LIEF EN LEED IN DE PAROCHIE STOMPWIJK BIOSCOPEN TE LEIDEN DE LAATSTE LES VAN LANGELOT VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1938 DE LEIDSCHE COURANT VIERDE BLAD - PAG. 15 GEMEENTERAAD VAN VOORHOUT BOTERHEFFING 60 CENT. Het bedrag van de heffing en de steun- uitkeering op boter, is, behoudens tusschen- tijdsche wijziging, voor de week van 22 tot 29 September vastgesteld op 60 cent per kg. ONS SCHEEPVAARTVERKEER MET PALESTINA. Anti-Joodsche actie kan os voordeelig zijn De Palestijnsche correspondent van het A.N.P. schrijft d.d. 16 dezer uit Haifa: De plotselinge anti-Joodsche campagne in Italië zal waarschijnlijk voor het vracht en passagiersvervoer naar Palestina vrij ingrijpende wijzigingen tweeg brengen. Merkwaardig genoeg berustte dit tot dus verre voor een zeer belangrijk deel in Italiaansche handen. Zelfs toen het scheep vaartbedrijf in de geheele wereld een moeilijke periode doormaakte was de scheepvaartlijn van de Lloyd Triestino tusschen Triest en de Palestijnsche ha vens een der weinige, welke winst maak ten, en ook nu nog, terwijl de immigratie en het toerisme in Palestina sterk zijn te- ruggeloopen, vervoeren de Italiaansche schepen per jaar 40 a 50.000 pasagiers van en naar de Palestijnsche haven, hetgeen in geld uitgedrukt neerkomt op een be drag van 500.00 pond sterling (vier en een half millioen gulden) per jaar. In to taal werden naar en van Palestina sinds den oorlog 300.000 immigranten en 500.000 toeristen vervoerd, en steeds was het Ita liaansche aandeel hierin belangrijk. Op de vrachtenmarkt is Palestina zon der twijfel een factor van groote betee- kenis en het neemt gestadig in belang rijkheid toe. Het is onder deze omstandigheden niet te verwonderen, dat er plannen worden gemaakt tot stichting van een gemeen schappelijk Joodsch-Britsch scheepvaart bedrijf, opdat tenminste een gedeelte van de gelden, welke voor vracht en passa giersvervoer worden uitgegeven, aan de Palestijnsche economie ten goede zullen komen. Engeland, dat bijvoorbeeld in 1937 zeventig procent van de Palestijnsche si naasappelen-productie afnam, heeft een duidelijk belang bij de zaak: verwonder lijk genoeg bestond er tot dusverre nog geen enkele rechtstreeksche scheepvaart verbinding tusschen Palestina en Enge land. Als inleidende stap is er thans een Brit- sche commissie gevormd van de Pales tijnsche maritieme liga, welke eveneens dezer dagen haar medewerking heeft ver leend aan de oprichting eener zeevaart school te Haifa, waarvoor ook Engelsche instructeurs zijn aangesteld. Waar de verwezenlijking van al deze groote plannen nog eenigen tijd op zich zal laten wachten en waar Nederland wel een rechtstreeksche verbinding met Pa lestina onderhoudt, is de hoop gerecht vaardigd, dat deze Nederlandsche maat schappij in de nabije toekomst een groo- ter aandeel in het Palestijnsche vrachtver voer zal kunnen verzekeren, hetgeen door doeltreffende maatregelen nog zou kun nen worden gestimuleerd. SCHOOLKWESTIE TE WADDINXVEEN. Voor den Raad van State. Op vernie tiging besluit Ged. Staten aangedrongen. Het bestuur van de Ver. tot Stichting en Instandhouding van Ned. Hervormde Chr. Scholen te Waddinxveen had den gemeenteraad medewerking tot stichting van een school gevraagd, op welk verzoek de raad op 17 Januari j.l. afwijzend heeft beschikt. Gedep. Staten hebben daarop de gevraagde medewerking voorgeschre ven, waartegen de gemeente bij de Kroon in hooger beroep is gegaan. Namens het gemeentebestuur heeft de. burgemeester, de heer Troost, gisteren voor den Raad van State dit beroep toegelicht. Spr. herinnerde aan de vorige behan deling van deze kwestie door den Raad van State, welke haar oorzaak vindt in een klein en z.i. onbeduidend geschil tus schen den toenmaligen voorzitter van de Nieuwe Schoolvereeniging in de bestaan de vereeniging voor Chr. Nationaal School onderwijs. Waddinxveen, met een bevol king van ongeveer 8000 zielen, telt zes scholen, n.l. twee openbare, een roomsch- katholieke en drie prot. chr. De nieuw aangevraagde bijzondere school zou op denzelfden grondslag staan als de reeds bestaande drie prot. christelijke. De klei ne ruzie, die tot de stichting van de vier de chr. school zou leiden, zou de gemeen schap veel geld kosten. Van overwegin gen tot bezuinigingsnoodzaak voor de ge meente Waddinxveen schijnt het Ned. Herv. schoolbestuur zich niets aan te trek ken. Er heeft zich in deze gemeente een geval van scheiding voorgedaan waarop bij de wet niet is gerekend. Het feit dat in de lagere onderwijswet geen enkel ar tikel is opgenomen, waarbij richtlijnen voor een eventueele scheiding der samen werkende groepen worden gegeven, is voor spr. het bewijs, dat de wetgever is uitgegaan van de gedachte, dat die sa menwerking ook in de toekomst zou blij ven bestaan. Men maakt om zijn doel te bereiken van vreemde middelen gebruik, aldus spr. Het betreft hier kinderen, die naar de be ginselen der ouders behooren op de Prot. Chr. scholen, doch, teneinde te kunnen voldoen aan de bepalingen der wet, d.w.z. te zorgen dat deze kinderen voor het aan tal leerlingen der nieuwe onderwijs-in- richting meetellen, heeft men de kinde ren bij tientallen allen principes ten spijt van de Chr. school gehaald en naar de openbare scholen gestuurd, om daarna, voor diezelfde kinderen, weer een nieuwe Chr. school te vragen, die nota bene op denzelfden grondslag staat, zoo dat de wet, naar de meening van spr., ge weld wordt aangedaan. Op grond van een en ander meent de gemeenteraad die een rechtsche meerderheid van 10 te£en door A. N. Duynisveld pr. De weleerw. heer A. N. Duynisveld, die reeds meer malen voor onze lezers de sluier van het verleden weg nam, zal in een reeks van artikelen thans de geschiede nis van de parochie Stomp- wijk beschrijven een ge schiedenis rijk aan weder waardigheden! i De ambachtsheerlijkheid Stompwijk be hoorde met Wilsveen en Tedingbroec, even als Zoeterwoude aan de stad Leiden, die deze ambachten in het jaar 1610 kocht van jhr. IJsbrand de Merode, en op 10 Septem ber van dat jaar er mee beleend werd. Toen eenige jaren later, in 1614 het Zoe- termeersche Meer werd drooggemaakt, werd er tusschen de Burgemeesters der stad Leiden als ambachtsheeren van Stomp wijk, en den ambachtsheer van Zoetermeer een overeenkomst gesloten, waarbij werd bepaald, dat van de ruim 900 morgen land, welke deze nieuwe polder groot was, Stompwijk een derde gedeelte zou bezit ten. In den tijd vóór de Hervorming vormde Stompwijk geen eigen parochie, maar de Katholieken, die er woonden, behoorden kerkelijk tot de parochie Voorschoten. Dit getuigen Mr. J. G. C. Joosting en Mr. S. Muller 1): „Voorschoten (S. Laurentius) omvatte de burgerlijke gemeenten Voor schoten, Veur en Stompwijk, behalve de Tedingerbroec bezuiden de Ver Aven- sloot". Dat blijkt vervolgens uit de Informatie van 1514 2), waar de vice-cureyt Rijckwy- nus Sluyter, die reeds drie jaren in de parocie werkzaam was, op de hem gestelde vragen antwoordde, dat de parochie om trent 400 communicanten telde, en dat dit waren „communicanten, die te Voorschoten ter kercke behoeren, ende mit hem gelden ende geven; maer daer zijn meer commu nicanten, te weten die van Stompwijk ende Wilshveen, maer die contribueeren mit die van Zoeterwoude". Zoodat de Stompwijksche Katholieken, ofschoon zij kerkelijk behoorden tot Voor schoten, blijkbaar niet naar hun parochie kerk, maar naar het meer nabije Zoeter woude ter kerke gingen 3). Aan de moederkerk Voorschoten, ont leende Stompwijk haar kerkpatroon, Sint Laurentius. Als Middeleeuwsche geschiedenis van Stompwijk, zouden wij dus de historie van de parochie Voorschoten moeten geven. Wij willen dat evenwel nu niet doen, maar zul len volstaan met de pastoors te noemen, die vóór de Hervorming te Voorschoten werkzaam waren, wijl zij ook de pastoors zijn geweest van Stompwijk in de Middel eeuwen. De eerste pastoor van Voorschoten, die bekend is, was een zekere Henricus, in het jaar 1213 4). Vervolgens was van 1286 tot 1295 Johannes er pastoor 5). Wij kennen verder nog, als te Voorschoten geweest zijn de vóór 1483, Mr. Albertus Adriaensz., die in 1483 overleed en werd opgevolgd door Adriaan Willemsz., gestorven in 1510 en op gevolgd door Johannis Sluyter 6). Verder vinden wij nog Mr. Petrus de Gouda, die tevens deken was van Naaldwijk, en die stierf in 1540 en werd opgevolgd door Jo hannis Lens, een priesters uit het bisdom Kamerijk, eerste vice-curaat in de kerk te Voorschoten. Hij deed afstand van zijn pas toraat in het jaar 1571 en kreeg als opvol ger Judocus Gasperszoon. Dezê vluchtte, zooals vele anders priesters bij de Refor matie naar Amsterdam, en overleed daar in 1573. In dat jaar zijn er te Amsterdam meer dan 70 „geestelijke personen van hertseer en droefheid" overleden. Pastoor Judocus werd den 3den Juni 1573 in de oude kerk te Amsterdam begraven 7). Zijn opvolger, en laatste pastoor voor de Hervorming te Voorschoten, was Volkert Nicolaaszoon 8). Na de Reformatie, in het begin der 17de eeuw kwamen de Jezuieten uit Den Haag naar Voorschoten, Veur en Leidschendam, en wellicht ook naar Stompwijk, om de Katholieken in hun geestelijke nooden te helpen 9). Maar reeds kort na de Reformatie vorm de Stompwijk met Zoeterwoude, Zoeter meer, Nootdorp en Leidschendam (hetwelk in 1619 als zelfstandige Statie-werd afge- scheien 10), een groote Statie, waar Marti- nus van der Velden pastoor was van 1627 tot 1639, toen hij ten gevolge van een ver wonding, hem te Middelburg bij Gouda onder de H. Mis toegebracht door een bin nen gedrongen bende, is overleden te Lei den. 11). In de geschiedenis van de parochie kerk van Zoetermeer 12) werd over zijn 3 heeft dat het besluit van Gedep. Sta ten alsnog behoort te worden vernietigd. Namens de Chr. schoolvereeniging heeft de heer Ligtvoet het beroep bestreden en betoogd, dat de stukken volgens de wet in orde zijn en dat aan de eischen der wet bij deze aanvraag is voldaan. In repliek heeft de heer Troost nog betoogd, dat alle zes scholen in prachtige conditie verkee- ren, wat de gebouwen en leermiddelen betreft en dat door de geschetste methode van het Chr. schoolbestuur de bijzondere schoolgebouwen thans half bezet zijn. De koninkliike beslissing volgt later. persoon, zijn leven, werken en dood reeds een en ander vermeld. Pastoor Van der Velden had tot medewerker en kapelaan Ghristiaan Veimeulen, die hem later als pastoor opvolgue. Beide priesters woonden te Stompwijk er trokken van daaruit door hun uitgestrekte Statie, die omtrent 3000 katholieken tilde. Toen de pastoor van Voorschoten, Theo- dorus van Sanien als slachtoffer van zijn plicht was bezweken aan de pest, en er niet zoo spoedig een opvolger voor hem werd gevonden, kwamen pastoor Van der Vel den en zijn kapelaan Vermeulen ook de katholieken van Voorschoten te hulp en strekten alzoo hun arbeid uit ook over de oude parochie waartoe in de Middeleeuwen Stompwijk had behoord. 13). Van de katholieken van Stompwijk en omgeving werd door Jacobus de la Torre in zijn beschrijving van den staat der ka- tnolieken in het jaar 1638, het volgende lofprijzende getuigenis gegeven: „de ge- ioovigen van deze streken zijn van goede ir.borst, volgzaam en innig gehecht aan godsdienst en priesters." 14) Na den doou van Martinus van der Vel den werd zijn kapelaan, de reeds genoem de Christiaan Vermeulen, pastoor van de groote Statie Stompwijk en omgeving. Ook over hem werd reeds gesproken toen wij de geschiedenis van Zoetermeer's kerk schreven. 15). Wij zullen dat hier niet her halen, maar alleen nog iets over dezen pastoor en zijn werk mededeelen, in zoo verre het speciaal betrekking heeft op Stompwijk. 1) Bronnen voor de geschied, der kerk. rechtspr. in het bisdom Utrecht in de Mid deleeuwen, 1ste afd., dl. II, bl. 278. 2) Fruin, R. Informacie upt stuck der Verpondinghe, 1514, bl. 276. 3) Door V. Heussen, Hist. Ep. pag. 489, wordt Stompwijk ten onrechte gerekend tot de parochie Zoeterwoude. 4) Bijdr. Bisd. Haarl., dl. IV, bl. 374. 5) L.c. 6) Holtkamp, C. P. M.: Rijnlandia, pag. 111. 7) Bijdr. Bisd. Haarl.: dl. XVII, bl. 438. 8) Kerk. Hist, en Outh.: Rijnland, bl. 896. 9) Archief Aartsb. Utrecht: dl. XLIX, bl. 356. 10) Joosting, Mr. J. G. C. en Muller, Mr. S.: Bronnen voor de schied. der kerk. rechtspraak in de Middeleeuwen, 1ste afd., al. II, bl. 278. 11) Bijdr. Bisd. Haarl. dl. XXVI, bladz. 148 e.v. 12) Leidsehe Courant van 27 Oct. 1937. 13) Archief Aartsb. Utrecht: dl. XII, bl. 205/206. 14) Bijdr. Bisd. Haarl., dl. XXVII, bl. 127 15) Leidsehe Courant van 9 Nov. 1937. Onder voorzitterschap van burgemees ter mr. van Berckel kwam de raad der gemeente Voorhout in openbare vergade ring bijeen. De notulen der vergaderingen van 28 Juli en 6 September worden na ampele opmerking en aanvulling onge wijzigd vastgesteld. Het lid Kruithof mo tiveert terloops zijn vertrek tijdens de of- ficieele herdenkingsvergadering van het Regeeringsjubileum, toen hij ter opluis tering der feestelijkheden in Warmond van noode was. Het Rijksbureau voor Drinkw. voorz. geeft als zijn oordeel te kennen, dat de percentages van afschrijving op vaste be zittingen redelijk zijn te noemen met uit zondering voor (le waterwinplaats en de machine-installatie, welke met 5 pet. af schrijving te laag worden afgeschreven. Zij bevelen mitsdien aan of een hooger afschrijvingspercentage of een extra re serve tot dit doel te reserveeren. Voorstel van B. en W. tot het aangaan eener nieuwe kasgeldleening ad 15000. In verband met den internationalen toe stand is de Amsterdamsche Bank niet meer bereid tegen een zoo laag percen tage te leenen. B. en W. vragen derhalve machtiging van den raad tegen een zoo laag mogelijk rentepercentage deze kas geldleening aan te gaan, in elk geval niet hooger dan 1 pet. boven het promesse- disconto van de Ned. Bank. Hierover volgt nog wel eenige discussie, doch wordt conform het voorstel aangenomen. Een zware slag voor de honden. Thans komen B. en W. met een voor stel tot heffing eener hondenbelasting met invoering van hondenpenningen. Al lereerst wordt over het karakter van een waakhond en een andere hond zooals de verordening aangeeft, van gedachten ge wisseld, daarna verklaart het lid Van den Nouland zich tegen de penningen omdat het dragen van een halsband daardoor verplichtend is en de beesten onnoodig worden gekwald. Het lid Kruithof gevolgd door den heer Van den Nouland zijn op principieele gronden tegen betaling dezer belasting in één termijn. Ook al wordt van de zijde van B. en W. de meest moge lijke soepelheid toegezegd, toch kunnen de heeren zich er niet mede vereenigen. Ook het lid De Groot verzet zich in dit opzicht tegen betaling in één termijn. Bij stemming van het voorstel van B. en W. bleken de leden Kruithof, Witteman, De Groot, Colijn, Van den Nouland en Spie renburg tegen te zijn, zoodat daarna het voorstel Kruithof om in twee door B. en W. te bepalen termijnen te betalen, zon der hoofdelijke stemming wordt aangeno men. Na artikelsgewijze behandeling wordt de geheele verordening zonder hoofde lijke stemming aangenomen. Thans brengen B. en W. ter tafel het voorstel tot verlaging der personeele be lasting terzake biljarten. De verlaging komt hierop neer, dat biljarten die oor spronkelijk 20, 50 en 70 moesten be talen, thans respectievelijk 10, 25 en 35 zouden moeten betalen, hetgeen practisdh op halveering neerkomt. Het lid Van den Nouland juicht het voorstel toe; de heer Kruithof, niettegenstaande persoonlijk drankbestrijder, is toch voor stander der verlaging; het lid Spieren burg daarentegen vindt geen termen aan wezig om tot verlaging over te gaan; ziet hierin een toenemen van cafébezoek en vermeerdering tot drankgebruik. Spr. vraagt nog naar de motieven, welke B. en W. ertoe geleid hebben om met dit onge vraagd voorstel te komen. Hierop zegt wethouder Van der Hulst dat de debatten bij de begrooting de uiteindelijke aan leiding zijn geweest; en om thans te voor komen dat de aanstaande vóór 1939 op te stellen begrooting moet worden herzien, wordt thans eerst dit voorstel behandeld. Na nog eenige discussie wordt het voor stel van B. en W. tot verlaging aangeno men terwijl de leden Spierenburg en Co- lijn geacht wenschen te worden te hebben tegengestemd. Bij de behandeling van de vaststelling nieuwe instructie gemeente-opzichter prijst de heer Spierenburg den opzichter om zijn juiste opvattingen, waarbij hij toonde personen van zaken te kunnen on derscheiden. Na artikelsgewijze behande ling wordt de verordening of instructie z. h. stemming aangenomen,* waaraan de voorzitter nog woorden van lof voor de plichtsbetrachting en integriteit van den huidigen functionnaris verbindt. Aanbieding rekeningen bedrijven en gemeenterekening 1937. De jaarrekening Waterbedrijf geeft aan een verlies van 1877,84 tegen het vorige jaar 2126.36. De jaarrekening Woning bedrijf geeft aan een verlies van 3388,82 tegen f 3506,31 ten vorigen jare. De ka pitaaldiensten van beide bedrijven sluiten met een nadeelig saldo van 17.653,98, respectievelijk 1.778.51. De gemeenterekening 1937 geeft aan inkomsten 181,783,52, uitg. 187.660,51, zoodat 1937 een nadeelig saldo aangeeft van 5.876.99. De kapitaaldienst daaren tegen sluit met een voordeelig saldo van f 9011,08. De commissie van onderzoek der reke ningen wordt benoemd. Voorzitter wordt het lid L. van der Geer en leden, de hee ren J. L. Nijssen en Jac. Colijn. Geklapt uit de geheime zitting? Het lid Kruithof windt zich op bij de vraag, hoe het mogelijk is, dat 1 of 2 da gen na de gehouden geheime raadsverga dering in het publiek letterlijk hetzelfde wordt weergegeven, als hetgeen door den voorzitter van den raad in comité-gene raal is gezegd nopens kantoor hulppost kantoor enz. Immers vervolgt spr. is er geheimhouding opgelegd. Spr. constateert der er ergens een lek is. Spr. vraagt den voorzitter om, indien zich een dergelijk geval herhaalt, dezelfde maatregelen te nemen als eens de burgemeester van den Haag. De voorzitter constateert op zijn beurt glimlachend, dat de heer Kruithof „offi cieel" de eerste overtreder is van het ge bod tot geheimhouding, hetgeen het lid Kruithof „niet neemt". In elk geval advi seert de voorzitter naar de zaak dan ook in comité generaal te informeeren. Voorts is het het lid Kruithof opgevallen dat een slachtplaats zal worden gebouwd, door de gemeente vermoedelijk. Spr. vraagt of de raad bij wijze van uitzonde- ringt deze materie zal mogen beoordeelen. De voorzitter antwoordt, dat de heer Kruithof, indien hij daartde gerechtigd is, zijn bezwaren schriftelijk kan inbren gen bij B. en W. en mondeling kan toe lichten ter zitting op 26 September om 10 uur. Het lid Kruithof zegt evenwel zich in de hinderwetsprocedure niet zoo sterk te gevoelen, en zou daarom gaarne in vloed uitoefenen op de verleening der bouwvergunning. Het lid Vester vraagt aandacht van B. en W. voor straatverlichting bij winter avonden. Bestaat de mogelijkheid niet tot algeheele invoering van electrische straat lantaarns? De Voorzitter zegt, dat deze kwestie reeds een punt van bespreking in B. en W. heeft uitgemaakt en geleid heeft tot een onderzoek bij de Lichtfabrieken. De zaak is nog steeds niet beëindigd. Te zijner tijd zal de financieele consequen tie toch in den raad worden gebracht. Het lid De Groot vraagt nog naar de distributie van gebakken visch, hoe het mogelijk is, dat de een veel en de ander weinig of niets ontvangt, waarop de voor zitter zegt, dat het slechts een proef is ge weest van B. en W. die buiten verwach ting geslaagd genoemd mag worden. Hierna ging de raad over in comité-ge neraal. THEATER HOOFDFILMS INHOUD AANVANGSUUR KEURING Trianon: Jezebel (Bette Da vis, George Brent). Muziek voor Mada me. (Nino Martini). Dramatisch Humoristisch- romantisch lederen avond 8 uur. Zondag van 27 uur Zaterdag en Woens dag 2 uur matinée. Goedgekeurd v. volwassenen Lido: Artisteningang (Gin ger Rogers, Katha- rina Hepburn). Mr. Moto slaat toe. (Peter Lorre). Dramatisch- rumantisch Mysterieus lederen avond 8.15 u. Zondag van 27 uur Zaterdag en Woens dag half drie mati née. Goedgekeurd v. volwassenen Luxor: On verbreekbare banden (Zarah Lean- der, Georg Alexan der). De man in het blauw. Romantisch Realistisch lederen avond 8 uur. Zondag van 27 uur Zaterdag, Woensdag en Donderdag 2 uur matinée. Toelaatbaar v. volwassenen Casino: Drie wenschen (An nie van Duyn, Jules Verstraete). Onschuldig verdacht (Gene Autry). Romantisch Wild-West lederen avond 8 uur. Zondag ook van 47 uur. Zaterdag en Woensdag 2.30 uur, matinée. Goedgekeurd v. volwassenen Rex: De groote illusie. (Erich von Stro- heim, Jean Gabin). Op glad ijs (Sonja Henie, Tyronne Po wer). Speelfilm Comedie Tederen avond 8 uur. Zondag van 27 uur Eiken werkdag 2 uur matinée. Goedgekeurd v. volwassenen 273. Toen hij zoover gevorderd was, dat de bak niet toonbaar meer was, ging de bezem glimlachend naar Lan- gelot toe en vroeg: Heb ik dat niet fijn klaar gespeeld? Mou, Langelot was er de jongen niet naar om medelijden -j hebben met een vuilnisbak en met z'n tweetjes lachten i.e het arme slachtoffer van hartp 274. Geruimen tijd hield Langelot zich koest; de men- schen waren er al verwonderd over, dat ze niets meer van nieuwe streken hoorden. Langelot was namelijk aan het uitvinden gegaan. Hij had een toestel uitgevonden, waar mee je kon strijken zonder een bout aan te raken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 15