Storm over Japan
Kanton gevallen.
VRIJDAG 21 OCTOBER 1938 30ste Jaargang No. 9164
9e- £eid6cli£0oii/^<mt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 2»r,tZ7w'!
Gezond gemeentelijk
beheer
Gistermiddag heeft mr. P. J. Oud, oud-
minister van Financiën, die met ingang van
15 October benoemd is tot burgemeester
van Rotterdam, het voorzitterschap van den
gemeenteraad aanvaard in een daartoe spe
ciaal belegde vergadering.
De nieuwe burgemeester heeft bij deze
gelegenheid een rede gehouden, waarin hij
enkele gedacnten tot uitdrukking bracht,
waarop wij hier gaarne bijzonder de aan
dacht 'willen richten.
Na dank gebracht te hebben aan de Ko
ningin en aan de raadslieden der Kroon
voor zijn benoeming, heeft de heer Oud
zijn hartelijke erkenteijlkheid uitgesproken
voor de vriendelijke woorden, waarmede
de heer De Zeeuw hem heeft welkom ge-
heeten en voor de welwillendheid, waar
mede Rotterdam hem tegemoet treedt. Aan
deze woorden van dank wilde hij onmid
dellijk verbinden een woord ter nagedach
tenis van den man, die vóór hem het Bur
gemeestersambt heeft oekleed.
Hierna zette spr. met een enkel woord
uiteen, hoe hij het burgemeestersambt ziet.
De gemeentelijke zelfstandigheid heeft
spr. altijd gezien als een der essentieele
grondslagen van ons staatsbestel.
Samenwerking van Rijk en gemeente zal
echter zijn geboden. Spr. heeft dit in een
vorige periode, toen hij aeel uitmaakte van
het landsbestuur, ook nooit anders gezien.
Van een tegenstelling tusschen het Rijk en
de gemeenten heeft hij nooit willen weten.
Spr. weet zeer goed dat er omstandig-*'
heden kunnen zijn waarin het belangen
geldt van zoo groote beteexenis, dat daar
voor de eisch van het onmiddellijk sluitend
budget op den achtergrond moet worden
gedrongen. Hij heeft er echter altijd voor
gewaarschuwd, de woorden' „een sluitend
budget is niet de hoogste wijsheid" zoo uit
te leggen alsof zij beteek enden, dat een slui
tend budget eigenlijk heelemaal geen wijs
heid" is, en het financiëele huishouden er
iniet zoo erg op aan komt.
Gemeentelijke autonomie in het kader
van samenwerking tusschen Rijk en ge
meenten. Er moet zijn gemeentelijke auto
nomie, maar niet zóó opgevat, dat er niet
is samenwerking tusschen de gemeenten en
hoogere instanties (Provincie èn Rijk). Er
moet zijn samenwerking tusschen hoogere
instanties en gemeenten, maar niet zóó, dat
de autonomie der gemeenten daardoor
no odeloos in het gedrang komt.
En dat laatste gebeurt, helaas, nog al 'ns.
Wij willen hier terloops een voorbeeld
noemen: het ingrijpen van Ged. Staten in
de samenstelling van gemeente-begrootin-
gen in kleinigheden, waarvan het wel
en wee der gemeente zeker niet afhanke
lijk is, is ten eenenmale verkeerd.
Ook wat burgemeester Oud zeide over
sluitende begrootingen, vormt, goed toe
gepast, een gezonde basis -voor de finan-
cieele politiek van een gemeente evenzeer
als van een provincie en van het Rijk;
Het ernstig en krachtig streven naar een
sluitende begrooting getuigt van w ij s be
leid, maar.... er kunnen omstandig
heden zijn, die de eisch van het „onmid
dellijk sluitend budget" op den achtergrond
stellen. Niet onder alle omstandigheden
is een onmiddellijk sluitend budget de
hoogste wijsheid.
Mr. Oud heeft voorzichtig en juist ge
formuleerd eenige waarheden, die een
basis zijn voor gezond gemeentelijk beheer.
Het Centrale Vliegveld
ROTTERDAM KAN ZICH DESNOODS
MET LEIDERDORP VEREENIGEN
Het Rotterdamsche Vliegveld-Comité
deelt mede, dat bij zijn werkzaamheden is
gebleken, dat, afschoon in het algemeen aan
een internationaal vliegveld in de onmid
dellijke nabijheid van Rotterdam de voor
keur wordt gegeven, toch grootere bevol
kingsgroepen dan aanvankelijk werd aan
genomen zich kunnen vereenigen met den
aanleg van een centraal gelegen vliegveld
voor het westelijke gedeelte van Nederland.
Concentratie van het internationale lucht-
vaartverkeer op het excentrisch gelegen
vliegveld Schiphol wordt unaniem nimmer
a"-->-"->nrrlbaar geacht.
KERKVERVOLGING
IN
OOSTENRIJK
Nieuwe verwikkelingen
in Salzburg
Na de rede van Bürckel is de toestand
van de Kerk beduidend slechter geworden.
Dit is vooral gebleken op het gebied van
het godsdienstonderricht. Onmiddellijk na
de rede van Bürckel heeft de landsschool-
raad een „gewichtige verklaring aan de
ouders" opgesteld. Hierin worden de
ouders op ondubbelzinnige wijze aange
spoord om de kinderen verwijderd te hou
den van het godsdienstonderricht. De pa
rochiegeestelijken en missiepredikers heb
ben de ouders in de laatste weken op hun
plichten gewezen. Maar volgens de lands-
schoolraad zijn zij zoo opgetreden, alsof de
Kerk het alleenrecht op de godsdienst ge
pacht had. Daartegenover heeft het Natio-
naal-Socialisme bewezen, „dat het zonder
kerkelijke hulp in staat is, om de jeugd
moreel en godsdienstig op te voeden". Aan
de ouders wordt verklaard, dat het afmel
den van het godsdienstonderricht in het
geheel niet gelijk staat met het vaarwel
zeggen van den godsdienst!
„Wie een belijdenis aflegt voor den Füh-
rer en voor zijn werk, belijdt tegelijk het
volk als een schepping Gods. En daarin is
een dieper geloof gelegen dan in vernede
rende pogingen van de christelijke standen
staat, om met middeleeuwsche methodes
het Duitsche volk in twee kampen te ver-
deelen".
In de oproep wordt medegedeeld, dat met
betrekking tot de school de consequenties
uit de houding van de Kerk zullen getrok
ken worden. Het verwezenlijken van deze
dreiging laat niet op zich wachten. Twee
dagen later werd door de Landsschoolraad
van Salzburg verordend, dat het kerke
lijk toezicht door den Aartsbisschop op het
confessioneele onderwijs onmiddellijk
moest worden opgeheven. Ook het gods
dienstonderricht zelf is voortaan geheel
van den staat afhankelijk. De door de Kerk
vereischte kanonieke zending van den
godsdienstleeraar bestaat niet meer voor
de nationaal-socialistische overheden.
Deze maatregel is, volgens de Kipa, het
gevolg van een openlijke vijandschap te
genover mgr. Waitz, de aartsbisschop van
Salzburg. In de reeds aangehaalde veror
dening staat o.m., dat volgens opgedane er
varingen niet meer gegarandeerd worden,
dat de aartsbisschop van Salzburg bij de
visitatie van het onderwijs werkzaam zal
zijn op een wijze, die met de nationaal-so
cialistische beginselen overeenkomt. Mgr.
Waitz wordt als nationaal onbetrouwbaar
uit de school verdrongen. In verschillende
variaties hoort men in Salzburg de melo
die van Bürckel „Heer Waitz en de Tsje
chen".
Zoo wordt de Rome-reis van Mgr. Waitz
uitgelegd als een poging om in het buiten
land een hetzecampagne te voeren tegen
de vrede, en om de vijanden van Duitsch-
land tot den oorlog aan te zetten. De pole
mieken in de bladen gaan zelfs zoover, dat
tot dé „volksbewuste" Duitsche priesters
gezegd wordt:
„Gij verdient een anderen bisschop dan
deze "heer Sigismund Waitz, die te oud is
om de nieuwe tijd te begrijpen en nog niet
oud genoeg, om te zwijgen".
Wij verwijzen verder naar het tweede
blad voor de feitelijke mededeelingen over
de ergerlijke en schandelijke Kerkvervol
ging in Duitschland.
MEER DAN 200 DOODEN.
Groote schade te Tokio en Yokohama.
Een taifoen van matige kracht heeft zich
van de Bonineilanden een weg naar het
Noorden gebaand en gisterochtend Tokio
bereikt. Het tramverkeer werd ontwricht,
scholen werden gesloten, de telefonische
verbindingen werden verbroken, terwijl de
benedenverdiepingen van 10.000 huizen on
der water staan.
Nader wordt uit Tokio gemeld:
De taifoen heeft in de prefectuur Ka-
gosjima groote schade aangericht. Meer
dan 200 personen zijn om het leven geko
men; 600 menschen zijn gewond en vele
worden vermist. Er zijn verder 30.000 dak-
loozen. Meer dan 2000 huizen zijn vernield.
Te Tokio zijn verscheidene huizen inge
stort en duizenden boomen ontworteld.
Ook te Yokohama is groote schade aange
richt. De schepen varen niet uit. Zeven
passagiersschepen, waaronder de 11.000
ton metende „Antenor", zijn over tijd. Het
stoomschip „Jamaboeki Maroe", dat 5000
ton groot is, is tegen een golfbreker geva
ren.
DE JAPANNEEZEN BINNEN
GERUKT.
HONGKONG, 21 October. (N. A. P.)
Gemeld wordt, dat de Japansche voor
hoede Vrijdag te 14.30 uur Kanton is
binnengerukt.
LONDEN, 21 Oct. (A.N.P.) Kringen te
Londen, die goed op de hoogte zijn van den
toestand in het Verre Oosten, vreezen, dat
de inneming van Kanton door Japansche
troepen de kwestie van den spoorweg tus
schen Kanton en Kauloën, welke feitelijk
Britsch bezit is, tusschen Groot-Brittannië
en Japan aan de orde zal stellen.
Kanton was sinds den Engelsch-Chinee-
schen oorlog van 1856 nooit door een bui-
tenlandsche mogendheid bezet.
Buitenlandsche kringen hebben evenwel
steeds staande gehouden, dat Japan Kan
ton en Hankau zal moeten innemen, wil
Japan hopen op een overwinning; dat Kan
ton niet alleen de voornaamste plaats van
aankomst is van uit het buitenland afkom-
stge munitie, doch de eenige belangrijke
haven is, welke China voor den uit- en in
voer is overgebleven. Het overgroote deel
der China gelaten douane-inkomsten wordt
te Kanton ontvangen.
Bovendien heeft Kanton veel beteekenis
als plaats, waar het nationalisme in China
zijn bakermat heeft.
Buitenlandsche militaire kringen zijn
verbaasd over de snelheid, waarmede de
UE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Toen Chamberlain uit Mün-
chen terugkeerde, bracht hij een gemeen
schappelijk geteekende verklaring mede
naar huis, waarin de regeeringen van Lon
den en Berlijn verzekerden, dat zij tegen
elkander geen geweld zouden gebruiken.
Desondanks vond Engeland het toch maar
veiliger om zijn bewapening wat op te voe
ren. Hitier heeft zijn misnoegen daarover
uitgesproken. Hij zeide, dat hij Chamber-
Iain wel een goeden kerel vond, maar dat
hij ieder oogenblik kon worden opgevolgd
door iemand als Duff Cooper en Churchill.
Sir Samuel Hoare, de Britsche minister
van binnenlandsche zaken, heeft gisteren
daarop geantwoord. Hij heeft het balletje,
cat Hitler naar Londen gekaatst had, heel
handig naar Berlijn teruggekaatst.
Zoo verklaarde hij, ook wel te gelooven
in de vredelievende gezindheid van Hitier,
maar als Hitier nu eens door een ander
wordt opgevolgd, wat dan? Daarom is het
zaak, dat Engeland krachtig is. Hij zeide,
dat Engeland steeds bereid was tot den
vrede, maar ook ieder uur gereed moest
zijn ter verdediging.
BOEKAREST: Het schijnt, dat de be
sprekingen, welke de Poolsche minister
Beck met koning Carol van Roemenië
heeft gevoerd, niet zoo vlot verloopen zijn.
De Fransche „Excelsior" schrijft:
„Men moet de mogelijkheid niet uitslui
ten, dat Roemenië een ze1-^ trouwen
Japanneezen oprukken, doch gezegd moet
worden, dat het land bij de Biasbaai vlak
is. Verder landinwaarts echter zijn twee
goede heuvellinies en een uitgebreid net
van waterwegen, dat zich ten Oosten van
Kanton bevindt, vormen natuurlijke verde
digingsstellingen.
De eenige conclusie is, dat het het beste
schijnt de Zuidelijke troepen terug te trek
ken voor de verdediging van Hankau, dat
geen geschikte verdedigingswerken heeft.
Reuter meldt uit Honkong, dat Tsjang-
Kai-Sjek uit Hankau naar Tsjangsja, op
190 mijlen ten Z.W. van Hankau, is ver
trokken. Aan deze mededeeling, welke van
betrouwbare zijde is ontvangen, wordt toe
gevoegd, dat mevrouw Tsjang Kai Sjek
naar Tsjoeng King, de nieuwe hoofdstad
van Tsjetsjoean, is vertrokken.
Terugtocht van Chineesche troepen.
In een te Tokio uitgegeven communiqué
van het hoofdkwartier van het leger wordt
beweerd, dat de Chineesche strijdkrachten,
die Hankau moesten verdedigen, op alle
fronten terugtrekken. Het schijnt, aldus
het communiqué, dat de troepen uit Mats-
sjeng, Soengfau en Hokosjen, steden, wel
ke gelegen zijn in de Chineesche verdedi
gingslinie in de provincie Hoepei, op on
geveer 50 mijlen ten N. O. van Hankau,
op Hankau terugtrekken.
VERTREK VAN TSJANG-KAI-SJEK UIT
HANKAU ZOU AANSTAANDE ZIJN.
SJANGHAI, 21 Oct. (A. N. P.). Reuter
verneemt uit betrouwbare bron, dat het
vertrek van Tsjang-Kai-Sjek uit Hankau,
van oogenblik tot oogenblik verwacht kan
worden.
heeft getoond ten aanzien van een loodlijn
Warschau—-BoedapestBoekarest, die
Duitschland van Rusland zou scheiden. Het
is een feit, dat de Poolsche politiek, mee-
doogenloos jegens Tsjecho-Slowakije, fijn
gevoelig ten aanzien van Hongarije en
dubbelzinnig tegenover de spil Berlijn
Rome, de FranschBritsche politiek tijdens
de crisis min of meer uit het veld geslagen
heeft. Deze politiek zal er wel toe bijge
dragen hebben, dat Tsjecho-Slowakije,
toen het zich met algeheele verdeeling be
dreigd zag, besloot zich meer onder de be
scherming en de voogdij van Duitschland
te stellen."
De „Petit Parisien" zegt: „Polen en Roe
menië zijn bondgenooten, maar zelfs on
der bondgenooten heeft de edelmoedig
heid grenzen en Carol kon er niet in toe
stemmen, dat de veiligheid van zijn land
bedreigd zou worden om Hongarije en Po
len een gemeenschappelijke grens te geven.
Carol is tot dat verstandig standpunt geko
men in volkomen overeenstemming met
Zuid-Slayië, dat zich eveneens verzet te
gen een onwettige uitbreiding van Honga
rije. De vraag rijst, hoe deze vreemde
twist, veroorzaakt door Polen met onbe
kende bedoelingen, zal eindigen."
KANTON: Eergisteren schreven wij op
deze plaats, dat de Japansche opmarsch
naar Kanton in Zuid-China opmerkelijk
vlot verliep. Thans kan worden medege
deeld, dat Kanton reeds bereikt is en door
de Japanners bezet. De verdediging der
Chineezen is derhalve wel heel erg zwak
geweest.
DII nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bulteniand
Hoare pleit voor een krachtig bewapend
Engeland, steeds bereid tot den vrede, maar
ook gereed tot verdediging. (2de blad).
De reorganisatie van Tsjecho-Slowakije.
(2de blad).
De stelselmatige nazi-stormloop tegen de
Katholieke Kerk. (2de blad).
Spionnage-complot in Frankrijk. (2de
blad).
De zuivering van Jerusalem. (2de blad).
Storm over Japan. Twee honderd doo-
den. (1ste blad).
Kanton in handen der Japanners geval
len. (1ste blad).
Binnenland
Nog steeds geen opheldering inzake den
moord op Greta Groen. (1ste blad).
Belasting op motorrijtuigen. (2de blad).
Lelden
De nieuwe kassen van den Leidschen
Hortus in gebruik gesteld. (1ste blad).
Prof. M. de Haas benoemd tot eerelid der
Ned. Ver. voor Koeltechniek. (1ste blad).
121.
RADIOBOODSCHAP MGR. COSTANTINI.
De radioboodschap welke Z. Exc. mgr.
Celso Costantini, secretaris van de „Pro
paganda Fide" en voorzitter van het „Pau
selijk Genootschap tot Voortplanting des
Geloofs", Zaterdagavond over den Missie-
Zondag zal geven, zal in Nederlandsche ver
taling te beluisteren zijn om 18.35 uur Ne
derlandsche tijd op golflengte 49.75 M.
(K.C. 6.030) Vaticaansche Zender.
De K.R.O. zal deze boodschap Zondag om
14.45 uur heruitzenden.
DUITSCHLANDS OPENBARE SCHULD.
BERLIJN, 21 October (A.N.P.)Het be
drag der Duitsche geconsolideerde schuld
is tijdens de bewindsperiode van het hui
dige regiem bijna verdubbeld.
Thans gepubliceerde cijfers, welke be
trekking hebben op den toestand van einde
Augustus, geven aan, dat het totaal
23.941.800.000 mark bedraagt tegenover
12.305.600.000 M. einde Januari 1933, toen
de nationaal-socialistische partij aan de re
geering kwam.
De buitenlandsche schuld, welke in het
totaalbedrag is opgenomen, is echter in
deze vijfjarige periode gedaald van
3 556.300 M. tot 1.389.100.000 M.
Duitschland binnenlandsche schuld is in
dezelfde periode echter van 9.249.300.000
Mark toegenomen tot 22.552.700.000 Mark.
De cijfers over Augustus, welke ontleend
zijn aan Wirtschaft und Statistiek, het of-
ficieele orgaan van het rijksbureau voor
statistiek, hebben slechts betrekking op de
geconsolideerde rijksschuld en sluiten niet
in de rijksleeningen op korten termijn voor
de financiering van bewapening, wegen
aanleg, enz.
ZESTIEN FRANCISCANEN VOOR DE
SCHEPENRECHTBANK
Studenten van het klooster te Salzburg
SALZBURG, 21 October (A.N.P.) Voor
de Schepenrechtbank alhier hebben zich
zestien Franciscanen, voor het meerendeel
studenten in de Godgeleerdheid, te ver
antwoorden gehad over „opzettelijke be
schadiging van een anders eigendom en
minachting voor bevelen der overheid".
Het betreft hier de Franciscanen, die,
aldus het D.N.B., de meubelstukken van
hun nederzetting te Salzburg uit het raam
hadden gegooid, toen deze nederzetting
moest worden ontruimd".
De beschuldigde Franciscanen verklaar
den, dat de meubels reeds lang in gebruik
waren geweest en daarom geen bijzondere
waarde hadden. Zij verklaart Vn voorts,
aldus het Duitsche bureau, dat zij de meu
belstukken slechts uit het raam hadden
gegooid, omdat de termijn voor een be
hoorlijke ontruiming te kort was geweest.
Daar stond echter tegenover, aldus be
sluit het D.N.B., dat vastgesteld was, dat
de noodzakelijkheid van de ontruiming
reeds vele weken van tevoren was aange
kondigd.
Een beschuldigde werd veroordeeld tot
een maand, negen tot ieder drie weken, vijf
tot ieder veertien dagen en één tot tien
dagen arrest.
