Be strijd om het Geloois-
goed in het Derde Rijk
4TERDAG 15 OCTOBER 193b
30ste Jaargang No. 9159
3)e
Triufnim: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Glit 10300}. PostOno 31.
Leiderdorp als lucht
haven
Dc Nazi-terreur tc
Wccncn
EEN OFFICIEEL VERSLAG VAN DE
„OSSERVATORE ROMANO".
Nieuwe inlichtingen bevestigen eersten
indruk volkomen.
De „Osservatore Romano" publiceert het
olgende verslag van de aanvallen op den
artsbisschop van Weenen, Z. H. Em. kard.
nnitzer, op 7 October j.l.
„Op een vergadering van de katholieke
eugd in de Sint Stefanus-kathedraal had
ardinaal Innitzer de jongelieden aange-
poord, in het geloof te volharden.
Toen deze jongelieden, ten getale van
ngeveer zesduizend, het kerkgebouw had-
en verlaten, juichten zij den kardinaal
oe.
Groepen van de Hitier jeugd en S.A.-af-
eelingen hielden tegenbetoogingen en
iepen „Ons geloof is Duitschland. Weg
net Innitzer".
De katholieke jeugd antwoordde niet,
loch later verzamelde de S.A. zich voor
iet paleis van den aartsbisschop, wierp,
inder het slaken van kreten, steenen te-
;en de deuren en eischte, dat de kardinaal
laar een concentratiekamp zou worden
[ezonden.
De secretaris van den kardinaal waar-
chuwde de politie en om elf uur in den
vond werden de betoogers verwijderd.
Den volgenden dag, 8 October, te kwart
ver acht begonnen de vijandige betóogin-
;en opnieuw.
Vensters werden ingeworpen en opnieuw
verd de politie gewaarschuwd. Zij verze
kerde, dat de noodzakelijke maatregelen
varen genomen, doch een kwartier later,
dóórdat zij ingegrepen had, hadden de be-
oogers de deur geforceerd en waren zij het
jaleis binnengedrongen.
Om heiligschennis te voorkomen, nuttig-
[e een prelaat de aanwezige geconsacreerde
L Hosties, vóór de betoogers, die een se-
:retaris van den kardinaal hadden neerge-
ilagen, de kapel konden binnendringen.
In de kapel vernielden zij een beeld en
>en crucifix
Het purper, het borstkruis en de kardi-
ïaalsring van den aartsbisschop werden
jestolen, het meubilair, schilderijen en
cunstvoorwerpen werden vernield.
Een ceremoniarius werd met een kande-
aar mishandeld, terwijl een secretaris naar
;en balkon werd gesleept en omlaag ge-
vor£en. Hij werd echter nog tijdig door
neer kalme demonstranten gered.
Toen de politie, veertig minuten nadat
dj was gewaarschuwd, ter plaatse kwam,
;rokken de betoogers zich onder het zin-
jen van het Duitschlandlied terug, zonder
lat iemand werd lastig gevallen. Slechts
ïén persoon werd gearresteerd.
Tegelijkertijd speelden zich gelijke too-
leelen of in een huis nabij het paleis, waar
le kardinaal een toevlucht had gezocht. De
kanunnik Kravarig werd uit een venster
geworpen en bleef ernstig gewond liggen.
De betoogers verbrandden op het plein
voorwerpen van waarde, ,o:a. den mantel
van den kardinaal.
EEN AMERIKAANSCHE
AFSTRAFFING.
Eerst terug naar den weg der beschaving.
De commissaris der luchthavens van New
York, Mackensie, heeft geweigerd deel te
nemen aan de ontvangst van het Duitsche
Oceaanvliegtuig .Nordwind", dat vandaag
op het vliegveld Washington zal aanko-
Mackensie heeft dienaangaande een par
ticulier telegram gericht tot den Duitschen
ambassadeur, waarin hij zegt: s „De Ameri-
kaansche Katholieken kunnen geen betrek
kingen onderhouden met Duitschers, zoo
lang Duitschland niet den weg naar de be
schaving terug heeft gevonden op het gè-
bied van geloofsvrijheid en in het bizon
der wat betreft de behandeling van kar
dinaal Innitzer en de Oostenrijksche katho
lieken".
EEN NIEUWE MINISTERIEELE
VERORDENING.
Geen beambte mag nog langer lid zijn van
een Katholieke c-ó^nisatie.
Ingevolge een verordening van den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken, dr.
Frick, van 4 October 1938, die door middel
van het Ministerieel Blad voor het Binnen
landsche Bestuur aan alle ambtenaren ter
kennis werd gebracht, is voortaan voor be
ambten en onderwijzers het lidmaatschap
van een aantal confessioneele organisaties
voor eens en voor altijd zonder uitzonde
ring verboden.
Tot de verboden organisaties behooren
o.m. de Katholieke Werkliedenbond, de
K-iping Gezellenvereeniging, de Bond voor
l>"v~olieke Academici en een heele reeks
r 5eve Katholieke organisaties, die zich tot
nog toe in stand hadden weten te houden.
In de verordening wordt dit verbod gemo
tiveerd met de bemerking, dat het lid
maatschap der confessioneele bonden in
strijd is met de organisatiebeginselen van
den nationaal-socialistischen staat. De amb
tenaren en onderwijzers, die op grond van
dit verbod uit de Katholieke organisaties
him ontslag nemen, moeten voor hun ont
slagname hiervan mededeeling doen aan
hun superieuren, die daarvan aanteekening
moeten doen in de stukken .afdeeling per-
soneelzaken, van de desbetreffende ambte
naren. Blijkbaar ligt het in de bedoeling,
dat voor goed komt vast te staan, dat de
desbetreffende beambte lid geweest is van
een confessioneele organisatie, met welk
feit bij eventueele promotie enz. afdoende
rekening kan worden gehouden.
NAAR DE BEVRIJDING UIT DE
DEMOCRATISCHE WAN-ORDE.
DE EERSTE STAP.
Wij vinden de rijwiel-belatsing niet
den best-geslaagden vorm van belasting
heffing!
Oók is deze belasting weinig sympathiek
om de meermalen zeer onsympathieke wij
ze, waarop politie- en belasting-ambtenaren
optreden, om overtredingen te constatee-
ren.
Wij achten het daarom héélemaal niet
vreemd, als een parlementaire groep of
een afgevaardigde in de Tweede Kamer
voorstelt, deze belasting af te schaffen.
Hoewel in dezen tijd daarbij toch wel
wordt vereischt tegelijkertijd een compen
satie-middel voor te stellen een compen
satie-middel, dat ons niet brengt van den
regen in den dropeen of andere belas
ting-afschaffing willen wij allemaal wel,
maar er blijft toch geld noodig voor den
Staat, en héél veel geld!
De N. S. B.-leden in de Tweede Kamer
nu hebben een voorstel ingediend, waar
van de strekking is, de rijwiel-belasting
te doen verdwijnen en de motorbelasting
te vervangen door een heffing op de ben
zine.
De waarde van dit voorstel, de mogelijk
heid van aanvaarding onder de gegeven
omstandigheden beoordeelen wij momen
teel niet.
Maar de bombarie, waarmede dit voorstel
is gepubliceerd, is belachelijk!
Wij willen hier laten volgen, wat de
„Avondpost" en geestig en ad rem over
zegt:
„De eerste stap op den weg naar orde
ning der democratische wanorde is gezet".
Aldus deelde het dagblad der N. S. B.
ons gisteravond mede.
Wij hebben het belangwekkende bericht
een beelje duidelijk laten zetten. Niet al
leen omdat het in het Nationaal Dagblad
zélve met groote, vette letters prijkt, maar
ook omdat het natuurlijk de gespannen
belangstelling onzer lezers zal genieten.
Want laat ons het in alle democratische
nederigheid erkennen:
het is geen kleinigheid, het is, nogmaals,
om den doojen dood geen kattespul, om
een begin te maken met het opruimen van
de democratische wan-orde. Dit is min
stens een even geweldig werk als het droog
leggen der Zuiderzee, neen, nog veel ge
weldiger. Er is dus alle aanleiding voor ons
om de mededeeling duidelijk te laten zet
ten. Te meer, waar het Nationaal Dag
blad haar versiert met de robuste portret
ten van alle vier de fascistische Kamerle
den, en tevens met de mededeeling, dat
het geduld der N. S. B. ten einde is, er
aan toe-.oegend: „De N. S. B. marcheert".
Het klinkt zelfs een beetje dreigend....
Nu vragen onze lezers natuurlijk, wat
dan die eerste stap is. Misschien zijn ze
zelfs angstig geworden.
Raden!
„Afschaffing van het parlement!" Mis.
„Afschaffing dan alléén van de Eerste Ka
mer, om te beginnen!". Weer mis. „Kne
veling van het kapitalisme". Verkeerd.
„Verbod van de demo-Liberale Staatspar
tij". Neen. „Van het Katholicisme". Och
kom! „Verwijdering van ale Joden uit Ne
derland". Koud. „Opheffing der drukpers
vrijheid, behalve voor de N. S. B.-pers".
Geenszins. „Verbod van alle politieke par
tijen, behalvenog altijd mis.
U geeft het op? Dan zullen wij u niet
langer in spanning houden.
„De eerste stap op den weg naar orde
ning oer democratische wanorde", bestaat
uit„de eerste poging tot bevrijding van
het Nederlandsche volk van" (nu komt
het!) „van.... de rijwielplaatjes-schande".
Ordening. Opheffing van de democrati
sche wan-orde. Eerste poging tot bevrij-
oing. Vier portretten. .De N. S. B. mar
cheert. Haar geduld is uit. En dus: voor
stel tot opheffing van de rijwielbelasting.
Het initiatief-ontwerp is bij de Tweede Ka
mer ingediend. Tevens vervanging van de
motor-belastingen door een heffing op de
benzine. „De eerste stap."
Het centrale vliegveld komt
daar o£ het komt er nooit l
Het bekende tijdschrift de „Vliegwereld"
publiceert in zijn aflevering van 13 Octo
ber een artikel over „Leiderdorp als ideale
concentratie", als de ideale plek voor het
centrale vliegveld.
„Geen uitstel, er is haast bij de zaak,
schrijft het blad. Alle moeilijkheden moe
ten onverwijld gesaneerd worden. Defensie
heeft militaire velden noodig. Schiphol en
Waalhaven waren prachtige bases voor de
militaire luchtvaart, beide als vredeshavens
en tevens als steunpunten voor de defen
sie van onze twee grootste steden in geval
van oorlog. Defensie heeft velden noodig;
als zij noch Waalhaven, noch Schiphol
krijgt zal de Minister elders zijn heil zoe
ken. Hij zal zijn blik op K a t w ij k laten
rusten. Katwijk zou immers een goede mi
litaire basis zijn voor de drie grootste
steden van Nederland. Maar als K a t w ij k
er door komt, is Leiderdorp voor goed
van de baan. Want zoo dicht bij een mili
taire luchthaven kan met ge?n mogelijk
heid een groote, internationale luchthaven
worden aangelegd. Daarvan is een ieder
overtuigd.
Dan zal er nooit een Centrale
Luchthaven Holland komen. Want
Schiphol kan onmetelijk aanspraak
maken op het zoozeer begeerde
praedicaat van „Centrale Lucht
haven". Schiphol is en blijft een
Amsterdamsche luchthaven, met
specifiek Amsterdamsche belangen
en een Rotterdammer of een Ha
genaar zullen Schiphol dan ook
nimmer als een centraal vliegveld
kunnen erkennen.
Wij willen hiervoor een vergelijking ma
ken, die weliswaar meer waarde als beeld
spraak dan als realiteit heeft. Rotterdam
en Amsterdam zijn beide zeehavens van
internationale vermaardheid. Men begrijpt,
dat men millioenen en nog eens millioenen
zou besparen, wanneer het mogelijk was
één zeehaven voor beide steden te maken.
Bijvoorbeeld bij Scheveningen, waarbij ook
Den Haag nog gediend zou zijn.
Men begrijpt de ontzaglijke voordeelen
van een dergelijke haven: alle cargadoors,
alle stuwadoors bijeen, één groot kolen
station, één groote bunkerplaats voor tur
bine- en dieselschepen, één centrale af-
vaartplaats. Tal van buitenlandsche scheep
vaart-maatschappijen zouden die wonder
baarlijke haven aandoen, omdat ze hier
niets zouden missen en hier alle doorver
bindingen zouden hebben. Welk een be
sparingen op allerlei gebied door die con
centratie!
Drie mogelijkheden.
Het heeft geen zin aan deze utopie voor
de scheepvaart te bouwen. Haar ontbreekt
elke werkelijkheidszin. Maar wij hebben
toch een geval op luchtvaartgebied in ons
land, waar een dergelijke voorbeeldige en
doeltreffende verkeerscentralisatie met
goed gevolg zou zijn door te voeren: het
plan Leiderdorp.
Wanneer wij de balans opmaken zijn er
thans drie mogelijkheden:
A. Schiphol en Waalhaven worden door
Defensie overgenomen. Een centrale lucht
haven wordt bij Leiderdorp gebouwd.
b. Schiphol wordt centrale luchthaven;
Waalhaven een secundair veld.
c. Schiphol en Waalhaven blijven naast
elkaar bestaan, zooals dat tot nog toe het
geval was.
De derde voorstelling moest al direct ge
schrapt worden, nu de Minister van Water
staat zich openlijk voor centralisatie van het
luchtverkeer heeft uitgesproken. Die cen
tralisatie is ook noodzakelijk. Daar ont
komen wij niet aan. Beschouwen wij thans
het voorstel om Schiphol tot centrale lucht
haven te verheffen. Dit is op het oogenblik
het plan van den Minister. Rotterdam heeft
echter den kop opgestoken. En terecht. Zou
dit plan doorgaan, dan zou Rotterdam af
sterven als luchtvaartgezinde stad. Terwijl
deze stad juist zoo'n stimulans tot lucht
vaartgezindheid noodig heeft. Rotterdam
is er de laatste jaren altijd kaal afgekomen
met de verkeersverdeeling. De K.L.M. kon
eenvoudig niet alle luchtlijnen over beide
steden leggen, over Schiphol en Waal
haven. Schiphol had een schitterend vlieg
veld, Waalhaven was maar zoo, zoo, boven
dien leverde Schiphol meer lading op, zoo
dat vele lijnen over Amsterdam en niet
over Rotterdam geleid moesten worden.
Eigenlijk was dit een verkeerde politiek,
die de K.L.M. moest volgen om financieele
redden. Had de maatschappij over voldoen
de middelen beschikt, dan ware het onge
twijfeld beter geweest Rotterdam van de
best mogelijke luchtverbindingen te voor
zien, waardoor zich zeker een grooter ver
voer zou hebben ontwikkeld.
Hoe het ook zij, met Schiphol als centrale
luchthaven kan Rotterdam zijn biezen wel
pakken. Want de minister heeft meteen het
plan Overschie onmogelijk gemaakt, zoo
dat men aan Waalhaven blijft vastzitten.
Trouwens, de kerngedachte van een cen
traal vliegveld komt geheel te vervallen
met het plan Schiphol. Immers, men is juist
van het punt uitgegaan bij het ontwerpen
van dit voorstel, om den drie grootsten Ne-
derlandschen steden één vliegveld te ver
schaffen, dat voor alle drie practisch even
goed te bereiken zou zijn en waardoor
enorme sommen geld uitgespaard konden
worden. Nu heeft men weer twee vliegvel
den te onderhouden; Schiphol als centrale
luchthaven, Waalhaven als secundaire, met
twee stationsdiensten, twee radio-organi
saties voor weerberichten, enz. en weer een
gansche serie van pendeldiensten tusschen
Waalhaven en Schiphol. Bovendien, welke
Rotterdammer zal er zoo dwaas zijn, eerst
een half uur naar Waalhaven te rijden en
te wachten op het vertrek van zijn pen
delt je, dan nog een kwartier vliegen, of
twintig minuten, zoodat hij een klein uur
onderweg zal zijn van zijn huis naar Schip
hol. Nu, dat had hij met 'heel wat minder
kosten en veel gemakkelijker direct met de
auto kunnen doen. Dan was hij misschien
tien minuten langer onderweg geweest.
Maar voor een dergelijke verkeersregeling
hoeft men Waalhaven niet te onderhouden.
Weg met Waalhaven dan, want het onder
houden van het veld kost jaarlijks vele dui
zenden en aan verbeteringen moeten nog
wel een paar millioen worden uitgegeven.
Dan komt onze tweede Nederlandsche stad
zonder vliegveld en zonder een snelle ver
binding met de Centrale Luchthaven. Want
een verbinding van meer dan een uur kan
men allerminst kunstig noemen.
Neen, alleen het plan Leiderdorp brengt
de oplossing.
GEEN ONTSLAG OP GROOTE SCHAAL
BIJ DE SPOORWEGEN.
Krachtig streven naar bezuiniging.
De nieuw gevormde directie der Neder
landsche Spoorwegen heeft eenige mede-
deelingen gedaan omtrent de taakverdee-
ling der directie, de vereenvoudiging der
organisatie en voorts ook ter rechtzetting
van onjuiste berichten, welke de laatste
dagen in bepaalde bladen hebben gecircu
leerd.
Prof. dr. ir. Goudriaan, president der
N.S., deelde ten aanzien van de taakver-
deeling der nieuwe directie het
volgende mee.
De nieuwe directie treedt op als een een
heid, waarbij, in onderling overleg, een
zekere taakverdeeling is tot stand gekomen.
Hierbij zal de heer Goudriaan zich meer
in het bijzonder bezig houden met com-
mercieele, financieele, administratieve en
sociale aangelegenheden. De heer Hupkes
zal zich meer in het bijzonder belasten met
de aangelegenheden van de diensten van
tractie en materiaal en van weg en werken
en de heer Van Rijckevorsel met die van
vervoer van reizigers en goederen. De
heer en Hupkes en Van Rijckevorsel ver
vangen elkaar wederkeerig; de president
wordt vervangen door den heer Hupkes.
Wat de vereenvoudiging der
organisatie betreft is de directie
voornemens voort te gaan op de reeds vele
jaren gevolgde weg, die leidt naar een
zoo eenvoudig en doeltreffend mogelijke
organisatie. Het personen- en goederen
vervoer zullen daartoe worden samenge
voegd tot één dienst van het vervoer. Zoo
danige samenvoegingen vonden onder
vorige directies reeds herhaaldelijk plaats.
Onder de dagelijksche leiding van den
secretaris der Maatschappij, den heer Wan-
sink, zullen alle commercieele afdeelingen
worden samengebracht. JDe heer Wansink
zal tevens zorg dragen voor het algemeene
contact met de pers.
Voorts deelde de heer Goudriaan mee,
dat de heeren J. D. Evers, chef van de
dienst van exploitatie en ir. H. E. Ver
schoor van Sleeuwijk, hoofdingenieur, ad
junct-chef van deze dienst, die de voor hen
geldende pensioengerechtigde leeftijd reeds
hebben overschreden, eerlang de dienst der
Maatschappij zullen verlaten. Hun plaatsen
zullen niet door nieuwe functionarissen
worden ingenomen. De heer E. H. Mignon,
hoofdinspecteur, chef der hoofdboekhou
ding, die in November 65 jaar wordt, zal per
1 December a.s. zijn ambt neerleggen we
gens het bereiken van den pensioenge
rechtigden leeftijd. Het ligt in het voorne
men dr. J. E. C. Schook, hoofdinspecteur,
chef van de generale controle, met de lei
ding van het geheele administratieve ap
paraat te belasten. Voor de vacature bij de
generale controle die daardoor ontstaat zul
len candidaten worden opgeroepen.
Met beslistheid sprak de heer Goudriaan
voorts het bericht tegen als zou de dienst
van weg en werken me die van tractie en
Dit nummer beslaat uil vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De moeilijkheden bij de regeling van de
Slowaaksch-Hongaarsche grens. (2de blad).
Hongarije mobiliseert vijf lichtingen,
(2de blad).
De Osservatore Romano over de nazi-
terreur te Weenen. (1ste blad).
Eden pleit voor versnelde bewapening.
(2de blad).
Joden mogen in Duitschland niet meer
de advocatuur uitoefenen. (2de blad).
Binnenland
De Justitie te Amsterdam deed een inval
in een Bank aldaar, waar anderhalf mil
lioen zoek is. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
Ook de tiende partij RaichenbachKeiler
remise. (4de blad).
materieel worden samengesmolten. Eerst
genoemde dienst blijft als zoodanig be
staan.
Voorts ligt het niet in de bedoeling, tot
het ontslag op groote schaal
van personeel van 55 jaar en
ouder over te gaan. De directei koes
tert niet het voornemen in de afvloeiing van
persnoeel principieele wijzigingen aan te
brengen.
Daar er onder onze lezers vooral uit
spoorwegkringen velen zullen zijn, die
zich bijzonder voor deze personeelaange-
legenheid interesseeren, geven we hier de
meening en zienswijze van prof. Goudriaan
eenigszins uitvoerig weer.
Wat laatstgenoemd punt dan betreft, zei
de president der N.S., een ontslag op groote
schaal en principieele wijziging van de af
vloeiing niet vereenigbaar te achten met
de eisch van goed bedrijfsbeheer. Er is geen
sprake van, dat ettelijke honderdtallen per
sonen bij de N.S. ontslagen zullen worden.
Wel streeft de directie krachtig naar be
zuiniging, en waar zij ziet, dat met minder
personeel gewerkt kan worden, zullen daar
toe oók maatregelen worden getroffen.
De directie zal voorts de gedragslijn vol
gen, welke zij reeds jaren met de Perso-
neelraad is overeengekomen, n.l. het oud
ste personeel het eerst in aanmerking te
laten komen voor pensioen of wachtgeld of
afvloeiing. In het algemeen zal de directie
de ouderen het eerst laten afvloeien.
Nog nimmer heeft naar de president
ons meedeelde de directie overwogen om
het oudere personeel door jonge krachten
te vervangen. En wel om twee redenen.
De directie acht dit vooreerst uit sociaal
oogpunt een zeer onredelijke maatregel.
Het kweekt een sfeer van onrust onder en
van ondankbaarheid ten opzichte van het
personeel, zei prof. Goudriaan. Een tweede
reden om hiertoe niet over te gaan is, dat
men aan het vervangen van ouderen door
jonge krachten niet in eenigszins belang
rijke mate geld kan verdienen. Prof. Gou
driaan toonde dit in een enkel voorbeeld
met cijfers bovendien aan, waaruit ons
bleek, dat bij vervanging van b.v. 55-jari-
gen met 30 dienstjaren door jonge krach
ten eigenlijk een verliespercentage ontstaat.
Want men moet hierbij meetellen: een in-
leerperiode der jongeren, 't afvallen van
hen, die niet in het bedrijf blijken te pas
sen, het aanstellen van meer (jong) per
soneel dan het oudere, dat ontslagen wordt
e.d. De spoorwegen willen juist vastheid in
de personeel-verhoudingen.
TAIFOEN AAN DE JAPANSCHE KUST
Meer dan 200 dooden en vermisten
TOKIO, 15 October (A.N.P.) De Ja-
pansche kuststreken worden door een tai
foen geteisterd. Vooral Kagosjima aan de
Zuidpunt van Japan heeft geleden. Tot
dusver zijn 200 menschen om het leven ge
komen of vermist.