De nationaliteitenregeling
in Tsjecho-Slowakije
1ACHT'
MOO*
De Roefhenen willen geen afscheiding
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Dc aftocht der
Italianen
De strijd in het
verre Oosten
BUITENLAND
Koude douche op
Engeland
MAANDAG, 10 OCTOBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Onderhandelingen met de Italanen
DE BESPREKINGEN MET DE
ROETHENEN.
Slowaaksche regeling als model.
Het Tsjecho-Slowaaksche persbureau Ce-
teka meldt: De besprekingen te Uzhorod
(Subkarpatisch Rusland) tusschen de par
lementaire vertegenwoordigers van Sub
karpatisch Rusland en delegaties van den
minister-president en den voorzitter van
den nationalen raad voor de Oekraine zijn
Zaterdagavond geëindigd met de opstelling
van een conventie, volgens het model van
de Slowaaksche overeenkomst. De lijst van
ministers der regeering van Subkarpatisch
Rusland zal aan de centrale regeering te
Praag worden voorgelegd. De Roethenen
geven derhalve het denkbeeld van een
volksstemming prijs.
DE AUTONOME REGEERING VAN
SLOWAKIJE.
Officieel wordt medegedeeld, dat de mi
nisterraad te Praag een overeenkomst heeft
gesloten met de Slowaaksche ministers,
waarbij de regeering van Slowakije onmid
dellijk aan hen wordt overgedragen. Ook de
begrenzing van de bevoegdheid der Slo
waaksche ministers is vastgesteld.
DE REGELING MET DE POLEN.
Het denkbeeld eener Poolsch-Hongaarsche
grens.
De Poolsche bladen blijven aandringen
op de toekenning van Sub-Karpatisch Roe-
thenië aan Hongarije en op de vestiging
van een gemeenschappelijke Poolsch-Hor,-k
gaarsche grens, welke, naar zij zeggen, om
staatsredenen door Polen en Hongarije ge-
wenscht wordt, en van in het oog sprin
gende beteekenis is voor het behoud van
vrede en evenwicht in Europa.
DE REGELING MET DE HONGAREN.
Onderhandelingen te Komarom.
In het stadhuis van Komarom zijn gis
teravond de Hongaarsch-Tsjecho-Slowaak-
sche onderhandelingen begonnen. Koma
rom, aan de Donau, op de grens, vormt een
der smartelijkste punten van Hongarije se
dert het verdrag van Trianon: de belang
rijkste helft der stad, aan den linkeroever,
werd bij dit verdrag van Tsjecho-Slowa
kije toegewezen, slechts één kwart der be
volking bleef bij Hongarije.
Twee uur nadat de onderhandelingen
begonnen waren tusschen de Tsjecho-Slo
waaksche en de Hongaarsche delegatie,
werd bekend gemaakt, dat een overeen
komst reeds tot stand was gekomen op drie
punten, aldus meldt de speciale correspon
dent van Reuter.
Deze punten zijn:
1. De beide steden Polysas en Satoral-
jaughely zullen doqr Hongaarsche .troepen
bezet worden binnen de eerstvolgende 36
2. De Hongaarsche politieke gevangenen
in Tsjecho-Slowakije zullen geleidelijk in
vrijheid worden gesteld.
3. De Hongaren in het Tsjechische leger
zullen geleidelijk uit den dienst ontslagen
worden.
De besprekingen werden in een vriend
schappelijke atmosfeer gehouden en zul
len verscheidene dagen voortduren, waar
na de omtrekken van het af te stane ge
bied in hoofdzaak, naar verwacht wordt,
bekend zullen worden gemaakt.
Een officieel communiqué.
Tiso, de leider der Slowaaksche delega
tie, heeft een officieel communiqué van den
volgenden inhoud voorgelezen:
De Tsjecho-Slowaaksche en Hongaarsche
delegaties hebben op 9 October 1938 te 19
uur onderhandelingen geopend over de
nieuwe grens van Slowakije. Zij begonnen
met te spreken over eenige preliminaire
kwestie. Aan beide kanten toonde men
den wil de onderhandelingen in vriend-
schappelijken geest voort te zetten. De
Slowaaksche delegatie stemde er in toe,
dat, te beginnen op 9 October te midder
nacht, de Tsjecho-Slowaaksche autoriteiten
aan de Hongaren, binnen een termijn van
24 uur, het spoorwegstation Nove Mesto
afstaan, dat thans in Tsjecho-Slowaaksche
handen is, en binnen een termijn van 36
uur, te rekenen vanaf 9 October te mid
dernacht, de stad Cahy. Op verzoek van
de Slowaaksche delegatie stemde de Hon
gaarsche delegatie er in toe, dat met be
trekking tot den afstand van het station
Nove Mesto het treinverkeer door de Tsje
cho-Slowaaksche autoriteiten wordt gere
geld tot het verstrijken van den vastge-
stelden termijn. Na deze overeenkomst
diende de Hongaarsche delegatie haar
eischen in. De Tsjecho-Slowaaksche dele
gatie vroeg een zekeren tijd om ze te be-
studeeren. Om deze reden werden de on
derhandelingen onderbroken.
Zij zullen waarschijnlijk op 10 October
in het begin van den middag hervat wor
den.
het sudeten-duitsche vrijcorps
ontbonden.
De rijkscommissaris, als leider van het
Sudeten-Duitsche corps, heeft het volgende
bevel uitgevaardigd:
„Met ingang van heden (Zondag 9 Octo
ber) ontbind ik het Sudeten-Duitsche vrij
corps. Met de uitvoering van dit bevel en
het ontslag van de vrijcorps-mannen in
hun vaderland belast ik mijn plaatsvervan
ger Karl Hermann Frank".
herstelbetalingen en gestapo.
De economische gevolmachtigde van den
rijkscommissaris voor het Sudeten-Duit
sche gebied heeft een oproep gepubliceerd
tot de bewoners van dit gebied om onmid
dellijk bij de gemeentelijke autoriteiten op
te geven, welke schade de Tsjechen na 20
September van dit jaar hebben aangericht.
Deze schade moet door getuigen of anders
zins worden bevestigd.
Verder zijn uit alle deelen van het rijk
afdeelingen der politie en S.S. Doodskop-
afdeelingen samengetrokken voor politie
dienst in het Sudeten-Duitsche gebied. De
ze politiekracht zal worden aangevuld door
manschappen van het Sudeten-Duitsche
vrijkorps.
De mannen van de Gestapo zijn reeds in
samenwerking met het leger begonnen met
de zuivering van het bezette gebied van
„Marxistische volksverraders" aldus het
D.N.B.
de man, die heenging.
De universiteit van Chicago heeft Be-
nesj uitgenoodigd een reeks voordrachten
over de democratie te komen houden.
De Tsjechische bladen melden, dat dr.
Benesj binnenkort met vacantie naar Zwit
serland gaat.
Het is opmerkelijk, bericht Reuter, dat
het publiek en de pers in Tsjecho-Slowa
kije weinig sympathiebetuigingen jegens
den uit het openbare leven verdwenen pre
sident aan den dag leggen, hetgeen wordt
toegeschreven aan de meer en meer veld
winnende meening, dat de buitenlandsche
politiek van Benesj grootendeels verant
woordelijk is voor de ramp, welke het land
thans ondervindt.
maandag vertrekken de
Legionairs.
Vernomen wordt, dat leden van het vrij-
willigerspolitiecorps van het Britsche le
gioen heden naar Tsjecho-Slowakije zul
len vertrekken.
COMMISSIE VAM TOEZICHT.
SAMENGESTELD.
Dinsdag vertrekken de eerste contingenten.
,De Commissie van Drie, welke op 30 Sep
tember door den Volkenbondsraad is be
last met het zenden van een internationale
commissie naar Spanje om t.oezicht te hou
den op het vertrek der vrijwilligers, heeft
deze commissie samengesteld. De secretaris
generaal heeft de Spaansche regeering
hiervan in kennis gesteld.
De commissie bestaat uit den Finschen
generaal Jalander, alsmede uit Britsche,
Deensche, Fransche, Iraneesche, Letsche,
Noorsche en Zweedsche officieren.
Volgens berichten uit het door Franco
beheersche Spanje zullen zich Dinsdag of
V/oensdag twee Italiaansche divisies, „23
Maart" en „Littorio", te Sevilla naar Ita
lië inschepen. Het aantal repatrieerenden
zou 17.000 tot 18.000 man bedragen. De
Italianen zouden een deel van het mate
riaal van infanterie, artillerie en lucht
macht in Spanje laten. Ook de technici zou
den nog eenigen tijd blijven. Zij zullen het
materiaal, in het bijzonder het geschut, aan
de Spanjaarden moeten overdragen. Ook
eenige vliegers blijven in Spanje. Men her
innert er aan, dat tijdens den strijd om
Bilbao het Italiaansche hulpleger uit 4 di
visies en 70.000 man bestond: de „Zwarte
Pijlen", de „Blauwe Pijlen", „23 Maart" en
„Littorio". In Juni zouden nog slechts 30.000
man zijn overgebleven, na belangrijke re-
patrieeringen en samenvoeging van Zwarte
en Blauwe Pijlen. Sedert het begin van
den oorlog zijn 4.000 Italianen gesneuveld
en 9.000 gewond geworden of gevangen ge
nomen.
TREIN GEBOMBARDEERD.
150 dooden.
Zaterdagavond om acht uur is een per
sonentrein gebombardeerd door een
rechtsch vliegtuig. Op het oogenblik, waar
op de trein van acht wagons bij San Vi
cente Calders aankwam, wierp een water
vliegtuig zes bommen van 100 K.G. bij den
spoorweg neer. De locomotief en verschei
dene rijtuigen, die vol reizigers zaten, wer
den omvergeworpen en vlogen in brand,
waardoor een paniek ontstond. De overle
venden verdrongen elkander om aan den
dood te ontkomen In het donker moest de
eerste hulp worden georganiseerd. Tot drie
uur verzorgden de toegesnelde artsen ter
plaatse de gewonden, terwijl de dooden
langs den spoorweg werden gelegd.
Naar gemeld wordt, zijn 150 personen ge
dood en meer dan 300 gewond.
Barcelona gebombardeerd.
Tegen middernacht hebben Zondag tien
rechtsche vliegtuigen de stad Barcelona he
vig gebombardeerd. Er zijn tien dooden en
vier gewonden. Het bombardement was
echter zoo hevig, dat men gelooft, dat het
aantal slachtoffers veel grooter moet zijn.
De broodjes terug bezorgd!
Het grootste deel van de broodjes, wel
ke vier dagen geleden door de rechtsche
luchtmacht boven Madrid waren neerge
worpen, is verzameld en naar het front ge
voerd. In den afgeloopen nacht hebben de
soldaten van de regeering deze broodjes
door middel van mortieren of met de hand
naar de rechtsche linies teruggeworpen, ter
wijl zij riepen: „Hier hebben jullie je
brood terug, wij hebben het niet noodig".
CHINEESCHE HEROVERINGSPOGINGEN
GEBROKEN
Een hitte-golf ten Zuiden van de Jangtse
De sedert begin September herhaaldelijk
ondernomen pogingen der Chineezen om
Hwangwei en Kwangtsi aan den Noorde
lijken oever van de Jangtse te heroveren,
zijn thans definitief door de japansche gar-
nizoens gebroken. De Chineezen zouden
6.000 dooden, 700 geweren en 30.u00 patro
nen op het slagveld hebben achtergelaten.
Een ander deel van de spoorlijn Peking-
Hankau is op twee plaatsen gebombardeerd
en opgebroken door de Japansche lucht
macht. Aan het Zuidelijke front, ten Zui
den van de Jangtse, heerscht thans een
hittegolf. De grond is uitgedroogd en de
thermometer wijst 33 graden aan.
BEMIDDELING VAN DUITSCHLAND IN
JAPAANSCH-CHINEESCH CONFLICT?
Een driehoeksaccoord in de maak
In Japansche politieke kringen wordt-
vernomen, dat onlangs tusschen Berlijn en
Tokio, maar buiten het ministerie van bui
tenlandsche zaken, van gedachten is ge
wisseld over een bemiddeling van Duitsch-
land in het Japansche conflict met China,
teneinde te weten, of het Japansche leger
een dergelijke bemiddeling, welke zou moe
ten geschieden na den val van Hankau,
gunstig zou opnemen. Het antwoord op dit
denkbeeld zou gereserveerd maar niet in
beginstel afwijzend geweest zijn. Door be
ëindiging van den strijd in China, zou
Japan de handen vrijer krijgen, hetgeen
men in verband brengt met geruchten, dat
von Ribbentrop en Osjima, de nieuwe Ja
pansche ambassadeur te Berlijn, het per
soonlijk eens zouden zijn geworden over
het beginsel van een driehoeks-accoord van
militair karater, dat een versterking van 't
ar.ti-Kominternpact zou moeten beteeke-
nen. De versterking van dit pact zou, vol
gens de waarnemers in Tokio, het centrale
punt vormen van een nieuwe buitenland
sche politiek van Japan, welke is ingeluid
met het vertrek van generaal Oegaki, en de
vervanging der ambassadeurs te Londen,
Washington, Rome, Berlijn en Moskou.
DE VERLIEZEN DER JAPANNEEZEN
„De tijd werkt voor China"
Naar het Chineesche persbureau meldt,
heeft generaal Tsjen Tsjeng, de opperbe
velhebber der Chineesche troepen aan het
front van de Jangtse, er in een verklaring
op gewezen, dat China met succes tracht
Japan op het gebied van menschenmateri-
aal uit te putten. In de afgeloopen vier
maanden, sedert den aanvang van het offen
sief tegen Hankau, zijn reeds meer dan
350.000 Japanneezen gedood of gewond.
Alleen aan het Jangtse-front zijn de Japan
sche troepen volgens Tsjeng meer dan 22
divisies of ongeveer 600.000 man sterk. De
garnizoenen in Noord- en Oost-China, als
mede Mandsjoekwo meegerekend, heeft
Japan voor den inval in China meer dan
één millioen man in het veld moeten bren
gen. De eerste tien maanden van den oorlog
bedroegen de verliezen der Japanneezen
400.000 man, en volgens Tsjeng zal, te oor-
deelen naar het percentage der verliezen in
den strijd, die zich op het oogenblik aan
den Jangtse afspeelt, de kwestie van het
menschenmateriaal Japan binnen zes maan
den groote moeilijkheden opleveren, om
dat het ten hoogste drie millioen man kan
mobiliseeren, waarvan slechts de helft voor
den dienst aan het front kan worden ge
bruikt. Het doel van China, aldus Tsjeng,
blijft een uitputtingsoorlog, die Japan op
hooge kosten komt te staan, waardoor zijn
reserves op economisch en financieel gebied
en op het gebied van menschenmateriaal,
uitgeput zullen r^ken. De tijd is China's
bondgenoot. In de afgeloopen vier maan
den was de verhouding tusschen de Chi
neesche en Japansche verliezen één tegen
één daarentegen in de eerste tien maanden
van den oorlog drie tegen een.
DUITSCHLAND
hitler spreekt te SAARBRUECKEN
Versterkingswerken rond Saarbrücken
Op het „Veld der bevrijding" is giste
ren te Saarbrücken een groote volksbetoo-
ging gehouden, bij welke gelegenheid Hit-
Ier een rede heeft gehouden.
Na herinnerd te hebben aan de gebeur
tenissen in Tsjecho-Slowakije, zeide Hit-
Ier, dat de ervaringen der laatste acht
maanden Duitschland moeten sterken in
den wil, voorzichtig te zijn en nooit iets
na te laten, wat tot bescherming van het
Rijk moet worden gedaan. Duitschland
staat tegenover staatslieden, die eveneens
den vrede willen. Alleen regeeren zij in
landen, welker innerlijke opbouw het mo
gelijk maakt, dat deze staatslieden ten
allen tijde afgelost kunnen worden door
anderen, die den vrede niet zoo zeer op het
oog hebben. In Engeland zou na een Cham
berlain slechts Duff Cooper, Eden of
Churchill behoeven te komen, om vast te
staan, dat het doel dezer mannen zou zijn,
direct een wereldoorlog te beginnen
Ik heb derhalve, aldus Hitier, besloten,
de uitbreiding van onze versterkingswer
ken in het Westen, zooals ik in mijn rede
te Neurenberg heb aangekondigd, met ver
hoogde energie voort te zetten, en ik zal
thans de beide groote gebieden, die tot dus
ver voor onze versterkingswerken lagen,
namelijk het groote gebied van Aken en
het gebied van Saarbrücken, in deze ver
sterkingen betrekken.
Duitschland, zoo ging Hitier voort, is
als sterke staat te allen tijde bereid, met
zijn omgeving een politiek van verstand
houding te voeren.
Iets is er echter, dat Duitschland wenscht,
en dat geldt in het bijzonder voor zijn be
trekkingen met Engeland: het zou goed
zijn, wanneer me nin Engeland geleidelijk
bepaalde allures uit den tijd van Versailles
zou laten varen. De gouvernante-achtige
voogdij over Duitschland verdraagt Duitsch
land niet. Informaties van Britsche staats
lieden of parlementsleden over het lot van
Duitschers en van rijksonderdanen bin
nen de grenzen van het Rijk zijn misplaatst.
De reactie in Engeland
Naar aanleiding van Hitiers opmerking
over „de vermaningen van een gouvernan
te" zegt de „Times": „Er bestaat natuurlijk
niet het minst verlangen tot inmenging in
de binnenlandsche aangelegenheden van
Duitschland, maar commentaar op de Duit-
sche aangelegenheden moet er zijn, zooals
ook de Britsche binnenlandsche politiek
voorwerp is van vrijen commentaar in de
Duitsche bladen".
De andere bladen leggen er den nadruk
op, dat Engeland gereed moet zijn voor de
verdediging.
De „Daily Telegraph schrijft: „Wat het
land verwacht, als het parlement de vol
gende maand bijeenkomst, is de onvoor
waardelijke verzekering, dat de noodige
stappen zullen worden gedaan om onze te
kortkomingen aan te vullen en ons in staat
te stellen ons tegen een luchtaanval te ver
dedigen, niet in de verwachting, dat wij dan
immuun zullen zijn want dat is vrijwel
onmogelijk maar dat wij niet in de eer
ste week der vijandelijkheden knockout
worden geslagen".
De „News Chronicle" zegt, dat de rede
van Hitier te Saarbrücken weinig vau vtr-
zoening had.
De Londensche correspondent van de
„Figaro" schrijft, dat Htilers rede te Saar
brücken de officieele personen in White
hall, die in vertrouwen een toenadering tot
Duitschland voorbereidden, pijnlijk ver
rast heeft. De laatste twijfel is weggenomen
voor hen, die nog niet begrepen hadden,
dat het nieuwe Duitscjie Rijk zich thans
tegen het Britsche Rijk alleen zou keeren.
Volgens de „Oeuvre" beschouwt men te
Londen de rede als een intimidatiemaatre
gel en een krachtsvertoon voor den aan
vang der koloniale campagne.
OPROEP VAN KARDINAAL BERTRAM
„Voor Duitschland is de tijd der beslissing
aangebroken"
Bij het begin van de Octobermaand heeft
Z. H. Em. Kardinaal Bertram een herder
lijk schrijven gericht tot de geloovigen van
het aartsbisdom Breslau, waarin hij het
bidden van den Rozenkrans aanbeveelt aan
al degenen „die zich in dezen tijd van
godsdienststrijd willen verdiepen in de ge
heimen van het H. Geloof, en die inzien,
hoe noodzakelijk de bovennatuurlijke ge
nadekrachten zijn in deze béslissende ure".
„Gij allen weet,, zoo vervolgde kardinaal
Bertram, „hoe het innerlijke leven van de
jeugd en van het geheele volk dag en nacht
beheerscht wordt door de indrukken van de
dagbladpers, de scholing in leekenorganisa-
ties, door lichaamscultuur, door zorgen voor
een aardsch bestaan en niet in het minst
door de indrukken van groote politieke
kwesties".
Er blijft weinig plaats over voor geeste
lijke waarden. De Kerk tracht zooveel mo
gelijk zich te weren, maar haar activiteit
is beperkt tot het Godshuis. Het gebed in
het huisgezin moet nu de taak der Kerk
helpen.
Voor de christenen in Duitschland is een
tijd van beslissing aangebroken, waarin de
christenen hun toevlucht tot alle heiligen
moeten nemen.
PALESTINA
DE DADEN VAN GEWELD
Het verkeer wordt erdoor lam gelegd
De spoorlijn LyddaJeruzalem is door
de verwijdering van rails zwaar beschadigd.
De petroleumleiding is ten Zuiden van Na
zareth vernield. Bij Samaria ontstond een
schietpartij tusschen een militaire patrouil
le en activisten, waarbij twee Arabieren ge
dood en acht gevangen genomen werden.
Gisteren zijn op verschillende plaatsen in
Palestina drie Arabieren en twee Joden ge
dood. Nabij de kolonie Zirkhon Yakov zijn
acht Joden min of meer ernstig gewond
door de ontploffing van een mijn juist op
het oogenblik, dat de vrachtauto, waarin
zij hadden plaatsgenomen, passeerde. Rebel
len hebben te Djenin een veertig huizen
in brand gestoken en nabij Lydda een goe
derentrein tot ontsporing gebracht.
Voorts wordt melding gemaakt van tal
rijke overvallen, o.a. op het politiebureau
te Djenin en op verscheidene Joodsche ko
lonies, alsmede van bomontploffingen in de
onmiddellijke omgeving van Jeruzalem.
Het gevolg van onveiligheid neemt der
mate toe, dat het verkeer tusschen de voor
naamste steden vrijwel geheel stilgelegd is.
Britsche pers vraagt forsch ingrijpen
De gebeurtenissen in Palestina wekken
en de bladen meenen, dat het noodzakelijk
in Engeland een toenemende bezorgdheid,
en de bladen meenen, dat het noodzakelijk
zal zijn, dat de Britsche regeering snel tot
krachtige maatregelen besluit.
De „Daily Express" meent te weten, dat
de strekking van die maatregelen reeds
vaststaat. Er zullen militaire versterkingen
naar het mandaatgebied worden gezonden.
De regeering schijnt overtuigd te zijn, dat
men vóór alles een einde moet maken aan
het terreurregime, dat dé Arabieren pogen
in te voeren. De ministers zullen ook nieu
we plannen opstellen met betrekking tot de
toekomst van Palestina, maar zij meenen,
dat het geen zin heeft met die plannen te
komen, zoolang de orde niet volkomen her
steld is. Het verdeelingsplan zal volgens
de „Daily Express" vermoedelijk als on
uitvoerbaar worden opgegeven.
De „Daily Telegraph" dringt op snel han
delen aan, daar de langdurige onzekerheid
een van de sterkste factoren der wanorde
is. Als de Britsche regeering een besluit
heeft genomen, en te kennen heeft gege
ven, dat zij voornemens is, het uit te voe
ren, zal het onherroepelijk des te geree-
der worden aanvaard.
Buitenlandsche berichten
ONDERGRONDSCHE BRAND IN EEN
MIJN.
Uit Johannesburg wordt gemeld: Reeds
verscheidene dagen woedt een felle brand
in een mijn 600 meter onder de stad. Alle
blusschingpogingen zijn tot dusverre mis
lukt. Er zijn geen slachtoffers te betreuren.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
De U
den
Heiligen Franciscus
Moest het ooit in den hemel beslist
zijn dat een heilige zou terugkomen
en men sloeg raad over de keuze,
dan kon, dunkt ons, geen geschikter
worden aangewezen dan de heilige
Poverello. Deze moderne wereld kan
geen apostolaat beter gebruiken dan
het zijne, omdat zij geen woord
beter vergeten en smadelijker in de
wind heeft geslagen dan zijn „broe
der en „zuster", zijn zonnelied en
zijn les van armoe.
Gerard Walschap.
