Brand aan boord
„Deutschland"
STADS
NIEUWS
Leidenaars worden oud
Onderwifs
AGENDA
Echtpaar nam
verkeerden trein
WOENSDAG 26 OCTOBER 1938
DE LE1DSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
Abonnementsprijs: voor Leiden 19
cent per week; f 2.5Ü per kwartaal.
Bij onze agenten *0 cent per week;
f 2.CO per kwartaal. Franco per post
2.95 per kwartaaL Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïlL
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel.
Ingezonden mededeel ingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
BOE WORDT HET WEER?
REGEN E NWIND.
De Bilt seint:
Verwachting: Tot krachtig of stormach
tig toenemende Westelijke tot Noordelijke
wind. Betrokken tot zwaar bewolkt.
Regen; later in buien. Zachter des nachts,
overdag in het Westen kouder en in het
Oosten zelfde temperatuur.
Hoogste barometerst.: 764.4 te Valencia.
Laagste barometerst.: 745.8 te T'norshaven.
Het hoogedrukgebied over Centraal
Europa nam sterk in beteekenis af. Rond
dt Oostzee en over Duitschland bleef het
somber betrokken wee--, doch de nachte
lijke temperaturen waren in deze omgeving
niet zoo laag als gisteren. Over Zuid-
Duitschland, het Zuidoosten van ons land
en Noord-Frankrijk vroor het nog licht.
Het gisteren genoemde oceanische hooge-
drukgebied heeft zich over het Zuiden van
de Britsche eilanden uitgebreid en de voor
van lage druüking tusschen beide hooge-
ürukgebieden trekt heden met zware be
wolking over ons heen.
Een zeer belangrijke storing ontwikkelde
zich in den loop van den nacht tusschen
IJsland en Schotland; zy neemt in betee
kenis toe en zal Zuidoostwaarts via de
Noordzee naar onze omgeving begeven.
Het weer ten onzent komt geheel
onder invloed van dit lagedrukge
bied. Voor morgen zal de wind tot
krachtig of stormachtig toenemen,
het weer wordt regenachtig bij be
trokken tot zwaar bewolkte lucht.
De nachtelijke temperatuur stijgt
aanmerkelijk terwijl het overdag in
het Westen kouder wordt.
LUCHTTEMPERATUUR.
7.7 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.:
Van Woensdag n.m. 5.15 tot Donderdag
ochtend 6.15 uur.
HOOG WATER
Te Katwijk aan Zee op Donderdag 27 Oct.
v.m. 4.40 en n.m. 5.05 uur.
Maan op Doncerdagochtend 10.55 uur.
Maan onder Donderdagavond 19.23 uur.
ook Frankrijk en Italië zullen worden uit
genood igd.
Een belangrijk gedeelte dezer alge-
meene overeenstemming zal een schikking
zijn ten aanzien van de koloniën, waarin
Frankrijk om medewerking zal worden ver
zocht om te voldoen aan den wensch naar
expansie van Duitschland.
Pirow en de Duitsche koloniën
LONDEN, 26 October (A.N.P.) De
„Daily Herald" schrijft over het bezoek
van Pirow, den Zuid-Afrikaanschen minis
ter voor landsverdediging, dat diens op
vattingen bekend zijn. Hij is voorstander
van een teruggave van koloniaal gebied aan
Duitschland, doch is tegen de teruggave
van Z.W. Afrika of Tanganyika.
Zijn reis naar Lissabon toont duidelijk
den wensch aan een onderzoek in te stel
len naar de mogelijkheid, Duitschland eeni-
ge „compensatie" te geveni hetzij door
Angola van Portugal te koopen, hetzij
door speciale economische voordeelen. Het
betreft een vroeger dikwijls onder oogen
gezien plan, dat thans ernstig wordt be
studeerd.
Volgens het socialistische blad zou het
pian dan ook eenerzijds een teruggave aan
Duitschland van Kameroen en Togo inhou
den, anderzijds een cessie van Angola en
misschien van Belgisch Kongo als compen
satie voor het verlies van Taganyika en
Zuid-West-Afrika.
Portugal en België zouden eenige com
pensatie ontvangen, waarover men overi
gens nog niet heeft gedacht.
van de
Het vuur bedwongen
Er waren bijna 1000
menschen aan boord
Makay Radio heeft gisteravond om 23
uur 22 Greenwichtijd een S.O.S.-signaal
opgevangen, dat uitgezonden werd door
het s.s. „Deutschland". Het Duitsche
stoomschip was op weg van Hamburg naar
New-York en bevond zich op ongeveer 320
K.M. ten Zuidwesten van Kaap Race op
Newfoundland. Er was brand uitgebroken
aan boord van het schip, in ruim 2.
De gezagvoerder van de „Deutschland"
verzocht draadloos aan de s.s. „Europe".
„Collamer" en nog een derde schip, den
„American Travelier", zich ter assistentie
naar de „Deutschland" te begeven en de
passagiers over te nemen.
Voorts werd draadloos bekend gemaakt,
dat de brand aan boord van het schip ge
vaarlijk was en dat hulp dringend noodig
was.
Volgens de ambtenaren van de New
York Line bevonden zich aan boord van
de „Deutschland" 591 passagiers, terwijl
het schip een bemanning van 400 koppen
had.
SCHEPEN TER ASSISTENTIE
ONDERWEG.
Volgens Radio Marine te New-York be
gaven zich een zestal schepen in allerijl
ter assistentie naar het brandende vaar
tuig. Het dichtst bij waren de „Europa",
n.l. op 75 mijl, en de „Collamer", op 86
mijl.
Beide schepen varen met een snelheid
van 12 knoopen, zoodat zij ongeveer zes
uur.- noodig zouden hebben voor zij de
„Deutschland" konden bereiken.
DE OPVARENDEN ONGEDEERD.
Naar de Hamburg-Amerika lijn mede
deelt, heeft de gezagvoerder van het
stoomschip „Deutschland" vanochtend
radictelefoniscb medegedeeld, dat men
den brand aan boord meester is en dat
geen gevaar voor passagiers, bemanning en
schop bestaat. Er hebben zich geen per-
stoonlijke ongevallen voorgedaan. Ver
scheidene schepen liggen in de nabijheid
van de „Deutschland".
Een mededeeling van de „Deutschland"
heeft bevestigd, dat de bemanning het vuur
meester is. Niettemin bleven eenige sche
pen koers zetten naar het Duitsche schip,
om zoo noodig hulp te bieden.
De Marine Radiodienst te Halifax heeft
een bericht van de „Deutschland" opge
vangen. waarin de gezagvoerder mede
deelt, dat de radioverbindingen, die gedu
rende verscheidene uren verbroken wa
ren in verband met den brand, hervat kon
den worden.
Te 3.15 uur vanochtend waren te Ber
lijn nog slechts onvolledige berichten over
de scheepsbrand ontvangen.
Volgens zekere inlichtingen heeft zich
een ontploffing aan boord voorgedaan.
Ten slotte wordt uit New-York gemeld:
De „American Traveller" en de „Europe"
zijn bij de „Deutschland" aangekomen en
verleenen hulp. Zij bevestigen, dat men
het vuur meester is.
Vervolgt het schip zijn weg?
De vertegenwoordiger van de Hamburg
Amerika-lijn te New-York deelt mede te
6.05 uur G.M.T. de volgende boodschap
van den gezagvoerder van de „Deutsch
land" te hebben ontvangen: „Wij zijn den
brand meester en hopen de reis bij het
aanbreken van den dag voort te zetten".
De „Deutschland" is een snelle mail
boot, die 22.000 ton meet en wordt voort
bewogen door vier dubbele schroeven. Het
schip kan een snelheid van 19 knoopen
bereiken en heeft plaats voor ongeveer
duizend passagiers.
Het schip heeft een bruto-inhcud van
21.046 ton. Het is in 1923 te water gelaten
van de werf van Blohrn, en Voss te Ham
burg.
De reis naar New-York voortgezet.
De gezagvoerder van de „Deutschland"
heeft vanochtend te 10.40 uur zijn reederij
radio-telefonisch medegedeeld, dat de brand
op zijn schip met eigen middelen geheel ge-
bluscht is. Het schip zet de reis naar New-
York op volle snelheid voort. Passagiers en
bemanning zijn ongedeerd. De passagiers
hebben voortdurend hun kalmte bewaard.
Verwacht kan worden, dat het schip nog
Vrijdagavond te New York zal aankomen.
Blijkens de statistieken wonen zij in een
gezonde stad
De najaars-praklijkexamens Boekhou
den en Talen van „Handelsexamens",
Stichting van den Ned. R.K. Midden
standsbond en van de R.K. Vereeniging
van Leeraren tot bevordering van het
Handelsonderwijs, worden gehouden op 28
en 29 December a.s. De inschrijving sluit
op 1 December.
Leidenaars worden oud. Dit is de onge
twijfeld bemoedigende conclusie, waartoe
dn sterfte-statütiek der laatste jaren leidt.
In 't algemeen is de gemiddelde levens
duur der Nederlanders in de laatste drie
kwart eeuw veel hooger geworden. In de
I>eriode 18701880 bedroeg hij voor man
nen slechts 38. voor vrouwen 40 jaar; thans
worden de mar.nen gemiddeld plm. 56 en
de vrouwen plir. 58 jaar.
Verschillende oorzaken hebben dit be
werkt. Een voorname plaats nam daarbij
de verbetering der economische toestanden
rn Wel is waar zijn deze de laatste tien
jaren in menig opzicht weer achteruit ge
gaan, maar vergeleken by den vooruitgang
sedert 1870 is deze teruggang toch slechts
héél beperkt.
Maar ook de ontwikkeling van de medi
sche wetenschap heeft er veel toe bijge
dragen om het leven der menschen te ver
lengen. Vooral ook de zuigelingensterfte is
daardoor sterk afgenomen. Omstreeks 1870
stierven er van elke honderd geborenen
nog ruim twintig in het eerste levensjaar,
thans nog maar gemiddeld vier.
En tenslotte Ls er dan nog de uitgebreide
sociale hygiène, méèi lucht, méér licht,
méér ruimte, goede rioleering, opruiming
van krotwoningen enz. enz. Deze sociale
hygiène is van zoo enorm belang gebleken,
dat zij een totalen ommekeer bewerkte in
de onderlinge verhouding der provincies
ten opzichte van den levensduur en de
sterftekansen. Driekwart eeuw geleden was
dx* sterfte het hoogst in Zuid- en Noord-
Kalland. in de provincies dns met de groot
ste steden, terwijl Friesland, Noord-Brabant
en Gelderland de laagste sterftecijfers had
den. Dat is nu volkomen veranderd. Fries
land, Noord-Brabant en Gelderland blijken
de ongezondste provincies geworden te zijn,
Utrecht en Zuid Holland de gezondste!
Terwijl het sterftecijfer in Nederland
over de laatste drie jaren gemiddeld 8.7
per duizend en per jaar bpdroeg, was het
ir Zuid-Holland slecht0 8.2.
In Leiden was het over dezelfde periode
gemiddeld 8.-- wat dus nog iets gunstiger
is Maar een nadere ontleding van het
sterftecijfer onzer stad doet bovendien zien,
dat de Leidenaars in 't algemeen een hoo-
geren leeftijd "bereiken, dan in Nederland
als gemiddelde geldt.
Bezien wij eerst de zuigelingensterfte,
d.w.z. de sterftf in het eerst levensjaar.
Hierbij, en bij alle volgende berekeningen,
nemen wij de gemiddelden van de laatste
drie jaren. Van alle sterfgevallen kwamen
op rekening va.n de zuigelingensterfte in:
Nederland 9.pet.
Zuid-Holland 6.8 pet.
Leiden 5.6 pet.
Het provinciale cijfer is dus heel wat
lager dan het rijksgemiddelde, maar het
Leidsche cijfer blijft nog weer aanmerke
lijk beneden het provinciale.
Hetzelfde zier wij bij de sterfte van kleu
ters, kinderen en jeugaige personen. Ver
deeld over de leeftijdsgroepen van één tot
vier jaar, vijf. tot veertien en vijftien tot
negentien jaar kwamen van alle sterfte-
gevallen de volgende percentages op reke
ning van deze drie groepen:
1_4 j 5—14 J 15—19 j.
Nederland 2.9 pet. 2.2 pet. 1.5 pet.
Zuid-Holland 2.3 2.3 1.3
Leiden 1.5 1.9 1.1
In de totaal-groep van 0 tot 20 jaar vie
len in Nederland blijkens bovenstaande
cijfers dus 15.6 pet. van alle sterfgevallen,
in Leiden slechts 10.1 pet.
In de volgende groep, die der jonge vol
wassenen, is hel Leidscie cijfer gelijk aan
het rijksgemiddelde, en iets hooger dan het
provinciale gemiddelde:
2029 jaar
Nederland 3.7 pet.
Zuid-Holland 3.6
Leiden 3.7
In de daarop volgende drie leeftijdsgroe
pen overschrijd* de sterfte in Leiden het
lijksgemiddel-de eenigermate:
30—39 j. 40—49 j. 50—59 J.
Nederland 4.3 pet. 5.9 pet. 10.6 pet.
Zuid-Holland 4.4 6.4 11.5
Leiden 4.4 6.6 10.7
Uit deze cijfers blijkt, dat alleen in de
leeftijdsgroep van 40 tol 49 jaar het Leid
sche cijfer beteekenend hooger is dan het
rijksgemiddelde, maar toch lang niet in die
mate, dat daarmede de voorsprong in de
lagere groepen zou worden teniet gedaan.
Immers, in de totaal-groep van 0 tot 60
jaar vallen voor het geheeie land 40.1 pet.
van alle sterfgevallen, voor Leiden slechts
35.5 pet.
Pas in de hoogere leeftijdsgroepen ligt het
zwaartepunt var- de Leidsche sterfgevallen.
Voor de 60 tot 79-jarigen bedroegen de per
centages n.l.:
6079 jaar
Nederland 42,9 pet.
Zuid-Holland- 43.8
Leiden 45.4
Nog sterker spreekt het verschil in de
laatste leeftijdsgroep, die van de grijsaards:
80 jaar en ouder
Nederland17.pet.
Zuid-Holland..17.2
Leiden 19.1
Leiden is blijkbaar een gezonde stad,
waar de bewoners pas op hoogeren leeftijd
sterven dan elders in Nederland gemid
deld het gevai is.
CHRISTUS'
KONINGSFEEST
IN OOSTENRIJK
De Vereeniging „Katholiek Leiden"
vraagt mij een persartikel in verband met
het door haar te organiseeren Christus' Ko
ningsfeest op aanstaande Zondag.
Pater professor Otten, een der meest po
pulaire radiopriesters, naar wien meer
dan half Nederland gewend is te luisteren,
komt naar Leiden om voor ons en met ons
te mediteeren over Christus' Koningschap
en. .de verguizing er van in Oostenrijk.
Als professor Otten spreekt, kan ik en
kunnen velen met mij beter zwijgen en
luisteren, maar één ding is er, waarop wel
tevoren aandacht gevestigd mag worden,
door wie dit dan ook geschiedt,
gekomen is van Christus' Konings-viering
Ik weet niet, hoe de combinatie tot stand
en het protest tegen de Kerkvervolging in
groot Duitschland, maar wel meen ik te
weten, dat deze combinatie een buitenge
woon gelukkige is.
Er zijn in enkele van onze Nederland-
sche steden reeds protestvergaderingen ge
houden, de grootste zalen waren niet
groot genoeg en er moesten parallelverga
deringen gehouden worden of de men
schen wachtten op straat, om na afloop
van de eerste oijeenkomst een tweede pro
testmeeting te beleggen.
Maar wat halen die protestvergaderin
gen uit? Men heeft gezegd: telegrammen
sturen naar Hitier, naar Buerckel, maar
bereiken die telegrammen de geadresseer
den strenge censuur kan ook hekjes
zetten om de auteurs dier censuur en
wanneer zij hun bestemming wel bereiken,
zal Hitier, zal Buerckel bewogen worden
doordat men het in Leiden niet eens is
met hun Gods Kerk tergende politiek?
Onder dit opzicht zal nog het meest be
reikt kunnen worden door mede te doen
met het groote landelijke protest, dat, van
Amsterdam uitgaande, handteekeningen
verzamelt over heel het land.
Maar ik vindt het van veel grooter be
lang, dat Katholiek Leiden bewust of
onbewust ons protest doet bestaan
i n een Christus Konings-viering, omdat
dit zeggen wil zoo scherp en zoo duide
lijk: geen protest als protest, geen nega
tieve teweerstelling, maar een ositief stel
ling nemen, een zich zelf versterken in
den dienst van Christus Koning, om leven
de van en in het mystieke wereld-lichaam
van den Christus hier aan te vullen, wat
daar ontbreekt, en hier te versterken, wat
daar zwak is en hier tot leven te wekken,
wat daar sterft of reeds lang gestorven
is, maar nu als rotte bladen van den boom
vallen.
Christus) Koningschao* /wie zou er meer
recht hebben om als Koning te regeeren
en te leiden dan de Zoon van God, die
Zelf God is gelijk de Vader en de H. Geest,
die bovendien dat Goddelijk Koningsrecht
bevestigd heeft, toen Hij in Zijn mensche-
lijke natuur wilde sneuvelen om den ze
gen te bevechten op het slagveld, waar
het ging om de regeering over onze zielen
tusschen Hem, den Vorst van het Licht, en
den duivel, die zich vorst weten mag van
de duisternis. Christus, die door Zijn Ver
rijzenis het zegel der waarheid en echt
heid drukte op Zijn verheven Koning
schap.
Wij weten het toch wel: wij en de Ka
tholieken in Weenen, in Ostmark, in groot
Duitschland vormen een veel sterker een
heid dan door bloed en ras en bodem tot
stand gebracht kan worden; in geestelijk
opzicht is ons bloed het Bloed van Chris
tus Koning, ons ras is verheven door Zijn
menschwording, onze bodem is Zijn Leer,
Zijn geboden, Zijn Sacramenten en daar
om zijn wij, Nederlanders, die gelooven in
Christus Koning, één met die Christus-
Kon ing-geloovigen in het buitenland; als
wij d:?per gelooven, consequenter Gods
geboden onderhouden, vruchtbaarder de
Sacramenten ontvangen, dan zullen niet
alleen wij, maar ook zij er voordeel aan
hebben.
Moge dit het succes zijn van de overbe
volkte protestmeeting in Leiden tegen de
Kerkvervolging in Duitschland, een pro
testmeeting, die bestaan zal in een diep
bewuste, herdenking van het Christus Ko
ningschap. L. BEUNE, Pr.
NIEUW GEVAL VAN KINDER
VERLAMMING.
Bij een driejarig meisje van de Middel
stegracht is kinderverlamming geconsta
teerd. Het meisje is naar het Acad. Zie
kenhuis overgebracht. De toestand is be
vredigend.
LEIDEN.
Donderdag: Conferentie voor niet-Katho-
lieken. Hartebrugskerk, 8.30 uur.
Zondag. Openbare Christus Koning-her
denking. Pater Otten over: „Ko
ning van Liefde". Stadsgehoorzaal
8.30 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
spotheken te Leiden wordt van Zater
dag 22 tot en mat V r ij d a g 28 Oct. a.s.
waargenomen door de apotheek C. B. Duys-
ter, N. Rijn 18, Tel. 523.
Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek:
Wilhelminapark 8, tel. 274.
De man bi) het uitstappen
tusschen trein en
perron gedood
Gistermiddag bij het vertrek van
den trein van 4.09 naar Amsterdam is
op het station alhier een ernstig onge
luk gebeurd, waarbij de 73-jarige heer
H. van der Pol uit 's-Gravenhage op
tragische wijze om het leven is geko
men.
Met zijn echtgenoots was de heer v. d. P.
op familiebezoek geweest bij de familie van
Kleef, Oude Singel alhier, en wilde
naar de residentie terugkeeren. Hij
slapte echter in den trein naar Amster
dam en bemerkte zijn vergissing eerst op
het laatste oogenblik. Zijn echtgenoote zag
nog kans op het perron te stappen voor
dat de trein zich in beweging zette. Den
heer van der,P. evenwel gelukte dit niet
meer. Hij sprong mis en geraakte bekneld
tusschen den trein en het perron, waardoor
zijn hoofd verbrijzeld werd en de ongeluk
kige op slag werd gedood.
Het stoffelijk overschot is door de poli
tie in beslag genomen.
Het tragisch ongeluk veroorzaakte een
half uur stagpatie.
ST. MARGARETA VAN CQRTONA-
STICHTING.
Er zijn plannen gemaakt, en reeds in een
vergevorderden stadium vóór de uitvoe
ring, voor uitbreiding en vernieuwing van
het gebouw der St. Margareta van Corto-
na-stichting aan den Haagweg. De bedoe
ling is, op het bestaande paviljoen een
verdieping te plaatsen en een gehee1 nieuw
gedeelte te bouwen met een viertal kin
derzalen.
De plannen hebben reeds de goedkeuring
van de geneeskundige inspectie der volks
gezondheid. Mogen ook de andere instan
ties, wier mdedwerking vereischt wordt,
deze geven, zoodat de mooie, nuttige .doel
treffende plannen spoedig- werkelijkheid
worden!
EEN GIFT VOOR HET LEIDSCHE
CARILLON.
Onbekende gever schenkt opnieuw 250.
Bij het Cariilon-comité is van een gever
die onbekend werrscht le blijven, een gift
binnengekomen van 250.voor het
carillon van net nieuwe Stadhuis.
Hiermede heeft deze gever zijn reeds het
vorige jaar geschonken bedrag verdubbeld,
zoodat dit thans 500.bedraagt.
Hij heeft daarbij den wensch uitgespro
ken, dat meeroeren zich op dit voorbeeld
gedrongen zullen voelen hun reeds ge
schonken gift te verdubbelen, een wensch
waarbij het Carillon-comité en ook wij
ons van harte aansluiten.
MILITARIA.
Op hun ver/.oek is aar: de reserve luite
nants C. D. Grynsen P M. Sermondt van
6 R.V.A. bij Kon. Besluit van 27 Sept. 1938
met ingang van 1 October 1938 eervol ont
slag uit den militairen uienst verleend.
De dienstplichtigen der landmacht van
de lichting 1923, die hun militaire uitrus
ting moeten inleveren, moeten zich van die
verplichting kwijten op Donderdag a.s.,
tusschen des voormiddags 9 uur en des
namiddags 3 uur, in het gymnastieklokaal
in de Doelenkazerne alhier.
Het eerste gewoon concert der Maat
schappij voor Toonkunst, dat Donderdag
3 November a.s. in de Stadsgehoorzaal
plaats vindt, zal de kennismaking brengen
met een te Leiden nog onbekend sympho-
nie-orkest, t.w. Het Rotterdamsche Phil-
harmonisch Orkest o. 1. v. zijn dirigent
Eduard Flipse, wiens baanbrekend werk
in den strijd tegen den sleur der stan
daard-programma's tot vèr buiten de
landsgrenzen de aandacht heeft getrok
ken.
Ook ditmaal brengt het R. Ph. O. een
belangrijk programma van zelden gespeel
de werken van Debussy (Marche Ecossai-
se), Roussel (Le Festin de l'Araignée), Ra-
vel (Valses nobles et sentimentales),
Franck (Poème Symphonique „Psyché",
een der schconste werken van den mees
ter). terwijl de Fransche paniste Lélia
Gousseau het vierde Pianoconcert van
Saint-Saëns en het Concertir2 voor Piano
en Orkest van Honegger zal spelen.
