DE MINDERHEDEN IN
CENTRAAL EUROPA
De ontwikkeling in
Tsjecho-Slowakije
BUITENLAND
n sta n tine
WOENSDAG 5 OCTOBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Een onrecht wordt
geliquideerd
Zelfbeschikking voor de
Hongaren
Er gaat in deze dagen door de beschaaf
de wereld een gevoel véln medelijden met
het volk der Tsjechen, dat door den dwang
van Engeland en Frankrijk zul'k een groot
deel van zijn grondgebied aan Duitschland
moest afstaan.
Dat gevoel is een menschelijk gevoel,
maar tevens een gevoel, dat het verstand
overheerscht, indien men zich niet bewust
is van de oorzaken, die tot deze gevolgen
hebben geleid.
Men behoeft slechts de feiten na te gaan
in de stichting der Tsjecho-Slowaaksche
staat na den grooten wereldoorlog om tot
ae overtuiging te geraken, dat dit komen
moest, dat een geheele herziening der
vredesverdragen zal moeten geschieden,
wil Europa weer eenmaal tot rust en vrede
geraken. En deze feiten zijn de volgende.
Tijdens den wereldoorlog zwierven
Masaryck en Benesj door de geallieerde
landen om door de hulp van Frankrijk en
Engeland te komen tot een eigen Tsjechi
sche Staat. Het was 'hun goed recht het
volk der Tsjechen te vereenigen en vrij te
maken, indien zij zich slechts tot dit volk
hadden beperkt. Maar zij speculeerden op
de wenschen van Clemenceau, die een
grooter plan in den zin had. Clemenceau
wilde dé stichting van een groot en sterk
rijk, dat de katholieke dubbelmonarchie
van haar natuurlijke grenzen de Tatra
en de Karpaten zou berooven en eco
nomisch onmogelijk zou maken.
En is de veronderstelling te gewaagd, dat
de twee groote vrijmetselaars, als hoe
danig Clemenceau en Benesj bekend ston
den, naast de vermeende versterking van
Frankrijk door de stichting van dezen
Staat, er niet tegen op zagen het katholieke
Oostenrijk-Hongarije den doodsteek toe te
brengen?
Moge niet ter illustratie van Benesj' ge
voelens ten deze dienen, hij wordt de
grootste vrijmetselaar van Europa ge
noemd dat tijdens zijn bewind het aan
tal officieele godlóozen in zijn land groèide
tot meer dan een millioen?
Voor deze verlangens van Clemenceau
was het volk der Tsjechen in aantal echter
niet toereikend. Er moest dus een agglo
meratie van volken worden gevonden, die
te zamen den nieuwen Staat Tsjecho-Slo
wakije zouden 'bevolken. Dat echter ook
Masaryck en Benesj zich vóór het einde
van den wereldoorlog reeds in diezelfde
richting oriënteerden, bewijst het verdrag
van Pittsburg afdoende. Reeds tijdens den
wereldoorlog sloten de Tsjechen te Pitts
burg in Amerika een verdrag met de Slo
waken, die daarbij erin toestemden in den
Tsjechisch en Staat te worden opgenomen,
maar waarbij tevens aan Slowakije auto
nomie werd gewaarborgd, als na tien jaar
van voorloopige samenwerking deze niet
de gewenschte bevrediging zou schenken.
En toen de teleurgestelde en ontgoochelde
Mgr. Hlinka, de leider der- Slowaken, op
deze autonomie aandrong, weigerden de
Tsjechen met de geen commentaar behoe
vende verklaring, dat het verdrag van
Pittsburg ongeldig was, omdat het op een
Zondag gesloten was en volgens de Ame-
rikaansche wet overeenkomsten op Zondag
gesloten geen rechtskracht bezitten.
Hier rijst ook de vraag naar de houding
der Slowaken in deze voor de Tsjechen zoo
zware dagen, een houding van loyaliteit
welke menigeen onbegrijpelijk zal voor
komen, indien hij daarbij niet in het oog
houdt, dat juist eenige maanden geleden
de groote leider der Sowaken, Mgr. Hlinka,
stierf. En de veronderstelling welke ons
van zeer goed ingelichte zijde reeds werd
bevestigd is dan ook niet gewaagd, dat
den Slowaken nu nieuwe beloften en toe
zeggingen zijn gedaan, welke een zoo
snelle verandering in hun houding hebben
teweeg gebracht.
Indien Mgr. Hlinka nog had geleefd, zou
het zeker zijn gegaan naar autonomie voor
de Slowaken, zooals het hu ook met de
Ruthenen schijnt te zullen gaan.
De laatste berichten maken intusschen
reeds melding, dat een groote groep Slo
waken zich met de oude eisch van autono
mie hebben afgescheiden.
Toen kwam 1918 met de feitelijke be
zetting en 1920 met de officieele vernieti
ging van Hongarije door de vredesverdra
gen.
Wilson had zich daartegen tot het uiterste
verzet en mèt de Hongaren op zelfbeschik
kingsrecht aangedrongen, maar - zooals
later uit de memoires van Lloyd George
bekend werd Clemenceaü spuwde hem
in het gezicht. Ontgoocheld keerde Wilson
naar zijn vaderland terug. Duitschland ver
loor 13% van zijn gebied, bij het verdrag
van St. Germain, Bulgarije 8% bij het ver
drag van Nueilly, Hongarije 71,4% bij het
verdrag van Trianon.
En ten opzichte van het onrecht, dat
toen geschiedde, is wel merkwaardig de
verklaring van den Tsjecho-Slowaakschen
senator Medinger: „De Tsjechen waren
door deze vaststelling der grenzen wel zeer
verrast, toen zij bij de vredesconferentie
vernamen, zulk een groot deel van het
Hongaarsche gebied te zullen krijgen. De
Tsjechen hebben toen hun voorstellen in
belangrijke mate uitgebreid, daar ter
vredesconferentie bij gebrek aan kennis der
omstandigheden alle verlangens werden in
gewilligd".
En de Franschman de Monzie schreef in
het voorwoord van het werk: „La Hongrie
mutilée" van de hand van zijn landgenoot
aen oud-deputé Charles Tisseyre: „Door
welke dwaling hebben dezelfde menschen,
die. door heel de wereld het recht der ras
sen en nationaliteiten verkondigden, aan
de Hongaren steden ontnomen, waar alle
inwoners op enkele uitzonderingen na, Hon-
gaarsch spreken, van Hongaarsche afkomst
waren, Hongaarsch in hart en cultuur?
Waarom, ja waarom?"
Op zulk een onrecht werd Tsjecho-Slo-
wakije gesticht. Niet op de feitelijke argu
menten welke Clemenceau voor zich hield,
n.l. een sterke hulp voor Frankrijk in de
rug van den Duitschen vijand waarbij
men de steun van Roemenië en Joego
slavië, die nog grootere stukken van Hon
garije kregen toegewezen, niet diene te
vergeten maar op het argument van een
noodzakelijke oplossing der minderheden-
kwestie in Hongarije.
Wat dit argument waard was, blijkt wel
uit het feit, dat er toen in drie landen een
minderhedenkwestie ontstond n.L in
Tsjecho-Slowakije, Roemenië en Joego-Sla-
vië, en bleek ook uit de op verlangen der
Hongaren in 1922 eindelijk uitgeschreven
proefvolksstemming in de Duitsche stad
Sopron, waarbij verreweg he.t meerendeel
voor Hongarije stemde.
Moest de onderdrukking der minderheden
in deze drie Staten in strijd met het Vol
kenbondspact en welker schendingen de
Hongarije vóór en na 1918
Minderheden in Centraal-Europ
I.
Albaniërs
2.
Bulgaren
3.
Kroaten
5.
Duitschers
8.
Hongaren
9.
Polen
10.
Roemenen
12.
Ruthenen
13.
Slowaken
14.
Slovenen
15.
Turken
16.
Oekraïners
Van boven af links rond kreeg 1. Tsjecho-
Slowakije 63.000 k.m.2, 2. Oostenrijk 4000
k.m.2, 3. Servië 63.000 k.m., 4. Roemenie
102.000 k.m.2.
Volkenbond alle rustig naast zich
niet leiden tot een bedreiging van den
vrede in Europa? Kan er ooit vrede ge
dijen op de basis van onrecht?
Duitschland, dat militair sterk genoeg
werd onder het nationaal socialisme, vatte
de zaak aan met het beroep op 3 1/2 mil
lioen Sudeten-Duitschers, die in onder
drukking leefden.
Maar de vraag rijst of hiermede het on
recht is hersteld.
Op Duitschland volgde Polen met de
„bevrijding" van een paar honderdduizend
land genoot en.
Maar hoe is nóg de toestand in het ge
bied en tusschen de grenzen, geschapen
door de vredesverdragen?
Tot Tsjecho-Slowakije behoor en nóg
ruim 2 millioen Hongaren, 1 millioen Duit
schers en honderdduizend Bulgaren, tot Joe-
go-Slavië driehonderdduizend Hongaren en
voorts Albaniërs, Bulgaren, Kroaten, Slo
ven en en Duitschers, te samen 11 millioen,
die door een volk van 3 millioen Serven
worden geregeerd.
En wat te zeggen van het Burgenland,
oat Hongarije in 1920 aan Oostenrijk moest
afstaan met een bevolking van 125.000 Hon
garen. Daarover sprak de reohtvaardige
Hitler, die erop uit is om de minderheden
te beschermen, niet. Tot deze consequentie
kan hij zich schijnbaar niet opwerken.
Nu deze droeve zaak is aangepakt, is
voorshands deze vraag het meest actueel:
Hoe zal het den Hongaren in het Tsjechi
sche land vergaan? Tsjecho-Slowakije heeft
toegestemd in het verlangen, dat Hongarije
reeds 20 jaar heeft doen hooren, het zelf
beschikkingsrecht. Maar daarbij valt tevens
te hopen, dat deze oplossing niet zóó lang
worde gerekt, totdat de Hongaren in een
minderheidspositie zijn gedrongen.
Het verleden, de stelselmatige onder
drukking van Duitschers, Ruthenen en
Hongaren, geeft aanleiding tot deze be
zorgdheid. Maar nu de Tsjechische Regee-
iing in deze voor haar zoo droeve uren
hierin loyaal toestemde, mag ook een loyale
uitvoering hiervan worden verwacht. Hon
garije, dat in 1918 het zwaarst getroffen
werd, heeft met het zelfbeschikkingsrecht
wel de meest ridderlijke, eerlijke en vrede
lievende oplossing aanvaard.
Sinds 1918 tot den bedelstaf gebracht,
was het trouwens niet sterk genoeg voor
dreiging met geweld en bovendien liggen
achter Hongarije, Roemenië en Joego-Sla-
vië met hun talrijke minderheden, die niet
zouden aarzelen in te grijpen, als zij zouden
voelen in die minderheden te worden
bedreigd. Hongarije kon niet anders doen
dan wachten op recht, zooals het twintig
jaar lang bij een onmachtigen Volkenbond
gevraagd heeft en gewacht. Men beroofde
het van zijn natuurlijke grenzen, men be
roofde het van het land dat duizend jaar
het hare was.
Men kan hier tegenwerpen dat ook deze
grond in duizend jaren verkregen is door
oorlog en verovering, dat deze natuurlijke
grenzen even goed kunnen worden aange
merkt als de natuurlijke grenzen van het
nabuurland. De heele geschiedenis heeft
echter oorlogen gekend, strijd en verove
ring en dan zou men tot de vroegste ge
schiedenis moeten teruggaan om daarna de
ontwikkeling te beschouwen der volkeren
en het recht of onrecht der gevoerde oor
logen om tot een geschiedkundig-recht
vaardige vaststelling der grenzen te komen.
Een onmogelijkheid dus. Maar vooral: niet
de natuur alléén moet de grenzen bepalen,
immers dan zou de natuur de oorzaak wor
den van voortdurenden strijd om natuur
lijke grenzen. Wat het eigendom moet be
palen van den grond, zijn de menschen,
die dien grond bewonen. Dat is in het be
lang van den vrede.
Niet de grond is het voornaamste, niet
de grenzen, maar de menschen en de vraag
of deze menschen op dien grond kunnen
bestaan. Zoolang de hebzucht naar rijke
bodem de regeerders blijft beheerschen, zal
er geen vrede zijn.
En onze conclusie kan slechts deze zijn,
dat deze gelegenheid moet worden aange
grepen om het heele complex van vredes
verdragen van 1918 te herzien.
Dat is in het belang van den vrede. Maar
daarbij mogen wij ook nimmer uit het oog
verliezen, dat deze op onrecht gestichte
Sirovy hervormt zijn
kabinet
ALS GEVOLG VAN HET AFTREDEN
VAN CZERMAK.
De Slowaaksche minister in het
Tsjechische kabinet Czermak, heeft
gisteren de bedreiging, welke hij had
geuit, uitgevoerd en is afgetreden.
De Tsjechische regeering is daarop in
haar geheel gisteravond afgetreden.
Er is onmiddellijk een nieuwe regee
ring gevormd, eveneens onder leiding
van generaal Sirovy.
De nieuwe regeering is als volgt samen
gesteld: minister-president en minister van
landsverdediging, generaal Sirovy, minis
ter van buitenlandsche zaken Chvalkovsky,
minister van binnenlandsche zaken Czer-
ny, financin Kalfus, sociale zaken Zenkl,
minister zonder portefeuille Bukhovsky,
de president der Sokols en drie Slowaken
Karvas, Caidad en Sajnor.
Het nieuwe kabinet is gematigd. Het
heeft geen sterke politieke kleur. De aan
wezigheid van drie Slowaken is een con
cessie aan de Slowaken, die echter waar
schijnlijk niet dé autonumisten bevredigen
zal.
HITLER IN HET SUDETENLAND.
Hitler is gistermiddag per auto te Karls
bad aangekomen onder groote geestdrift
der bevolking. De Sudetenduitsche afge
vaardigde Frank voerde het woord, waar
na ook Hitier een toespraak hield. Vervol
gens zong de menigte de volksliederen.
Komende van Karlsbad over Joachimst-
hal, is Hitier gistermiddag de voormalige
Tsjecho-Slowaaksche grens bij de douane
post van Gottesgab gepasseerd. De autoco
lonne van Hitier reed na een korte rust
naar Annaberg. Hier nam Hitier plaats in
zijn s£ecialen trein.
DE BEZETTING EN ONTRUIMING VAN
HET SUDETENLAND.
In een officieel communiqué deelt het
Tsjechische persagentschap Ceteka mede,
dat de ontruiming door de Tsjechische troe
pen en de bezetting door Duitsche troepen
van de derde zone (N.W. Bohemen) zonder
incidenten zijn geschied.
Volgens telegraafagentschap blijft de
Duitsche bevolking in de grensstreken
kalm. Daarentegen ontplooien benden z.g.
„Ordner" 'n illegale activiteit in Zuidwest-
Bohemen, in de gebieden, grenzende aan de
streken, die door Duitsche troepen zijn be
zet. Te Kasperske Hory hebben „Ordner"
eenige openbare gebouwen gesloopt. Een
sterke afdeeling gendarmerie en douane
ambtenaren en politie der staatsbescher-
ming werd belast met het herstellen van
de orde in deze plaats. Verdere incidenten
hebben zich voorgedaan in Srni, waar de
vrouw van een Duitschen burger, die eenige
terreinen had verkocht aan de Tsjecho-
Slowaaksche autoriteiten, beleedigd werd
er. met haar zes kinderen moest vluchten.
DE RESTEERENDE MINDERHEDEN.
De vertegenwoordigers van Subkarpa-
tisch Rusland maken thans gemeene zaak
met de Slowaaksche autonomisten. Zij
hebben gisteren sommige buitenlandsche
legaties opgezocht om hun eisch betreffen
de aen plebiciet naar voren te brengen. In
een daaropvolgende bijeenkomst met de
Slowaaksche autonomisten hebben zij ech
ter, naar venomen wordt, er in' toegestemd
in het Slowaaksche zog te varen.
Hongarije heeft een nota gezonden aan
de Tsjecho-Slowaaksche regeering waarin
gevraagd wordt, dat op zijn minst de zui
ver Hongaarsche districten in Tsjecho-Slo
wakije onmiddellijk aan Hongarije worden
afgestaan als teeken van den goeden wil
der Tsjechen. Hongarije streeft er naar dit
tot stand te brengen, hangende de beslis
sing van de gemengde commissie, die de
regeling der minderheden in Tsjecho-Slo
wakije zal bespreken.
MOEILIJKHEDEN BIJ
GRENSAFBAKENING.
Naar verluidt zijn er moeilijkheden ge
rezen bij de onderhandelingen over de af
bakening van het Sudeten-Duitsche gebied,
dat op 19 October aan Duitschland moet
zijn overgedragen.
Staat voor de Tsjechen was.hun vader
land en dat zij door al die eischen te aan
vaarden, door het offer van hun land in het
belang van den wereldvrede een daad heb
ben gesteld, zooals in de geheele geschiede
nis wellicht nog niet is voorgekomen.
F. Sch.
BELGIË
KAMER IN BUITENGEWONE ZITTING
Rede van minister-president Spaak
Gistermiddag is de Belgische Kamer, die
door de regeering in buitengewone zitting
bijeen is geroepen, bijeengekomen.
Minister-president Spaak betoogde in
een rede, dat de onafhankelijkheidspolitiek,
die België sedert twee jaar heeft gevoerd,
in de angstige uren, die achter den rug
liggen, alleszins vrucht heeft afgeworpen.
„De ernstige maatregelen die wij hebben
moeten nemen, hadden geen ander doel dan
het beeld van een onafhankelijk en sterk
België werkelijkheid te doen worden, en
zoowel in binnen- als buitenland schijnt
men dit begrepen te hebben".
WAT DE „VOORZORGSMAATREGELEN"
HEBBEN GEKOST
Eén milliard guldens!
Het Belgische blad „De Courant" meldt:
Zooals men weet, zijn de kosten van de mi
litaire voorzorgsmaatregelen in België ge
raamd op 300 tot 350 millioen franken.
Pas echter wanneer men nagaat, dat de
zeventien dagen van Europeesche crisis in
het geheel 16 milliard 150 millioen franken
(ongeveer één milliard Nederl. guldens)
hebben verzwolgen, kan men zich duidelij
ker rekenschap geven van de financieele
gevolgen, welke een moderne oorlog zou
hebben gehad. Nu reeds heeft het in de
verschillende betrokken landen ruim 969
millioen franken (ongeveer 60 millioen
gulden) gekost om eenvoudige voorzorgs
maatregelen te nemen.
Engeland heeft de grootste uitgaven moe-
tèn doen, in totaal n.l. 6 milliard 460 mil
lioen franken (400 millioen gulden), daar
op volgt Duitschland met een uitgave van
4 milliard 199 millioen franken (250 mil
lioen gulden).
Hierin zijn evenwel, aldus het blad, de
kosten verrekend van de groote maneuvres,
die anderhalve maand hebben geduurd, de
betaling van 270.000 arbeiders, die gewerkt
hebben aan de versterkingen van de Sieg-
friedlinie en de ondersteuning van 250.000
vluchtelingen uit de Sudeten-Duitsche ge
bieden.
Frankrijk, van zijn kant, heeft een ex
tra-uitgave moeten doen van 1 milliard 873
millioen 400.000 franken of 121 millioen
125.000 franken per dag (8 millioen per
dag), terwijl Italië slechts een half mil
lioen franken (30.000 gulden) heeft uitge
geven.
DUITSCHLAND
AMNESTIE IN OOSTENRIJK?
Behalve voor Schuschnigg!
Naar verluidt, overwegen de Duitsche
autoriteiten amnestie te verleenen aan alle
politieke gevangenen, behalve Schuschnigg,
uit vreugde over den terugkeer van het Su-
detenland.
Het proces tegen Schuschnigg, die nog
steeds te Weenen is, zal in ieder geval
voortgaan en niet later dan de volgende
maand.
TERECHTSTELLINGEN
Luwdig Maringer uit Bonn, die op 24
Juni wegens landverraad door het Volks
gerechtshof ter dood is veroordeeld, is gis
teren terechtgesteld. Verder is een 39-jarige
vrouw uit het Saarland wegens landver
raad terechtgesteld.
ZWITSERLAND
MAATREGELEN TEGEN DUITSCHE
VLUCHTELINGEN.
De Zwitsersche bondsraad heeft besloten
Duitsche onderdanen, die volgens de Duit
sche wetten niet-Arisch zijn, nog toe te
staan over de grens te komen, wanneer hun
pas reeds een visum inhoudt voor verblijf
in Zwitserland of voor reizigers op doorreis.
De bepalingen gelden ook voor reizigers
uit Italië en Frankrijk.
flan- en verkoop vao
kerkelijke fondsen
Het moderne middel
is Instantine. In Instantine zijn InstCUltill6
voortreffelijke werking en
absolute onschadelijkheid op
ideale wijze vereenigd.
Onthoudt daarom
stilt en voorkomt pijnen
Doosjes a 12 tabletten 70 ct., zakjes a 2 tabletten 15 ct.
Tegen pijnen
