fiOODE
STER
Hongarije naar de confe-
renlietafel teruggestuurd
Hervatting der onderhandelingen
met de Slowaken
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
De strijd In het
verre Oosten
TABAK
eCUBKAl
BUITENLAND
Een waarschuwing
van Churchill
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
De Hongaren die zich toen de bespre
kingen te Komarom over Roethenië wa
ren vastgeloopen, tot Hitler en Mussolini
en tot Engeland en Frankrijk hebben ge
wend, schijnen van alle kanten het ad
vies te hebben gekregen: begeeft u op
nieuw naar de conferenties-tafel.
Uit Parijs wordt vernomen, dat de mo
gelijkheid voor het houden eener confe
rentie der vier mogendheden, en in het
bijzonder der ministers van ibuitenland-
sche zaken van Frankrijk, Engeland,
Duitschland en Italië, ernstig is overwo
gen. Men schijnt dit denkbeeld evenwel te
hebben laten varen, en het schijnt, dat het
Hongaarsche kabinet, na inlichtingen te
hebben ingewonnen bij de vier Westelijke
mogendheden, bereid is de rechtstreeksche
besprekingen met de Tsjecho-Slowaak
sche regeering te hervatten.
Men is te Boedapest van oordeel, dat de
besprekingen tusschen Tsjecho-Slowakije
en Hongarije deze week zullen worden
hervat.
Naar verluidt beschouwt de Hongaar
sche regeering de uitslag van de bespre
kingen tusschen Hitier en Daranyi als be
vredigend en in regeeringskringen wordt
de verwachting geuit, dat de Duitsche re
geering een verzoenende houding aan zal
nemen ten aanzien van de Roetheensche
kwestie en zich niet zal verzetten tegen
een eventueel inlijven bij Hongarije.
Deze week zal een delegatie van vier
Tsjecho-Slowaaksche ministers, n.l. de mi
nisters van landbouw, financiën en handel
en industrie, alsmede de minister zonder
portefeuille Vavreka, naar Berlijn gaan,
teneinde de besprekingen met de Duit
sche regeering voort te zetten. Dit werd
bekend na de vergadering van den minis
terraad van Zaterdagavond, waarin de
minister van buitenlandsche zaken, TsjvaJ,-
kovski verslag heeft uitgebracht over zijn
besprekingen met de Duitsche regeering.
Fransche persstemmen over de
onderhandelingen.
Over de HongaarschTsjecho-Slowaak
sche onderhandelingen schrijft de „Petit
Parisien": „Rome en Warschau blijven de
eischen van Hongarije krachtig steunen
en niets wijst er op, dat Duitschland zijn
meening, die volstrekt tegen een gemeen
schappelijke PoolschHongaarsche grens
gekant is, heeft gewijzigd. Hoewel
Duitschland en Italië het eens zijn ge
worden over het beginsel, dat Praag en
Boedapest de onderhandelingen moeten
hervatten, heeft men niet den indruk, dat
zij ook tot overeenstemming zijn gekomen
ten aanzien van het toekomstige statuut
van Roethenië. De mogelijkheid van een
compromis moet echter niet uitgesloten
geacht worden. Men spreekt vooral over
een nieuw plan, volgens hetwelk de door
Boedapest geëischte onvoorwaardelijke
gebiedsaf stand zou wordën vervangen
door een volksstemming in Roethenië. Het
blijft echter de vraag, of Hongarije in een
stemming zou toestemmen".
De Romeinsche correspondent van de
„Matin" schrijft, dat men in Italië, hoewel
men voor het oogenblik van een bijeen
komst der vier mogendheden heeft afge
zien, van meening blijft, dat in geval van
volkomen mislukking der besprekingen de
mogendheden weder tusschenbeide zullen
moeten komen om den vrede te handha
ven.
In de „Ordre" schrijft Pertinax: „Nu de
Tsjecho-Slowaaksche dijk eenmaal bezwe
ken is, heeft Duitschland vrij baan in
Midden- en Oost-Europa. De overwonne
nen van 20 jaar geleden trekken de gren
zen. Alles wijkt voor hen. Toch zullen zij
vrij spoedig bemerken, dat er één element
is, dat hen kan toegenhouden en kan zeg
gen: tot hiertoe en niet verder. Dat is de
Britsche en de Fransche herbewapening,
vooral in de lucht".
DE TOESTAND IN ROETHENIë.
Autonome regeering gevormd.
Uit Uzhorod wordt aan het Tsjecho-Slo
waaksche persagentschap Ceteka gemeld:
De autonome regeering van Subkarpatii.Ji
Rusland is Zaterdag voor den eersten mi
nisterraad bijeengekomen, waar werd
overgegaan tot de definitieve verdeeling
der departementen.
De Hongaarsche bladen publiceeren lan
ge verslagen over den toestand in Roethe
nië, waar zich ongeregeldheden zouden
hebben voorgedaan. De pers keert zich
krachtig teger. de Tsjecho-Slowaaksche
verklaring, dat slechts onbeteekenende
grensincidenten zijn voorgekomen. Vol
gens de Hongaarsche bladen moet
spreken van een grooten Roetheenschen
opstand.
TZONDERINGSTOESTAND IN
SLOWAKIJE.
In Slowakije is gisteren in achttien dis
tricten, waaronder Bratislawa, Neuhaeu-
sel, Rosenua, Kaschau e.a., het standrecht
afgekondigd. Als reden voor dezen maat
regel worden botsingen tusschen Hongaren
en Slowaken in deze gebieden opgegeven.
Ontbinding der loges?
De „Venkov" verneemt uit bevoegde
kringen, dat de autonome Slowaaksche re
geering besloten heeft tot de ontbinding
der vrijmetselaarsloges in Slowakije, de
confiscatie van hun bezittingen en een be
waking der leden door de politie. Het blad
voegt eraan toe, dat verscheidene loges
hun bureaux en archieven reeds naar het
buitenland verplaatst hebben.
DE NIEUWE ORIëNTEERING VAN
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Na den terugkeer van minister Psjival-
kowski is het duidelijk, dat de politiek van
Tsjecho-Slowakije zich naar Dutischland
zal oriënteeren.
Een Tsjechisch blad heeft dienaangaande
geschreven: „Wij zijn grondig genezen van
het internationalisme".
Algemeen wordt verwacht, dat de com
munistische partij spoedig zal worden ver
boden en dat nieuwe perswetten de ver
gaande vrijheid, welke tot nu toe bestond,
zullen inperken.
Men moet zeggen, aldus Reuter, dat het
publiek over het algemeen de jongste wij
zigingen niet alleen dapper, doch ook phi-
losophisch heeft opgenomen. Iedereen
houdt zich thans bezig met vraagstukken
van wederopbouw en nieuwe organisatie,
en in dit opzicht verwacht men veel van
de hulp en de welwillende houding van
Groot-Brittannië. Het verlies van vele
groote spoorlijnen heeft het aanleggen van
nieuwe spoorlijnen op den voorgrond ge
bracht, waardoor duizenden arbeid zullen
vinden.
ITALIAANSCHE VRIJWILLIGERS
VERTREKKEN.
Het eerste van de vier troepentrans
portschepen, waarmede 10.000 Italiaansche
vrijwilligers gerepatrieerd worden, is Za
terdagmiddag te kwart over vijf van Ca
diz vertrokken. De drie overige schepen
volgden met een half uur tusschenpooze.
Dankbetuiging van Franco aan Mussolini.
Franco heeft Mussolini een telegram ge
zonden, waarin hij verklaart: op het
oogenblik, waarop een gedeelte der Itali
aansche vrijwilligers Spanje gaat verlaten
na aan de nationale zaak een zoodanige
bijdrage van heldenmoed te hebben gele
verd, dat wij de hoop mogen hebben spoe
dig onzen bodem van de communistische
invasie bevrijd te zien, zendt het nationale
Spanje Italië de getuigenis van zijn innige
dankbaarheid voor de kostbare medewer
king en heroische opoffering van zijn
roemrijke vrijwilligers, die in den strijd
zijn gevallen.
Weer broodbombardement op Madrid.
De rechtschen hebben Zaterdag weer
145.000 brooden boven Madrid omlaag
geworpen. De meeste Madrilenen hebben
de brooden opgeraapt en naar de politie
gebracht, opdat ze naar rechtschen terug
geworpen zullen worden.
VAN DE OORLOGSFRONTEN.
De opmarsch naar Hankau.
De Japanneezen verklaren nieuwe suc
cessen te hebben bereikt bij hun „nijp
tangbeweging" naar Hankau. Berichten
van het centrale Chineesche front mel
den, dat aan den rechterflank de Japan-
sche troepen Tiehtousjan ten Noorden van
Tsjangtsjoeyoean hebben bezet en hun
opmarsch voortzetten naar Tsjangtsoeyoean
zelf, terwijl de linkerflank van het Japan-
schë leger oprukt en ten Noorden van
Sintanfoeen in zicht is gekomen van
Jangsin, een der sleutelposities voor de
verdediging van Hankau.
De strijd in Zuid-China.
Voortdurend worden nieuwe Japansche
troepen van Formosa in de Biasbaai aan
land gezet. Van betrouwbare zijde wordt
vernomen, dat de Japanneezen troepen
ontscheept hebben in het Foandistrict, na-
bij Namtau, aan den Westkant van het
schiereiland Kauloen. Men gelooft, dat de
Japanneezen thans oprukken naar den
spoorweg KantonKauloen, teneinde con
tact te verkrijgen met de Japansche een
heden, die oprukken van de Biasbaai. De
telefoonverbinding tusschen Hongkong
en Kanton is volkomen verbroken. Het
is waarschijnlijk, dat de Japanneezen
reeds dwars op den spoorweg zitten.
Cholera-epidemie in Zuid-China?
Volgens een van het front in Zuid-
China ontvangen bericht zou te Waitsjau
een cholera-epidemie heerschen. Meer dan
20.000 van de 100.000 bewoners der stad
zouden lijdende zijn, terwijl meer dan
8000 personen overleden zijn wegens de
slechte medische verzorging.
Direct na de bezetting der stad door de
Japanneezen werden maatregelen genomen
om de epidemie te bestrijden.
6, 10, 13 CT. PER HALF ONS
BELGIË
GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN.
Een incident.
Bijna vijf en een half millioen kiezers
hebben gisteren beslist hoe de gemeente
raden in België samengesteld moet zijn.
De verkiezingen zelf zijn rustig verloo-
pen. Zaterdagavond echter heeft zich een
ernstig incident voorgedaan te Elsene bij
Brussel.
Hier had een heftige vechtpartij plaats
tusschen Rexisten en liberalen, waarna een
van deze laatsten dood op het terrein bleef.
Het lijk van den liberalen propagandist, een
37-jarigen herbergier, werd Zondagochtend
om vijf uur door een chauffeur gevonden.
Uit het eerste onderzoek is gebleken, dat
een groep liberale Jonge Wachten in den
loop van den nacht het slachtoffer is ge
worden van een waren Rexistischen over
val. De Rexisten gingen de liberalen met
ploertendooders te lijf. Na deze vechtpartij
ontbrak de gedoode herbergier. Hij moet
neergeslagen zijn, waarna zijn lichaam over
een afstand van 275 meter door een Rexis-
tische auto moet zijn meegesleurd.
De verkiezingsuitslagen.
De eerste uitslagen schijnen aan te geven,
dat de regeeringspartij en versterkt zijn. De
Rexisten hebben, gelijk men dat verwach
te, de katholieke en liberale party bena
deeld, maar, vergeleken met de parlements
verkiezingen van 1936, boeken zij een ach
teruitgang. In Vlaanderen heeft de com
binatie der Katholieken. Rexisten en
Frontisten niet de door deze partijen ver
wachten resultaten opgeleverd. De commu
nisten tenslotte hebben eenige winst ge
boekt ten koste van de socialisten.
In het Oosten des lands zijn de resulta
ten, voor zoover bekend, gunstig voor het
land. Te Eupen heeft de pro-Duitsch partij
een zetel verloren. Te Saint Vith is de
meerderheid van den Hexmatbund versla
gen. Te Malmedy gelooft men, dat de ge
meenteraad zal kunnen worden samenge
steld uit vier leden van den Heimatbund
tegen vijf van de lijst van burgemeester
Werson (socialist) en twee christendemo
craten.
LEON DEGRELLE ERNSTIG ZIEK.
De „Pays Reel", het orgaan der Rexisten,
meldt, dat de leider, Leon Degrelle, sinds
eenige dagen ernstig ziek is. Hij lijdt aan
een longontsteking, welke wel is waar niet
tot ernstige complicaties behoeft te leiden,
doch hem niettemin eenige weken lang van
het politieke leven zal uitschakelen.
DUITSCHLAND
EEN DIPLOMATIEKE BREUK MET
BRAZILIë.
Het D.N.B. heeft de volgende officieele
mededeeling gepubliceerd.
„De Braziliaansche regeering heeft het
noodig geacht de Duitsche regeering mede
te deelen, dat de terugkeer van den Duit-
schen ambassadeur in Brazilië haar onge-
wenscht voorkomt. De Duitsche regeering
heeft daarop tegenover de Braziliaansche
uiting gegeven aan haar groote verwonde
ring over dezen ongemotiveerden stap en
zij verlangt, dat de Braziliaansche ambas
sadeur te Berlijn zijn post verlaat. De
Duitsche ambassadeur te Rio de Janeiro
wordt in het ministerie van buitenlandsche
zaken voor bijzondere diensten beschikbaar
gehouden".
Dit komt neer op een verbreking der
diplomatieke betrekkingen. De „verwon
dering", waarvan de officieele mededeeling
spreekt, kan niet zoo heel groot zijn, daar
het reeds maanden lang bekend is, dat de
huidige Duitsche ambassadeur te Rio de
Janeiro, dr. Ritter, geen persona grata was
wegens zijn propaganda voor het nationaal-
socialisme in Brazilië.
VON CRAMM OP VRIJE VOETEN.
De bekende tennisspeler von Cramm is
gistermorgen vroeg op vrije voeten gesteld.
Hij vertrok in een particuliere auto uit het
gevangenisgebouw.
ENGELAND
EEN FELLE AANVAL OP DE
DICTATUURMETHODEN.
„Nog is het tijd voor de krachten der
beschaving".
Winston Churchill heeft gisteravond een
radiorede gehouden, die in Amerika werd
uitgezonden en die als antwoord bedoeld
was op de critiek, welke Hitier op hemzelf,
Eden en Duff Cooper had uitgeoefend in
zijn redevoering te Saarbrücken.
„Ik weet niet", aldus begon Churchill,
„boe lang vrijheden als deze radiorede nog
veroorloofd zullen zijn. Nog is het tijd voor
hen, voor wie de parlementaire vrijheid
iets beteekent, om gezamenlijk overleg te
plegen".
Churchill acht de jongste gebeurtenissen
een catasprohe, die over Europa is gekomen
en herhaalde overtuigd te zijn, dat, wan
neer maanden geleden Groot-Brittannië,
Frankrijk en Rusland een gemeenschap-
pelijken verklaring zouden hebben afge
legd, dat zij gezamenlijk zouden optreden,
indien Duitschland een niet geprovoceer-
den aanval op Tsjecho-Slowakije zou doen
en Polen, Joegoslavië en Roemenië hadden
uitgenoodigd, zich hierby aan te sluiten,
Hitier tegen zulk een overmacht zou heb
ben gestaan, dat hij van zijn voornemen zou
hebben afgezien. Dit zou dan de gelegen
heid hebben geschonken aan alle vredelie
vende en gematigde krachten in Duitsch
land om gezamenlijk met de legerleiders
een poging te doen, gezonde toestanden in
hun eigen land te scheppen. Doch al hebben
de parlementaire democratieën en de vreed
zame krachten overal een nederlaag gele
den, de zaak der vrijheid is zoo veerkrach
tig, dat nieuwe hoop en nieuwe kracht uit
tegenslag unnen worden geput.
Na vervolgens te hebben gesproken over
de rassenvervolging, de onverdraagzaam
heid op godsdienstig gebied en de verheer
lijking van den oorlog, verklaarde Chur
chill, dat de nationaal-socialisten evenals
de communisten „leven van haat en van
tijd tot tijd moeten trachten een doelwit te
vinden, een nieuwen prijs, een nieuw slacht
offer".
Europa ligt thans neergeslagen en ver
strooid voor de triomfeerende aanmatigin
gen van de dictatoriale macht, aldus spre
ker. Zelfs in Zuid-Amerika begint de struc
tuur van den Braziliaanschen staat door de
intriges der nationaal-soeialistischen staat te
wankelen.
Churchill richtte zich vervolgens tot de
Vereenigde Staten, tot hen, die verre toe
schouwers zijn van de tragedies en mis
daden. Niemand twijfelt er aan, naar welks
zijde Amerika's sympathie uitgaat. „Wilt
gij wachten", aldus Churchill, „tot de Brit
sche vrijheid en onafhankelijkheid het on
derspit hebben gedolven en pas dan de
zaak ter hand nemen, wanneer zij voor drie
kwart verloren is?
De overblijvende krachten der bescha
ving zijn verpletterend. Wanneer zij ver-
eenigd worden in een gemeenschappelijke
opvatting van recht en plicht, zal er geen
oorlog zijn. Integendeel het vlijtige en
dappere Duitsche volk zou, bevrijd van de
nachtmerrie, een eervolle plaats innemen
en aan de spits onzer samenleving gaan".
Churchill verklaarde, dat Engeland zou
gaan bewapenen en zijn nationalen dienst
plicht organiseeren, doch daaraan dient de
macht van de idee te worden toegevoegd,
want dictatoren zijn bang voor woorden,
die in het buitenland gesproken worden en
in het binnenland de gedachten bezighou
den.
„Is dit een kreet om oorlog?" zoo vroeg
Churchill. En hij antwoordde hierop: „Ik
verklaar, dat het de eenige waarborg voor
den vrede zal zijn: de snelle, en vastberaden
concentratie van krachten, om het hoofd te
bieden aan militaire en moreele agressie,
de vastberaden aanvaarding van hun plicht
door de Engelsch-spreker.de volken en door
alle naties groot of klem die met hen
wenschen mee te gaan".
DRUKKE WEEK VOOR DE ENGELSCHE
STAATSLIEDEN.
Belangrijke besluiten verwacht.
De geheele pers verwacht, daar Cham
berlain morgen uit Schotland terugkeert,
een week van belangrijke besluiten. Er
moeten opvolgers voor Duff Cooper en
Stanley benoemd worden en verder acht
men het mogelijk, dat een nieuw minis
terie zal worden ingesteld, dat van natio
nalen dienst.
Twee bladen spreken zelfs over de in
stelling van drie nieuwe departementen,
n.l. nationalen dienst, voorraden en koop
vaardij.
Dan zijn er nog andere vraagstukken,
uie beschouwd moeten worden, zooals de
leemten in de defensie, die bij de laatste
crisis aan het licht zijn getreden, de toe
stand in Palestina, de betrekkingen met
Itadië en de kwestie van een handelsver
drag met de Vereenigde Staten.
De „Times" schrijft, dat Chamberlain een
groote taak en een groote gelegenheid
wachten. De taak is niets minder dan de
organisatie der hulpbronnen van het land,
opdat voldaan kan worden aan de behoef
ten van een nieuw tijdperk. Ook de gele
genheid is zonder weerga, omdat de bewo
ners van het vrije Engeland nooit te voren
in vrédestijd zóó bereidwillig hun diensten
hebben aangeboden. Het blad betoogt, dat
organisatie even noodzakelijk is als wa-
PASTOOR J. FILBRY f
Gisteren is plotseling overleden de zeer-
eerw. heer J. B. A. M. Filbry, pastoor te
Hillegersberg.
Pastoor Filbry reikte, nadat hij het hei
lig Misoffer had opgedragen, de heilig#
Communie uit.
Plotseling voelde hij zich blijkbaar on
wel worden, zette de kelk op de Communie
bank neer en greep zich vast. Aanstonds
toegeschoten hulp wist te voorkomen, dat
hij op den grond viel. Men droeg den pas
toor naar de pastorie; hij bleek door een
beroerte te zijn getroffen. Zonder eenig
teeken van bewustzijn te geven, is pastoor
Filbry, nadat hem de laatste H. Sacramen
ten waren toegediend, in den middag over
leden.
Dit plotselinge overlijden heeft diepen
indruk gemaakt in de parochie, welke den
Herder hoogachte en beminde, wat zoo
overduidelijk is gebleken bij de viering
van diens 25-jarig priesterfeest op 15 en 16
Aug. 1936.
Een van pastoor Filbry's kenmerkende
eigenschappen was de correcte, punctueele
vervulling van zijn plicht en taak. Het
werk, waarvoor hij was geroepen en dat
hij op zich had genomen, werd door hem
consciëntieus precies ten uitvoer gebracht.
En midden in zijn priesterlijke werk, dat
hij in alle deelen lief had met héél zijn
hart, is hij opgeroepen.
Onverwacht, maar niet onvoorbereid.
Pastoor J. Filbry was een man van die
pe en degelijke vroomheid, waardoor
klaarblijkelijk heel zijn optreden werd ge
dragen. De waardigheid van zijn roeping
en ambt bleek hij zich bij vortduring be
wust maar in dat bewustzijn leefde een
oprechte eenvoud, die, evenals zijn open
hartelijkheid, den omgang met hen, die hem
van nabij kenden, zoo aangenaam en wel
dadig maakte.
De parochianen, zijn famile" en vrienden
en bekenden zijn getroffen door een droef
ver/es, maar trootsrijk is voor hen, dat de
nagedachtenis van dezen priester bij allen,
die hem hebben gekend, blijft voortleven
in oprecht eerbiedige hoogachting. Hij ruste
in vrede.
Pastoor J. Filbry (een broer van plebaan
Fr. Filbry te Haarlem) werd te Leiden ge
boren 11 Mei 1888, is dus 50 jaar gewor
den. Hij werd priester gewijd 15 Augustus
1911. Hij is geweest kapelaan te Weesp van
1911 tot 1915, kapelaan te Amsterdam („St.
Vincentius") van 1915 tot 1921, kapelaan te
's-Gravenhage („St. Jacobus"), van 1921 tot
1927, in welke laatste plaats hij o.m. met
hart en ziel het directeurschap der R.-K.
Militairenver. waarnam. Daarna is hij ge
worden rector van het St. Elisabethzieken-
huis en moderator van het R.-K. Lyceum
te Alkmaar van 1927 tot 1934, in welk jaar
hij benoemd is tot pastoor te Hillegersberg.
De plechtige uitvaart heeft plaats Don
derdagmorgen om half tien in de parochie
kerk „St. Lidwina" te Hillegersberg, waar
na tusschen 12 en 12.30 uur de begra
fenis op het Kerkhof te Leiden.
pening. Er is geen tegenspraak tusschen de
organisatie van de Britsche macht en het
gelijktijdig streven naar een betere orga
nisatie van den vrede. De Britsche herbe
wapening is de sleutel tot den vrede.
LORD STANLEY OVERLEDEN.
De minister voor de Dominions.
Lord Stanley, de minister voor de Do
minions, is gisternacht om half drie in een
ziekenhuis te Londen overleden.
Lordt Stanley werd daar verpleegd sinds
hij uit Canada was teruggekeerd.
Hij is 44 jaar oud geworden.
Vóór zijn vertrek naar Canada, waar
hij tijdens het reces van het parlement zou
vertoeven, liep Lord Stanley een beenwon
de op. Gedurende de reis werd de wonde
ernstiger en het been moest worden ge
spalkt. De minister brak zijn reis af en
keerde 25 September in Engeland terug.
Hij werd toen direct overgebracht naar een
kliniek te Londen, waar hij thans is over
leden.
