t"N
t
STADS |XJ NIEUWS
MAANDAG 10 OCTOBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG.
Abonnementsprijs: voor Leiden 19
cent per week; 2.50 per kwartaal
Bij onze agenten 20 cent per week;
2.60 per kwartaaL Franco per post
2.95 per kwartaaL Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïll
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 80 cent per regel.
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
v.
HOE WORDT HET WEER?
KOELEK.
De Bilt seint:
Verwachting: Matige tot Zwakke Zuid-
Westelijke tot Zuidelijke wind, half tot
zwaar bewolkt, weinig of geen regen, aan
vankelijk weinig verandering in tempera
tuur, later koeler.
Hoogste barometers!: 764.1 te Marseille.
Laagste barometers!: 734.3 te Ona.
Een depressie, die Zaterdag nog ver in
het Westen lag, trok Oost-Noord-Oost-
waarts en passeerde Zaterdagnacht over
Schotland. Daarna werd de beweging lang
zamer en boog de baan naar het Noord-
Oosten om. Thans wordt het minimum van
den luchtdruk voor de Noorsche kust ge
vonden. Het toenemende luchtdrukverval
deed gisteren in den nanacht op de Noord
zee den wind weer tijdelijk tot stormach
tig toenemen, terwijl de temperatuur hoog
opliep. Vanochtend was het nog zeer warm
in Centraal Europa en in Midden-Frankrijk
doch in Engeland, om de Noordzee en om
het Kanaal was het weer wat koeler ge
worden. De wind nam gisteren in den loop
van den dag op de Britsche Eilanden af
en later op den dag ook in ons land. Het
stationaire gebied van lagen luchtdruk bij
IJsland vult op en ten Westen van Schot
land nadert een rug van hoogen luchtdruk.
Scheepsberichten uit het Westelijke deel
van den Oceaan maken melding van een
diepe depressie ten Zuiden van New Found-
land, die vermoedelijk den Oceaan zal
oversteken.
Voorloopig kan voor onze om
geving op rustig weer gerekend
worden, met aanvankelijk wellicht
nog eenige regenbuien, doch later
zonder regen van beteekenis. De
temperatuur zal lager zijn dan
gisteren en een koude nacht is
waarschijnlijk.
LUCHTTEMPERATUUR.
14 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.:
Van Maandagnamiddag 5.49 uur tot
Dinsdagmorgen 5.46 uur.
HOOG WATER
Te Katwijk aan Zee op Dinsdag 11 Oct.
voorm. 3.25 en nam. 3.50 uur.
Maan op 17.36 uur Maandagavond.
Maan onder 8.30 uur Dinsdagmorgen.
schen Kerk en partij thans in Oostenrijk
veel erger is dan in het oude Duitschland
en men verwacht, dat de gebeurtenissen in
Weenen gevolgd zullen worden door een
nieuwen en vinnigeren strijd tusschen de
Katholieke Kerk en de nationaal-socialis-
tische partij in geheel Duitschland. In
Oostenrijk zou een zoodanige ontwikke
ling bijzonder ernstig zijn, aangezien 95
pet. der Oostenrijksche bevolking uit trou
we Katholieken bestaat.
Van nationaal-socialistische zijde wordl;
verklaard:
Het „plotseling van koers veranderen van
kardinaal Innitzer" zooals de nazi's het
believen te noemen heeft in Berlijnsche
partijkringen groote verwondering gewekt.
Dat de Kerk „zich afzijdig zou houden
van allen politieken invloed" en dat de Ka
tholieke jeugd onvoorwaardelijk onderge
schikt zou worden aan de nazi-organisaties,
beschouwde men als het kernpunt van het
accoord tusschen party en Kerk.
In welingelichte partij kringen verklaart
men met nadruk en overtuiging, dat de pro
testen van zekere Katholieke kringen in de
Ostmark even weinig invloed op de cultu-
recle politiek der partij zullen hebben als
in Duitschland het geval geweest is.
Temeer, daar deze „min of meer openlijke
oppositie" slechts steunt op de sympathie
van een gering gedeelte van de Katholieken
in het vroegere Oostenrijk, zoo beweren de
nazi's.
HOE DE KERK IN OOSTENRIJK
BESTREDEN WORDT.
Een onthulling van de „Universe".
Naar aanleiding van het feit, dat de
Oostenrijksche „Arbeidsgemeenschap voor
den Godsdienstvrede" door Kardinaal In
nitzer voor priesters verboden is, meldt
het katholieke Engelsche weekblad „The
Universe" uit Londen de volgende bijzon
derheden: „De Arbeidsgemeenschap be
stond grootendeels uit leeken en ook een
vijftigtal priesters waren er lid van.
De Oostenrijksche priesters waren ten
zeerste verwonderd op een goeden dag
een vragenlijst van de „Arbeitsgemein-
schaft für den religiösen Frieden" te vin
den, waarin zy hun houding tegenover de
Nazi's moesten uiteenzetten. Men ont
dekte, dat deze vragenlijst gezonden was
zonder toestemming en zelfs zonder me
deweten van Kardinaal Innitzer of de
bisschoppen. Het was duidelijk, dat de
Bond in de gunst van de nazi's wilde ko
men.
De meeste priesters gaven geen ant
woord op de vragenlijst. Toen zij later in
een nieuw schrijven met dreigende ter
men hieraan herinnerd werden, schreven
enkele priesters vooral van het platte
land en uit de bergstreken, die meenden
dat dit schrijven van de Hiërarchie af
komstig was dat zij voorstanders wa
ren van de Nationaalsocialistische regee
ring.
Een dergelijk antwoord werd door on
geveer 350 geestelijken gegeven, en, zon
der dat zij er verder iets vanaf wisten,
werden zij ingeschreven als „aanhangers
van de arbeidersgemeenschap voor den
godsdienstvrede". Toen zij dit vernamen,
Ook de vereeniging „Oud-Leiden" heeft
haar part en deel bijgedragen aan de Boer-
haave-herdenking. Een karavaan van drie
autobussen en een zestal auto's slingerde
zich Zaterdagmiddag in de meest onwaar
schijnlijke bochten, om de geboorteplaats
van den grooten Hermannus, Voorhout, te
bereiken.
Hemelsbreed is Voorhout op een goed
uur wandelen van de Sleutelstad gelegen;
tusschen stad en dorp bestaat een lijnrechte
verbinding, de Leidsche Vaart. Doch nieuw-
Leiden, niet veel ervoor gevoelend de ver
plichtingen van oud-Leiden na te komen,
heeft deze verbindingsweg zoo schromelijk
verwaarloosd, dat „Ouu-Leiden" het niet
op haar verantwoording durfde te nemen
de nieuwe Leidenaren te laten hossen op
de bulten en te laten plassen in de kuilen
van deze door oud-Leiden aangelegde
boeren karren-strada.
De excursisten hadden nu het buiten
kansje het grondgebied van de gemeente
Voorhout vrijwel van Noord tot Zuid te
tnogen doorklieven te beginnen met de
Ruïne van Teylingen, een van Nederlands
meest eerbiedwaardige bouwvallen, welke
eerbiedwaardigheid vermoedelijk een sti
mulans is geweest om de „Stomp" op wan
smakelijke wijze te omringen met Ameri-
kaanscherige bollenschuren.
Gelukkig heeft men meer piëteit be
toond voor de woning, waar Boerhaave op
Oudejaarsavond 1668 geboren werd. De
Ned. Herv. pastorie is een half in steen,
half in hout opgetrokken heerenhuis een
huis als in een sprookje van Andersen
omringd door hooge geboomte, door moes
tuinen, boomgaarden, donkere berceaux en
vergeten tuinkoepeltjes. Vanuit de pastorie
heeft men een wijdsch uitzicht over de lan
derijen met aan den einder het silhouet
van Leiden, waar het levenslustige domi
nees-zoontje zijn wereldvermaardheid ver
wierf.
Het getuigt van groote piëteit voor het
jongetje, dat hier eens ravotte en in den
boomgaard op de peren jacht maakte,
dat de tegenwoordige dominee en zijn echt-
genoote hun huis openstelden, om door de
bijna 150 oud-Leidenaars te worden be
keken.
Bezoek op een eenzame, afgelegen pasto
rie is welkom maar anderhalf honderd
man tegelijk toe te laten is een welwillend
gebaar, welke de grenzen der gastvrijheid
verre overschrijdt. Deze welwillendheid is
door de leden van „Oud-Leiden" ten zeer
ste geapprecieerd.
In het oude kerkje bijna een minia
tuur werd verzamelen geblazen, nadat
allen in het doopboek zich ervan overtuigd
hadden, dat Hermannus Boerhaave werke
lijk in de pastorie geboren was en den vol
genden morgen door zijn eigen vader was
gedoopt.
Dr. J. E. Kroon heeft met enkele data en
eenige interessante bizonderheden het leven
van Boerhaave gereleveerd en „puzzles
rond Boerhaave" opgegeven, welke nog
door niemand zijn opgelost. Een van deze
puzzles is, dat Boerhaave, volgens de stu
denteninschrijving aan de Leidsche Hooge-
school, tusschen 1648 en 1651 geen stap
voorwaarts is gegaan o? de levensbaan en
al die jaren even oud is gebleven. Een an
der twistpunt maar wy denken niet, dat
iemand zich daarvoor het hoofd zal breken
is de vraag op welke heup de jonge Boer-
waren de meesten zeer verontwaardigd.
Toen zulks in Mei van dit jaar geschied
was, ontbood Kardinaal Innitzer de lei
ders van de beweging bij zich. Hij wees
hen op het onrechtmatige van hun daad
en zij beloofden hem, voortaan geen do
cumenten meer uit te geven zonder zijn
goedkeuring.
Deze belofte hebben zij verbroken. On
langs publiceerden zij een manifest, waar
in allerlei ketterijen verkondigd werden.
Een ondubbelzinnig verbod van den Kar
dinaal was dus een natuurlijk gevolg.
Dit wil niet* zeggen, dat er een splitsing,
een schisma is gevolgd, zooals door een
neutraal Londensch blad gemeld werd.
Ongeveer 50 priesters mogen hun pries
terlijke bediening niet meer uitoefenen,
en verschillende leeken hebben de veror
dening van den Kardinaal niet willen er
kennen. Het is inderdaad waar, dat velen
uit de Kerk zijn getreden, maar in Oos
tenrijk waren er nog al veel „zoogenaam
de" Katholieken, die wel gedoopt waren,
misschien ook nog godsdienstig waren op
gevoed, maar in het geheel niet practi-
seerden. Deze personen, die meenden dat
hun positie gevaar zou loopen, door nog
langer bij de Kerk te blijven, hebben on
middellijk hun uittreden verklaard".
Voorts verklaart de correspondent van
de Universe, dat de ware katholieken in
Oostenrijk nooit zoo sterk hebben ge
staan in hun geloof als thans. Duizenden
hebben him toekomstplannen vaarwel
nloeten zeggen, hun middelen van bestaan
moeten afstaan, velen zijn gevangen ge
nomen, omdat zij hun Geloof niet wilden
vaarwel zeggen.
haave eva gezwel k^eeg; twee geschied
schrijvers beweren links, twee andere zeg
gen: rechts!
Behalve aan de Leidsche Universiteit
heeft Boerhaave ook gestudeerd aan de
toenmalige hoogeschool te Harderwijk.
Op 12 Juli 1693 werd hij als student in
geschreven, den volgenden dag promoveer
de hij, en den 14en Juli heeft hij het stadje
weer verlaten
Het is waarschijnlijk de verste reis, die
Boerhaave ooit heeft ondernomen, en waar
om hij deze heeft ondernomen is weer een
van de vele raadselen.
Na deze korte uiteenzetting met vraag-
teekens heeft de heer N J. Swierstra eenige
wetenswaardigheden verteld van het oude
kerkje. Foreholte wordt het eerste vermeld
op de, rond het jaar 800 gedateerde, Blaf-
faert van goederen der Utrechtsche St.
Maartenskerk. Hoewel waarschijnlijk reeds
voor dien tijd een kerkje hier heeft ge
staan, wordt daarvan eerst in 1064 gewag
gemaakt. Na eenige vernieuwingen is het
kerkje in Romaanscner. stijd opgetrokken
van tufsteen, een „zaalkerk" met een recht-
gesloten koor. Het werd nadien vroeg-
Gothisch vergroot en rond 1500 werden er,
om meer plaatsruimte te krijgen, eenige
kapelletjes aangebouwd. Tijdens de Her
vorming bleef het gebouw onverlet; de
pastoor wist zijn schaapjes bij elkaar te
houden; het aantal protestanten bleef ge
ring en dé onderlinge verstandhouding was
goed. Onder Lodewijk Napoleon heeft men
het gebouw door een muur in tweeën ge
deeld; het koor werd gebruikt voor den
Protestantschen, 't schip voor den Katholie
ken eeredienst, tot in 1875 de Katholieken
het schip afbraken en een eigen kerk stich
ten. Het protestantsche gedeelte werd met
goeden smaak vergroot; het interieur is
bepaald gezellig. De eenige curiositeiten
zijn een knus, oud orgeltype en een ge
weldige zerk voor Gijsbrecht van den
Boeckhorst, die in de nabijheid een kasteel
bezat.
Het kerkbezoek ten einde zijnde, werd in
een café, dat met de naam „Boerhaave"
was gesierd, thee gedronken en vervolgens
langs den kortsten omweg, d.w.z. via
,,'t Soldaatje" en Sassenheim, naar een an
dere Boerhaviaansche nederzetting gereden,
Oud-Poelgeest te Oegstgeest.
Boerhaave was een groot geneesheer met
een uitgebreide practijk, die hem een reus
achtig vermogen opleverde, en welke hem
o.a. in staat stelde „Oud-Poelgeest" aan te
koopen. De groote geleerde heeft hier ge
durende 14 jaren den zomer rustig en te
vreden doorgebracht.
De terughoudende plechtstatigheid van
het oude buiten werd ernstig verstoord,
toen de „Oud-Leiden"-karavaan door de
groene loover-kathedraaJ van de oprijlaan
naar het kasteel ronkte. Een korte wande
ling werd gemaakt door het prachtige park
met zijn zwaar geboomte, naar „dit prdnk-
stuk der natuur, dees wijdvermaarde Tulp",
die door professor zelf zou zijn geplant.
Doch al staat dat op een houten bord ge
boekstaafd, daarom is het nog lang niet
zeker.
In het bosch vrescholen bewonderden wij
nog een oude put met forsch-gebeeldhouw-
de renaissance-opbouw.
Het trotsche gebouw met zijn twee ui
ige torentjes biedt inwendig niets beziens
waardigs, met uitzondering van een fraai-
besneden eiken-houten plafond, dat in de
meest bizarre kleuren is beschilderd.
In een der bovenzalen heeft de heer W.
J. J. C. Bijleveld verteld uit de historie
van dit gebouw, dat sinds de 13e eeuw in
handen was van de edele heeren van Al
kemade. In 1573 werd het grondig ver
woest; tot 1667 bleef het een bouwval, toen
het werd opgebouwd „naar de Italiaansche
stijl", ofschoon de heer Bijleveld in het
geheele gebouw geen Italiaansche stijl ver
mocht te ontdekken. Het had achtereenvol
gens verschillende eigenaren, o.a. Boerhaa
ve en diens dochter, die gehuwd was met
Baron de Thoms. Deze heel legde in het
gebouw een collectie beelden aan, en toon
de daarin zoo'n toomeloozen ijver, dat wel
dra het geheele huis van onder tot boven
volgepropt was met goden en godinnen.
In het midden der vorige eeuw werd het
buiten aangekocht door de familie Willink,
in wier eigendom het zich nog steeds be
vindt, dooh die het niet bewoont.
Aan het slot zijner toespraak dankte de
heer Bijleveld de excursisten voor hun be
langstelling, in 't bizonder den volijverigen
secretaris, den heer Bicker Caarten, die dit
uitstapje had voorbereid.
De voorzitter der vereeniging, prof. dr.
Idema, dankte wederkeerig den heer Bijle
veld voor zijn, van grondige studie getui
gende, lezing en de eigenaresse voor de be
toonde gastvrijheid.
Tijdens den rondgang door het gebouw
had zich reeds een gezonde nieuwsgierig
heid geopenbaard naar de kelders en sous-
terrain van Poelgeest. Het heeft niet veel
gescheeld, of de deuren van het holle ge
bouw waren dichtgeslagen en de autobus
sen weggereden, terwijl het meer inquisi-
taire gedeelte van het gezelschap zich nog
te goed deed aan keldergriezels en geheime
nissen.... Doch aangezien de kelders hoe
genaamd niet beantwoordden aan de ge
spannen verwachtingen, konden ook deze
laatkomers nog „te elfder ure" in bussen
worden gepakt, om samen uit, samen
thuis voldaan over deze welgeslaagde
trip, naar de veste terug te toeren.
Kaderdag in den
Statenkring Leiden.
Mr. Dr. P. J. Witteman over troonrede en
millioenennota, politiek katholicisme
en democratie.
Gistermorgen werd in den foyer van den
Burcht een kaderdag gehouden der R. K.
Staatspartij in den Statenkieskring „Lei
den" in verband met de a.s. Statenverkie
zingen. Er was een goede belangstelling
toen even na elf uur de voorzitter, de heer
H- Bader, de bijeenkomst opende met den
chr. groet een woord van welkom, bij
zonder tot den spreker op dezen kaderdag,
Mr. Dr. Witteman, lid van Ged. Staten van
Noord-Holland en tot den heer M. P. van
der Weijden, lid van de Tweede Kamer.
De voorz. memoreerde het behoud van
den vrede en de mogelijke perspectieven,
die dit voor een goede economische ont
wikkeling misschien zou kunnen hebben.
•Hierna was het woord aan Mr. Dr. P. J.
Witteman, lid van Ged. Staten van Noord-
Holland, die zou spreken over „Rondom de
a.s. Statenverkiezingen".
Spr. zegt te willen spreken over enkele
actueele problemen van den dag, welke
bij de a.s. Statenverkiezingen weer een
rol zullen spelen.
Eerst wil spr. behandelen de troonrede
en de millioenennota om daarna te spre
ken over het z.g. politiek katholicisme èn
de democratie.
Over de troonrede, welke het regeerings-
beleid inhoud! heerscht nogal verschil
van meening. Spr. zou liever het midden
houden. Niet al te tevreden het werk
loosheidsprobleem is nog niet opgelost
niet tevreden, zoolang ons niet is bewe
zen, dat het niet mogelijk is dit probleem
op te lossen. Spr. maakt een vergelijking
met de landsverdediging, een even urgent
probleem. Tegenover deze ziet de regeering
terecht tegen geen offers op. Maar het
werkloosheidsprobleem is even urgent.
En spr. meent, dat de regeering wel diligent
is, maar niet zoo, dat zij het probleem zoo
urgent acht, dat al het mogelijke moet wor
den gedaan.
Het is wel zeer verstandig om de finan
ciën te willen saneeren, maar spr. ziet niet
in, dat men het toekomstige geslacht niet
zou moeten belasten, ter bestrijding dus
vooral van de jeugdwerkloosheid, en op
het financieele standpunt moet blijven
staan.
Van den anderen kant mag men ook niet
al te ontevreden zijn. Er valt ook zeer veel
goeds in deze stukken te lezen. Klanken,
het kabinet te laten vallen, mogen wij, al
dus spr., niet laten hooren, zoolang dit
christelijk kabinet niet zijn kans geheel
heeft gehad. Bovendien wat dan? Het goe
de in troonrede en millioenennota is b.v.
aldus spreker, het plan-Westhoff, de „ver
edelde werkverschaffing", zooals Mr. Ver
schuur het noemde. Als dit lukt en 100.000
menschen op vrijwel normale wijze aan
werk worden geholpen, is dit een goede
stap vooruit.
Voorts worden de waterstaatswerken op
grooter schaal en in vlugger tempo uitge
voerd en is er een plan ter bestrijding van
de jeugdwerkloosheid, door den schooltijd
met 1 of 2 jaar uit te breiden ter voorbe
reiding der latere taak in handel en nij
verheid. Ook dit is, aldus spr., 'n belang
rijke stap vooruit. Vooral voor intellec-
tueele werkloozen ligt hier een taak op
onderwijsgebied in 't verschiet.
Een schaduwzijde is echter dat over de
leerlingenschaal in alle talen wordt ge
zwegen. Er is dus licht en schaduw en er
1°. dus reden tegenover dit kabinet met
vertrouwen te staan.
Hierna behandelt spr. het z. g. politiek
katholicisme, een term uitgevonden over
onze grenzen, om de Kerk te bestrijden
en dat bij de a.s. verkiezingen wel weer
opgeld zal doen.
De bestrijding van deze leuze eischt de
vraag; welke is de verhouding tusschen
Kerk en Staat? En de moeilijkheid is, dat
er taken zijn, waarin beider bevoegdheid
over elkaar heenvallen.
Hiervoor verwijst spr. naar ons pro
gram, dat binnenkort ook in een Fransche
vertaling zal verschijnen. Uit dit program
leest spr. de passages over de verhouding
van Kerk en Staat.
Men zal dus moeten aantoonen by het
verwijt van politiek katholicisme, dat de
Kerk zich heeft begeven op het terrein van
den Staat. Spr. antwoordt hierop, dat deze
nacht het paleis van kardinaal Innitzer is
bestormd, gedeeltelijk vernield en zelfs
de persoon van den kardinaal is aange
vallen.
Als men op het standpunt staat, dat het
heele menschelijk leven valt onder den
Staat, dan blijft er voor de Kerk niets
over dan het spreken ovèr het hiernamaals.
Het zit 'm dus in een verkeerde levensbe
schouwing, welke voor ons onaanvaard
baar is.
Men is geen goed katholiek als men al
leen zijn godsdienstplichten vervult, men
moet deze omzetten in de daad, in het heele
leven. Wij willen een katholicisme van de
daad. Daarvan is nu Kard. Innitzer het
slachtoffer geworden.
Na de pauze sprak Mr. Dr. Witteman
ever het laatste punt: de democratie. Spr.
stelt de vraag hoe wij, tegenover de demo
cratie staan. In zekeren zin zijn wij demo
craten. Maar men heeft het woord demo
craten tweeledig opgevat: lo. dat men
voelt voor den minderen man en in dit op
zicht zijn wij zeker democraten. Maar de
eigenlijke beteekenis van het woord de
mocratie ligt toch meer, 2o. op staatkundig
terrein, de invloed van het volk op de
regeering.
Met deze democratie laat de Kerk zich niet
in, in staatkundig opzicht is de Staatsvorm
een vrije kwestie. Men kan dus niet zon
der meer zeggen: de katholiek is democraat.
Spr. citeert hier uit Studiën Sept. 1938 een
artikel hierover van Pater Dr. Borret S.J.,
die hierin het democratisch en het aristo
cratisch element bespreekt. Uitsluitsel
over democratie of monarchie voor alle tij
den is niet te geven, aldus Pater Borret.
Hij spreekt dus van een democratisch ele
ment in den Staatsvorm.
Men moet, aldus spr., de democratie re
latief opvatten, afhangend van de tijden en
de volkeren en ook omdat men zich niet
kan indenken een democratische Staats
vorm, die voor 100 pet. democratisch is.
Overgaand tot de practijk onderscheidde
spr. een valsche en eer. ware democratie.
Een valsche democratie is deze, welke het
volgen politiek geheel wil doen dicteeren.
Dat is valsche democratie. Hier is de de
mocratie doel, terwijl zij middel moet zijn
tot het algemeén welzijn. Daarom ook is de
medewerking aan Eenheid door Demo
cratie door de Katholieken ook uiterst ge
ring. Wij spreken liever van volks-invloed
en strijden daarom voor het goed recht
der katholieke partijen, daar de invloed
moet gaan langs de lijnen der beginselen.
En daarom kan er bij zulk een volksinvloed
nooit sprake zijn van een aaneengesloten
eenheid. Dat zou een dwangpositie zijn en
deze eenheid moet weer vroeg of laat uit
eenvallen.
Er is echter verscheidenheid in eenheid,
er moet zijn een gemeenschappelijke
grondslag en als deze basis voelt men den
laatsten tijd steeds meer de christel. be
ginselen. Sprekend over de komende ver
kiezingen dringt spr. tenslotte nog eens
aan op eenheid. Als wij invloed willen op
basis van onze beginselen, dan ligt het
voor de hand, dat de menschen, die dezelfde
beginselen huldigen, één zijn.
Het volgend jaar zijn er gemeen teraads-
en Statenverkiezingen. Bij beiden kunnen
verschillende factoren meespreken, maar
bij beiden moet de eenheid bewaard blij
ven. De beginselen komen op de eerste
plaats en daarom de eenheid.
Vervolgens drong spr. erop aan persoon
lijke kwesties achter te stellen en in de te
kiezen colleges allereerst te zorgen voor
bekwame mannen.
Ook, aldus spr., da jongeren moeten hun
kans hebben om naar voren te komen. La
ten wij hun een kans geven later de plaats
der ouderen te kunnen innemen.
Met een opwekkend woord besloot spr.
zijn voordracht.
Bij de hieropvolgende rondvraag werd
gesproken over uitvoering der crisismaat
regelen door de organisatie der boeren
zelf.
Mr. Witteman meende, dat het veel beter
ware, indien dit door de boeren zelf zou
geschieden onder toezicht der overheid.
Wat de uitvoering van besluiten betreft,
waarover een vraag werd gesteld, zeide
spr., dat het vanzelfsprekend is dat beslui
ten door één man genomen, sneller kun
nen worden genomen. Wil men a tout prix
snelle besluiten met uitschakeling van
eigen invloed, kies dan de dictatuur. Wil
men echter als hoogstaand ontwikkeld volk
in besluiten mee preken, dan moet men
ook dén langeren duur goedkeuren.
Hierna ging de heer Van der Weijden,
op verzoek, nader op de eerste vraag in.
In zijn antwoord ging spr. het ontstaan
der landbouwcrisismaatregelen na, welke
zeer snel genomen moesten worden, we
gens den catastrophalen toestand in 1932.
Een stukje dictatuur dus. Men had gedacht,
dat dit van korten duur zou zijn. Nu dit
niet het geval is, wil men de organisaties
gaan inschakelen. Spr. juicht dit toe. Er
moet echter dan tevens worden omge
schakeld in het wezen en de bedoeling de
zer maatregelen en dat levert nog moei
lijkheden op. De bedoeling der crisismaat
regelen was negatief het voorkomen
van den ondergang van den boerenstand
als deze overgaan in de handen der boe
ren zal er positief moeten worden gewerkt.
Tenslotte wekte de voorzitter op tot
arbeid voor de komende verkiezingen en
sloot na een dankwoord aan Mr. Dr. Wit
teman de vergadering met den Chr. groet.
WAAR BOB C-K LEED IIV G
alléén bij
KïtEYMBOMG
Boerhaave-excursie van „Oud-Leiden"
Bezoeken aan Voorhout en Poelgeest.
