaar uw werk her
denken en de liefde, waarmede gij dat ge
daan hebt voor Gods naam. Amen.
Nadat de absoute Verricht was, en velen
nog een laatsten blik op den gevallen
strijder hadden geworpen, werd de kist
dichtgeschroefd en droeg men hem uit
onder het zingen van het „In Paradisum
deducant te Angeli" naar het priestergraf,
op het stille kerkhof.
Een gebeurtenis op
filmgebied
Eenigen tijd geleden had er te Berlijn
een opmerkelijke gebeurtenis plaats op
filmgebied, die dan ook niet naliet, de in
ternationale belangstelling te trekken. Het
was de eerste vertooning van een prachtig
geluidsfilmwerk „Die Königstochter der
Zulu". Tobis-Klnagfilm
Deze film heeft inderdaad vele merk
waardige iegenschappen. Het was de eerste
speelfilm, met echte inboorlingen opgeno
men. De film vertolkte een prachtig en
boeiend .dramatisch gebeuren, en deed dit
niet met de opgemaakte filmacteurs der
groote Europeesche of Amerikaansche
maatschappijen maar met onvervalschte
ruige Zoeloe's, die een spel ten beste ga
ven waarin ze als echte natuurkinderen
hun primitieve ziel op een levens ware on
gekunstelde manier uitleefden.
Voor het eerst had een filmtechnicus
zich met helpers en technische uitrusting
voor het opnemen van een geluidsspeelfilm
in de rimboe begeven, om het echte Zoe
loeleven op den geluidsfilmband vast te
leggen in een spannend Zoeloedrama. Voor
het eerst bewoog zich, als resultaat van
een ingespannen arbeid van vijftien maan
den onder de gloeiende Afrikaansche zon,
de bonte wemeling van een inboorlingen
volk op het witte doek van een grootsl&ds-
bioscoop; voor het eerste weerklonken tus
schen de wanden van een deftig Berlijnsch
bioscooptheater de echoën der wildernis,
de oorlogskreten en bruiloftszangen, de
zangerige sleepende taal der Zoeloe's.
Geen wonder, dat de toeschouwers zich
lieten meesleepen door dien droom uit een
andere wereld, die alleen ware filmkunst
weet op te roepen.
De film werd een geweldig succes!
Weken aaneen moest zij te Berlijn gepro
longeerd worden zoo pakte zij zelfs de
meest verwende bioscoopliefhebbers onder
het grootstadspubliek. Zij draaide in alle
grootsteden van Duitschland, Oostenrijk en
Zwitserland; zij veroverde in één slag heel
het groote Duitsche taalgebied.
Deze film draait thans ook in Nederland
onder den titel „De Zwarte Zuster".
Het alom bekende Dominikaansche Lief
dewerk „St. Dominicus-Penning" heeft de
zen film aangekocht om het publiek met
de moeilijkheden van het Zuid-Afrikaan
sche missiegebied, waar de paters Domi-
nikanen sinds 1932 een nieuwe missie-ar
beid aanvaard hebben, bekend te maken.
Nu deze prachtige geluidsfilm de
eenige echte geluidsfilm, die een
missiethema behandelt en ook de eenige,
die den toets der zwaarste critiek glans
rijk doorstaan heeft, ook in Nederland is
uitgebracht, late niemand de unieke gele
genheid voorbij gaan, om deze grootsche
episole uit het onvérvalschte Zoeloeleven
op het witte doek mee te maken in enkele
uren van spanning .en kunstgenot.
De film komt Zondag 20 en Maandag V
Nov. in de Gehoorzaal te Leiden.
BEGIN VAN BRAND
Gisteravond te 7 uur is eefi begin van
brand ontstaan, tengevolge van kortslui
ting, in het clubhuis der afd. Leiden van
de Ned. Chr. Padvinders vereeniging, Oude
Vest, hoek v. d. Werffstraat. Eenige pad
vinders waren bezig in het gebouw, een
voormalige bewaarschool, paalhutten te
bouwen. Door een der jongens werd de
electrische leiding uit een stopcontact af
getakt om licht in de hutten te brengen.
Daarbij is kortsluiting ontstaan en geraakte
het'stroo in een der hutten in brand. Met
emmers water werd het vuur spoedig ge-
bluscht, terwijl de politie-br and weer met
een slang op de motorspuit voor nablus-
sching zorgde.
PAST OP VOOR APPELEN-
VERKOOPERS!
De Commissaris van Politie alhier deelt
ons mede, dat er den laatsten tijd koop
lieden met appelen leuren, goedkoope en
mooie appelen. Doch als de koop is door
gegaan geven zij den koopsters een heel
slecht gewicht. Zoo is voorgekomen, dat
iemand 18 a 20 pond in een mand gekocht
had en later slechts ruim 10 pond in bezit
kreeg. Ook in Warmond schijnen deze
kooplieden te hebben geopereerd. Men zij
gewaarschuwd.
INBRAAK IN EEN PAKSCHUIT.
In den afgeloopen nacht is ingebroken in
een pakhuis van de fa. Roodenburg, lig
gend aan de Aalmarkt. Een hoeveelheid
pakken met stukgoederen, ter waarde van
ettelijke tientallen guldens, is verdwenen.
De politie stelt een onderzoek in.
