Praag aanvaardt
Londensche voorstellen
OM OORLOG EN BLOEDVERGIETEN
TE VOORKOMEN
Het laatste woord is echter nog
niet gesproken
Wie is Chamberlain
LUCHTVAART
BUITENLAND
De strijd in het
verre Oosten
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Van gezaghebbende zijde wordt vernomen, dat de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring besloten heeft, de Britsch-Fransche aanbevelingen te aanvaarden.
De regeering wenscht echter een meer concrete toelichting, teneinde tot in bijzon
derheden te kunnen antwoorden.
De vergadering van het kabinet eindigde vannacht om kwart voor één. De voor
naamste overweging, welke bij de beraadslagingen golden, was het vaste voornemen,
een oorlog en bloedvergieten te vermijden. Hedenmorgen om 11 uur is het kabinet
opnieuw bijeengekomen.
Het „Prager Tageblatt" verklaart uit welingelichte bron vernomen te hebben,
dat de regeering het Fransch-Britsche plan aanvaardt, niet als een definitief geheel,
maar als een basis van bespreking voor verdere onderhandelingen tusschen de
Tsjecho-Slowaaksche regeering en de regeeringen van Frankrijk en Engeland.
EEN TWEEDE OPROEP TSJECHO-
SLOWAAKSCHE REGEERING.
De Praagsche regeering heeft gisteren
een nieuwen oproep uitgevaardigd, waarin
de bevolking werd gewaarschuwd tegen
berichten, over de conferentie te Londen
in de pers verschenen „wegens de duide
lijke onjuistheid dezer berichten, die nog
geen concreet verslag van de beslissingen
te Londen konden geven, aangezien de
strekking dier beslissingen nog niet ge
heel bekend was. De beraadslagingen te Lon
den zijn slechts een étappe in de drama
tische ontwikkeling der crisis en beteeke-
nen niet het laatste woord. Wacht met
kalmte, geinspireerd door de rechtvaardig
heid en de waarheid der Tsjechische zaak,
op de beslissingen der regeering, aldus zegt
de oproep.
CRMAMBERLAIN WOENSDAG NAAR
GODESBERG.
Van semi-officieele Duitsche zijde wordt
medegedeeld: In politieke kringen gelooft
men, dat het juist is, dat Chamberlain op
Woensdag a.s. een tweede onderhoud met
den Fuehrer en rijkskanselier zal hebben.
Aangenomen wordt, dat dit onderhoud te
Godesberg zal worden gehouden. De
dichtstbijgelegen vlieghaven is Keulen.
ONTRUIMEN TSJECHEN DE GRENS
GEBIEDEN?
Sudeten-Duitsche vluchtelingen, die
Maandag de Duitsche grens zijn overge
komen, berichten, dat de Tsjechen de Su
deten-Duitsche grensgebieden beginnen te
ontruimen. De Tsjechen verklaarden ech
ter, dat zij, alvorens af te trekken, het ge-
heele land in puin zouden leggen. Aldus
meldt het Duitsche Nieuwsbureau, dat
hieraan nog verschillende uitlatingen van
vluchtelingen toevoegt, o.a: dat in de
boschgebieden tusschen Meiergruen en Til-
lenberg door auto's groote vaten benizne
en petroleum zijn igeladen, teneinde even
tueel 't geheele bosch in brand te steken!
Op alle stations tusschen Hof en Waldsas-
sen houdt de stroom van vluchtelingen aan.
Voorts meldt D. N. B., dat te Wamsdorf
gisteren de electrische stroom is afgesne
den, om te verhinderen, dat men naar de
Sudeten-Duitsche betooging te Dresden zou
luisteren.
Bij de Duitsche grensstad Seidenberg,
waarin een vluchtelingenkamp is geves
tigd, hebben vannacht gewapende Tsjechen
de grens overschreden en schoten gelost,
waardoor 2 personen ernstig en 15 licht
gewond werden. De Duitsche grenswacht
is versterkt.
Voorts meldt het Duitsche Nieuwsbureau,
dat het waarschijnlijk de bedoeling was,
vluchtelingen uit het kamp te ontvoeren,
wier ontkomen den Tsjechen onaangenaam
was.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt nog
uit Praag: „De Sudeten-Duitsche bevol
king heeft uit protest tegen de Tsjechische
terreur alle betaling van belasting ge
staakt."
Het Praagsche nieuwsbureau Ceteka is
gemachtigd, te verklaren, dat dit bericht
volkomen verzonnen is.
Censuur op alle kranten.
Krachtens de uitzonderingsmaatregelen,
waartoe de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring besloten heeft, wordt met ingang van
gisteravond de preventieve censuur toege
past op alle bladen, die daartoe hun num
mers vóór het verschijnen aan de censuur
moeten voorleggen.
De P. T. T. heeft het briefverkeer naar
het buitenland aanmerkelijk beperkt. Brie
ven moeten open verzonden worden.
ANDERE NATIONALITEITEN WILLEN
OOK EEN REGELING.
De Slowaken vergaderen.
Het bureau van de autonomistische Slo-
waaksche Volkspartij, dat gisterochtend te
Bratislava (Pressburg) vergaderd heeft,
heeft een resolutie aangenomen, waarin
o.a. verklaard wordt:
„Als een christelijk volk staan wij afkee-
rig tegenover alle pogingen, die gedaan
zijn om door bloedige en krachtdadige mid
delen de nationaliteitenvraagstukken van
dei* staat op te lossen. Wij hopen, dat goe
de betrekkingen tusschen de Tsjechen en
Slowaken tot stand zullen komen, opdat de
ze kunnen bijdragen tot versterking van de
binnen- en buitenlandsche positie, van den
staat. Wij willen een gelukkig en tevreden
Over Chamberlain vertelt het Week-
praatje van de „Maasbode" van Zondag
ochtend het volgende:
De verleden week is de historische week
van Chamberlain geworden, de week van
Neville Chamberlain.
Toen deze bescheiden en eenvoudige
man enkele jaren terug Eerste Minister van
het British Empire werd als opvolger van
Stanley Baldwin, werd in de internationale
pers van hem getuigd, dat men eigenlijk
geen groote verwachtingen van hem koes
terde, want in politieke beteekenis kon
deze Neville niet reiken aan de knieën van
zijn grooten vader Jozef, in de wandeling
genoemd „Joe", noch aan de schouders van
zijn oudsten broer Austen, den eens zoo
imponeerenden minister van Buitenland
sche Zaken.
De naam van Joe, den Vader, had veertig
jaar geleden in Nederland geen beminnelij-
ken klank, hij was voor ons zooveel als de
vader van den Boerenoorlog, en al 't leed,
dat 't ons stamverwante Zuid-Afrikaansche
Boerenvolk in die dagen wederxoer, werd
bijgeschreven op rekening en schuldbrief
van dezen weinig populairen „Joe", wiens
lachende mond, althans in de caricatuur,
immer deed denken aan wat Busken-Huet
eens noemde met betrekking tot onzen
Marnix van Sint Aldegonde „de scherts van
een haai".
Onder de twee zonen van dezen groot-
machtigen Joe Chamberlain, in wien wij
zoo gaarne de reïnvarnatie erkenden van
het klassieke „perfide Albion", kwam Ne
ville Chamberlain in letterlijken zin op de
tweede en dan ook laatste plaats.
Aan Austen Chamberlain, den oudsten
zoon, werd een grootsche toekomst toege
dacht, hij moest in de politieke voetsporen
van zijn glorieusen vader treden.
Neville werd ver van huis gestuurd, naar
de Bermuda-eilanden,waar hij de meerma-
terieele belangen te behartigen kreeg van
de familie Chamberlain, die van huis, uit te
Birmingham een ijzeren schroevenfabriek
dreef.
Vandaar dan ook zeker de conservatieve
aard der familie, want wat is in het leven
solicder en vasthoudender dan een stugge
ijzeren schroef.
Op de Bermuda deed Neville Chamber
lain rustig en kalm zijn plicht, en keerde
na zeven jaar naar zijn geboortestad Bir
mingham terug om er de ouderlijke han
delszaken te beheeren. De groote Joe was
kort na zijn overwinning op de Boeren ge
storven. In Birmingham toonde Neville
Chamberlain zich den traditioneelen En-
gelschen business-man die dagelijks tien
uur lang als achter zijn bureau vastge
schroefd zat, gebogen over papieren en pa
perassen. 's Avonds gaat hij naar zijn club,
en de .eenige ontspanning, welke hij zich
gunt, is de vreedzame sport van den een
zamen hengelaar.
Om de achting, welke hij geniet bij de
burgerij zijner stad wordt hij gekozen tot
lid van den gemeenteraad, wordt schepen
der stad en straks ielfs Lord-Mayor
volk. Wij willen een autonoom Slowakije.
Wij willen een sterk Tsj echo-Slowakije".
Na de bestuursvergadering van de Slo-
waaksche Volkspartij te Bratislawa, zijn
de afgevaardigden Tisi, Sojol en Sivek naar
Praag vertrokken. Heden zouden zij een
onderhoud hebben met president Benesj
over de oplossing van de Slowaaksche
kwestie.
Welingelichte kringen zijn van meening,
dat een overeenkomst tot stand zal komen
betreffende autonomie, zoodat de Slo
waaksche volkspartij tot de regeering zou
toetreden.
SILEZISCH TESCHEN MOET AAN
POLEN.
Op een gistermiddag te Kattowitz gehou
den bijeenkomst, welke door 50.000 perso
nen werd bijgewoond, is een resolutie aan
genomen, waarin wordt geëischt, dat Sile
zisch Teschen aan Polen wordt teruggege
ven.
Na de Tsjechen in felle bewoordingen te
hebben beschuldigd van onderdrukking
der Polen in Tsjecho-Slowakije,, verklaart
de resolutie: Het oogenblik der bevrijding
van Silezisch Teschen is gekomen. Wij doen
een beroep op de hoogste machten van de
regeering en het geheele Poolsche volk, en
vragen him, alle middelen te benutten en
alle krachten aan te wenden, opdat recht
vaardigheid geschiede, en Silezisch Te
schen aan Polen worde teruggegeven.
De Hongaarsche actie.
De Hongaarsche staatssecretaris Antal
heeft in een rede over de Tsjecho-Slo
waaksche crisis verklaard, dat Hongarije
een vreedzame regeling met vreugde zal
begroeten. De eenige niet-aanvaardbare op
lossing zou die zyn, waarbij de Hongaar
sche minderheid niet hetzelfde zelfbe
schikkingsrecht zou krijgen als de andere
nationaliteiten.
Duurzame vrede is in Midden-Europa
slechts mogelijk, indien het natuurlijke
recht van zelfbeschikking wordt toegezegd
aan de volken, welken men het twintig
jaar geleden ten onrechte ontzegd heeft.
DE VLIEGTOCHT VAN IR. DE KOK.
Naar wij vernemen, is het vertrek van
de heeren ir. de Kok en Schmidt Crans
per vliegtuig naar Nederlandsch-Indië vast
gesteld op Donderdagochtend 22 Septem
ber om 8 uur van het vliegveld Ypenburg.
Zijn eerzucht is nu meer dan voldoende
bevredigd, hij weet den naam Chamberlain
hoog te houden. Maar zijn vrouw, de eeni
ge, die hem goed kent, weet nog meer fa
cetten aan zijn bescheiden persoonlijkheid.
In 1918 stelt Birmingham hem candidaat
voor het Parlement, en als hij de overwin
ning behaalt, dankt hij dit noch aan zijn
welsprekendheid, die dor zakelijk is, noch
aan zijn imponeerende verschijning. De
qualificatie die op Anthony Eden past van
de best gekleede genteleman van Engeland
zijn, kan moeilijk voor zich opeischen.
Vijftig jaar oud komt hij voor 't eerst in
de politiek. Vier jaar later wordt hij minis
ter van Posterijen, dan minister van Volks
gezondheid. Onder het kabinet van Mac
Donald beheerder van de schatkist als hoe
danig hij geprolongeerd wordt onder het
ministerie Stanley Baldwin.
Nu voelt hij zich in zijn element, cijfers
en getallen, en als de, val van het Engel-
sche pond de wereld verschrikt, weet hij
zoo goed op de kleintjes te passen, dat hij
bij de begrooting nog op een overschot kan
wijzen. Hij bestuurt old England even so-
lied als eens de oude firma Chamberlain
in Birmingham.
Dan wordt hij de opvolger van Stanley
Baldwin als minister-president in Engeland.
Als nu de wolken zich boven Europa sa
menpakken wandelt hij rustig met z'n
vrouw in het Hydepark en voert er gemoe
delijk de eendjes.
Hij is altijd vergezeld van een onafschei
delijk embleem, zijn parapluie, schijnbaar
gereed om alle buitjes op te vangen. Maar
hij heeft haar nog niet behoeven open te
doen.
Zondags houdt men te Londen protest
optochten en meetingen tegen zijn beleid,
maar 't is niet gemeend, niemand zou wil
len dat hij heenging.
Hij is nu zeventig jaar, heeft last van
jicht, en hoort slecht.
Maar hij is zoo solied, zoo koppig als zijn
eigen Birmingham schroef. En nu deze
week, toen de nood 't hoogste leek geste
gen, toen Europa aan den rand van den on
dergang stond, is hij onverwachts in de
vliegmachine gestapt om binnen enkele
uren bij Hitier te zijn en het dreigend ge
vaar te bezweren.
Neville Chamberlain die zich als een dok
ter naar het sterfbed van Europa spoedt.
En de bede, de zegewensch van Engeland,
van heel een wereld vergezelde hem op zijn
tocht „Good luck!"
Londen bidt voor het welslagen van Ne
ville Chamberlain, zijn vrouw 't eerst, want
deze heeft altijd geweten, wat deze man
waard was.
Niet Joe, niet Austen, maar Neville
Chamberlain zal de groote naam in de his
torie van Engeland worden, ook in de ge
schiedenis der wereld.
Moge Neville Chamberlain de gezegend-
ste man worden, die de ijzeren schroef on
wrikbaar vast mag wringen in de doos van
Pandora die met haar rampen Europa en
de wereld bedreigt.
Dan zal heel een wereld hem dankbaar
groeten: „Heil Chamberlain!"
VOLKENBOND
VOLKENBOND ZAL BEROEP OP JAPAN
DOEN.
Op verzoek van China.
De Volkenbond heeft besloten het Chi-
neesche verzoek tot toepassing van artikel
17 van het Handvest in te willigen en op
dracht gegeven tot het zenden van een tele
gram, waarin Japan wordt uitgenoodigd de
rechtspraak van den Volkenbond in het
conflict met China te aanvaarden.
Krachtens artikel 17 van het Handvest
kan een niet-lid worden uitgenoodigd zich
te onderwerpen aan de bepalingen, die gel
den voor de leden van den Volkenbond. In
dien deze uitnoodiging zou worden aan
vaard, zouden de bepalingen van de arti
kelen 12 tot 16 van toepassing zijn. Bij een
afwijzing zou artikel 16 betreffende de
sancties kunnen worden toegepast.
DUITSCHLAND
DE BETOOGING DER SUDETEN-
DUITSCHERS TE DRESDEN.
„Wij zullen spoedig gewapend terugkeeren"
Verscheidene duizenden Sudeten-Duit
sche vluchtelingen hebben gisteravond de
door de Sudeten-Duitsche partij georgani
seerde betooging in het tentoonstellingspa
leis te Dresden bijgewoond.
Een functionaris der Sudeten-Duitsche
partij zeide o.a.: Wij zijn niet de grens over
gekomen om ongewapend te blijven, zooals
wij het ginds waren. Wij zullen gewapend
en zegevierend naar ons vaderland terug
keeren.
Sebekowsky verklaarde, zich richtend tot
de in Tsjecho-Slowakije gebleven Duit-
schers: Wij zullen spoedig terugkeeren als
soldaten van ons geboorteland. Wij zullen
overwinnen omdat Hitier het wil. Kamera
den in het moederland, het uur der bevrij
ding nadert. De slavernij gaat een einde
nemen. Wij zijn in de laatste phase van den
strijd.
Na uitvoerig gesproken te hebben van
de „wreedheden" en „moordpartijen" der
Tsjechen, verklaarde Sebekowsky, dat de
vrijkorpsen thans „in het strijdperk tre
den, de wapens in de vuist". Hij besloot
met de woorden: Wij willen met de wapens
in de vuist strijden voor ons vaderland,
onze Fuehrer is Hitier.
De vluchtelingen-stroom.
Dr. Krebs, die vroeger in Tsjecho-Slowa
kije woonde, door Hitier tot gouwleider be-
VAN HET OORLOGSTOONEEL.
Om de stad Kwangtsjau, een spoorweg
knooppunt, wordt verbitterd gevochten. De
Japanneezen beweren, de stad, die onge
veer tweehonderd kilometer ten Noord-
Oosten van Hankau is gelegen, genomen te
hebben. Van Chineesche zijde wordt ech
ter gemeld, dat de Japanneezen, nadat zy
de stad waren binnengedrongen, weer ver
dreven zijn.
Oproep van Tsjang Kai Sjek tot zijn volk.
Naar het Chineesche persbureau meldt,
heeft Tsjang Kai Sjek een boodschap tot
de bevolking der Noord-Oostelijke provin
ciën, die door de Japanneezen bezet zijn,
gericht, waarin hij haar aanspoort met de
wapenen deel te nemen aan den strijd van
China. Japan, dat reeds een millioen solda
ten heeft gemobiliseerd, raakt langzamer
hand uitgeput en tracht thans in een laat
ste krachtsinspanning Hankau te veroveren.
Daarom is dit oogenblik voor China van
het grootste belang. Ieder moet aan den
strijd deelnemen, zoodat de Japanneezen
geen oogenblik met rust worden gelaten
er. zich nergens rustig kunnen vestigen.
noemd en thans belast is met de inspectie
der kampen voor de „Sudeten-Duitsche
vluchtelingen", heeft verklaard, „dat de af-
deelingen, die in gesloten formatie gedefi
leerd hebben en die bijna uitsluitend uit
jonge strijdbare mannen bestaan, gezworen
hebben, al hun krachten beschikbaar te
zullen stellen overal waar het rijk hen noo-
dig zal hebben".
Het aantal Sudeten-Duitsche vluchtelin
gen in de doorgangs- en vluchtelingenkam
pen bedroeg gisteren in totaal 102.000. Nog
steeds duurt de vluchtelingenstroom voort.
HORTHY NAAR BERCHTES GADEN.
Uit Boedapest wordt gemeld: In diplo
matieke kringen wordt vernomen, dat ad
miraal Horthy zich vandaag naar Berch-
tesgaden zal begeven, waar hij een ont
moeting zal hebben met Hitier.
TWEE BUITENLANDSCHE
JOURNALISTEN IN DUITSCHLAND
GEARRESTEERD.
Op de gisteravond gehouden vergade
ring der Sudeten-Duitsche partij te Dres
den, zijn twee buitenlandsche journalisten,
t.w. Kenneth Anderson, een correspondent
van Reuter, en Mei vin Whiteleather, cor
respondent van de Associated Press of
America, in hechtenis genomen en gedu
rende vijf kwartier vastgehouden. Men ge
looft, dat hun arrestatie op een misverstand
berust.
ENGELAND
ARBEIDERSPARTIJ ONTSTEMD OVER
HET RESULTAAT VAN LONDEN.
Een beschamend verraad.
Na afloop van de avondvergadering van
den Nationalen raad der Arbeiderspartij
in Engeland is een officieele verklaring ge
publiceerd, waarin o.a. gezégd wordt:
In zijn oprecht verlangen, den vrede te
handhaven, heeft de Raad 'met ontzetting
kennis genomen van de berichten over de
voorstellen van de Britsche en de Fran-
sche regeering tot verminking van Tsjecho-
Slowakije onder de brutale dreiging van
wapengeweld van het nationaal-socialisti-
sche Duitschland en zonder voorafgaand
overleg met de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring.
Het is, zoo wordt verklaard, een bescha
mend verraden van een vredelievend demo
cratisch volk en vormt een gevaarlyk pre
cedent voor de toekomst.
De Raad geeft tevens uiting aan zfjn die
pe sympathie met de Tsjecho-Slowaaksche
regeering.
ITALIË
ROME NIET VOLDAAN OVER DE
RESULTATEN VAN LONDEN.
Met andere nationaliteiten wordt geen
rekening gehouden.
De berichten over het vermoedelijke re
sultaat van de Fransch-Britsche besprekin
gen te Londen hebben te Rome een gevoel
van teleurstelling gewekt en men is van
oordeel, dat de oplossing, die naar het
schijnt door Frankrijk en Engeland zal
worden voorgesteld, in tegenspraak is met
de these van Mussolini, die een volksstem
ming bepleit voor alle nationale minderhe
den van Tsjecho-Slowakije.
Frankrijk en Engeland, zoo zegt men te
Rome, kunnen niet anders doen dar reke
ning houden met de eischen van Duitsch
land, doch zij meenen zich te kunnen ver
zetten tegen de rechtvaardige eischen van
de andere nationaliteiten in den staat Tsje
cho-Slowakije.
Allerwege werd de laatste dagen de veronderstelling geuit, dat Hitler van
Tsjecho-Slowakije afstand zou verlangen van de gebieden, die door meer
dan 80 pet. Duitschers worden bewoond.
Zelfs werd in een deel der internationale pers de meening uitgesproken, dat
Hitier afstand zou eischen van de gebieden, waarvan de bevolking voor
50 pet. of meer uit Duitschers bestaat en voorts instelling van autonome
kantons in de streken, waar een belangrijke Duitsche minderheid, beneden
de 50 pet. blijvend voorkomt.
Inmiddels verlangen nu ook de Hongaarsche en Poolsche minderheden in
Tsjecho-Slowakije zelfbeschikkingsrecht.
Mussolini heeft in zijn te Triëst gehouden rede op volksstemmingen voor alle
nationaliteiten in Tsjecho-Slowakije aangedrongen.
Indien Tsjecho-Slowakije in gebiedsafstand aan Duitschland zou toestemmen
zou het moeilijk met twee maten kunnende meten ook aan de Hon
gaarsche en Poolsche eischen tegemoet dienen te komen.
Wat dit zou beteekenen blijkt uit bijgaande kaart.
