De onderhandelingen
tusschen Praag en
Boedapest
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het Hongaarsche antwoord op de
Tsjechische voorstellen
Mvu}etA,6i!
Ge/Oir*,
VRIJDAG 28 OCTOBER 1938
30ste Jaargang No. 9170
S)e £cld^ch^Soii/t<mt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Aboun.-
Giro 103003. Postbus 11.
V Anti-semietlsme
Wij hebben dezer dagen melding ge
maakt van vragen, door den heer de Mar-
chant et d'Ansembourg aan de regeering
gesteld inzake het feit, dat in Joodsche krin
gen maatregelen worden getroffen, om zich
tegen vervolging te weren, welke maatre
gelen en dat is genoemden N.S.B.'er niet
naar den zin! niet worden gepubliceerd.
't Waren zonderlinge èn brutale vragen!
De „N. R. Crt." schrijft naar aanleiding
van die vragen een artikel over het anti
semietisme, waaraan wij het volgende ont-
leenen.
In een groot deel van Europa zitten
de Joden in hun binnenkamers in
voortdurende zorgen en vrees voor he
den en toekomst. Op 's Heeren wegen
zwerven er vele anderen, uitgeplun
derd, als vergezeld van de strophen van
het al een sdoor ons aangehaalde Ca-
nadeesche lied:
„Ik strompel voort, God en Heer,
Ver van mijn huis, langs 's levens weg,
Help mij, opdat 'k van harte zeg:
Geschiede Uw wil".
En zelfs op Nederlandsche wegen
komt het voor, dat een Joodsche Ne
derlander wordt nageroepen met:
„Jouw beurt komt ook nog wel eens!"
Zelfs in Nederlandsche persorganen
ziet men het liederlijke anti-semietis
me zich in woord en en beeld te bui
ten gaan.
In het verdere deel van het artikel wordt
het afschuwelijke anti-semietisme gegee-
seld en terecht!
Het anti-semietisme is één der vele zwar
te smetten, die aan de beschaving van onzen
tijd kleven.
Dat wij toch er voor waken, dat over het
cultureele leven der Katholieken niet die
leelijke schaduw van het anti-semietisme
worde geworpen!
V Het poUtiek Katholicisme
In Oostenrijk v-as het gewoonte, dat op
Allerzielendag het lesrooster der scholen
werd gewijzigd, om den kinderen gelegen
heid te geven, de gedachtenis der overlede
nen mee te vieren.
Deze wijziging in het lesrooster is nu
verboden, omdat voor 2 November in de.
plaats komt 9 November, de doodengedenk-
dag van de nationaal-socialistische bewe
ging; op dézen dag zullen de scholen ge
sloten zijn.
Waarom mag in Oostenrijk „Allerzielen",
de algemeene kerkelijke dooden-
herdenking, niet meer gevierd worden zoo-
sis gebruikelijk?
Waarom tracht men wat anders in de
plaats van „Allerzielen" te schuiven?
Omdat „Allerzielen" klaarblijkelijk een
uitvinding is van het „politiek katho
licisme. Klaarblijkelijk, want het na-
tionaal-socialisme verzet zich alléén tegen
het „godlooze (aldus de terminologie in het
„Nationale Dagblad" van gisteren) politiek
katholicisme"!
DE ..SPERWER" MAAKT EEN
ONFORTUINLIJKE LANDING.
Het uit Keulen komend nachtpostvlieg
tuig der K. L. M. de „Sperwer" heeft van
nacht op Schiphol een ongelukkige landing
gemaakt. Het zicht was tot kort vóór de
landing heel goed. De landing zou dan ook
normaal zijn uitgevoerd, was het niet, dat
zich tijdens de daling plotseling een dichte
mistwolk laag boven den grond vormde,
waardoor den gezagvoerder elke oriëntatie
onmogelijk was geworden. Wel werden on
middellijk de groote en sterke kwikdamp
lampen ontstoken, doch ook deze maatre
gel gaf den bestuurder onvoldoende zicht
om het toestel op het juiste moment af te
vangen. Hij merkte den grond te laat op,
hej vliegtuig maakte een z.g. „handwiel-
landing", tengevolge waarvan het onder
stel knikte. Op zijn buik gleed de „Sper
wer" nog een eindje verder. Het vliegtuig
bleef liggen op het gras vlak achter het
platvorm. Door den schok sloegen de drie
inzittenden naar voren, waardoor zij op
enkele plaatsen het lichaam lichte schaaf
wonden kregen. Nadat dr. Slotboom deze
had verbonden, zijn de leden van de be
manning op eigen gelegenheid naar huis
gegaan.
De schade aan het vliegtuig beperkt zich
tot de motoren en het onderstel; de cabine
is geheel intact gebleven. In den loop van
-n morgen is de „Sperwer" weggehaald en
één der montageloodsen gebracht.
ARBITRAGE VAN DUITSCHLAND
EN ITALIë
Gisteravond is het volgende officieele
communiqué te Praag gepubliceerd:
„De Hongaarsche gezant te Praag heeft
te half zeven een bezoek gebracht aan mi
nister Tsjvalkovski en hem het antwoord
van de Hongaarsche regeering op de nota
van Tsjecho-Slowakije van 26 October j.l.
overhandigd.
De Hongaarsche regeering,, protesteert
in haar antwoord tegen het feit, dat de re
geering van Tsjecho-Slokawije in haar nota
niet inging op het denkbeeld een volksstem
ming onder de Slowaaksche en Roetheen-
sche minderheden, een volksstemming, wel
ke deze minderheden zouden verlangen.
Verder verlangt de Hongaarsche regee
ring, dat de gebieden, welke bewoond wor
den door een onbetwistbaar Hongaarsche
meerderheid zullen worden uitgesloten van
arbitrage. De Hongaarsche regeering
neemt evenwel met voldoening kennis van
het feit, dat de regee,ring van Tsjecho-Slo
wakije bezield is van hetzelfde verlangen
als de Hongaarsche regeering om te. komen
tot een snelle en volledige oplossing.
De Hongaarsche regeering doet vervol
gens eenige voorstellen inzake de voorge
stelde arbitrage.
Om het antwoord van de Tsjecho-Slo-
waaksche regeering op te stellen ,zal een
nieuwe bijeenkomst van het kabinet noodig
zijn".
Naar te Praag verluidt, heeft de Hon
gaarsche regeering erin toegestemd de arbi
trage van Duitschland en Italië te aanvaar
den voor het vaststellen van de grenzen
tusschen Slowakije en Hongarije.
Het Hongaarsche Telegraaf-agentschap
meldt nog. omtrent het antwoord aan Tsje
cho-Slowakije, dat de Hongaarsche regee
ring haar standpunt handhaaft ten aanzien
van den eisch eener volksstemming. Zij
brengt de Tsjecho-Slowaaksche regeering
in herinnering, dat Hongarije iedere ver
antwoordelijkheid afwijst voor de gevol
gen, die uit een op de lange baan schuiven
der onderhandelingen zouden kunnen ont
staan.
HET BESTUUR VAN ROETHENIë
Verklaring van den nieuwen premier
De nieuwe minister-president van Kar-
pathen-Rusland, Volosin, heeft gisteren te
genover een specialen verslaggever van het
Duitsche Nieuwsbureau o.a. verklaard, dat
zijn regeering in de eerste plaats zal stre
ven naar een definitieve grensregeling,
waarbij zooveel mogelijk rekening is ge
houden met de ethnographische situatie in
den zin der besluiten van München, die de
regeering als rechtvaardig en voor de toe
komstige ontwikkeling van Midden-Euro
pa als baanbrekend beschouwt. Het
Oekrainsche volk staat in dit opzicht ge
sloten achter de regeering. De regeering
wenscht vriendschappelijke betrekkingen te
onderhouden met de Slowaken en Tsjechen
en met de nabuurstaten. In den gisteren
gehouden ministerraad is besloten, alle par
tijen te ontbinden.
AANKLACHT TEGEN BRODY
INGEDIEND
Den vorigen minister-president
Tegen Brody, den afgetreden premier
van Roethenië, wien de parlementaire com
missie de parlementaire immuniteit heeft
ontnomen, is een civiele aanklacht inge
diend. Men kan thans de arrestatie van Bro
dy verwachten. Hij wordt beschuldigd van
hoogverraad in verband met zijn houding
tenopzichte van de volksstemming.
DE SITUATIE IN SLOWAKIJE
Het bestuur van Bratislava
Aan den pasbenoemden regeerings-com-
missaris van Bratislava is een uit zes leden
bestaande commissie toegevoegd. Er behoo-
ren drie Slowaken, twee vertegenwoordigers
van de Duitsche Partij en één 4ongaar toe.
De Slowaaksche regeering heeft regee-
ringscommissarissen aangesteld bij een
reeks drukkerijen en dagbladen, die in hun
houding niet in overeenstemming geacht
werden met het belang van den nieuwen
Slowaakschen staat. In hoofdzaak betreft
het hier ondernemingen van Joodsche of
Tsjechische eigenaren en om bedrijven dei-
vroegere Hodzapartij.
HERSTEL VAN NORMALE
BETREKKINGEN
Gisteren hebben de Duitsche regeering en
de regeering van Tsjecho-Slowakije een
overeenkomst onderteekend, waarbij op 30
October a.s. het spoorwegverkeer over de
Duitsch-Tsjecho-Slowaaksche grens zal
worden hervat.
De provinciale regeering van Bohemen
heeft den staat van beleg op de gebieden,
welke grenzen aan het Sudeten-Duitsche
gebied opgeheven.
PRIESTERS ALS POLITIEKE LEIDERS
Mgr. Tiso, de leider der Slowaaksche
regeering
Mgr. Dr. Tiso, de eerste Slowaaksche Mi
nisterpresident, is een katholiek priester.
Hij werd in 1887 geboren in het bisdom
Nitra, in 1910 werd hij priester gewijd, om
in 1925 als Kamerlid in het Tsjecho-Slo-
waaksch kabinet te treden. Korten tijd was
Mgr. Tiso minister van Gezondheid. Als
plaatsvervangend voorzitter vai de Slo
waaksche autonomisten-partij, nam hij na
den dood van Mgr. Hlinka de leiding van
de partij in handen. Het is aan hem te dan
ken, dat de Slowaken in de September-
crisis niet werden losgerukt van de Tsje
chen, maar toch het ideaal van Mgr. Hlinka
wisten te bereiken. Hij zorgt nu met de
Slowaaksche partij voor een christelijke op
bouw van den Staat. Een van zijn eerste
maatregelen was het verbod van de com
munistische partij en de opheffing der Vrij
metselaarsloges; reeds enkele weken ge
leden heeft de Loge van het Groot-Oosten
te Praag zijn archieven naar het buitenland
overgebracht.
AUGUSTIN VOLOSIN, ROETHEENSCH
MINISTER-PRESIDENT
Ook in de autonome regeering van Kar-
pato-Rusland zetelt een priester, die on
der den titel „regeeringsecretaris" de por
tefeuille van Welvaart en Gezondheid be
heerde en nu tot ixijnister-president is be
noemd.
Sinds langen tijd heeft pastoor Volosin
zich verdienstelijk gemaakt voor de Kerk
en voor zijn volk.
De Russisch-Oekrainische bevolking van
Karpato-Ruslancl behoort voor het grootste
gedeelte tot de Katholieke Kerk met den
Griekschen ritus (oud-Slavische kerktaal).
ÏIE WERELD IN
VO GELVLUCHT
MARSEILLE: De Fransche minister
president Daladier heeft gisteren op het
congres der radicaal-socialisten te Marseille
een zeer belangrijke rede gehouden, waarin
hij zijn beleid inzake het redden van den
vrede verdedigde en zeide te gelooven aan
de mogelijkheid van een overeenstemming
met Duitschland. Hij keerde zich scherp
tegen de communisten, die hem voor
„Hitlerknecht" hadden uitgemaakt, maar
die door hun heftigheid en hun onverzoen
lijkheid reeds lang het land naar den af
grond voeren. Zij hadden wel een oorlog
gewild, maar aan den anderen kant verlam
men zij de volkskracht door met hun over
dreven sociale eischen .de productie te ver
hinderen.
Daladiers rede heeft in het buitenland
een goede pers gekregen, speciaal in
Duitschland en in Italië, maar ook in Frank
rijk zelf. Over het algemeen in men het
zelfs eens met de door den premier aan
gekondigde breuk met de communisten, al
ontbreekt het natuurlijk niet aan critiek.
PRAAG: Hongarije heeft zijn antwoord
op de jongste tegenvoorstellen van Praag
gisteravond overhandigd. Een communiqué
geeft in enkele vage bewoordigen den in
houd ervan weer. Uit dit communiqué
blijkt, dat Praag inderdaad het Hongaai*-
sche voorstel van een volksstemming in
Roethenië van de hand had gewezen. Boe
dapest schijnt er evenwel toch aan vast te
willen houden. Over de voorgestelde arbi
trage schijnen de partijen het eens te zijn;
evenwel nog niet over de vraag, wie als
arbiters zullen optreden. Naar verluidt, zou
Boedapest genoegen nemen met Duitsch
land en Italië. Praag beraadt zich op het
oogenblik over zyn antwoord.
LONDEN: Gemeld wordt, dat het Britsch-
Italiaansche accoord op 15 November a.s.
in werking zal treden. Dat bericht komt
uit Rome, doch Londen zegt, dat het voor
barig is. Waarschijnlijk is Rome wat al te
haastig in zijn verlangen om het accoord in
werking te krijgen en vreest de Engelsche
regeering, dat door deze publicatie eenige
ontstemming zal ontstaan in parlementaire
kringen, daar eerst het Hooger- en Lager
huis gelegenheid zullen krijgen, zich over
de inwerkingtreding uit te spreken. De af
spraak van den 15en November zal wel
juist zijn.
DE LEERLINGEN
SCHAAL
m.
De leerlingenschaal roept om verbete
ring!
De toestanden op de scholen zijn zóó,
dat er dringend verbetering moet komen.
Iedereen, die met het onderwijs te maken
heeft, erkent dat.
De geheele Rijks-Inspectie zegt het
hardop in de openbare officieele versla
gen, die aan de Regeering worden uitge
bracht. Bijna alle gemeentebesturen, tal
van stands- en vakorganisaties, leeraren
bij Middelbaar Onderwijs en Professoren
van het Hooger Onderwijs (alle richtin
gen) steunden reeds de door de onderwij
zersorganisaties verzonden adressen aan
de Regeering.
En de Regeering?
Reeds (of eigenlijk „eindelijk") erkende
de Regeering in 1937 in de Troonrede, dat
noodzakelijkheden waren: meer steun
aan de werkloozen en verbetering van de
leerlingenschaal. Bij de besprekingen zei-
de de Minister-President, dat de Regeering
zelfstandig diende uit te maken, wat het
eerst in aanmerking kwam voor hulp.
Welnu dat was de grootere werkloozenuit-
keering of steun.
Alles kan niet ineens en Parlement en
Nederland wachtte, wachtte vol hoop op
de Troonrede van 1938. Maar niets over
onderwijs. Niets, niets! Dat was een bit
tere teleurstelling.
Werkelijk er zijn bij velen tranen ont
sprongen door deze bittere ontgoocheling.
Niets, niets!
Ach, iedereen kent het motief: er is
geen geld voor, zegt de Regeering.
Maar wel erkende de Regeering reeds in
1937 de groote urgentie, de noodzaak.
Toen ging echter iets anders vóór.
Wat ligt er dan anders voor de hand,
dan dat er nu, nu, wel degelijk een (zij
het bescheiden) begin gemaakt wordt door
de Regeering met eenige verbetering van
de onhoudbare leerlingenschaal? Dat is
toch logisch. Dat heeft toch eigenlijk de
Regeering zelf zoo bedoeld en aangegeven.
Maar niets van eenig lichtend perspec
tief, noch in de Troonrede, noch in de Mil-
lioenennota.
Het is toch treurig. En dat alles om het
motief: er is geen geld.
Vorig jaar bij de Algemeene Beschou
wingen en bij hoofdstuk „Onderwijs" toon
de de Tweede Kamer een duidelijke groo
te meerderheid voor verbetering van de
leerlingenschaal, maar de Regeering meen
de, aan den uitgesproken wensch geen ge
volg te kunnen geven.
Is er dan nu geen hoop?
Zij, die niet hopen, zijn niet waard te
leven.
Moge de gedachtenwisseling op dit punt
tusschen de Staten-Generaal en de Re
geering er toe leiden, dat er tenminste een
begin gemaakt wordt met eenige verbete
ring.
Het dient zóó te zijn: Elk bedrag, dat
beschikbaar is voor onderwijs, dient be
steed te worden aan verbetering van de
leerlingenschaal.
Een afdoening, die tevredenheid zou
schenken, vraagt 4 millioen. Is dat bedrag
er niet, als dat niet kan niet kan
dan maar minder, maar nogmaals: elk be
drag, dat beschikbaar gesteld kan worden
voor onderwijs, dient te worden aange
wend ter verbetering van de leerlingen
schaal.
Dat heeft een tweeledig doel: ten eerste
worden daardoor de onredelijke toestan
den op vele onzer scholen verbeterd en
dat is een onderwijsbelang. En ten tweede
v -den daardoor werkloozen tewerk ge-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bulteniand
Een opzienbarende rede van Daladier
te Marseille. Hij acht samenwerking met
Duitschland mogelijk en keerde zich hef
tig tegen de communisten. (2de blad).
Het antwoord van Hongarije op de Tsje
chische voorstellen. (1ste blad).
Treedt het Britsch-Italiaansch accoord
op 15 November in werking? (2de blad).
Allerzielendag wordt in Oostenrijk ver
vangen door den 9en November. (2de
blad).
steld en dat is een groot sociaal belang.
Niemand kan het groote leger van de
15000 werklooze onderwijzers wegwerken,
maar verbetering van de leerlingenschaal
is het middel, ja het eenige afdoende mid
del om de werkloosheid zooveel mogelijk
op te heffen en ook het meest geëigende
middel, omdat enkel aldus de nog wach
tenden aan werk komen in het gekozen
ambt. dat hun roeping is.
Moge de Regeering dit middel willen
aanwenden. Alle andere ideeën, die zoo
af en toe naar voren komen, lijken mooi,
maar brengen geen radicale verbetering.
ARRESTATIE VAN POOLSCHE JODEN.
Tweeduizend arrestanten te Weenen.
BERLIJN, 28 Oct. (A. N. P.). Gister
avond zyn bij een razzia in de Joodsche
wijken van Berlijn meer dan honderd Jo
den in hechtenis genomen.
Uit Weenen wordt gemeld, dat daar 2000
Poolsche Joden gearresteerd zijn.
De Poolsche Joden te Keulen hebben be
vel gekregen zich te 13 uur te melden aan
het naastbijzijnde politiebureau, vanwaar
zij naar de grens gezonden en gerepatrieerd
zullen worden.
Zij mochten slechts kleeding en voedsel
voor éérl dag medenemen.
De razzia te Berlijn is ondernomen door
de politie voor de passencontrole en was in
de eerste plaats gericht tegen menschen
zonder paspoort of personen, van wie men
dacht, dat zij onwettig in Duitschland ver
toefden.
TWINTIGSTE VERJAARDAG DER
TSJECHO-SLOWAAKSCHE
REPUBLIEK
Geen feestdag
PRAAG, 28 Oct. (ANP.) Heden, 28
October, herdenkt de Tsjecho-Slowakije den
twintigsten jaardag van zijn geboorte. Met
het oog op de jongste gebeurtenissen, heeft
de regeering besloten geen feestelijkheden
te houden, doch den dag te verklaren tot
een „dag van den arbeid". Niettemin zijn
de openbare gebouwen met vlaggen getooid.
De bladen wijzen op het speciale karakter
van dezen dag en schrijven, dat het land aan
het werk gaat om zich te concentreeren op
zijn wedergeboorte.
16e VERJAARDAG VAN MARSCH NAAR
ROME
ROME, 28 October (ANP.) Italië viert
vandaag den 16en verjaardag van den
marsch naar Rome, welke door twee plech
tigheden in het geheele rijk gekenmerkt
wordt, t.w. eerbetoon aan hen, die voor de
revolutie en het rijk gevallen zijn, en begin
van belangrijke openbare werken.
Voorts vertrekken heden uit Genua en
Napels 20.000 kolonisten naar Libye. Daar
toe varen tien mailbooten weg van Genua,
6 van Napels, en 1 van Syracuse. Maar
schalk Balbo, de gouverneur van Libye, in
specteert te Genua de ten behoeve der ko
lonisten ingerichte hulpdiensten.
TOKIO IN FEESTSTEMMING
TOKIO, 28 October (ANP.) In geheel
Japan heerscht een feeststemming, wegens
de verovering der steden Hankau, Woets-
jang en Hanyang in Zuid-China. De doo-
den-monumenten, met name de Yasoekoe-
ni-schrijn, „het Japansche Pantheon", zijn
centra van vereering en verheugenis. De
schepen in de havens van Tokio en Yokoha
ma zijn versierd. Ook Tokio is geheel in
feestgewaad gestoken. Gisteren reeds zijn
den geheelen dag optochten gehouden,
waaraan, naar raming, een half millioen
personen hebben deelgenomen, die van or
kesten waren vergezeld. Op het groote plein
voor het keizerlijke paleis werd een betoo
ging gehouden. Vanavond worden fakkel
optochten gehouden, welke, met een aantal
deelnemers van een half tot driekwart mil
lioen de grootste zullen zijn, welke Tokio
ooit gezien heeft. De gemeenteraad heeft
eenstemmig een motie aangenomen, waarin
den eersten minister, den minister van oor
log en den minister van marine dank wordt
gebracht,
