STADS Ned. vereeniging Koeltechniek NIEUWS VRIJDAG 21 OCTOBER 1938 DE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 N Abonnementsprijs: voor Leiden 19 cent per week; 2.50 per kwartaal BU onze agenten *0 cent per week; 2.60 per kwartaal. Franco per post 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïlL Zondagsblad 9 cent. Advertentiën: 30 cent per regel. Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 50 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. HOE WORDT HET WEER? FRAAI HERFSTWEER. De Bill seint: Verwachting: Meest matige in het Oosten tijdelijk zwakke Zuid-Oostelijke tot Oos telijke wind, nevelig tot licht of half be wolkt, droog weer, koude nacht, weinig verandering in temperatuur overdag. Hoogste barometerst.: 773.8 te München. Laagste barometerst.: 739.2 te Isafjord. Over Scandinavië ontwikkelde zich een belangrijke rug van hooge drukking, welke nog in beteekenis toeneemt en zich lang zaam Oostwaarts verplaatst. De kern van het Midden-Europeesche hoogedrukgebied trok Noord-Oostwaarts en ligt thans over Zuid-Duitschland. De depressie bij IJsland bewoog zich verder voorwaarts en vulde op. Over het geheele vasteland van West- Europa is het mooi, rustig weer, met kou de nachten en plaatselijke ochtendmist. Alleen in Ierland en het Westen van Schot land is het regenachtig. Het is te verwachten, dat het fraaie herfstweer nog aanhoudt, met matige Oostelijke wind, koude nachten en dezelfde temperatuur overdag. LUCHTTEMPERATUUR. 12.9 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.: Van Vrijdagnamiddag 5.25 uur tot Zaterdagmorgen 6.05 uur. HOOG WATER Te Katwijk aan Zee op Zaterdag 22 Oct. voorm. 1.20 en nam. 1.45 uur. Maan op 5.31 uur Zaterdagochtend. Maan onder 16.14 uur Zaterdagmiddag. DE SPANNING TE JERUSALEM VERMINDERD. JERUSALEM, 21 Oct. (A.N.P.). De span ning te Jerusalem is aanzienlijk vermin derd en het vertrouwen is in belangrijk: mate hersteld, doordat het Britsche gezag weer gevestigd is. Ook elders is het aantal aanslagen aanzienlijk verminderd. De be woners van de oude stad zijn door de sol daten van voedsel voorzien, zieken en ge wonden worden verzorgd en er zijn maat regelen tegen besmettelijke ziekten geno men. Aeademienieuws LEIDEN. Geslaagd: candidaatsexamen Rechten: de heeren W. H. Gallois, Den Haag, W. de Boer, Sant poort, H. J. Kreulen, Hillegersberg, W. van Ulsen, Delft, J. J. Brobbel, Dordrecht; doctoraal-examen Geneeskunde: de heer E. A. Penrhyn Lowe, Den Haag; artsexamen eerste gedeelte: de heer P. Brouwer, Maassluis. Bevorderd tot arts: de heeren F. J. M. Aonio, Breda; J. P. van Omme, Warnsveld; C. J. M. Beukers, Schiedam; T. D. Stahlie, Den Haag. Burgerlijke Stand LEIDEN. Geboren: Margaretha Hermina d. van J. C. Paauw en N. Thonies Johannes Albert us, z van J. Hollebeek en A. v. Weizen Roelof Gerard z van R. M. Ben- nema en J. A. Fazekas. Overleden: J. Overduijn, vr., 78 jaar A. v. d. Berg, hsvr. van: J. Bravenboer, 76 jaar. Ondertrouwd: O. Janssen, jm. 36 jaar en M. Schuil, jd. 27 jaar. voor Prof. M. de Haas uit Delft tot eerelid benoemd Mededeelingen van prof. Keesom over de helium- onderzoekingen Onder voorzitterschap van prof. dr. W. H. Keesom werd hedenmorgen in het Ka- merlingh Onnes Laboratorium aan de Nieuwsteeg alhier de 54ste algemeene vergadering der Ned. Ver. voor Koeltech niek gehouden. Prof. de Haas tot eerelid benoemd. Bij de mededeelingen van het bestuur nam de voorzitter het woord om een spe ciaal woord te richten tot zijn collega, prof. di. M. de Haas, die het vorig jaar aftrad als algemeen voorzitter der vereeniging. Uit de notulen der eerste bestuursverga dering van het bestuur der vereeniging bleek spr., dat prof. de Haas toen reeds, op 23 Januari 1909, als bestuurslid tegenwoor dig was. Van alle nadien gehouden be stuursvergaderingen tot en met de laatste, die op 14 dezer te Leiden werd gehouden in totaal 6o vergaderingen was prof. de Haas slechts drie maal, en wel wegens ziekte, afwezig. Spr. memoreert voorts, hoe uit de notu len van de eerste bestuursvergadering tevens bleek, dat prof. de Haas zich toen bereid verklaarde een rapport samen te stellenover het onderwijs in de koel techniek. Wie dit verneemt, zal zich wel licht niet verwonderen, dat hij nu ziet, hoe prof. de Haas zijn schouders gezet heeft onder de actie om de zoo belangrijke quaes- tie van het onderwijs in koeltechnische rich ting tot een voor -de Ver. waardevol resul taat te brengen Verder memoreert spr., dat onder voor zitterschap van prof. de Haas de volgende belangrijke zaken aan de orde zijn geweest: 1. de belangrijke aangelegenheid van het merken (stempelen) van Koelhuiseieren, met alle onderhandelingen, welke met re- geeringsinstanties over dat onderwerp zijn moeten worden gevoerd; 2. het initiatief en de uitvoering van de plannen tot het oprichten van „groepen" in de Vereen.; 3. het opmaken van statistieken over de koelhuisruimte in Nederland; 4. het contact met diverse belangrijke lichamen, als de Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek, Na tuurkundige Raad, e.a. Vervolgens wees spr. er op hoe prof. de Haas de vereeniging op belangrijke wijze naar buiten, en in het bijzonder ook in het buitenland, vertegenwoordigd hoeft, me nigmaal als regeeringsvertegenwoordiger. Verder releveerde spr. de groote verdien sten, die prof. de Haas zich verworven heeft bij de leiding van de viering van hfet 25-jarig jubileum der vereeniging zelve, benevens bovendien dooi de leiding van al het werk ten behoeve van het zoo belang rijke en luisterrijk geslaagde 7e Internatio nale Koude-Congres, waarvan hij de voor zitter was. Het bestuur, aldus vervolgt spr., ditmaal zonder u, heeft alles overwogen en heeft gemeend volkomen in den geest van de vereeniging te handelen, door aan de leden, ook hierbij zijt gij uitgezonderd gewor den, het voorstel te doen u tot eerelid te benoemen. Het bestuur had zich van de meening van de vereeniging in dezen reeds vergewist, maar om formeel aan alle eischen te vol doen, bracht spr. dit voorstel thans in de algemeene vergadering ter tafel. Op de vraag, of spr. kon aannemen, dat het voor stel: prof. dr. Mare de Haas te benoemen tot eerelid der vereeniging, kon worden goedgekeurd, betuigde de vergadering una niem en bij acclamatie haar instemming. Hierop verklaarde spr prof de Haas tot eerelid der vereeniging, opdat daaruit, zoo lang deze vereeniging zal blijven bestaan, zal blijken hoeveel waardeering men heeft voor al hetgeen hij voor de vereeniging heeft gedaan. Spr. bood hierop prol. de Haas de be treffende oorkonde aan. Dankwoord prof. de Haas. Prof. M. de Haas zeide zeer verrast te zijn door dit besulit. Bovenal echter was hij verrast door de wijze waarop de voorz. heeft kunnen uitstippelen wat spr. als voorz. gedaan had. Het past niet met den voorz. op het oogenblik van meening te verschillen. Anders zou hij kunnen zeg gen, dat prof, Keesom spr.'s goede hoeda nigheden door een vergrootglas en zijn fou ten over het hoofd heeft gezien. Niettemin dankte spr. hartelijk èn den voorzitter èn de vergadering. Vijf jaren koeltechniek. Naar aanleiding van het feit. dat het thans dertig jaar geleden was, dat de ver- eeniging werd opgericht, hield prof. Keesom vervolgens een herdenkingsrede. De oprichting geschiedde in een verga dering, gehouden ten huize van prof. Ka- merlingh Onnes. Daaraan was voorafgegaan een bijeenkomst van leden van het Neder- landsche comité voor het 1ste Internatio nale Koude-Congres. Spr. memoreert vervolgens, dat de ver. werd opgericht door 18 leden en dat in het eerste bestuur gekozen werden ir. Koop man als secretaris-penningmeester en prof. dr. de Haas als lid. Daarna geeft spr. een overzicht van de laatste vijf jaren, daarbij aansluitend aan de herdenkingsrede van den toenmaligen lsten voorzitter, getiteld: „25 jaren Koelvereeni- ging". Een herinnering aan die vergade ring vormt voor velen een hoogtepunt in het leven der vereeniging, mede wegens de hulde, welke toen gebracht werd aan prof. de Haas en ir. Koopman, voor alles wat zij in de voorafgaande jaren voor de vereeni ging hadden gedaan. Terugziende op het werk, dat de ver. in de afgeloopen vijf jaren heeft verricht, zegt spr. twee punten te zien, welke in het bijzonder naar voren komen. Het eerste, dat verreweg de meeste werk kracht van de ver. heeft gevergd, is ge weest de organisatie van het 7de Interna tionale Koude-Congres. Spr weet door deze uitspraak een informaliteit te begaan. Immers, nadat de vereeniging het voor bereidende werk had gedaan, is het eigen lijke werk voor dit Congres verricht door het autonome Congresbestuur en daarvan wel speciaal door het driemanschap De Haas, Koopman, van Oyen, aan wie spr. daarom gaarne nogmaals den hartgrondi- gen dank der ver. bracht. Spr. waagde het ei intusschen op een deel van de ver dienste van dit zoo bij uitstek geslaagde Congres te schrijven op het credit der Ver eeniging voor Koeltechniek, al zou het ai- leen maar zijn omdat de ver. dat bestuur heeft aangewezen, maar meer special] toch, omdat het onze mannen en vrouwen waren, leden en niet-leden, die ertoe heb ben medegewerkt deze belangrijke gebeur tenis tot een zoo volledig succes te bren gen. Wat het tweede punt betreft, hiervoor staat de véreeniging nog aan het begin harer werkzaamheid. Spr. doelt hier op de actie, die de /ereeniging is begonnen tot het bevorderen van het onderwijs in koel technische richting hier te lande. De ver. mag zich gelukkig achten prof. de Haas bereid te hebben gevonden de leiding van deze werkzaamheid op zich te nemen, welke van zoo eminent belang voor de geheele Nederlandsche Koeltechniek kan worden. Een werkzaamheid tevens, welke zeer om vangrijk van aard belooft te worden. Was bet punt van uitgang de vraag op welke wijze a.s. ingenieurs meer kennis zou kun nen worden bijgebracht van de problemen, die zich in de koeltechiniek voordoen, mits gaders van de methoden, die tot oplossing van die problemen worde: aangewend, het is reeds duidelijk geworden, dat het ge bied, hetwelk de daartoe ingestelde com missie in haar studie neeft te betrekken, een veel wijderen omvang heeft. Beschouwd zal moeten worden, hoe veterinairen, land bouwingenieurs en biologen zich de kennis zullen kunnen eigen maken, noodig bij het dienen van de Koelindustrie, in het bijzon der wat betreft de conserveering van aan bederf onderhevige levensmiddelen. Aan dacht zal geschonken moeten worden aan de opleiding van middelbare technici, van machinisten en van degenen, die aan deze categorieën het noodige speciale onderwijs zullen hebben te géven. Een programma voor nog vele jaren. Spr. hoopt van harte, dat de feestredenaar over vijf jaar met vol doening zal kunnen gewagen van hetgeen mede op aansporing der ver. zal zijn tot stand gebracht. Een quaestie, welke de vereeniging heeft bezig gehouden is die, welke methode van beveiliging van ijscellen tegen corrosie, het verzinken of verlooden, de meest doel matige is. Ook heeft de ver. medegewerkt aan een enquête, ingesteld door het Cen- tiaal Bureau voor de Statistiek, inzake ge gevens betreffende de in ons land beschik bare koelhuisruimte. De in 1932 in de vereeniging gestichte groep Koelhuisdirecties zet haar werkzaam heid onder de bekwame leiding van den 2d en voorzitter geregeld voort. Na deze voornaamste punten van werk zaamheid memoreert spr, nog andere en hoopte daarmede een overtuigend beeld te hebben gegeven van de voortdurende levende werkzaamheid en het krachtig leven der vereeniging. Prof. Keesom over de onder zoekingen van vloeibaar en vast helium. Daarna houdt de voorzitter, prof. dr. W. H Keesom een voordracht over: „Recente onderzoekingen over vloeibaar en vast helium". Spr. herinnert aan de uitkomsten, die het onderzoek van de soortgelijke warmte van vloeibaar helium heeft opgeleverd, n.l. een curve, die den vorm van de Grieksche letter Lambda heeft, zoodat de soortgelijke warmte bij naderen tot een bepaalde tem peratuur zeer sterk oploopt, om na het overschrijden van die temperatuur weer tot normale waarden terug te vallen. Die be paalde temperatuur (2.19 gr. K als het he lium zich bevindt onder den druk van zijn verzadigden damp) wordt genoemd het lambda-punt. De eigenschappen van het vloeibare helium boven en beneden het lambdapunt zijn zeer verschillend, men sipreekt van helium I boven het lambda punt, van helium II beneden het lambda punt. Spreker releveert daarna de uitkomsten van het onderzoek, hetwelk hij in samen werking met dr. Taconis heeft verricht be treffende de structuur van vloeibaar en ook van vast helium. Met dr. MacWood is de inwendige wrij ving onderzocht, waarbij bleek, dat vloei baar helium II zich door een kleine waarde van de inwendige wrijving onderscheidt. Met mej. Dr. Keesom en den heer Saris is de warmtegeleiding van vloeibaar helium onderzocht. In dit opzicht gedraagt helium 1/ zich uitzonderlijk. In verschillende om standigheden is de coëfficiënt van warmte- geleiding zeer verschillend. Waarden, die de warmtegeleiding van koper een duizend maal overtreffen, zijn geconstateerd. Vloei baar helium II is verreweg de beste warmte geleider, die we kennen. Engelsche geleerden constateerden het eerst, dat bij de warmtegeleiding een neveneffect optreedt, n.l. een drukverschil in de richitng van den warmtestroom. Dit effect leidt tot een interessante demonstra- tieproef, n.l. hel laten opspuiten van een fonteintje van vloeibaar helium tengevolge van de bestraling met een lamp. Spreker eindigde met deze proef te too- nen. Deze interessante inleiding, welke met groote belangstelling door de talrijke aan wezigen gevolgd werd. diende mede ter in leiding van het in den namiddag gehouden bezoek aan het Kamerlingh Onnes-Labora- torium, dat van 24 -werd gehouden. Tevoren hadden de deelnemers zich aan een gemeenschappelijke lunch vereenigd in café restaurant „In den Vergulden Turk". Dè Leidsche Hortus in een nieuw kleed Het nieuwe kassencomplex in gebruik gesteld Hedenmiddag heeft in tegenwoordigheid van verschillende genoodigde autoriteiten de officieele heropening van den Leidschen Hortus Botanicus en de ingebruikname van het nieuwe kassencomplex in den Botani- schen tuin plaats gehad. Onder de aanwezigen merkten we o.m. op den Directeur-Generaal van den Ar beid, den Directeur-Generaal van het De partement van Onderwijs, Kunsten en We tenschappen, curatoren van de Leidsche universiteit, het bestuur van den Academi- schen Senaat, verschillende hoogleeraren, enz. Alvorens prof. Baas Becking, directeur van den Hortus Botanicus, deze officieele heropening met een rede inleidde, werd ïii de tropische waterkas als sluitstuk een ge denkplaat aangebracht door de dochterè van den hoogleeraar-directeur en van den hortulanus, den heer J. Veendorp. Prof, dr. L. G. M. Baas Becking wees er vervolgens in een korte toespraak op, dat de mensch zoozeer van planten afhan kelijk is, dat wij gedwongen zijn kennis te nemen van de plantaardige levensver schijnselen. De studie van dit plantenleven kan niet geschieden dan door studie om haar zelfs wille. Die zuivere studie kan weer niet geschieden zonder dat men hier aan vreugde heeft. Aan den grond van de wetenschappelijke studie ligt schoonheids besef en zoo sluit zich de kring. Want de leek ziet de planten aan en verwacht ethi sche emotie. Wil men stichten een tehuis voor planten, dan zal men met al deze ele menten rekening moeten houden. Thans nadert dit huis zijn voltooiing. Aan de noordzijde zijn we begonnen, aan de zuidzijde verzocht spr. de dames Baas Becking en Veendorp thans het sluitstuk te willen aanbrengen. REDE PROF. BAAS BECKING. In een na deze plechtigheid géhouden bijeenkomst heeft prof. dr. L. G. M. Baas Becking een rede gehouden, waarin hij er op wees, dat Suringar, gesteund door Witte, den ouden academischen tuin heeft groot gemaakt en dat diens opvolger en spreker's voorganger, Janse, een der eerste moderne botanische instituten heeft nage laten, dat nog als een zeer bruikbaar labo ratorium zou kunnen worden aangemerkt, als het aantal studenten twintig procent kleiner ware. De tuin had echter zijn beteekenis voor onderzoek en onderwijs verloren: in de eerste plaats door den vervallen toestand der kassen, maar ook door het feit, dat steeds getracht is het sortiment te ver- grooten, waardoor een bijna ondoordring baar oerwoud was ontstaan tusschen Witte Singel en Binnenvestgracht. Uitvoerig schetste spr. de bezwaren van dezen toestand en het gevoel van vreugde en verwachting, waarmede de toezegging van curatoren werd ontvangen om aan dien toestand een einde te maken. Spr. gewaagde vervolgens van de onder handelingen en besprekingen met de ver schillende departementen en diensten en schetste de phasen van den bouw, onder het dagelijksche toezicht van den opzichter der Rijksgebouwen, den heer J. P. van Nes, dien prof. Baas Becking als aandenken een pijp aanbood van een in den Hortus opge graven pijpekop, van een steel voorzien door leden van den staf van den academi schen tuin. Voor de tweede maal werd deze eerepijp, de eenige decoratie, welke de Hortus kan toekennen, uitgereikt. Prof. Baas Becking gaf vervolgens een korte beschrijving van de nieuwe kassen en den nieuwen tuinaanleg, welke nog niet geheel zijn voltooid. Dat thans de officieele ingebruikneming plaats vindt, is tweeledig egoïstisch. Wanneer het werk gereed zal zijn, zal spr. waarschijnlijk in het büiten- AGENDA LEIDEN. Vrijdag. „St. Christoffel", ledenvergadering „De Harmonie", 8.30 uur. Vrijdag: „St. Raphaël", Bondsgebouw, 8 uur. Dinsdag. Ver. „Katholiek Leiden", R.K. Wintel-program, gezelschap- Jan Musch, Stadsgehoorzaal, 8.15 uur. Bal na. De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apotheken te Leiden wordt van Z a t e r- d a g 15 tot en met V r ij d a g 21 Oct. a.s. waargenomen door de apotheken D. J. van Driesum, Mare 110, Tel. 406 en E. B. de Metz, Kamerl. Onneslaan 28, tel. 3553. Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, tel 274. land vertoeven prof. Baas Becking gaat n.l. naar Indië en het winterseizoen zal dan zoover zijn gevorderd, dat een feest in den Hortus misplaatst zou zijn. Spr. wilde tenslotte herdenken het begin van dezen tuin, een der oudste academische instellin gen en Charles de l'Ecluse, den man, die zoo daadwerkelijk aan de inrichting daar van heeft medegeholpen. Dit werk, deze kassen, zijn saamgevlochten ter eere van Clusius. Saamgevlochten van het ijzer in zijn betonnen geraamte. Moge dit vlecht werk even hecht blijken als de wetenschap, die het zal hebben te dienen. Andere sprekers. Hierna voerde het woord de voorzitter der Hortus-Stichting, de heer van Dijk, die o.m. mededeelde, dat het gedenkboek ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van den Hortus is gereed gekomen. Spr. bracht dank aan allen, die aan deze uitgave hebben medegewerkt. De president-curator der Universiteit, mr A. van de Sande Bakhuysen, de rectoi*- magnificus, prof. dr. P. C. Flu, en de de caan der faculteit van de wis- en natuur kunde, prof. dr. W. J. de Haas, hebben hierna gelukwenschen aangeboden, waarbij zij o.m. prof. Baas Becking hebben gehul digd voor zijn krachtig initiatief en zijn werk in het belang van den Leidschen Academischen plantentuin. HET NIEUWE KASSENCOMPLEX. De bouw van het nieuwe kassencomplex werd in 1937 mogelijk door een bijdrage van 130.000 uit het Werkfonds. De ver nieuwing was noodig daar de uit 1856 en 1887 dateerende kassen geheel waren ver ouderd en bouwvallig waren geworden. Sommige kassen waren daarenboven te laag om er de planten tot volledige ontwik keling te laten komen. Andere kassen daarentegen waren weer zoo hoog, dat zij des winters niet warm waren te stoken. De bouw van het nieuwe kassencomplex heeft dan ook naast de practische econo mische voordeelen, omdat nu met één ver warmingsinstallatie zal kunnen worden volstaan. De kasoppervlakte is verder vergroot tot ruim 1400 M2., waardoor een vergrooting van het sortiment mogelijk is geworden, hetgeen niet overbodig was, omdat in een der oude kassen b.v. niet minder dan drie honderd orchideeën bijeen op elkaar ston den. De moeilijkheden bij de plannen was plaatsruimte te vinden voor een kassen complex ter groote van 60 bij 30 meter. Die moeilijkheid is opgelost door de nieu we kassen te bouwen in een U-vorm te genover den hoogsten boom van den Hor tus, de Japansche Ginko biloba, gekocht in 1785 en vermoedelijk de oudste der buiten Japan voorkomende exemplaren. In den linkervleugel van het complex zijn ondergebracht twee kassen voor vet- planten, vier kweekkassen en op een hoo- ger plan de kas voor de Victoria Regia, met daaronder in het sousterrain zes klei ne laboratoria en nog proefkassen. In de kas der Victoria Regia zijn ook andere wa terplanten en tropische kleimplanten on dergebracht. In den linkervleugel bevindt zich ook een reservoir met een inhoud van 400 liter, van waaruit alle kassen van regenwater worden voorzien. De rechtervleugel wordt in beslaggeno men door de kassen voort economische planten, cactaeën en voor koude en ge matigde gewassen. Er zijn voorts broeibak ken met een oppervlakte van ongeveer 90 M2. In het middengedeelte bevinden zich twee subtropische en drie tropische kas sen, waarbij zich naar den rechtervleugel aansluit een tropische vollegrondskas van 15 bij 15 M. Bij den bouw van dit nieuwe kassencom plex alle oude kassen zijn gesloopt, uit gezonderd de Orangerie en een kleinere kas, dateerend uit de 18e eeuw sluit aan een gewijzigde tuinaanleg van den Hortus, welke echter nog niet geheel is voltooid. Ook het nieuwe kassencomplex is trouwens nog niet geheel gereed. De breedte der paden van den plantentuin is verkleind; de tuin van het vroegere Ethno- grafische Museum is bij den Hortus ge voegd. Van de verdere veranderingen noemen we tenslotte het voor de Orange rie gelegen plein met een rosarium, waarin een ten geschenke ontvangen zonnewijzer het middenstuk vormt. VAN WIE IS DAT? Op 2 October kwam in de Gortestraat plotseling een hoeveelheid van 20 rollen stucadoorsgaas, z.g. steengaas „uit de lucht gevallen". Waar het vandaan kwam wist niemand en het gevalletje heeft er eenige weken gelegen. Thans is hiervan aangifte gedaan bij o.e politie en zij verzocht ons de vraag te herhalen: wie is de eigenaar var dit gaas? Inlichtingen kan men verstro" ken aan l et politiebureau.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 2