Het gebied der Kerkvervolging in Duitschland breidt zich uit. DINSDAG 18 OCTOBER 1938 30ste Jaargang No. 9161 3e- Gcicbeh^Soti^<mt Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Aboun.-tarieven zie pag. 2 Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaat >'"1 vier bladen. Katholicisme op wereldliik terrein. „Het katholicisme kan ook op kerkelijk terrein niet bloeien, wanneer het niet tege lijkertijd bloeit op wereldlijk terrein; ge lijk het veel minder nog op wereldlijk terrein kan bloeien, wanneer het niet te gelijkertijd bloeit op kerkelijk terrein". 't Zijn woorden van mgr. dr. Poels, ge sproken op de Studieweek te Rolduc in Aug. jJL Van de waarheid dezer woorden moeten wij allen diep overtuigd zijn en er prac- tisch naar handelen. Een katholiek kan niet voorbeeldig en vruchtdragend als katholiek in het open bare leven werken, als hij niet tegelijkertijd in waarheid en oprechtheid leeft als kind der Katholieke Kerk, als echt Christen. Een katholiek, die op kerkelijk terrein zijn plichten goed vervult, moet als vanzelf inzien, dat hij naar stand en staat ook als katholiek plichten heeft, consequent voortvloeiend uit zijn godsdienst-beleving, op ^Wereldlijk terrein. „De H. Kerk eischt op als een onaan tastbaar recht: de prediking, de verdedi ging, de verwezenlijking van het Christe lijk geloof en de Christelijke beginselen op elk gebied van het menschelijk leven, met alle middelen, die haar op een bepaald oogenblik volgens den stand der bescha ving ten dienste staan", Duidelijke woorden van dr. Seb. Tromp S.J., hoogleeraar te Rome, op dezelfde Rolducsche Studieweek. Dat noemt men tegenwoordig weer „poli tiek Katholicisme"! Wij zeggen: wéér, want deze opvatting van politiek Katholicisme bestond reeds bij de burgerlijk-liberalen en marxisten, zoodat in dit opzicht het natio- naal-socialisme, dat zich anti-liberaal en anti-marxistisch verklaart, niets anders bestrijdt, dan de liberale en marxistische taal, en ten opzichte van Godsdienst en Kerk wezenlijk op hetzelfde standpunt staat. De hierboven gegeven citaten zijn ont leend aan het Verslagboek „Katholicisme in actie op wereldlijk terrein", van de léde Limburgsche Sociale Studieweek te Rolduc van 79 Augustus 1938. Wij willen dit verslagboek (uitgegeven door de Drukkerij Limburgsch Dagblad, te Heerlen) gaarne aanbevelen, 't Biedt leerrijke actueele stof! De „Kulturkamp£" in de Duitsche Oostmark. Kerken, kloosters en seminaria geconfiskeerd. EEN DROEVE STATISTIEK. Voortdurend bereiken ons trieste mede- deelingen uit Oostenrijk, de huidige Duit sche Oostmark. Het heeft er den schijn van, alsof de „Kulturkampf" hier nog hefti ger gaat woeden dan in het Derde Rijk. Volgens een mededeeling in de „Schwei- zerische Kirchenzeitung" zijn de aanzien lijke bezittingen van de Duitsche Orde- Ridders in beslag genomen, en op Groot meester Aartshertog Eugen zou groole aandrang worden uitgeoefend, om zijn land te verlaten. Talrijke gymnasia van ordesgeestelijken zijn in beslag genomen. In de schoolgebou wen van het 1200 jaar oude klooster Kremsmünster is een staatsgymnasium gekomen, en voor het gebruik van deze gebouwen krijgt het klooster maandelijks de belachelijke som van 100 R.M. In het gymnasium van het klooster Melk hebben de stedelijke overheden eveneens een ge mengde H.B.S. geopend. In het klooster St. Lambrecht vertoeven nu afdeelingen van de S.S. van de Ilitlerjugend en van de B.D.M. (Vrouwelijke Hitler-Jugend). In de abdij heeft de districtsleider zich geves tigd. In het klooster Admont heeft de com- missaire leiding het geheele finantieele beheer in handen genomen en de Abt een voudig uitgeschakeld. Zelfs de koorgebe den werden verboden, daar dit gelijk •stond met samenscholing! Waar moeten de seminaristen studeeren? Nieuwe moeilijkheden doen zich voor. Waar moeten de seminaristen studeeren? Hun opleiding wordt zeer moeilijk, nu de theologische faculteiten van Salzburg en Innsbruck gesloten zijn. Het Aartsbisdom Salzburg met de beide Apostolische Ad- ministraturen van Inr en Feldkirch heeft geen enkele door den staat erkende theologische leerschool meer. waar pries- tercandidaten voor de saeculiere geeste lijkheid hun studies kunnen voltooien. In Vorarlberg werd op last van de landsschooldirecteur de kapel van het gymnasium gesloten. Het Ruppertinum in Salzburg, dat in 1653 gesticht was en dienst deed voor de opleiding van semina risten, is nu veranderd in een tehuis voor meisjes; de nieuwe instelling werd dezer DE LEIDSCHE «INGELS dagen door den Gouwleder dr. Rainer ge opend. Reeds kort na het aan de macht komen van de Nationaal-Socialisten in Oosten rijk werd het beschikkingsrecht over het „Ruppertinum" aan de Kerk onttrokken. Na Kardinaal Innitzer Mgr. Waitz? In Weenen wordt gehetzt tegen Kardi naal Innitzer, in Salzburg tegen Mgr. Waitz, de aartbisschop, die den titel draagt van Primaat van Duitschland. De „Salzburger Landeszeitung", die ge drukt wordt in de onteigende drukkerij van het vroegere katholieke blad „Salz burger Chronik", bevat scherpe aanvallen op den Aartsbisschop. Terwijl de Aartsbis schop in de kerk klaarblijkelijk voor de vrede liet bidden, zou hij „als bode van het Vaticaan aan de Oostenrijksche Bis schoppen den raad hebben gegeven, de on derhandelingen tusschen Kerk en Staat niet te bespoedigen, daar men niet weten kon hoe de zaak met Tsjecho-Slowakije zou afloopen". Men maakt Mgr. Waitz het verwijt, dat hij vroeger heeft deelgenomen aan betoo gingen in den Dollfuss—Schuschnigg-tijd. Tenslotte wordt aan Kardinaal Innitzer en Mgr. Waitz den raad gegeven, zich liever bezig te houden met het herstel van den godsdienstvrede in de Oostmark dan met politiek. BINNENLAND Het laatste gedeelte van de Leidsche Sin gels is „afgeleverd", zoodat nu alle singels zijn verbreed en verbeterd: Zoeter woud- sche Singel, Heerensingel, Rijnsburgersin- gel. Maresingel, Zijlsingel en Witte Singel. Het laatste, nu gereed-gekomen gedeelte der singels is het gedeelte Witte Singel van af Witte Rozenstraat tot aan Noordeinds- plein. Het leggen van een stam-riool (en neven riolen) en de bijkomende werkzaamheden zijn uitgevoerd door de aannemers De Geer en Stuifzand; de asphalteering (met natuur- asphalt) is geschied door de N.V. Maat schappij Boe ton, den Haag. Het werk is een z.g. Werkfonds-werk. De dienst van Gemeentewerken, onder wiens leiding het geheele werk is uitge voerd, mag met voldoening de totstand koming van dit werk constateeren: het is een succes geworden! De Singels hebben vooral als het ge meentebestuur zijn zorgen blijft wijden aan de taluds hun aantrekkelijkheid als wan delwegen niet verloren èn het zijn een eisch van-den tijd royale verkeerswegen geworden voor fietsen en auto's. Leiden kan trotsch zijn op de moderne verbetering van z'n mooie oude singels! RIJKSMIDDELEN. Over de eerste negen maanden van dit jaar ruim 81/2 millioen boven de raming. De Rijksmiddelen hebben in September opgebracht ƒ38.184.311, hetgeen ƒ1.390.588 meer is dan over September 1937 en 2.415.661 meer dan de raming was. ,Over de eerste 9 maanden van dit jaar bedroeg de opbrengst 330.556.644, hetgeen 3.810.184 meer is dan over hetzelfde tijd vak van het vorige jaar en 8.637.894 meer dan de raming. PRINS BERNHARD IN DEN RAAD VAN STATE. Z. K. H. Prins Bernhard heeft heden middag de gewone vergadering van den Raad van State bijgewoond. In deze ver gadering werd de Commissaris van de Koningin van de provincie Friesland, mr. P. A. V. baron van Marinxma thoe Sloo- ten, beëedigd als staatsraad in buitenge wonen dienst. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De Vallera dringt opnieuw aan op inlij ving van Ulster bij Zuid-Ierland. (2de blad). Relletjes na Biirckels rede te Weenen. (2de blad). Kemal Ataturk ernstig ziek. (2de blad). Bethlehem geheel in handen van de Ara bische opstandelingen. (2de blad). Amerika heeft grootsche bewapenings plannen. (2de blad). Moord te Eindhoven De dader voortvluchtig In den afgeloopen nacht omstreeks half twee werd de politie in Eindhoven meegedeeld, dat in de Hemelrijken een man was doodgestoken. Onmiddellijk ging men naar de aan geduide plaats, waar men het leven- looze lichaam vond van den 34-jarigen gehuwden L. A. Sanders, een berucht type uit Veldhoven. Het bleek, dat het slachtoffer, na sluitings tijd van een café in de Hemelrijken, plot seling op een groep café-bezoekers, die op straat nog wat stonden na te praten, was losgestormd. Hij had zich tevoren op de achterplaats van het café voorzien van en kele bierflesschen en hiermede gewapend stoof hij, zonder dat daartoe eenige aan leiding bestond, op den motorrijder J. J. van der Velden uit Zeelst af, die ook tot de bezoekers had behoord. Er ontstond esn vechtpartij, waarbij van der Velden, even eens een oude bekende van de politie, zijn mes trok en Sanders met een steek in de hartstreek het leven benam. De getroffene zakte bloedend ineen. De omstanders na men de vlucht. Zij waarschuwden de politie en een dokter. Toen de geneesheer ter plaatse kwam, kon hij slechts den dood van Sanders constateeren. Van der Velden was intusschen op zijn motor gesprongen en in volle vaart weg gereden. De politie van Eindhoven begon ijings een uitgebreid onderzoek, dat zich ook in de richting van de grens uitstrekte. Het is namelijk niet uitgesloten, dat de man de wijk naar België heeft genomen. Als smokkelaar is hem de streek zeer goed bekend. Tot nog toe heeft men den dader evenwel niet kunnen achterhalen. Het lijk van den verslagene is naar het politie-bureau in Eindhoven overgebracht. Hedenmiddag zal de sectie worden verricht. In verband met dezen moord verzoekt de commissaris van politie te Eindhoven de opsporing en voorgeleiding van Jac. J. van der Velden, oud 29 jaar, smokkelaar, laatst wonende te Eindhoven. Hij is vermoedelijk in het bezit van een tweewielig motorrij wiel, merk Sarolea, voorzien van merktee- ken N. 35391. Hij wordt verdacht van moord. Het signalement van van der Velden luidt: Lang 1.70 m., normaal postuur, don ker bruin haar, gekleed met bruin leeren vest, donkere broek en bruine jas. Hij is in het gelaat lichtelijk gewond. Mogelijk is hij in gezelschap van F. de Bie, oud 38 jaar. Binnenland De lustrum-vieriug van de R.K. Univer siteit te Nijmegen. (2de blad). Het tertiair wegenplan van Zuid-Holland (2de blad). De verbinding LeidenUtrecht (2de BEGIN VAN DEMOBILISATIE IN DUITSCHLAND. BERLIJN, 18 Oct. (A.N.P.) Vandaag is een aanvang gemaakt met de demobi lisatie van honderdduizenden reservisten, die tijdens de internationale crisis onder de wapenen waren geroepen, en van de soldaten, die na hun diensttijd in dienst waren gehouden. De demobilisatie zal on geveer veertien dagen duren: vele trans portmiddelen van verschillenden aard moeten daarvoor gebruikt worden. In de voorsteden van Berlijn is het autobusver- keer voorloopig gestaakt. DE ZAAK-VRIJMAN BESPROKEN OP HET A.R.K.A.-CONGRES. Katholieke ambtenaren verzoeken de Regeering alsnog het onrecht te herstellen. ZAAK VAN ALGEMEEN BELANG. Het congres der R.K. Armbtenarenver- eeniging, dat Maandag en heden te Den Haag wordt gehouden, behandelde in de Maandagmiddag-vergadering de zaak-Vrij man. Mr. H. P. Marchant, oud-minister van O., K. en W., leidde de materie in, nadat de voorzitter, de heer B. J. M. van Elk, er op had gewezen, dat deze zaak een meer al gemeen karakter had gekregen. Hier im mers heeft de Regeering een vergissing be gaan, aldus spr., welke zij weigert te er kennen. Het vertrouwen van de ambtena ren en van het volk in het algemeen is hierdoor geschokt. In het begin van zijn „na-pleidooi" zooals mr. Marchant zijn rede noemde verdedigde spr. zijn goed recht, deze oude zaak weder op te halen. Uit de houding der Regeering in deze kwestie immers blijkt, naar sprekers meening, dat haar rechtsbe sef nog onvoldoende is als ten tijde van het ontslag van den Rijksbouwmeester. Het motief, waarom de Regeering weigert haar houding te herzien, acht spr. niet steek houdend. De heer Vrijman werd bij ministerieel besluit uit den Rijksdienst ontslagen als Rijksbouwmeester voor de Onderwijsge bouwen. De motieven, neergelegd in het schorsingsbesluit, zijn reeds na een jaar onhoudbaar gebleken. De minister heeft het oneervol ontslag gegeven vóór de rechterlijke uitspraak was gedaan. Deze maatregel moet wel bijzonder onrechtvaardig worden geacht, aldus spr., te meer daar voor het ontslag als motief werd aangevoerd onregelmatigheden, ge pleegd te Medemblik, welke later niet ble ken te zijn geschied. De schuld, die op den h'eer Vrijman is komen te rusten, moet worden toegeschre ven aan de leiders van de departementen. Aanvankelijk hebben deze leiders hun schuld verzwaard door de Staten-Generaal onvoldoende inlichtingen te geven, maar toen zij bij herhaald aandringen langzaam moesten terugkrabbelen, hebben zij die schuld slechts ten deele ingelost. Derhalve rust naar sprekers meening op de Regee ring nog steeds de plicht den heer Vrijman volledig te rehabiliteeren door hem alsnog eervol ontslag te verleenen. Zooals de zaak nu staat schijnt het een kwestie van prestige te zijn geworden. Wel nu, de betrokkene kan hier alleen zijn pres tige redden door te bekennen: „Ik heb mij vergist". Spr. wil de Regeering niet dwarsboomen, maar hij wil zich toch, ook niet neerleggen bij een onrecht, dat nog voor herstel vat baar is.. Doodzwijgen en wegmoffelen is in ons vrije land een groot kwaad: wij hebben hier te doen met een algemeen belang, hetwelk in de zaak-Vrij man geconcre tiseerd is. Bovendien is hiermede een christelijk en katholiek belang gemoeid. Arka is katho liek en daarom verlangt zij van een chris telijke Regeering de goede werken, waar toe Christus ons heeft geroepen. Om de kwestie-Vrijman niet in het ver geetboek terecht te laten komen en tenein de tevens te trachten voor dezen ambte naar alsnog recht te verkrijgen en aldus het algemeen rechtsgevoel te doen bevre digen, nam de vergadering eenstemmig de volgende motie aan. De Algemeene R.K. Ambtenarenvereeni- ging (A.R.K.A.) in jaarlijksche algemee ne vergadering bijeen in den Dierentuin te Den Haag, gehoord de in deze vergadering door den heer mr. H. P Marchant, ord-mini^ter va:. Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, In den afgeloopen nacht is te Eindhoven een man vermoord;; de dader is voort vluchtig (1ste blad). gegeven uiteenzetting over het verloop der „Zaak-Vrijman", constateert, dat ook na de daartoe strek kende vota der Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal, de Regeering in ge breke is gebleven, den oud-rijksbouw meester J. A. W. Vrijman te rehabilitee ren, spreekt als haar oordeel uit: 1. dat dientengevolge het aan den heer Vrijman aangedane onrecht wederom is vergroot; 2. dat van de Regeering mag worden verwacht, dat zij de gevolgen van dit onrecht ten aanzien van den heer Vrijman, zooveel als in haar vermo gen is, zal herstellen; 3. dat de zaak-Vrijman is een zaak van algemeen belang, als rakende niet al leen de rechtspositie van den ambte naar, doch feitelijk van eiken staats burger; 4. dat de Regeering het onmisbare ver trouwen in de Overheid slechts zal kunnen herstellen, nadat zij den heer Vrijman zal hebben gerehabiliteerd. besluit, deze motie ter kennis te bren gen van de Regeering en van de leden der Staten Generaal en van de pers; en gaat over tot de orde van den dag. DE PSYCHOPATHEN- WETGEVING. Wederom verlenging van de uitzondering voor ©economische delinquenten. Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi ging van de wet van 21 April 1933, waar bij bepaald is, dat het ter beschikkinng van de regeering stellen van personen, bij wie tijdens het begaan van een strafbaar feit gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke sto ring der geestvermogen bestond, voorloo pig ten aanzien van bepaalde, hoofdzakelijk oeconomische delicten, niet zal worden toe gepast. Oorspronkelijk zou de termijn, binnen welken in deze gevallen geen terbeschik kingstelling mogelijk zou zijn, 1 Januari 1936 afloopen. Bij de Bezuinigingswet van 1935 werd de termijn echter verlengd tot 1 Januari 1939. Thans wordt voorgesteld, den termijn tot 1 Januari 1942 te verlengen. De toelichting tot het ontwerp luidt als volgt: 's Lands financiën maken het noodzake lijk, nogmaals den termijn van de Wet van 21 April 1933, houdende tijdelijke voorzie ning met betrekking tot de z.g. psychopa- thenwetten te verlengen. Deze termijn liep aanvankelijk af op 1 Januari 1936. Hij werd met drie jaar verlengd bij de wet van 29 November 1935 tot verlaging van de open bare uitgaven. Het wetsontwerp stelt voor hem andermaal met drie jaar te verlen gen. Het reeds vermelde financieele motief is te dezen op zichzelf doorslaggevend. In tusschen wil de minister niet nalaten aan te teekenen, dat ook hij van oordeel is, dat de toepassing van de z.g. psychcpathenwet- ten op den duur, ook afgezien van 's lands financiën, in het Wetboek van Strafrecht nader zal moeten worden geregeld. Het is niet aanvaardbaar dat de mogelijkheid be staat, en van deze mogelijkheid, naar de practijk geleerd heeft, ook gebruik wordt gemaakt om voor kleine vermogendsdelicten voor jaren, zooniet voor het leven, ter be schikking van de regeering te stellen. Dat voor het oogenblik enkel een tijde lijke en niet een definitieve oplosing wordt voorgesteld, is een gevolg van de overwe ging, dat vermeden moet worden, dat de bestaande financieele omstandigheden van invloed zijn op den vorm van id? uiteinde lijke regeling te dez—

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1