3)e £eklóclic(Ek>ti/ta/nt
De afbakening der nieuwe
Tsjeclto-Slowaaksche
grenzen
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Praag moest Berlijn z'n zin geven
De Slowaken krijgen autonomie
Tragisch iamilie-
drama
te Middelrode
Hunze - vrachtschip
vermist.
VRIJDAG 7 OCTOBER 193p
30ste Jaargang No. 9152
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 1L
Sympathie-betuigingen
voor Benesj
Vanzelfsprekend gaat in deze da
gen sympathie uit naar den afgetreden
president van Tsjecho-Slowakije schre
ven we gisteren.
Vanzelfsprekend omdat men mee
voelt met het zware lot, dat dezen man
heeft getroffen, èn dat zeker niet zóó zwaar
had heb-:ven te zijn, als allen, die aan de
zen gang van zaken, direct of indirect,
hebben medegewerkt, er naar hadden ge
streefd, edelmoedigheid te beoefenen;
omdat men waardeert de kalmte, de be
zadigdheid en tegelijkertijd de waardigheid
en fierheid, waarmede deze man vóór en
na de beslissing te München genomen
heeft gehandeld.
En, als men van deze sympathie, van dit
mee-voelen blijk wil geven, is het in
ieder geval goed bedoeld.
De S.D.A.P. heeft dat reeds gedaan in
een telegram. En wij merkten gisteren op,
dat de bedoeling van dit optreden der
S.D.A.P. ieder Nederlander sympathiek is,
maar dat het zenden van zulk een sym
pathie-betuiging niet ligt op den weg
eener politieke partij, als zoodanig.
Nu hebben ook een groep particulieren,
w.o. drie Leidsche hoogleeraren en een
Nijmeegsche, het initiatief genomen voor
een nationale sympathie-betuiging aan dr.
Edward Benesj.
Wij hebben hiervan in ons vorig num
mer melding gemaakt, zónder ons oordeel
over deze actie te geven. Maar wij mee-
nen toch te moeten zeggen, hoe wij er
over denken, om redenen, die uit het on
derstaande duidelijk zullen worden.
Wij meenen ook van deze op touw ge
zette nationale sympathie-betuiging te
moeten verklaren, dat de bedoeling
daarvan aan ieder onzer sympathiek kan
zijn, maar dat met het optreden zélf, met
het feit zélf, ons inziens, niet kan worden
gesympathiseerd.
En wel om twee redenen niet.
Eerstens, omdat zulk een optreden
het begin kan zijn van een splitsing van
het Nederlandsche volk in allerlei stroo
mingen van sympathie-betuigingen! De een
wil aan Benesj een nationale sympathie
betuiging zenden, de ander aan Cham
berlain, een derde misschien aan Daladier,
en een vierde aan Mussolini of aan Hitier.
Wat ieder wil doen, persoonlijk of in com
binatie met enkele anderen, moet hij
voor zichzelf weten. Maar de hier bedoel
de groep langenooten wil een nationale
sympathie-betuiging organiseeren; en
daarin kan, ons inziens, liggen het begin
van een onnoodige en ongewenschte ver
deeldheid in het Nederlandsche volk.
De tweede reden, waarom wij met be
doelde nationale sympathie-betuiging niet
kunnen instemmen, is gelegen in de
overweging, of Benesj nu wel de persoon
is, die door heel Europa een Nederland
sche nationale sympathie-betuiging moet
toch niet alléén blijven staan! moet wor
den gehuldigd gehuldigd, wai^t natio
nale sympathie-betuigingen gaan den vorm
van een grootsche huldiging aannemen.
Laten we eerlijk zijn! Wij allen óók
de pers hebben in deze dagen, waarin
het zedelijk-groote optreden van Benesj
vanzelfsprekend sympathie voor dezen
staatsman opwekt en trekt, wel 'n beetje
vergeten, hoe deze zelfde staatsman is op
getreden tijdens en na den wereldoorlog,
welk optreden, om 't zacht te zeggen, niet
de algemeene sympathie heeft verwekt,
maar daarentegen scherpe en gefundeerde
verwijten en afkeuringen op zich heeft ge
trokken.
Hebben ook de initiatief-nemers voor een
nationale sympathie-betuiging dat niet
vergeten, willen vergeten, te veel willen
vergeten?
Hebben zij het gevoel, het zuivere, echt-
menschelijke gevoel niet te veel los ge
laten van het redeneerende vestand? Zóó
ontstaan desympathieke fouten en
misslagen, ook door de besten onder ons!
Het program September 1938Juli 1939
getuigt er van, dat de St. Josephsgezellen-
ver. inderdaad werkt aan de godsdien
stige, de zedelijke, de sociale, de
cultureele vorming van den jonge
man.
En dat zij dit doet op een moderne ma
nier; op een wijze, die beantwoordt aan de
eischen van dezen tijd.
Katholieke jongemannen van den werk-
nemenden stand in Leiden, üw stands-or
ganisatie is: de St. Josephsgezellenver.!
Men vindt in de St. Josephsgezellenver.
ontwikkelings-mogelijkheden, die men
ontbeert, als men er buiten blijft staan.
Men vindt er ook een gezelligheids-sfeer,
een veelsoortige ontspannings-gelegenheid,
welke degenen, die ze heeft leeren kennen,
slechts noode zal missen.
't Is bijna onmogelijk voor een jonge
man, zich te vormen tot een katholiek
man, die later in het volle leven welbe
wust zijn eigen plaats zal innemen, als hij
op zichzelf blijft staan.
In ieder geval is 't veel gemakkelijker,
heeft 't veel méér kans op resultaat,
als men zijn vorming zoekt in organisatie-
verband onder bekwame en toegewijde
leiding.
Die bekwame en toegewijde leiding is er
in de St. Josephsgezellenver.
Is er zeker ook speciaal in de afdee-
ling Leiden!
Wij kunnen hier niet het geheele werk
programma van het pas begonnen ver-
eenigingsjaar afdrukken; dat is ook niet
noodig.
Maar wij raden belanghebbenden aan,
het aan te vragen en er kennis van te ne
men ernstig.
En wij raden belanghebbenden ook aan,
Zondagavond om 8 1/2 uur te bezoeken de
propaganda-bijeenkomst in de zaal van de
St. Josephsgezellenver. Spreker is op deze
bijeenkomst de bekende redenaar rector
H. J. Drost.
Belanghebbenden zijn:
Alle katholieke jongemannen van 1725
jaar uit den werknemenden stand.
Dat zij nu 'ns niet onverschillig mogen
zijn!
't Gaat hier om hun belangen, hun gees
telijke belangen in den ruimsten en
diepsten zin en óók hun stoffelijke be
langen!
Den jongeman moét ook al is 't hem
vaak heel moeielijk, in dezen tijd een
ideaal voor oogen staan.
Om dat ideaal te scheppen en te vormen
èn om dat ideaal te verwezenlijken
daarvoor is de St. Josephsgezellenver. voor
zeer velen een uitnemend middel, dat
zij niet ongebruikt en onbenut mogen
laten!
V De St. Josephsgezellen
„Wij willen werken aan de godsdiensti
ge, zedelijke, sociale en cultureele vorming
van den jongeman".
Dit ontleenen wij aan het slotwoord in
het werk-programma van de St. Josephs
gezellenver. te Leiden.
En wie dat programma eerst heeft gele
zen is er van overtuigd, da't die w i 1 is
neergelegd in daden.
Zoon begaat een moord op
zijn dronken Vader.
Gisteravond heeft zich te Middelrode,
bij Berlicum een familiedrama afge
speeld, waarbij een zoon zijn vader
van het leven heeft beroofd.
De petroleumventer van B. kwam, zoo
als meermalen gebeurde, in beschonken
toestand thuis. De kinderen moesten het
ontgelden en de man heeft in zijn woede
de overleden moeder der kinderen, die het
van den vader steeds hard te verduren
hadden, beschimpt. Deze beleedigingen
brachten den 22-jarigen zoon buiten be
zinning en in zijn drift sloeg hij met een
scherp voorwerp naar zijn vader, waarbij
hij den halsslagader trof. Van B. viel en
was vrijwel onmiddellijk dood. Men heeft
direct geestelijke en geneeskundige hulp
ontboden.
De dader was een kalme jongen en van
onbesproken gedrag. Na zijn daad heeft hij
zich bij de politie gemeld, waar hij in be
waring is gesteld.
Nadat de officier van justitie te 's Her
togenbosch van het gebeurde in kennis was
gesteld, is van B. ter plaatse een verhoor
afgenomen, waarna hij naar Den Bosch is
overgebracht. Het lijk is in beslag geno
men.
Men is ter plaatse diep onder den indruk
van het gebeurde.
DE VIJFDE ZONE VASTGELEGD.
Van Duitsche officieuze zijde wordt mede
gedeeld, dat de op grond van de overeen
komst van München ingestelde Internatio
nale Commissie gisteren de door de sub
commissie voor militaire aangelegenheden
uitgewerkte definitieve lijnen van het vóór
10 October door de Duitsche troepen te be
zetten gebied in Tsjecho-Slowakije heeft
bevestigd.
De Tsjecho-Slowaaksche gezant te Ber
lijn, Masny, heeft in de vergadering gezegd:
„De Tsjecho-Slowaaksche regeering neemt
met droefheid kennis van de beslissing,
welke de vier groote mogendheden 5 Octo
ber hebben genomen. Zij aanvaardt de
grens van het gebied, dat van 7 tot 10 Octo
ber door de Duitsche troepen zal worden
bezet en zal de maatregelen nemen, welke
noodig zijn".
De Duitsche eischen gaan te ver, zegt Praag.
De persdienst van het permanente
Tsjecho-Slowaaksche bureau bij den Vol
kenbond publiceert een communiqué, waar
in gezegd wordt, dat de Duitsche gedele
geerden en deskundigen op de conferentie
te Berlijn territoriale eischen tegenover
Tsjecho-Slowakije hebben geformuleerd,
die buiten het zuiver ethnische kader gaan
en uitsluitend gebaseerd zijn op het ver
langen voor Duitschland een zoo groot mo
gelijk gebied met welvarende steden, cen
tra van nijverheid en belangrijke verkeers
middelen te annexeeren.
Wat Duitsche kringen ervan zeggen.
Na de gisteren gevallen beslissing over de
grensafbakening van de vijfde zóne, welke
door Duitsche troepen tusschen 7 en 10
October wordt bezet, is men in welinge
lichte Duitsche kringen van meening, dat
ongeveer 300.000 Duitschers in Tsjecho-
Slowakije zullen blijven.
Overigens zullen naar schatting ongeveer
300.000 Tsjechen door de bezetting van
deze zóne van Tsjecho-Slowakije vóór 10
October onder Duitsche souvereiniteit
komen. Daarbij wordt dan geen rekening
gehouden met de vele Tsjechische ambte
naren of bedienden in deze streken en met
al degenen, die de Duitschers „immigran
ten" noemen, de door de „politiek van
Tsjechisatie" in Sudetengebied aange
komen personen.
Het aantal Tsjecho-Slowaaksche immi
granten wordt op eenige duizenden geschat
en over hun lot, evenals over dat der Su-
deten-Duitsche ambtenaren, die voor dienst
naar Tsjechische of Slowaaksche streken
zijn gezonden, zal door de beide regeeringen
moeten worden onderhandeld.
Fransche pers is ontstemd.
Bourgues schrijft in de „Petit Parisien",
dat „von Ribbentrop en de Duitsche des
kundigen in de internationale commissie
een program hebben laten aannemen, dat
klaarblijkelijk de algeheele economische en
industrieele ontwrichting van Tsjecho-Slo
wakije beoogt.
Deze Duitsche procedé's, welke voortgaan
te steunen op een ten toon spreiding van
kracht, gaan werkelijk alle grenzen te
buiten".
De „Populaire" spreekt over een onge
looflijke beslissing. De internationale com
missie, in het leven geroepen door de over
eenkomsten van München, heeft bij de af
bakening van de vijfde bezettingszone, be
sloten tot de onmiddellijk annexatie door
het Rijk, zonder volksstemming, van bijna
geheel Tsjechische gebieden. Meer dan
800.000 Tsjechen komen op die manier on
der het Duitsche juk, terwijl de commissie
een volksstemming heeft opgelegd in de
districten, waar 1.116.000 Tsjechen wonen
tegenover 144.000 Duitschers. Door het
nieuwe Tsjecho-Slowakije te verzwakken
door het iedere oeconomische autonomie te
ontnemen, verzekert Duitschland zich uit
economisch, militair en politiek oogpunt een
controle".
„L'Ordre" schrijft, dat „de internatio
nale commissie een monsterachtige bedrie
gerij" is.
Ook Hongaren maken bezwaar.
In Hongaarsche kringen te Berlijn wordt
ten aanzien van de bezetting van Engerau
door de Duitsche troepen erop gewezen,
dat deze ligt aan den linkeroever van de
Donau tegenover Bratislava en het brugge-
hoofd beheerscht. De strategische waarde is
dus niet te onderschatten. De bevolking is
gemengd Duitsch-Slowaaksch-Hongaarsch.
De plaats ligt in de vijfde zóne, welke tus
schen 7 en 10 October zal worden bezet.
SLOWAKEN KRIJGEN AUTONOMIE.
Na beëindiging der conferentie te Zilina
is gisteravond een wetsontwerp gepubli
ceerd, dat de positie der Slowaken in den
federatieven staat Tsjecho-Slowakije vast
legt.
Het bepaalt o.a., dat de uitvoe
rende en regeeringsmacht in Slo
wakije berust bij de Slowaaksche
regeering, bestaande uit vijf mi
nisters, die allen tegelijkertijd lid
zijn van de centrale regeering te
Praag.
Buitenlandsche zaken, de landsverdedi
ging en het bestuur van openbare zaken
enz. behooren tot de bevoegdheid van de
regeering der republiek. Eén der vijf. mi
nisters zal president zijn van de Slowaak
sche regeering. De begrootingsuitgaven zul
len naar evenredigheid verdeeld worden
tusschen de centrale en de Slowaaksche
regeering door een gemeenschappelijk te
benoemen commissie.
In een proclamatie, die aan het wetsont
werp voorafgaat, wordt gezegd: Wij aan
vaarden de constitutioneele wet inzake de
Slowaaksche autonomie, die de Slowaak-
sphe autonomisten in Juni hebben opge
steld, en nemen op ons, deze vóór 28 Octo
ber te doen aannemen. Wij vragen, dat de
uitvoerende en de regeeringsmacht in Slo
wakije onmiddellijk in handen worden ge
steld van de Slowaaksche regeering. Wij
wenschen, dat Joseph Tisso de eerste Slo
waaksche regeering vormt.
EEN PLEISTER OP DE WOND.
Een geschenk van 10 millioen pond?
De politieke correspondent van de „Daily
Herald" meldt, dat het „voorschot" van
Groot Brittannië aan Tsjecho-Solwakije,
ten bedrage van 10 millioen Pond, waarvan
de minister-president Maandag in het La
gerhuis melding heeft gemaakt, waarschijn
lijk een gift zal zijn, waarvoor geen voor
waarden zijn gesteld.
De Tsjechische regeering had om een lee
ning van 30 millioen Pond verzocht om bij
te dragen tot het economisch herstel. Er
wordennu onderhandelingen gevoerd met
de regeeringen van Frankrijk en andere
landen om het verschil te verstrekken.
De Britsche regeering aldus het blad
hoopt, dat ook de overige 20 millioen
Pond als een gift zullen worden overhan
digd.
NIEUWE ORIENTEERING DER
TSJECHISCHE POLITIEK.
De diplomatieke redacteur van Stefani
schrijft:
In de Praagsche pers merkt men de eer
ste symptomen op van een nieuwe interna
tionale orienteering der Tsjechische poli
tiek.
Het Fransch-Tsjechische bondgenoot
schap, het Tsjechisch-Russische bondge
nootschap en zelfs het Fransch-Russische
bondgenootschap schijnen thans omverge
worpen.
De algemeene politieke gezichtseinder
in de Donauwereld heeft een anderen
vorm aangenomen. Het is dus volkomen
begrijpelijk, dat Praag nieuwe orienteerin-
gen zoekt op de grondslagen van vriend
schap zelfs met de mogendheden, waarme
de het in tegenstelling gestaan heeft in
het verleden.
Deze nieuwe houding zal vergemakke
lijkt kunnen worden door de wijziging, die
plaats gevonden heeft in de leiding van
het Tsjechische ministerie van buitenland
sche zaken. Aan den anderen kant is be
kend, dat Italië een politiek van vriend
schap zal kunnen volgen jegens het Bohe-
men van morgen, wanneer de binnenland-
sche nationaliteitenkwesties in Tsjecho-
Slowakije zullen zijn opgelost, niet alleen
ten aanzien van de Sudeten en Polen, maar
ook ten opzichte van de Hongaren.
BENESJ VERLAAT PRAAG.
Vergezeld van zijn echtgenoote heeft
dr. Benesj gisteren een bezoek gebracht
aan het graf van wijlen president Masa-
ryk te Lany. Hij legde een krans op het
graf en vertoefde hier langen tijd.
Benesj heeft daarop afscheid genomen
van de leden van de presidentieele huis
houding en is naar zijn landgoed te Seizi-
movausti, ongeveer 80 km. ten Zuiden var
Praag, vertrokken.
De Brown-Universiteit te Provider
(Rhode Island), heeft president Be-
Dit nummer bestaal uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buiten-and
De grenzen van de vijfde zone van het
doOh de Duitschers te bezetten gebied on
der pressie vastgesteld. (1ste blad).
De Slowaken krijgen de door hen ge-
eischte autonomie. (1ste blad).
Besluiten van den Grooten Fascistischen
Raad tegen de Joden. (3de blad).
Een nieuw plan tot pacificatie van Pa
lestina. (3de blad).
Chamberlain's beleid ii
goedgekeurd. (3de blad).
het Lagerhuis
Binnenland
Bij een familiedrama te Middelrode heeft
een jongen zijn vader, die beschonken was,
doodelijk verwond. (1ste blad).
De Hunze 13 van de GroningerRotter
dammer Stoomboot Mij. op het IJsselmeer
vergaan,, waarbij de drie opvarenden zijn
omgekomen, (lste blad).
De aangehoudenen inzake den moord
aanslag op den rijksveldwachter te Wad-
dinxveen hebben een bekentenis afgelegd.
(4de en 1ste blad).
Sport en Wedstrijden
Ook de vierder partij tusschen Raichen-
bach en Keiler eindigde in remise. (4de
blad).
aangeboden lezingen te houden over de
internationale betrekkingen.
Henry Wriston de president van de uni
versiteit, heeft verklaard, dat hij Benesj
een telegram had gezonden om hem uit te
noodigen. Hij had hem voorgesteld alle
reiskosten te zullen vergoeden.
De universiteit heeft nog geen antwoord
ontvangen.
het Vluchtelingenprobleem.
Uit gezaghebbende bron wordt verno
men, dat Roosevelt een boodschap heeft
gezonden aan Chamberlain met voorstel
len betreffende een oplossing voor het
vluchtelingenprobleem, dat zich thans in
Tsjecho-Slowakije voordoet.
De lord mayor van Londen heeft door
de radio een oproep uitgesproken ten be
hoeve van geldinzameling voor de Tsje
cho-Slowaaksche vluchtelingen. Hij ver
klaarde o.a. dat lord Runciman hem ver
teld had, dat 40.000 personen in tenten le
ven rond Praag. Hun aantal ne^mt enorm
toe. Zij leven in schrikwekkend moeilijke
omstandigheden.
Drie opvarenden aan boord
Sedert enkele dagen wordt de „Hunze
13", een vrachtboot van de Groninger-
Rotterdam Stoomboot Maatschappij
„Hunze" te Groningen vermist.
Het schip is Maandagavond van Am
sterdam naar Groningen vertrokken, en
had, gezien het feit, dat de reis naar het
Noorden in den regel in één etmaal
wordt volbracht, daar Dinsdagavond of
Woensdagmorgen moeten aankomen.
Echter heeft de maatschappij sedert het
vertrek uit Amsterdam niets meer van
het schip vernomen. Aan boord bevinden
zich drie opvarenden, n.l. de kapitein, J.
Sneltekop, de stuurman J. Timmer en de
matroos H. Groenewold.
Bij de reederij is bericht ontvangen, dat
de bemanning van een passeerend schip de
„Hunze 13" Woensdagmorgen nabij Mar
ken gezien zou hebben. Dit bleek bij in
formatie evenwel niet juist. Echter bereik
te de directie van de „Hunze" later de me-
dedeeling, dat een wrak was gesignaleerd
in de buurt van Edam, ongeveer acht kilo
meter uit de kust. Aangezien geen enkel
bericht is binnengekomen van het vermis
sen van eenig ander schip, bestaan er ge
gronde vermoedens, dat dit de vermiste
..Hunze 13" zou kunnen zijn. Een marine
zot is dan ook hedenmorgen van Enkhui-
•n naar het wrak vertrokken.
