Het uur der bezetting heeft
geslagen
dagen Historie
ZATERDAG 1 OCTOBER 1938
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Britsche troepen zullen helpen
Poolsche elschen
aanvaard
Grensbeveiliging
opgeheven
Niet verschijnen
30ste Jaargang No. 9148
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Schoten kondigden om 1 uur hedennacht het uur van de ontruiming
der Tsjechische grens aan. De Sudeten-Duitsche voorposten rukten op.
Zij hadden echter consigne, om zonder opdracht van het commando
van het Sudeten-Duitsche vrijcorps afzonderlijk noch in verband de grens
te overschrijden noch binnen te marcheeren.
De eerste Duitsche troepen zouden omstreeks middernacht de grens
moeten overschrijden om de eerste etappe van het Sudeten-Duitsche ge
bied ten Noorden van de lijn PassauLinz te bezetten.
Er schijnen echter weinig teekenen te zijn yan ontruiming door de
Tsjechen van aan de grens gelegen stellingen Franzensbad en Oberlohma,
Vernomen wordt, dat zes bataljons Britsche soldaten naar Tsjecho-
Slowakije gezonden zullen worden om daar ingevolge het accoord van
Muenchen te helpen bij het handhaven van de orde.
De troepen zullen waarschijnlijk een dezer dagen vertrekken.
In welingelichte kringen te Berlijn wordt vernomen, dat de Duitsche
troepen de eerste zóne in het Sudeten-Duitsche gebied reeds zijn binnen
gerukt.
DE INTERNATIONALE COMMISSIE
HEEFT REEDS VERGADERD
Naar van semi-officieele zijde verluidt, is
gistermiddag de internationale commissie,
die gevormd zou worden volgens het te
München opgestelde protocol, voor de
eerste maal te Berlijn bijeengekomen.
Tegen vijf uur arriveerden bij den staats
secretaris van het departement van buiten-
landsche zaken, von Weizsaecker, de am
bassadeurs van Italië, Engeland en Frank
rijk. Even vóór zes uur arriveerde op het
vliegveld te Berlijn de Tsjecho-Slowaaksche
gezant Mastny, die voor Tsjecho-Slowakije
zitting heeft in de internationale commis
sie. Ook hij begaf zich naar het gebouw
van buitenlandsche zaken.
Naar voorts verluidt, hebben de leden
der commissie gisteren beraadslaagd over
de entruiming van zone 1 en 2, ten einde
een wrijvinglooze uitvoering van de inbe
zitneming van .het Sudetenland door
Duitscliland te bewerkstelligen.
EEN BEROEP OP DE SUDETEN-
DUITSCHERS.
De Tsjecho-Slowaaksche radio-omroep
heeft zich gisteren tot de Sudeten-Duit-
schens ge.wend met een oproep, waarin on
der meer gezegd werd:
„Tsjecho-Slowakije heeft ten gunste van
den vrede het grootste offer gebracht, dat
de geschiedenis kent. Het heeft afstand ge
daan van streken, die langer dan duizend
jaar tot Bohemen en Moravië behoord heb
ben. De regeering wilde zoo ook u bewaren
voor het verlies aan menschenlevens, dat
een oorlog gebracht zou hebben.
Sudeten-Duitschers! Toont, dat -gij als
mannen het leed kimt eerbiedigen van een
tegenstander, die evenals gij van zijn va
derland houdt".
Hulde voor
Chamberlain
Een aantal Rotterdamsche jongeren uit
handels- en beurskringen heeft het initia
tief genomen tot het vormen van een com
missie, met het doel minister Neville Cham
berlain te huldigen voor het grootsche
werk, dat hij in het belang van den wereld
vrede heeft verricht. Na onderling over
leg zal worden vastgesteld, waaruit dit
huldeblijk zal bestan. Gedacht wordt o.a.
aan het oprichten van een gedenkteeken
in de buurt van het vredespaleis.
Kleine bedragen voor dit doel kunnen
worden gestort op postrekening nr. 4400
ten name van de Nederlandsche Bank te
Amsterdam, onder vermelding „ten gunste
van de Bijbank der Nederlandsche Bank te
Rotterdam voor huldeblijk minister Cham
berlain".
De voorloopige Rotterdamsche commissie
bestaat uit de heeren A. F. Ebeling, jhr.
mr. D. P. M. Graswinckel, mr. I. J. Ha-
velaar, mr. A. C. de Kanter, E. P. de Mon-
chy Jr., M. M. A. Offers, mr. P. A. Offers
Jr., A. Overeynder Wfzn. en J. A. M.
Prinz.
Adhaesiebetuigingen kunnen worden ge
richt aan den heer M. A. Offers, Glasha
ven 3, die ook bereid is nadere inlichtin
gen te geven over eentueele samenwerking
met andere commissies.
De kantoren der K.L.M. in verschil
lende plaatsen van ons land ontvingen gis
teren pakketten bestemd voor den Engel-
schen minister-president. Zoowel op Waal
haven als op Schiphol werden herhaalde
lijk bloemstukken ingeladen, welke reeds
DOCH ONDER PROTEST.
PRAAG, 1 Oct. (A. N. P.). Officieel
wordt medegedeeld, dat de Tsjecho-
Slowakijsche regeering de voorwaar
den van de Poolsche nota aanvaard
heeft, doch dat deze beslissing onder
protest genomen is.
enkele uren later op Downihgstreet 14 Wa
ren bezorgd.
Eenige Groningers hebben hun blijd
schap getoond door minister Chamberlain
een groote Groninger koek te zenden. Per
vliegtuig is deze origineele hulde gister
middag naar Londen gestuurd.
Het Nederlandsche Roode Kruis heeft
aan den Britschen minister-president een
telegram gezonden, om hem geluk te wen-
schen met den gelukkigen uitslag zijner
onvermoeide pogingen om aan de volke
ren den gruwel van een nieuwen wereld
oorlog te besparen.
Ook uit handels- en beurskringen zijn
telegrammen gezonden aan Chamberlain.
Het hierboven genoemde initiatief van
Rotterdamsche jongeren uit handel en
beurskringen is sympathiek. Maar o.i. zou
het beter zijn, als die jongeren zich hadden
gewend tot de Vredesbonden in ons land,
om dezen te verzoeken, het genomen ini
tiatief uit te werken.
5 October groot vertol!
De regeeringspersdienst meldt:
Het ligt in het voornemen om, aan
vangende Maandag 3 October, de maat
regelen, welke voor de grensbeveili
ging zijn genomen, geleidelijk op te
heffen.
Dien dag zal worden begonnen met
het ongedaan maken van de verrichte
werkzaamheden. Indien deze arbeid en
vervolgens het terugkeeren naar de
mobilisatie-centra, het inleveren van
wapenen en uitrusting enz. vlot ver
loopt, kan worden verwacht, dat de
dienstplichtigen, die ingevolge de „bui
tengewone oproeping-uiwendige veilig
heid" thans nog in werkelijken dienst
zijn, op WOENSDAG DEN 5en OCTO
BER in den namiddag met groot ver
lof zullen kunnen vertrekken.
Voor het afwikkelen van de admi
nistratieve werkzaamheden zullen
commandanten van oorlogsonderdeeïen,
enkele officieren benevens het admi
nistratieve kader eerst eenige dagen
later in het genot van groot verlof kun
nen worden gesteld.
Een sensatiespel van de eerste rang. De vrede is gered,
maar tot welken prijs. Was Hitier tot oorlog bereid of
was het bluf? Het groote lichtpunt.
Sensatie-spel! Onder regie van
Hitler is in de afgeloopen weken op het
internationale tooneel van de wereldpo
litiek een drama opgevoerd, zóó vol span
ning en sensatie, afgewisseld met echt
Shakespeareaansche intermezzo's van ont
spanning, als nog nimmer in het brein van
een tooneelschrijver is opgekomen. Het is
in waarheid een drama geweest, al heeft
het. ten slotte een blij einde genomen, in
dezen zin althans, dat de wereldvrede ge
red is en de dreiging van het oorlogsmon
ster geweken is. Voor het slachtoffer van
dit drama, het kleine land Tsjecho-Slowa
kije, over wiens lot beslist is zonder dat
het gehoord is .en dat slechts één voor
middag den tijd gegeven werd om „ja" te
zeggen, daar een „neen" toch uitgesloten
moest zijn voor dit slachtoffer is de af
loop hoogst tragisch. Om wille van den
wereldvrede heeft Tsjecho-Slowakije zich
de grootst mogelijke vernedering moeten
getroosten. Het is niet alleen de afstand
van grondgebied; weliswaar is het Sude
tenland een gebied rijk aan mineralen en
rijk aan natuurschoon, maar de bevolking
was door de golf van Pari-Germanisme, die
het overspoeld had, zóó vervreemd van het
overige deel van het land, dat deze „Ab-
trennung" voor Tsjecho-Slowakije nauwe
lijks meer een verlies kan worden ge
noemd. Maar het pijnlijkste is de manier,
waarop deze gebiedsafstand is afgedwon
gen. Het was een ongehoord schandaal,
dat een staatshoofd een naburig staats
hoofd in het openbaar heeft staan afblaf
fen. Welk een pijnlijke vernedering, nau
welijks voor het gevoel- der Tsjechen ver
goed door de manhaftige doch vruchteloo-
ze mobilisatie, dat de vier groote staatslie
den („the big four") zonder de Tsjechen
over de Tsjechen het lot wierpen, en
Praag maar had te slikken.
De vrede is gered.
Voor het oogenblik ten minste.
Want dezelfde situatie, welke nu met
zoo'n ontstellende dynamische kracht de
wereld aan den rand van de zelfvernieti
ging bracht, kan straks opnieuw ontstaan,
zcodra Hitier zichzelf of de Duitschers in
een of ander opzicht verongelijkt gevoelt.
En dat zal des te eerder gebeuren naar
mate het succes van deze manoeuvre groo-
ter is geweest.
Oorlogbereid. Wat wij nimmer
zullen vergeten, bij al onze vreugde en op
luchting over 't wijken v. d. oorlogsdemon
is deze passage uit de redevoering, welke
de Engelsche minister-president Chamber
lain Woensdagmiddag in het Engelsche
Lagerhuis hield:
..In mijn eerste onderhoud met Hitier
(in Berchtesgaden dus) werd mij duidelijk,
dat de toestand dreigender was dan ik
dacht. Hitier zette in beleefde bewoordin
gen uiteen wat hij verlangde. Hij voegde
hieraan toe, dat hij, liever dan te wach
ten, bereid was een wereldoorlog te ris-
keeren."
Welk een mentaliteit blijkt uit deze so
bere mededeeling! Welk een perspectief
opent zio-h hier op onze toekomst!
Er zijn twee mogelijkheden: ofwel Hit-
Ier heeft de waarheid gesproken en is wel
degelijk van plan geweest, alles te riskee-
ren om zijn zin door te drijven; ofwel hij
heeft Chamberlain slechts in den waan ge
bracht, dat hij vastbesloten was, met de
bedoeling hem „einzuschüchtern".
In het eerste geval weten we, wat wij
te duchten hebben van een politiek, die om
wille van 3 millioen Sudeten-Duitschers
wier „onderdrukking" vreeselijk overdre
ven is en die toch maar 20 jaar dat „juk"
gedragen hebben zonder er aan ten gronde
te gaan bereid was een slachting te ris-
keeren, waarbij de groote wereld-oorlog
nog maar kinderspel zou zijn. In den we
reldoorlog zijn in ronde cijfers 9.500.000
mannen gesneuveld!
En nu het tweede geval: Hitier heeft het
niet ernstig gemeend; hij wilde Chamber
lain slechts intimideeren, om hem bereid te
maken tot een interventie ten gunste van
gebiedsafstand. Hij wilde het onderste uit
de kan hebben en heeft als goed koopman
zijn tegenpartij er onder gemanoeuvreerd.
Maar als dat waar zou zijn, dan zijn wij
er allemaal in gevlogen. Dan hebben mil-
lioenen eenige weken in angst geleefd. Dan
zijn milliarden uitgegeven aan nood-maat
regelen, duizenden en nog eens duizenden
militairen zijn uit hun werk gehaald, posi
ties zijn geschokt of ernstig geschaad, heel
de wereld is op stelten gezetalleen
omdat Duitschland zijn zin wilde hebben
voor 100 pet. en wel terstond.
Een lugubere grap.
Een lichtpunt. Wij zien in deze
heele historie één lichtpunt en dat is, dat
er in de algemeene opluchting na de zwa
re oorlogsdreiging een algemeene willigte
is ontstaan.
De volkeren hebben duidelijk getoond,
dat zij den oorlog niet willen en dat zij
geen haat tegen elkander koesteren. De En-
gele en Fransche eerste-ministers Cham
berlain en Daladier zijn in Duitschland
ontvangen met een warmte, welke hen ver
rast heeft en de staatslieden zijn uit elkan
der gegaan met het gevoel, dat er heel wat
te bereiken is, wanneer zij elkander ont
moeten en met elkander praten. Chamber
lain en Hitier hebben zelfs een gemeen
schappelijke verklaring opgesteld, dat zij
de nog hangende kwesties tusschen hun
beide landen in onderlinge besprekingen
zullen oplossen en dat zij nimmer oorlog
tegen elkander willen voeren.
Indien een toenadering tusschen de vier
groote landen in Europa tot stand zou ko
men en de huidige periode van gewapende
vrede en versnelde herbewapning zou
plaats maken voor een hartelijke verstand
houding, gebaseerd op een wederzijdsch
begrip en onderlinge waardeering, indien
Duitschland nu blijk geeft aan het einde
te zijn van zijn aspiraties en in samenwer
king met de rest van de wereld wil mede
werken aan het economisch herstel en
daardoor ook aan zijn eigen welvaart
dan is de vrede niet te duur gekocht.
Dan kan de wereld een tijdperk van wel
vaart en heropbloei tegemoet gaan. Dan
hebben wij daar graag een beetje spanning
voor over. Dan kan uit den barensnood van
de afgeloopen weken een verjongd leven te
voorschijn zijn gekomen.
Maarzoo gaat het met ieder jong le
ven: elk kind, hoe veel belovend ook, moet
zijn waarde bewijzen tijdens zijn groei en
zijn ontwikkeling.
Laten wij afwachten in hope.
BINNENLAND
DE KONINGIN NAAR SOESTDIJK.
De Koningin is gisternamiddag tegen
half zes per auto van het Huis ten Bosch
naar het paleis Soestdijk vertrokken.
DIENSTPLICHTIGEN DER LICHTING
1923.
Overgang naar de aanvullingsreserve
opgeschort.
De regeeringspersdienst meld: De over
gang naar de aanvullingsreserve van
dienstplichtigen der lichting 1923 en van
dienstplichtigen van andere lichtingen, die
met de lichting 1923 de eerste oefening
hebben volbracht, wordt tot nader order
opgeschort. In verband hiermede wordt de
inneming van rijksgoederen van deze
dienstplichtigen voorloopig gestaakt.
DE ORANJE WAARSCHUWING
BETREFFENDE VOOR-MOBILISATIE
VERVALLEN.
De regeeringspersdienst meldt: De minis
ter van defensie maakt bekend,, dat zij, die
een oranje-waarschuwing hebben ontvan
gen om zieti gereed te houden voor on
middellijke opkomst bij voor-mobilisatie,
kunnen handelen, alsof deze waarschuwing
niet was uitgereikt.
DENATURATIE ROGGE, AARDAPPE
LEN EN VELDBOONEN.
Naar ons van bevoegde zijde wordt me
degedeeld, is op grond van de gewijzigde
omstandigheden besloten met ingang van
Maandag 3 October weder gelegenheid te
geven tot het denatureeren van rogge,
aardappelen en veldboonen.
De denaturatieregeling voor goedge
keurde pootaardappelen zal, zooals aan
vankelijk ook was vastgesteld, met in
gang van 3 October in werking treden.
DE HUURBELASTING
2 pet. van de netto-huur?
In de Millioenennota is, zooals bekend,
aangekondigd de heffing van een Nationale
Inkomsten- en Winstbelasting van 2 pet.,
welke zooveel mogelijk bij de bron zal
worden geheven..
De heffing „bij de bron" heeft bij veel
huiseigenaren de vrees gewekt, dat de 2 pet.
zou geheven worden van de bruto-huur,
hetgeen voor de huiseigenaren een oneven
redig, zwaarderen druk zou medebrengen
dan voor de andere belastingplichtigen.
Naar „De Telegraaf" nu verneemt, ligt
het in de bedoeling der betrokken autori
teiten wier onderzoek echter nog niet
beëindigd iste trachten zooveel mogelijk
te komen tot een vaststelling van een netto-
huur als basis van de voorgenomen heffing,
d.w.z. na aftrek van bepaalde kosten, rente
van schulden e.d.
DU nummer beslaat uit vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
Maandag 3 October, feestdag
van Leidens Ontzet, zal „De
Leidsche Courant" NIET ver
schijnen.
De Directie
DE ZOMERTIJD EINDIGT
Wij herinneren eraan, dat vannacht
de zomertijd een einde neemt en dat
men dus vanavond de klok een uur
terug moet zetten.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Binnenland
Bij het schoonmaken van een mitrailleur
te Zalk bij Zwolle werd een 13-jarig meis
je door een schot in Jiet hart gedood
(2de blad).
Te Castricum werden drie kinderen uit
één gezin door een auto overreden; een
meisje werd gedood, een broertje en een
zusje gewond. (2de blad).
Omgeving
Aan den hoogeerw. heer Deken Helle
gers van Alphen zijn de laatste H.H. Sa
cramenten toegediend. (4de blad).
PRINS BERNHARD EN HET REDDINGS
WEZEN.
Naar wij vernemen heeft Z. K H. Prins
Bernhard het eere-voorzitterschap aan
vaard van de Noord- en Zuid-Hollandsche
Redding Maatschappij te Amsterdam en
van de Zuid-Hollandsche Maatschappij tot
Redding van Drenkelingen te Rotterdam.
GOLFLENGTEWISSELING.
Heden heeft in den Nederlandschen ra
dio-omroep de kwartaalswisseling van zen
der weer plaats gehad. Dezen keer is daar
echter iets ongewoons bij. Immers het pro
gramma van Hilversum I, dat is dus nu van
den K.R.O. en N.C.R.V., wordt uitgezonden
op de beide oude zenders (1875 M. en
301.5 M.)
Het programma van Hilversum II (A. V.
R. O. en V. A. R. A.) kan men hooren via
den nieuwen zender Jaarsveld op 415.5 M.,
welke hulpzender, dus met ingang vanhe
den zelfstandig is geworden.
NEDERLANDSCHE KAAS NAAR
BELGIë.
Beperkende invoer-maatregel geschorst.
De Belgische Staatscourant deelt mede,
dat is geschorst het Koninklijk besluit van
18 Augustus, dat aan een invoervergunning
onderwierp den invoer van weefspoelen,
knoopen in corozo en in palmboomhout als
mede gegiste kaas met harde of halfharde
deeg.
PATER DE GREEVE BIJ DE
VRIJMETSELAARS
Pater Borromaeus de Greeve, die, zoo
als men weet, in Indië is aangekomen, zal
op 25 October met speciale toestemming
van den bisschop spreken voor leden van
de vrijmetselaarsloge „De Ster in het
Oosten" over „De hoogheid van ons ge
loof".
DE NEDERLANDERSCHE SPOORWEGEN
Benoeming van een president en twee
directeuren
Naar wij vernemen heeft de te Utrecht
gehouden buitengewone algemeene verga
dering van aandeelhouders der N.V. Neder
landsche Spoorwegen de voorgestelde sta
tutenwijzigingen aangenomen.
Vervolgens werden benoemd tot presi
dent prof dr. ir. J. Goudriaan Jr. en tot
directeuren de heeren ir. W. Hupkes, chef
van de dienst van tractie en materiaal, en
ir. W. F. H. van Rijckevorsel, chef van de
dienst van vervoer en handelszaken der
maatschappij.
