Augustus 1914 en
September 1938
Laatste berichten
Nieuwe bemidde-
lings pogingen
Een nieuwe phase
in den toestand?
Mussolini
telefoneert met
Hitier
MARKTBERICHTEN
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 3
DE REIS VAN PROF. DR. H. KRaMER.
Zooals wij vorige week hebben gemeld,
zal prof. dr. H. Kramer, hoogleeraar in de
geschiedenis der godsdiensten in het alge
meen en in de phenomenologie aan de
Leidsche Universiteit vanaf half November
tot volgend jaar Juli afwezig zijn,
Prof. Kramer vertrekt Zaterdag 23 No
vember met de „Marnix van St. Aldegon-
de" naar Colombo, teneinde de aldaar ge
houden wordende wereldzendingsconferen-
tie bij te wonen.
Vandaar vertekt de hoogleeraar naar het
zuiden van Voor-Indië en vandaar naar
Ned.-Indië om daar in het belang van de
zending en voor wetenschappelijke doel
einden werkzaam te zijn.
In Juli 1939 hoopt prof. Kramer hier ter
stede terug te keeren.
DE STADSGEHOORZAAL.
Een belangrijke verbetering en verfraaiing.
Toen wij' ons gisteravond ter bijwoning
van een uitvoering in de Stadsgehoorzaal
bevonden, merkten wij in de groote bene
denzaal enkele groote veranderingen op,
die tevens een niet minder groote verbete
ring en verfraaiing inhielden.
De stoelen in deze zaal, waaraan onge
twijfeld menige dame, die b.v. een fluwee-
len japon droeg, vanwege de rieten zittin
gen nog wel een onaangename herinnering
zal hebben, zijn alle vervangen door nieu
we met een vlakke zitting en een gemak-
kelijken ronden rug.
Verder zijn tusschen de looppaden en
voor het podium donkerroode loopers aan
gebracht, waardoor de zaal aan aanklee
ding wint.
B. en W., die het initiatief namen, en Ge
meente Werken, die zich met de uitvoering
belastten, komt hier een woord van hulde
en dank toe.
MILITARIA.
Op 29 September a.s. komt 1/3 gedeelte
der onderofficieren van de lichting 1928
voor 17 dagen onder de wapenen bij 6 R.
V. A.
Op 6 October komen de korporaals en
manschappen der onbereden artillerie van
de lichting 1928 eveneens bij 6 Ri V. A. voor
herhalingsoefeningen onder de wapenen.
Gisteravond is de 47-jarige mej. A. P.
uit Leimuiden op de luchtbrug aan het sta
tion met haar hak achter een trede blij
ven haken. Zij viel van veertien treden en
klaagde over pijn in de borst, terwijl zij
aan het rechterbeen verwond werd.
Door de politie alhier is aangehouden de
werkster A. H. de L., die zich gedurende
eenigen tijd had schuldig gemaakt aan
diefstal van koekjes enz. ten nadeele van
de broodfabriek waar zij werkte.
KERKNIEUWS
FRATER VAN LEEÜWEN O.F.M.
OVERLEDEN.
In den ouderdom van 22 jaar is in het
St. Elisabeths-Ziekenhuis te Venray,
voorzien van de H.H. Sacramenten der
Stervenden overleden fr. Bertwin van
Leeuwen O.F.M.
HET AUTO-ONGELUK VAN KARDINAAL
PACELLI.
De Pauselijke Staatssecretaris verricht zijn
gewone werkzaamheden.
In verband met het auto-ongeluk dat
Kardinaal Pacelli dezer dagen overkwam
seint de K. W. P.-correspondent nog de na
volgende bijzonderheden. Het ongeluk
werd veroorzaakt doordat een klein kind
plotseling op enkele meters afstand van den
auto van den Kardinaal den weg over
stak. Teneinde een aanrijding te voorko
men moest de chauffeur plotseling sterk
remmen, waardoor de auto slipte en tegen
een muur botste, waarbij de Kardinaal met
het hoofd tegen een der tochtruiten sloeg
en bloedig verwond werd.
De verwondingen zijn niet van ernsti-
gen aard gebleken zoodat de Kardinaal zijn
werkzaamheden weer heeft hervat en
ook zijn dagelijksche wandeling naar de
Villa Borghese weer kan maken.
De behandelende geneesheer prof Mi-
lani de lijfarts des Pausen heeft ver
klaard dat de verwondingen weldra zul
len zijn genezen.
Losse nummers van
DE LF.1D8CHE COURANT
zijn verkrijgbaar bij:
Sigarenmagazijn „INSULINDE"
Heerenstraat 2
Sigarenmagazijn J. G. v. ZWIETEN
v. d. Waalsstraat 1
Sigarenmagazijn SOMERWIL
Hoogewoerd 24
ZANDVLIET's Boekhandel
Haarlemmerstraat 117a
KIOSK, Prinsessekade
Sigarenmagazijn „DE HALTE"
Hoogewoerd 100
Bureau DE LEIDSCHE COURANT
Papengracht 32.
Een militaire medewerker schrijft ons:
Evenals in 1914 door Oostenrijk een ul
timatum werd gesteld aan Servië, dat
moeilijk kon worden ingewilligd en daar
om ook niet werd aanvaard, wordt thans
door den Führer aan Tsjecho-Slowakije een
laatste eisch (in den vorm van een me
morandum) gesteld, welke eveneens niet
aanvaard kan worden.
In 1914 lag allerwege brandstof opge
hoopt, welke slechts een vonk noodig had
om Europa in oorlogsvlam te zetten. Die
brandstof was vooral de voortdurende op
voering van de bewapening, de uitbreiding
van de legers en opvoering van de mili
taire vaardigheid.
Ook wat dit betreft, geeft 1938 een ge
lijk beeld te zien. Vooral in de laatste jaren
werd koortsachtig gewerkt om de capaciteit
van de militaire oorlogsmachine zoo hoog
mogelijk op te voeren en de werken te per-
fectioneeren.
Een wedstrijd in de bewapening is even
min als elke andere wedstrijd zonder twee
kamp onbestaan baar, zoodat daaruit nood
zakelijk het alternatief moet volgen: Ont
wapening (vermindering van bewapening)
of oorlog.
Het ziektebeeld van de oorlogskoorts
komt overeen met dat van een mensch, die
na een langdurig ziekbed toch nog onver
wachts, doch niet onvoorbereid komt te
overlijden. De ziekte wordt acuut en in
dien critieken toestand is thans ook de
questie van het Sudetenland gekomen met
de snel op elkaar volgende gebeurtenissen.
L'histoire re Sépète, de geschiedenis her
haalt zich, en daarom kan het zijn nut heb
ben het ziektebeeld van 1934 nog even in
herinnering te brengen.
Op 23 Juli 1914 stelt Oostenrijk aan Ser
vië een laatste onherroepelijke eisch (ul
timatum), waarop enkele dagen later in
Servië de mobilisatie wordt bevolen, dade
lijk gevolgd door een gedeeltelijke mobili
satie van Oostenrijk-Hongarije.
Op 26 Juli wordt de vóór-mobilisatie in
Rusland afgekondigd en volgt op 28 Juli
cie oorlogsverklaring van Oostenrijk aan
Servië. Daarop antwoordt Rusalnd op
29 Juli met een gedeeltelijke en op 30 Juli
met een algemeene mobilisatie tegen Oos
tenrijk-Hongarije.
Op 31 Juli gaat Oostenrijk-Hongarije over
tot een algemeene mobilisatie tegen Rus
land, wordt de toestand van „dreigend
oorlogsgevaar" in Duitschland en Frankrijk
afgekondigd en stelt Duitschland een ulti
matum aan Rusland.
Daarop volgt op 1 Augustus de oorlogs
verklaring van Duitschland aan Rusland
en de algemeene mobilisatie in Duitschland
en Frankrijk.
Op 3 Augustus, de oorlogsverklaring van
Duitschland aan Frankrijk en op 4 Augustus
de algemêene mobilisatie in Engeland en het
binnenrukken van de Duitsche legers is
België.
Is er veel verschil in het bovenaangegeven
beeld en de figuren die zich thans in de
Tsjecho-Slowaaksche kwestie dreigen af
te teekenen? De mobilisatie in Tsjecho-
Slowakije is reeds bevolen en het instem
mend antwoord op het ultimatum wordt
door Duitschland vóór 1 October opge-
eischt, daar het anders op dien datum het
Sudetenland zal binnenrukken. Uit dat
voornemen van Duitschland moet volgen,
dat het, althans tegen Tsjecho-Slowakije,
reeds geheel is gemobiliseerd.
De Russen zullen hun mobilisatie aan
de Zuid-Westgrens wel hebben voltooid,
daar de opperbevelhebber Blücher reeds
een drietal weken geleden uit Siberië naar
de Oekraïne is gezonden om daar het leger
te „reorganiseeren". Ook in de andere bij
het beeld van 1914 genoemde landen maakt
men zich voor den strijd gereed en leest
men nu „Quitschland" voor „Oostenrijk"
en „Italië" in de plaats van „Duitschland",
dan is de overeenkomst al zeer opvallend
en zou men ook nu weer kunnen spreken
van de Centrale mogendheden en de Ge
allieerden.
In een acuut stadium van oorlogsdrei
ging doen zich echter immer onbereken
bare en onvoorziene factoren gelden met
verrassende snelheid en wendingen. Ita
lië dat in 1914 nog bij den „Driebond"
(Duitschland, Oostenrijk, Hongarije, Ita
lië) behoorde, scheidt zich, in critieke da
gen van dat jaar, af, om later aan de
zijde der Geallieerden aan den strijd deel
te nemen.
De „as" BerlijnRome moet thans vol
gens uitlatingen van den Führer buitenge
woon hecht zijn, doch Italië, hoewel uit
drukkelijk verklarend achter Duitschland
te staan, laat allerminst een oorlogszuchti-
gen toon hooren. Heeft deze zijn handen
niet eenigszins in Spanje gebonden en is
Abessynië al zoover gepacificeerd, dat bij
een stevige bewapening van Abessijnen
onder den Negus geen opstand te wachten
is. Nog meer vragen kunnen omtrent Ita
lië worden gesteld, doch als Frankrijk ge
steund door Engeland Madrid met groote
macht te hulp komt, is het lot van Franco
beslecht en Spanje voor de Geallieerden
gewonnen.
Het zal dus geenszins tot de onmogelijk
heden behooren dat Diritschland in zijn
strijd op al zijn fronten uitsluitend en
alleen op eigen kracht is aangewezen.
'n Kwade kans..!!
In uw wagen moet u niets wagen
autorijden mag geen kansspel zijn:
op den weg moet u het zéker weten!
Binnenland
H. M. DE KONINGIN NAAR DEN HAAG.
Onderhoud met ministers.
H. M. de Koningni is hedenmiddag onge
veer half twee uit Soestdijk vertrokken
voor een kort verblijf in den Haag.
In den loop van den middag zal H. M.
op den Ruigenhoek de minister van Buiten-
landsohe Zaken en Defensie ontvangen,
waarna de Koningin naar Soestdijk zal
terugkeeren.
DE KOLONIALE RESERVE NAAR
AALSMEER.
Het personeel van de Koloniale Reserve
en de commandant van dat corps zijn tot
nader order niet te Nijmegen doch uitslui
tend. te Aalsmeer bereikbaar. Het adres
luidt: Koloniale Reserve te Aalsmeer.
BEPERKING VAN DUUR VAN
TELEFOONGESPREKKEN.
In verband met den gespannen interna
tionalen toestand en waarschijnlijk ook met
de uitvoering van tal van overheidsmaat
regelen als gevolg daarvan, is op sommige
tijdstippen het interlocale en internatio
nale telefoonverkeer dermate overbelast,
dat de rijkstelefoon tot beperking van den
duur der gesprekken moest overgaan.
Gespr.ekken, welke vandaag werden aan
gevraagd met Londen, Stockholm, Brussel,
en Weenen, mochten maximaal slechts zes
minuten duren of werden na zes minuten
verbroken. Met Praag waren geen particu
liere gesprekken meer mogelijk, maar dat
de verbinding niet is verbroken blijkt uit
het feit, dat slechts regeerings- en diploma
tieke gesprekken werden doorgegeven.
Vanmorgen tusschen 11.15 uur en 12.30
uur was het telefoonverkeer tusschen Am
sterdam, Den Haag en Rotterdam zoo inten
sief, dat slechts gesprekken van drie minu
ten werden toegestaan. Voor Arnhem gold
dat vrijwel den geheelen dag en ook het
telefoonverkeer met andere plaatsen moest
op sommige tijdstippen als het aantal aan
vragen zeer hoog was, worden onderwor
pen aan deze beperking van den gespreks-
duur.
WINKEL UITGEBRAND.
Vanmorgen heeft fë Rotterdam èeh uit
slaande brand gewoed in den boekwinkel
van de firma J. Westerling aan de Preto-
rialaan 18b te Rotterdam. Met twee stra
len op de waterleiding heeft de brandweer
het vuur gebluscht, de winkel is grooten-
deels uitgebrand.
EXTRA K.L.M.-VLIEGTUIG NAAR
BRITSCH-INDIë
De gespannen internationale verhoudin
gen hebben de belangstelling voor de
vliegdiensten op Indië sterk doen stijgen.
Vooral uit Engeland bereikten de K.L.M.
vele aanvragen voor passage naar Britsch-
Indië.
In verband hiermede is besloten, een
extra-vliegtuig uit te zenden. Daartoe zal
de „Reiger", een Douglas DC 3-machine
Vrijdagochtend met 16 Britsche passagiers
naar Karatsji vertrekken.
Onder commando van gezagvoerder Te-
pas, zal het toestel de gewone winterdienst-
regeling der Indiëroute volgen.
Na aankomst te Karatsji zal onmiddellijk
de terugreis naar Nederland worden aan
vaard.
Buitenland
FRANSCHE EN BRITSCHE GEZANTEN
BIJ HITLER.
BERLIJN, 28 Sept. (A. N. P.). An-
dré Frangois Poncet, de ambassadeur
van Frankrijk, werd om kwart over elf
door Hitier ontvangen. Men zegt, dat
hij Hitier nieuwe suggesties van de
Fransche regeering heeft overgebracht
met het oog op een vreedzame rege
ling van het Duitsch-Tsjechische ge
schil. Het onderhoud duurde ongeveer
een uur.
Bij zijn vertrek uit de bondskanse-
larij weigerde Frangois Poncet eenige
verklaring af te leggen.
OOK HENDERSON BIJ HITLER.
De ambassadeur van Groot-Brittan-
ië, sir Neville Henderson, werd om
vijf minuten over half één, onmiddel
lijk na het bezoek van Frangois Pon
cet, door Hitier ontvangen.
Dit onderhoud duurde meer dan een
uur.
ZEN ITALIAANSCHE BESCHOUWING.
ROME, 28 September (A. N. P.).
De diplomatieke redacteur van Ste-
fani schrijft: „Met het oog op de hard
nekkige weigering van Praag ver
wachtte men vandaag in Duitschland
te 14.00 uur een algemeene mobilisatie.
De crisis scheen zich snel te ontwikke
len naar onvermijdelijke gevolgen. Te
10.00 uur heeft de minister van bui-
tenlandsche zken, Ciano, van den Brit-
schen ambassadeur, lord Perth, een be
langrijke mededeeling ontvangen met
betrekking tot het dreigende Duitsch-
Tsjecho-Slowaaksche conflict.
In officieele Romeinsche kringen
gelooft men, dat de Britsche regee
ring verzekerd heeft, dat Engeland
garant wil zijn voor de tenuitvoerleg
ging van de verplichtingen, die
Tsjecho-Slowakije op zich heeft ge
nomen. Dit onverwachte Britsche
initiatief zou de berichten, die thans
zonder eenige officieele bevestiging
of nauwkeurige omschrijving de ronde
beginnen te doen en volgens welke
men een algemen Europeesch conflict
wenscht te vermijden, door middel
van een Italiaansche actie, geloof
waardiger kunnen doen schijnen. Dit
zou in verband kunnen worden ge
bracht met het duidelijke plan van
Mussolini, die een rechtvaardige en
noodzakelijke oplossing voor de ver
mijding van het conflict en voor den
grondslag van een nieuw Europa heeft
gegeven. Men wacht met spanning op
de vedrere ontwikkeling van den in
ternationalen toestand, die heden
middag in een nieuwe phase schijnt
te zij ningetreden.
ROME, 28 September. (A.N.P.) VERNO
MEN WORDT, DAT MUSSOLINI ZICH
PERSOONLIJK TELEFONISCH IN VER
BINDING HEEFT GESTELD MET HIT
LER, NA DE INTERVENTIE VAN DEN
AMBASSADEUR VAN GROOT-BRIT-
TANNIë BIJ HET CHIGIPALEIS.
MEN KENT NOG NIET HET RESUL
TAAT VAN HET GESPREK.
In welingelichte kringen verzekert men,
dat Chamberlain gevraagd zou hebben,
dat men hem met spoed het Duitsche ant
woord zou mededeelen, opdat hij er mel
ding van zou kunnen maken in zijn rede
voering in het Lagerhuis.
DE PAUS MORGENAVOND VOOR DE
RADIO.
VATICAANSTAD, 28 Sept. A.N.P.De
Paus zal zioh morgen tot de wereld richten
om ten gunste van den vrede te spreken.
Om half zeven G.M.T. zal de Paus in het
Italiaansch voor de radio een „vaderlijk
herderlijk schrijven" voorlezen.
De uitzending geschiedt op een golfleng
te van 49,75 meter en 19,84 M.
De Paus zal vijf minuten spreken. Er zul
len vertalingen volgen in verschillende
talen.
DALADIER VANAVOND VOOR DE
RADIO.
PARIJS, 28 Sept. (A.N.P.). Daladier zal
vanavond om zeven uur (7 uur 20 Amsterd.
tijd) een belangrijke redevoering uitspre
ken, welke door alle zenders zal worden
verspreid.
GERUCHTEN OVER MOBILISATIE
ZOUDEN ONJUIST ZIJN.
LONDEN, 28 Sept. (A.N.P.). De Hon-
gaarsche legatie verklaart, dat alle geruch
ten over een mobilisatie in Hongarije vol
komen onwaar zijn.
DE ENGELSCH-FRANSCHE STAP IN DE
WILHELMSTRAS SE.
BERLIJN, 28 Sept. (A.N.P.). Volgens in
lichtingen uit zeer goede bron gelooft men,
dat aan Hitier een voorstel is gedaan voor
een Engelsch-Fransche bezetting van het
Sudetenland. Verklaard wordt, dat Hitier
hierop nog niet geantwoord heeft.
BERICHTEN OVER DUITSCHE
MOBILISATIE NOGMAALS
TEGENGESPROKEN.
BERLIJN, 28 Sept. (A. N. P.). Van
toonaangevende zijde wordt medege
deeld, dat de in de buitenlandsche pers
verspreide berichten, als zou Duitsch
land geëischt hebben, dat Praag te 14
v uur vandaag een duidelijke beslissing
zou hebben genomen, uit de lucht ge
grepen zijn. Alle daaraan vastgeknoop
te gissingen, volgens welke Duitsch
land tot mobilisatie zou overgaan,
wanneer te 14 uur geen duidelijk ant
woord was ontvangen, zijn eveneens
onjuist. Men ziet hier in de versprei
ding van dergelijke berichten een be
wuste paniekzaaierij, die de volken op.,
de meest onverantwoordelijke wijze
tot een oorlogsstemming moet opja
gen.
ZAL ITALIë BEMIDDELEN?
ROME, 28 Sept. (ANP.). Niets veroor
looft te zeggen, dat de geruchten, welke
gisteren in zekere kringen in omloop wa
ren en volgens welke men eenige bemidde-
lingsgebaar van de zijde van Italië zou kun
nen verwachten, gefundeerd zijn.
Vanochtend namen deze geruchten in
hardnekkigheid toe, na de boodschap van
Chamberlain en het nieuwe beroep van
Roosevelt.
Gezaghebbende kringen weigeren in deze
aangelegenheid eenige verklaring af te leg
gen.
Toch zou het bezoek van Lord Perth aan
graaf Ciano, waarbij Perth een „belangrijke
mededeeling deed vanwege de Britsche re
geering in verband met een dreigend con
flict tusschen Duitschland en Tsjecho-Slo
wakije", den leider der Italiaansche regee
ring er wel toe kunnen brengen, zich even
eens te vereenigen met het initiatief der
beide Engelsche en Amerikaansche staats
lieden, wier landen ook minder direct bij de
Tsjecho-Slowaaksche kwestie belang heb
ben.
Het is slechts een veronderstelling, welke
evenwel, naarmate de uren voortschrijden,
steeds hardnekkiger wordt.
DE STEMMING
IN TSJECHO SLOWAKIJE
De positie van Subkarpathisch Rusland.
PRAAG, 28 September (A.N.P.). Volgens
uit over het algemeen goed ingelichte krin
gen wordt vernomen, dat de Tsjecho-Slo
waaksche regeering het voornemen zou
hebben, binnenkort Deskyd te benoemen
tot vice-gouverneur van Subkarpathisch
Rusland.
Deze benoeming is van te grooter belang
daar Deskyd geen ambtenaar is doch een
politiek figuur.
Dit is dus, aldus Havas, de eerste stap
naar de verwezenlijking van autonomie
voor Subkarpathisch Rusland.
De positie der Slowaken.
De vereeniging van Slowaaksche schrij
vers heeft vandaag een manifest gepubli
ceerd, waarin o.m. wordt verklaard: „De
Tsjecho-Slowaaksche staat heeft den Slo
waken den weg geopend naar een vrij na
tionaal bestaan. Wij gevoelen de gebieden
de noodzakelijkheid van een nauwer samen
werking met de Tsjechen om onzen staat
te verdedigen. Wij roepen allen Slowaken
en allen Tsjechen toe: „Liever dood dan
slavernij".
De afgevaardigde Sidor heeft voor de
radio verklaard: „Wij hebben opgehouden
te twisten. Slowaken, luistert naar de be
velen der autoriteiten die den staat en het
volk vertegenwoordigen om ons gemeen
schappelijk vaderland te verdedigen.
Deze verklaringen worden gecompleteerd
door een artikel van Husek in de „Slovens-
ky Denik" van vanochtend, waarin op alle
Slowaken een beroep gedaan wordt voor de
verdediging van Tsjecho-Slowakije en ge
wezen wordt op de nauwe eenheid in dit
ernstige uur tusschen Tsjechen en Slowa
ken.
De „Slowensky Denik", het meest ver
spreide Slowaaksche blad, dat te Bratis
lava (Pressburg) verschijnt, schrijft met
betrekking tot de jongste uitlatingen van
Hitier, waarin hij beweerde, dat de
Tsjechen en Slowaken het niet met elkan
der eens zijn, dat „de Slowaken zich nim
mer van de Tsjechen zullen laten schei
den, nooh de Tsjechen van de Slowaken.
De Tsjechen en Slowaken zullen zich nooit
van hun republiek laten vervreemden.
EDEN OP HET FOREIGN OFFICE.
LONDEN, 28 September (A.N.P.). Eden
heeft een bezoek gebracht aan heli foreign
office.
LEIDSCHENDAM, 27 Sept. Eiercnvelling.
Kropsla le soort 0.60-^-1.20, 2e soort 30
50 cent, tomaten midd. 2.002.30, gr.
ronden 2.002.20, 2e soort 2.002.20,
3e soort 2.00—2.10, bonken 2.andij
vie per 100 0.801.50, andijvie per kg.
23 cent, spinazie per 4 kg. 822 cent,
postelein 1.001.50, snij-boonen 820
cent, spercieboonen 721 cent, peen 2.50
—3.80.
WISSELNOTEERINGEN (AMSTERDAM)
Londen. 8.51
Berlijn 74.00
Parys 4.75
Brussel 31.25
Zwitserland 41.50
Kopenhagen 38.—
Stockholm 43.90
Oslo 42.80
New York 1.85i/4
Praag
