Het zware offer van Praag
voor den wereldvrede
Gezwicht onder pressie
zonder weerga
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Regeering maakte haar besluit
per radio bekend
BINNENLAND
Abonnementen.
DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1938
29ste Jaargang No. 9140
3)e £eid4<^(Efoti/fca/itt
Telefoon: Redaotie 15»
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. ft.
Giro 103003. Postbus 1L
De nota der Tsjecho-Slowaaksche regeering is om vijf uur gistermiddag
aan de gezanten van Frankrijk en Engeland overhandigd.
Reuter meent te weten, dat de Tsjecho-Slowaaksche regeering in haar
antwoordnota de FranschBritsche plannen zonder voorbehoud aanvaardt.
Het antwoord besluit echter met de verklaring, dat Tsjecho-Slowakije
vertrouwt, dat Frankrijk en Engeland het te hulp zullen komen, wanneer
het mocht worden aangevallen.
De Fransche regeering had gistermiddag door tusschenkomst van haar
gezant te Praag een stap laten doen, om er op te wijzen, dat iedere vertraging
in de loopende onderhandelingen gevaren medebracht, met het oog op het
besluit, gesteund op militaire voorbereidingen, welke iederen dag belang
rijker worden en ongelukkigerwijze .geen twijfel laten over waarschijnlijk
heden van een daad van geweld van Duitschland in geval van een falen der
directe onderhandelingen tusschen Hitler en Chamberlain.
Zoodra bekend was geworden, dat de regeering de BritschFransche
voorstellen had aanvaard, werden in Praag betoogingen gehouden.
Het verkeer moest door sterke afdeelingen politie worden geregeld.
De menigte trok in góede orde langs het Engelsche gezantschap zonder een
vijandige houding aan te nemen. Er heeft zich geen enkel incident voor
gedaan.
Om de publieke opinie te kalmeeren en het besluit van de regeering be
kend te maken, is gisteravond een radiomededeeling gedaan, die door luid
sprekers in de straten van Praag verspreid werd.
De verklaring werd in een indrukwekkende stilte aangehoord. Velen
waren tot tranen toe bewogen en menigeen kon de zenuwspanning niet ver
dragen.
Korten tijd daarna kwam het tot nieuwe demonstraties.
WELKE VOORSTELLEN NEEMT
CHAMBERLAIN MEDE?
De „Times" verneemt uit gezaghebbende
kringen, hoewel de mededeeling niet offi
cieel bevestigd wordt, dat Chamberlain o.a,
de volgende voorstellen met zich mede naar
Godesberg neemt:
1. Een internationale commissie voor de
vaststelling der nieuwe grenzen in Tsjecho-
Slowakije en voor de uitwisseling en het
vervoer der bevolking.
2. Een onmiddellijke demobilisatie.
3. Een gemeenschappelijke oproep van
Hitier en alle getrokken partijen tot vrede
en orde in de pauze, welke noodig is, om de
te bereiken overeenkomst in werking- te
doen treden.
4. Zekere waarborgen voor het behoud
en de onschendbaarheid van den nieuwen
Tsjecho-Slowaakschen staat.
Men gelooft,, dat onder het laatste punt
ook zekere economische waarborgen zullen
worden vervat.
GEZWICHT VOOR PRESSIE ZONDER
WEERGA.
In de radiomededeeling waarin de Praag-
sche regeering haar besluit bekend maakte,
werd gezegd, dat het Tsjechische antwoord
gistermiddag was overhandigd, nadat de
regeering had blootgestaan aan een pres
sie, die haar voorbeeld in de geschiedenis
niet kent en den vorm aannam van een
dictaat, zooals dat aan een overwonnen
volk wordt opgelegd. „Wij hebben toege
geven, aldus vervolgde de verklaring, om
grootere verliezen, ellende en bloedvergie
ten te voorkomen. Wij offeren ons op om
den vrede te redden, zooals Christus deed
om de menschheid te redden. Wij zullen
niet trachten de schuld daarheen te wijzen,
waar zij hoort, wij zullen dit aan het oor
deel van de geschiedenis overlaten. Wij
staan alleen, doch wij Tsjechen zullen te
zamen zijn. Een nieuw leven ligt thans
voor ons".
De Duitsche bevolking van de grensge
bieden, aldus verklaart de regeering, heeft
niet de minste reden bevreesd te zijn voor
haar toekomst, haar particuliere en natio
nale belangen en haar veiligheid. Onze
staat, onze autoriteiten en onze bestuurs
instellingen blijven voor de geheele wereld
verantwoordelijk voor de bescherming van
deze belangen en deze veiligheid.
De nationale vergadering wordt
bijeengeroepen.
De Duitsche staatszender te Praag heeft
gisteravond omgeroepen, dat de nationale
vergadering zal worden bijeengeroepen om
uit naam van het volk de goedkeuring door
de regeering van de Londensche voorstellen
te bevestigen.
„VOELKISCHER BEOBACHTER" EISCHT
AFTREDEN VAN BENESJ.
„De hoofdvertegenwoordiger van het
Praagsche moord-systeem".
Inzake de jongste gebeurtenissen in
Tsjecho-Slowakije schrijft de „Voelkischer
Beobachter": De achterbaksche methoden,
welke de Praagsche regeering tot dusver
in haar onderhandelingstactiek heeft ge
bruikt, manen ook thans tot, de grootste
voorzichtigheid, zoolang de toestanden in
de af te stane Duitsche gebieden niet bij
oe nieuwe situatie zijn aangepast, m.a.w.,
dat Praag van eiken maatregel van onder
drukking afziet, de arrestanten terstond in
vrijheid stelt en het bestuur in deze ge
bieden overdraagt aan de Sudeten-Duit-
sche autoriteiten. Een dergelijke ontwik
keling is evenwel ondenkbaar zoolang
Benesj als „hoofdvertegenwoordiger van
het Praagsche moordsysteem." in functie
is Bij zijn draaierijen in de onderhandelin
gen der laatste dagen behoorde ook zijn
verklaring, het niet met zijn ambtseed als
president te kunnen vereenigen het grond
gebied van de republiek te laten aantasten.
Praag heeft nu met dezen eisch moeten in
stemmen en daarmede heeft voor Benesj
het uur geslagen. Het parool der wereld
kan nu luiden: Benesj aftreden.
DE TOESTAND TE PRAAG.
PRAAG, 22 Sept. (A. N. P.). Reeds
om zeven uur vanochtend werden de va-
derlandsche betoogingen in de straten van
Praag hervat. Terwijl het gisteravond de
kleine burgers en kantoorbedienden waren,
hebben zich vanochtend de arbeiders naar
het centrum van de stad begeven.
In volmaakte orde en met voorbeeldige
discipline defileerden zij op rijen van twin
tig langs het monument van den nationalen
heilige, den H. Wenceslas.
Vooraan in den stoet werden nationale
vlaggen meegedragen en een spandoek,
waarop met de hand geschreven staat:
Laat ons onze grenzen verdedigen.
Weldra was de straat geheel bezet en
moesten de trams in lange rijen blijven
staan.
Plotseling stond deze volksmassa stil. De
menschen ontblootten het hoofd en te mid
den van een plechtige stilte klonk een
lied, ernstig gelijk een godsdienstig lied.
Het is het volkslied. Allen steken drie vin
gers omhoog om den eed op de republiek
af te leggen. Op het trottoir staan vrouwen
te huilen en ook politiebeambten, die in
den stoet medeloopen, kunnen zich ternau
wernood bedwingen. De betoogers zetten
hun tocht voort naar de rechteroever van
de Moldau, de wijk der gezantschappen en
van het Slot.
Zij roepen: Leve het leger, wij zullen on-
Regeering-Hodza
afgetreden
In een vanmorgen uitgespro
ken radioredevoering, welke met
luidsprekers op straat werd ver
spreid, heeft de burgemeester
van Praag, Zenkei, verklaard,
dat het kabinet Hodza is afge
treden.
Er zal een nieuwe regeering
gevormd worden van nationale
concentratie, waaraan alle par
tijen zullen deelnemen, en waar
in het leger vertegenwoordigd
zal zijn.
Generaal Sirovy wordt ge
noemd als een der militairen, die
vermoedelijk tot de nieuwe re
geering zullen toetreden. De bur
gemeester van Praag, Zenkei,
wordt genoemd als toekomstig
premier. Hij staat bekend als de
rechterhand van president Be
nesj.
ze grenzen verdedigen, wy zullen ons land
verdedigen.
Zij zingen volksliedjes op woorden als:
„Als jij me verlaat, zal ik niet verloren,
gaan. Als jij me verlaat, zul jij verloren
gaan".
V Niet bezorgd!
De welgemeende raad, zich niet be
zorgd te maken, is hier bedoeld voor de
socialistische pers.
Deze schreef gisteren:
Zullen de katholieken in andere lan
den, óók in Nederland, uit de tragische
ervaringen van hun Oostenrijksche
geestverwanten leering weten te put
ten?
De socialistische pers behoeft zich hier
over niet bezorgd te maken!
Zeker, er zijn en wij betreuren dat
zeer nog steeds katholieken, die uit de
zoo duidelijke, zoo onomwonden sprekende
feiten geen leering blijken te trekken.
Maar dat zijn er weinigen; hoewel nog
steeds te veel.
Maar over de katholieken in Nederland
make men zich niet bezorgd.
De katholieken in Nederland begrijpen
volkomen, dat men niet twee heeren kan
dienen; zy begrijpen het in de theorie en
zij zien het voor zich in de practijk, hoe
anti-katholiek, anti-christelijk is het stelsel,
dat in Duitschland en het voormalige Oos
tenrijk heerscht.
En, als zij het zelf niet mochten begrij
pen of niet konden zien, hebben zij als gid
sen, die hen herhaaldelijk voor de nat.-
socialistische gevaren waarschuwen: de
Paus, het geheele Duitsche Episcopaat, het
geheele Nederlandsche Episcopaat!
Zij, die zich vanaf heden
abonneeren op „De Leidsche
Courant", ontvangen de nog
verschijnende nummers tot
1 October a.s GRATIS
VELE DOODEN EN DUIZENDEN
GEWONDEN IN AMERIKA.
Tengevolge van de orkaan.
NEW YORK, 22 September (A.N.P.). Ten
gevolge van den orkaan zijn, voor zoover
thans bekend, 120 persoon gedood en eenige
duizenden gewond. 700 visschersschepen en
vele andere vaartuigen zijn gezonken.
Eenige honderden huizen zijn weggevaagd.
2500 man en honderd kustwachten zijn ge
mobiliseerd om hulpposten in te richten.
PRINS BERNHARD BIJ DE
OEFENINGEN DER LICHTE BRIGADE.
Z.K.H. Prins Bernhard heeft vanochtend,
vergezeld van zijn adjudant, kapitein de
Roo van Aldewerelt, de oefeningen van de
lichte brigade bijgewoond.
Zijne Koninklijke Hoogheid steeg om 6.15
uur bij het station Maasbergen te paard.
Hij reed mede in een patrouille van de
blauwe huzaren, ingedeeld bij de blauwe
partij, welke patrouille onder bevel stond
van luitenant Simons.
De Prins was gekleed in de uniform van
ritmeester der huzaren, droeg een helm en
had een gasmasker bij zich.
Prins Bernhard maakte vrijwel de ge
heele oefening mede, terwijl in de Klomp
de auto's gereed stonden, waarmede de
Prins aan het einde van deze oefening naar
het paleis Soestdijik terugkeerde.
UIT DE ONDERWUS-BEGROOTING
EEN LEERSTOEL IN DE VLIEGTUIG
BOUW
Wij ontleenen nog aan de staatsbe-
grooting, dat in Delft een gewoon hoog
leeraar in den vliegtuigbouw zal worden
benoemd. Het mag eerder verwondering
wekken, dat met dit voorstel zoolang werd
gewacht. De gelukkige omstandigheid, dat
Nederland op het gebied van den vlieg
tuigbouw een vooraanstaande plaats in
neemt, kan de oogen niet doen sluiten voor
de lacune, die het hooger onderwijs in
dezen vertoont.
UIT DE BEGROOTING VAN
WATERSTAAT.
TIEN MILLIOEN VOOR GROOTE
BRUGGEN.
De uitgaven voor den bouw van bruggen
over de groote rivieren, het onderhoud van
de overbruggingen en den aanleg van toe-
leidende wegen raamt de minister van Wa
terstaat voor 1939 op 9.410.000.
SPOORWEGTEKORT DAALT TOT
22 MILLIOEN.
Een millioen meer aan motorrijtuigen- en
rijwielbelasting.
De dekking van het bedrijfsverlies der
Nederlandsche Spoorwegen, dat voor 1933
geraamd werd op 31 millioen, is in de ont-
werp-begrooting van het verkeersfonds
voor 1939 aanzienlijk lager gesteld, n.l. 22
millioen.
De minister van Waterstaat verwacht, dat
de motorrijtuigen- en rijwielbelasting in
1939 een millioen gulden meer zal opbren
gen dan in 1938. De bruto-opbrengst van
de rijwielbelasting wordt geschat op
8.250.000, die van de motorrijtuigenbelas
ting op 23.750.000.
UIT DE BEGROOTING VAN HET
VERKEERSFONDS.
Weg Amsterdam(BurgerveenRijswijk)
Rotterdam (gedeelte weg no. 12
Voorschoten).
Het wegvak vormt een onderdeel van de
verbinding voor snelverkeer van Amster
dam naar Rotterdam via Burgerveen en
van Haarlem naar Rotterdam via Oegstgeest
en Voorschoten.
In 1938 zal de grondaankoop voor het
grootste gedeelte zij nbeslag gekregen heb
ben .Voor de voltooiing daarvan wordt in
1939 80.000 aangevraagd; voorts wordt
voor het maken van een begin van uitvoe
ring met de kunstwerken 600.000 aange
vraagd, terwijl voor het grondwerk in dat
jaar op een bedrag van 545.000 ware te
rekenen. De voltooiing van het weggedeel
te kan in 1941 tegemoet worden gezien.
Weg zijtak VoorschotenOegstgeest.
Dit wegvak vormt een onderdeel van de
verbinding tusschen den weg nr. 4a Ypen-
burgBurgerveen en den weg Oegstgeest
Haarlem. In 1939 zal met den grondaan
koop voor dit wegvak een begin worden
gemaakt, waarvoor 120.000 wordt aange
vraagd. Er zal naar worden gestreefd dat
dit wegvak in 1941 voor het verkeer kan
worden opengesteld, tegelijk met de voor
genomen gereedkoming van het gedeelte
RijswijkVoorschoten van weg nr. 4a.
Voor aanleg van het gedeelte van weg
nr. 4b tusschen de Vink en Oegstgeest
wrodt een bedrag van ƒ400.000 aange-
vraegd.
Weg DeylHaagsche Schouw.
Voor de verbetering van den rijksweg no.
4 tusschen den Deyl en het Haagsche
Schouw, waartoe op den gewonen dienst
van de begrooting voor 1938 gelden zijn
uitgetrokken ten behoeve van grondaan
koop, wordt een bedrag van 250.000 aan
gevraagd om een begin met de uitvoering
van de werken te kunnen maken.
Weg WassenaarScheveningen.
Met de provincie Zuid-Holland is een
overeenkomst gesloten voor verbetering
van den provincialen weg WassenaarKat
wijkNoord-Hollandsche grens met een
nieuw wegvak WassenaarScheveningen
in verband waarmede op de begrooting voor
Dil nummer bestaal uit
vier bladen.
T
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
HET ANTWOORD VAN PRAAG IS GIS
TERNAMIDDAG OVERHANDIGD EN BE
VAT EEN AANVAARDING ZONDER
VOORBEHOUD. .HET BESLUIT IS TE
PRAAG PER RADIO BEKEND GEMAAKT
EN VEROORZAAKTE GROOTE BEROE
RING EN DEMONSTRATIES. GEEN REL
LETJES. VANDAAG BEGINT TE GODES
BERG DE CONFERENTIE TUSSCHEN
CHAMBERLAIN EN HITLER. SPECULA
TIES OP HETGEEN CHAMBERLAIN ZAL
AANBIEDEN EN HITLER ZAL EISCHEN.
(lste en 2e blad).
De linksche Spaansche regeering wil on
verwijld overgaan tot terugzending der vrij
willigers. (Volkenbond 2de blad).
Zware storm in Noord-Amerika eischt
meer dan 100 dooden. (Buitenl. Ber. 2de
blad).
Binnenland
Mededeelingen uit de begrooting van
Economische Zaken. (2de blad).
De pers over de millioenen-nota. (2de
blad).
Overleden is de stichteres van de Con
gregatie der Zusters Carmelitessen van het
Goddelijk Hart. (lste blad).
De Boerhaave-herdenking. (3de blad).
1938 reeds een bedrag van 100.000 werd
toegestaan. Voor betaling van het rijksaan
deel over 1939 in de kosten van deze ver
betering wordt op den kapitaaldienst een
bedrag van 300.000 uitgetrokken.
AANTAL WERKLOOZEN THANS 304.415.
Percentage lager dan vorig jaar.
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbemid
deling deelt mede, dat blijkens door het
Centraal Bureau voor de Statistiek ver
strekte gegevens, in de week 5 t.m. 10 Sep
tember 1938 bij gesubsidieerde vereenigin-
gen met werkloozenkas waren aangesloten
565.535 personen (waaronder 75.285 land
arbeiders).
Van de 490.250 verzekerden buiten de
landarbeiders was het werkloosheidsper
centage 22.2 (in de vorige verslagweek, 22
t.m. 27 Augustus 1938, was dit percentage
22.1).
In de eerste verslagweek van September
was het werkloosheidspercentage voor ver
zekerden (zonder landarbeiders) in de laat
ste jaren als volgt: 1932 36,7, 1933 24,5, 1934
26,4, 1935 29,8, 1936 30,9, 1937 23.—, 1938
22.2.
Op 10 September 1938 waren bij de orga
nen der openbare arbeidsbemiddeling inge
schreven 322.342 werkzoekenden, waarvan
304.415 werkloos waren.
SCHIPHOL CENTRAAL VLIEGTERREIN?
Vergadering Kamer van Koophandel en
Fabrieken Rotterdam.
Naar wij vernemen is de Kamer yan
Koophandel en Fabrieken voor Rotterdam
bijeengeroepen in een spoedeischende ver
gadering op Maandag 26 September a.s., ter
bespreking van de situatie, welke is ont--
staan door het voornemen van de regee
ring om het vliegveld Schiphol aan te wij
zen als centraal vliegterrein.
De vergadering zal worden gehouden ten
stadhuize pl.m. kwart over twee.
DE PROVINCIALE WEGEN IN
ZUID-HOLLAND.
Buitenlandsch materiaal de voorkeur,
boven beter Nederlandsch?
Het lid der Staten van de provincie
Zuid-Holland, de heer A. J. ten Hope, heeft
de volgende vragen bij Ged. Staten inge
diend:
Om welke reden wordt in de provincie
Zuid-Holland bij den aanleg van wegen
geen gebruik gemaakt van het Nederlandsch
product, n.l. hoogovenslakken? Het is n.l.
bekend, dat andere provinciën dit materiaal
wel gebruiken, terwijl de kwaliteit zelfs
beter moet zijn, dan het buitenlandsch pro
duct en zelfs bij het Nederlandsch fabrikaat
de drukweerstand hooger is dan bij het bui
tenlandsch, terwijl de prijs lager is.
2. Is het Gedeputeerden bekend, dat in
den provincialen weg GoudaHaastrecht
OudewaterMontfoortUtrecht, bij Mont-
foort een zeer gevaarlijke te scherpe bocht
is, waardoor zeer vele ongelukken aldaar
plaats hebben? Kunnen Ged. Staten zich
hierover ook in verbinding stellen met
Ged. Staten van Utrecht, daar het momen
teel een hoofdverkeersweg is van Zuid-
i Holland naar Utrecht?
