KERKNIEUWS
OPENT REKENING
G0ÜRflNT
Letteren en Kunst
AGENDA
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
Abonnementsprijs: voor Leiden 19
cent per week; 2.50 per kwartaal.
Bij onze agenten 20 cent per week;
2.60 per kwartaal. Franco per post
2.95 per kwartaal. Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïll.
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel.
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
V
HOE WORDT HET WEER?
KEGEN EN AFKOELING.
De Bilt seint:
Verwachting: In het Zuid-Oosten meest
matige Westelijke wind, meest zwaar be
wolkt, weinig of geen regen, iets koeler.
Overigens matige tijdelijke krachtige Wes
telijke tot Noord-Westelijke wind, zwaar
bewolkt tot betrokken met waarschijnlijk
regen, koeler.
Hoogste barometerst.: 766.3 te Szegedin
in Hongarije.
Laagste barometerst.: 728.6 te Sodankyla
in Lapland.
Het gebied van hoogeluchtdruk op den
Oceaan nam verder in beteekenis af. In
het Noord-Westen op den Oceaan kwam
echter een nieuw gebied van hoogedruk-
king tot ontwikkeling. De depressie over
Scandinavië trok naar het Noord-Oosten
af, secundaire storingen lagen hedenmor
gen over Denemarken en over Midden-En-
geland. Ver in het Westen op den Oceaan
kwam een nieuwe depressie tot ontwikke
ling. In Scandinavië waait een krachtige
Noord-Westelijke wind, het buiig weer.
De temperatuur is hier, evenals in Schot
land, aanzienlijk gedaald. Op de Britsche
Eilanden varieert de wind tusschen Noord
en West, met zware bewolking en regen
in Midden-Engeland. Ook over Denemar
ken valt regen. Langs de Duitsche Noord
kust waait een krachtige Westelijke wind.
Overigens is op het vasteland van West-
Europa de wind meest zwak, de bewolking
licht, met echter veel ochtendmist.
Voor morgen wordt voor ons
land ook afkoeling verwacht, bij
matigen, tijdelijk krachtigen Weste
lijken tot Noord-Westelijken wind.
Regen is waarschijnlijk, uitgezon
derd in het Zuid-Oosten van het
land, waar de regen vermoedelijk
niet van veel beteekenis zal zijn.
LUCHTTEMPERATUUR.
17.7 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.ï
Van Woensdagnamiddag 7.50 uur tot
Donderdagmorgen 6.02 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk aan Zee op Donderdag 15
Sept. voorm. 6.35 en nam. 7 uur.
WATERTEMPERATUUR.
Zweminrichting „De Zijl": 17.5 gr. C.
Maan op 21.06 uur Woensdagavond.
Maan onder 13.08 Donderdagmiddag.
V Klein en ergerlijk
Wij nemen in dit nummer een artikeltje
over uit de „Maasbode", waarin wordt ge
wezen op het feit, dat in het „Nationale
Dagblad" is verzwegen het bezoek van
Prinses Juliana aan „De Joodsche Invali
de" te Amsterdam.
Dit verzwijgen is ergerlijk.
De lezers van het „Nationale Dagblad"
mogen niet wéten, dat, terwijl in de fas
cistische landen Joden worden vervolgd
en verjaagd, Oranje de Joden opzoekt, om
hen te troosten in hun leed.
Dat de Koningin op haar tocht door de
versierde „Jordaan" speciaal gelast heeft,
daar langzamer te rijden, om den Joden
in die buurt aldus een bewijs te geven van
haar waardeering en erkentelijkheid, heb
ben wij ook niet vermeld gezien in het
„Nationale Dagblad".
't Is alles klein, heel klein, 't Is ergerlijk!
In dit verband maakt de „Avondpost" de
juiste opmerking, die wij hier willen over
nemen:
„Maandag riep Hitier uit, dat God ook
de Sudeten-Duitschers geschapen heeft, en
dat zij niet verdrukt mogen worden. Heeft
God ook niet de Joden geschapen? Waar
om dan opzettelijk te verzwijgen, dat
Oranje den zieken en armen Joden met
christelijken zin tegemoet treedt?"
Minister Patijn over
de sancties
Een uiteenzetting te Genève
De Nederlandsche minister van Buiten-
landsche Zaken, mr. J. A. N. Patijn, heeft
gistermiddag in de vergadering van den
Volkenbond het Nederlandsche standpunt
in een rede uiteengezet.
Toen de Volkenbondsvergadering al
dus mr. Patijn twee jaar geleden be
sloot een bijzonder comité in te stellen
voor de bestudeering van de toepassing van
de Volkenbondsbeginselen, dacht men aan
de mogelijkheid, dat men zou komen tot
voorstellen tot wijziging van het pact. Het
samenvattend rapport van dit comité be
vat echter geen enkel voorstel in dien zin.
Wat betreft de houding, aan te nemen
tegenover art. 16 hebben de meeningen in
verschillende landen een ingrijpende wij
ziging ondergaan. Met name omtrent deze
wijziging en omtrent het standpunt, dat
mijn land op het oogenblik ter zake moet
innemen, zou ik gaarne enkele opmerkin
gen maken.
In art. 16 van het Pact hebben de leden
van den Volkenbond, wenschende be
stand te verleenen aan een land, dat slacht
offer zou zijn van een eventueelen aanval,
zich verbonden, deel te nemen aan een
gemeenschappelijke actie tegen den staat-
aanvaller.
Van den aanvang af heeft men echter
onderscheid gemaakt tusschen eener
zijds de economische en financieele
sancties, en anderzijds de militaire
sancties. Indien er een aanval zou
plaats hebben in den vorm van het
pact, zouden de economische en finan
cieele sancties verplicht zyn; ten aan
zien van de militaire sancties echter
behielden de leden zich hun vrijheid
voor.
De minister herinnerde er vervolgens
aan, dat die verzwakking van het artikel
betreffende militaire sancties door een
zich vormende gewoonte geschraagd werd.
Toen in 1935 voor de eerste maal het stel
sel der sancties in toepassing moest wor
den gebracht, heeft Nederland niet geaar
zeld zyn plicht te doen en zijn medewer
king te verleenen aan de voorgestelde
maatregelen. De toepassing heeft niet het
beoogde doel gehad. Op 1 Juli 1936, toen
de mislukking duidelijk was, heeft de Ne
derlandsche delegatie aan de pers een me-
dedeeling doen toekomen, waarin o.m. ge
zegd werd:
„Naar onze meening is het niet toelaat
baar, dat zekere artikelen van het Pact,
met name het artikel nopens de verminde
ring der bewapeningen, een doode letter
blijven, terwijl andere wel worden toege
past".
In de twee jaren, die sinds deze gebeur
tenis zijn verloopen, heeft de internatio
nale gemeenschap zich op zoodanige wijze
ontwikkeld, dat een doeltreffende toepas
sing van de in het Pact voorziene sancties
in werkelijkheid niet mogelijk is geworden.
Verschillende leden, en onder hen groote
mogendheden, hebben een einde gemaakt
aan hun deelneming aan het werk van Ge
nève, en het ideaal van de universaliteit
van den Bond is meer en meer op den ach
tergrond geraakt. Thans zou deelneming
aan de sancties een geheel ander karakter
hebben dan zij, die het iniatief namen tot
het Pact, en de staten, die van den aanvang
af zijn toegetreden, zich voor oogen had
den gesteld.
PATER DR. P. RDTTÈN.
Op 14 September viert de hoogeerw. pa
ter Dr. P. Rutten, procurator-generaal der
Kruisheeren te Rome, zijn 25-jarig profes-
siefeest.
De jubilaris werd geboren te Uden, 18 Ju
li 1894. Na zijn gymnasiale studies op het
College der Kruisheeren in zijn geboorte
dorp trad hij in de Orde van het H. Kruis
en legde daar op 14 September 1913 zijn
kloostergeloften af. Op 25 Mei 1918 werd
hij door Z.H. Excellentie Mgr. A. F. Die
pen tot priester gewijd. Na voltooiing van
zijn philosophische en theologische studies
te Diest en St. Agatha, studeerde pater Rut
ten te Freiburg en aan St. Ongelicum te Ro
me, waar hij in 1922 „magna cum laude et
accessu" doctoreerde in het Kerkelijk
Recht. Na zijn promotie was dr. Rutten tot
1928 professor van het Kerkelijk Recht, ge
durende een jaar novicenmeester en vier
jaar prior in het klooster St. Agatha.
In 1928 zonden zijn oversten hem naar
Rome als procurator-generaal der Orde,
welk ambt hij sindsdien bekleedde.
In Januari vorig jaar benoemde de H.
Vader Dr. Rutten tot Consultor van de H.
Congregatie der Sacramenten, wat betreft
huwelijkszaken.
MISSIE NIEUWS.
Uit het Missiehuis Sparrendaal, Vught,
vertrokken Zondag 11 September, met be
stemming voor de apostolische prefectuur
van Makassar, Celebes, de Paters Dr. G.
Giezenaar, uit 's Heerenberg, N. Schnei
ders, uit 's-Gravenhage, beiden oud-leera-
ren aan het missiecollege „Sparrendaal",
A. v. d. Krabben, Uit Helvoirt, en A. Ver
voort uit Eindhoven.
het beproefde middel tegen
verkoudheid
Let op O r n e b a na en Bayerkrul»»
15
Onlangs in de conferentie van Kopen
hagen, in Juli 1.1., heb ik, aldus mr. Patijn,
mij als minister van Buitenlandsche Zaken
vereenigd met de gemeenschappelijke ver
klaring, afgelegd door de ministers van de
aldaar vertegenwoordigde staten.
Onze respectievelijke regeeringen
hebben besloten tot handhaving van de
door hen gevolgde gedragslijn, waarbij
het stelstel van sancties wordt be
schouwd als in de tegenwoordigheden,
en naar aanleiding van de in de laatste
jaren gevolgde praktijk, een niet-bin-
dend karakter te hebben verkregen.
De wedloop in bewapening en het feit,
dat verscheidene groote, sterk bewapende
mogendheden zich van Genève afzijdig
houden, heeft de gevaren grooter gemaakt
die voor verscheidene kleine staten zouden
kunnen voortvloeien uit him deelneming
aan een krachtens art. 16 van het Pact
ondernomen actie.
Wat men zou vragen van deze kleine
staten zou thans zijn, dat zij in een wereld,
waarin de groote mogendheden, tot de tan
den gewapend, tegenover elkander zouden
staan, zich in één van de twee tegenge
stelde kampen zouden scharen.
Het is duidelijk, dat dit standpunt a for
tiori van toepassing is op het toestaan van
doortocht over het grondgebied ten aan
zien van de weermacht van ieder lid van
den Bond, dat deelneemt aan een gemeen
schappelijke actie, als voorzien in art. 16
van het Pact. Dit is een soort sanctie, die
de militaire sancties zeer dicht nadert.
Voor de toekomst behoudt de Ne
derlandsche regeering zich het recht
voor, om in ieder bijzonder geval, re
kening houdende met den militairen
toestand en de geografische ligging
van Nederland, te beslissen, of zij al
dan niet doortocht van gewapende
strijdkrachten van andere Bondsleden
over het Nederlandsche grondgebied
zal toestaan.
Indien de staat-aanvaller een aangren
zend land zou zijn, zoodat een doortocht
noodzakelijkerwijze zou leiden tot een
botsing op dit grondgebied, zou het Neder
landsche grondgebied niet slechts zijn een
doortochtsgebied, maar zou het onvermij
delijk worden tot slagveld.
Het is niet in den geest van het Pact,
noch ligt het in de bedoeling van de staten,
die de verdragen van Locarno hebben on
derteekend, dat aldus een staat zou worden
gedwongen, zijn eigen bestaan op het spel
te zetten.
Derhalve erkent Nederland niet een
algemeene verplichting om deel te ne
men aan een gemeenschappelijke actie
of om den doortocht van vreemde troe
pen over zijn grondgebied toe te staan.
985
WIENER SANGERKNABEN NAAR
NEDERLAND.
De beroemde en geliefde Wiener San-
gerknaben, die sinds December 1937 geen
kunstreis meer ondernamen, zullen gedu
rende het a.s. winterseizoen voor de eer
ste maal wederom buiten Weenen optre
den.
Het Instituut, waarvan de leiding nog
in dezelfde handen als vroeger berust en
dat zijn werkzaamheden onveranderd
heeft mogen voortzetten, zal in het a.s.
jaar deze kunstreizen wederom onderne
men.
Hetzelfde koor aangevuld met aller
jongsten zullen onder leiding van Kapel
meester Tauber met Kerstmis 1938 Ne
derland bezoeken, waarbij in een klein
aantal plaatsen van ons land een select
programma van oude Weensche kerstlie
deren, Weensche volkswijzen en een ge
heel nieuwe speciaal geschreven opera,
waaraan reeds maanden gewerkt wordt,
ten gehoore brengen.
Leest met aandacht
de advertenties
ln Uw Dagblad!
DE ROTTERDAMSCHE VLIEGVELD
KWESTIE.
B. en W. van Rotterdam hebben den
gemeenteraad in kennis gesteld van een
tweetal ministerieele brieven met betrek
king tot den verkoop van het vliegveld
Waalhaven en de stichting van een nieuw
vliegveld.
In den brief van den Minister van De
fensie van 20 Juli j.L deelt deze mede,
dat hij zich niet meer gebonden kan ach
ten aan het aankoopen van het vliegveld
Waalhaven, zooals in beginsel was over
eengekomen. Defensie had belang bij het
zoo spoedig mogelijk beginnen met den
bouw van hangars en Rotterdam wilde
daarvoor geen toestemming geven, zon
der dat het rijk vergunning had verleend
voor de stichting van een nieuw burger-
vliegveld in den Zestienhovenschen pol
der.
Op 24 Augustus is gevolgd een schrij
ven van den Minister van Waterstaat.
Deze herinnert er aan, dat de toezegging
om de toestemming tot aanleg van een
luchtvaartterrein bij Overschie niet lan
ger te onthouden, indien mocht worden
afgezien van den aanleg van een cen
traal vliegveld, was gegrond op de over
neming van Waalhaven door Defensie.
Nu die grondslag ontbreekt acht de
minister zich niet meer verplicht, hoe
ook de beslissing omtrent het centrale
vliegveld moge uitvallen, mede te
werken aan het verleenen van toe
stemming tot overplaatsing van de
burgerlijke luchtvaart van Waalha
ven naar een door Rotterdam te
stichten vliegveld.
DE „KAREMATA" NOG NIET
VERTROKKEN.
Van West Terschelling wordt gemeld: De
hooge zee en de zeer stijve bries zijn oor
zaak, dat het vertrek van de „Karimata"
voorloopig uitgesteld moest worden. De
baggermolen ligt nog steeds vóór de haven
en de sleepbooten „Indus", „Donau" en
„Schelde" van L. Smit en Co.'s internatio
nale sleepdienst, liggen gereed om hun ar
beid aan te vangen.
Het wachten is slechts op kalm weer.
In Juli naar Ned.-Indië.
De baggermolen zal, wanneer het weer
dit toelaat, morgen naar Rotterdam wor
den gesleept.
De molen zal in Rotterdam dokken om
een nieuwe Ibitumastieklaag te krijgen.
Deze werkzaamheden zullen ongeveer een
week duren. Daarna wordt de molen naar
J. en K. Smit's scheepwerven te Kinderdijk
gesleept. Gedurende den winter zal de
Karimata te Kinderdijk blijven. Vermoe
delijk in Juli (dat is de gunstigste tijd)
zal de sleepreis naar Ned.-Indië aanvan
gen.
DE GRAFKELDER DER NASSAUERS
TE BREDA.
Een eenvoudige sluitingsplechtigheid in de
Groote Kerk.
In het gerestaureerde gedeelte van de
Groote of Onze Lieve Vrouwe-kerk op de
Markt te Breda heeft vandaag een bijzon-,
dere plechtigheid plaats gehad.
De grafkelder van de laatste leden der
geslachten van Nassau en Oranje-Nassau
is in tegenwoordigheid van verschillende
autoriteiten gesloten met een nieuwen
sluitsteen, welke thans duidelijk de plaats
aangeeft, waar de stoffelijke resten van de
laatste Nassau's zijn bijgezet.
Men zal zich herinneren, hoe het zoeken
naar onderaardsche gangen en gewelven in
de Groote Kerk leidde tot de ontdekking
van een grafkelder, waarin drie groote en
een kleine kist werden aangetroffen. Deze
kelder bevond zich onder het grafmonu
ment van Engelbrecht III en diens gema
lin, doch na uitgebreid historischen ana
tomisch onderzoek bleek, dat in den ont
dekten kelder niet de overblijfselen van
Engelbrecht en" zijn gemalin waren ter
aarde besteld.
Toen eenmaal de toegangstrap tot den
kelder was blootgelegd, vond men, dat de
kelder bestond uit twee gedeelten: een
groote kelder en een kleine, op welken laat-
sten het gramonument was opgericht. De
plaats, waar de trap zich bevond, was aan
gegeven zoo ontdekte men later door
een vloertegel, waarin een kruis was uit
gehouwen. In den eersten kelder lagen op
ijzeren rekken de kisten met de stoffelijke
overblijfselen van Hendrik Hl, graaf van
Nassau en een vriend van Karei V, die in
1538 is overleden, en van renée van Cha-
lon, prins van Oranje, graaf van Nassau,
die in het jaar 1544 is ontslapen. De kleine
grafkelder onder het monument bevatte
de overblijfselen van Anna van Egmond,
gravin van Buren, eerste gemalin van
prins Willem van Oranje, die in 1558 over
leed, en van haar dochtertje Maria, het
eerste jong gestorven kind van Prins Wil
lem I.
Met de uiterste zorg heeft men deze bei
de kelders gerestaureerd, in zooverre dit
noodig was, want omdat de kelder inder
daad hermetisch gesloten was, is alles bui
tengewoon gaaf be ward gebleven.
Om de looden kisten met de stoffelijke
westen der overleden voorouders van ons
vorstenhuis waren eikenhouten sierkisten
gemaakt.* Deze bleken echter bij de op
graving totaal vergaan. Men heeft thans
om deze oude looden kisten nieuwe laten
maken van gebronsd roodkoper, waarop
in geel-koperen plaatjes de namen der be
graven en zijn gegraveerd. Op deze wijze
zijn de stoffelijke resten der vorstelijke per
sonen voor het nageslacht geconserveerd.
Dit nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Sudeten-Duitschers hebben gister
avond aan de regeering te Praag een ul
timatum gezonden, waarin onmiddellijke
opheffing van de buitengewone maatrege
len werd verlangd. De regeering heeft
hierop niet geantwoord. Henlein heeft
daarna verdere onderhandelingen voor
onmogelijk verklaard. Het Sudeten-Duit-
sche gebied verkeert in gisting. Inciden
ten hebben gisteren 12 dooden geëischt.
(lste blad).
Te Londen beraadslagen de ministers
met de chefs van den generalen staf.
(2de blad).
Het Poolsche parlement ontbonden.
Nieuwe verkiezingen in November. (2de
blad).
Binnenland
Koninklijk Besluit inzake wijziging van
het Ambtenarenreglement. (2de blad).
Een wetsontwerp is ingediend inzake
voedselvoorziening in oorlogstijd. (2de blad)
Een rede van minister Patijn op de Vol
kenbondsvergadering inzake de neutrali
teitspolitiek van Nederland bij een even
tueelen oorlog, (lste blad).
De Graal in Engeland. (2de blad).
Omgeving
Opening van de nieuwe brug te Gouw-
sluis. (3de blad).
De nieuwe weg Leiden Oude-Wetering.
(2de blad).
LEIDEN.
Woensdag: R. K. Rijtuig- en Wagenmakers-
patroonsvereeniging „Sint Joseph",
kring Leiden, Café Bremmer, 6 u.
Donderdag. R.-K. Reclasseeringsvereeni-
ging, bureau-zitting 89 uur n.m.
gebouw St. Vincentiusver, Hoogl.
Kerkgracht 32.
Vrijdag. „St. Christoffel", ledenvergadering
in „De Harmonie", 8.30 uur.
Zondag: 2de To oneeluit voering door „Von
del", „Wat niet sterven kon", St.
Antonius Clubhuis, 8 uur.
Dinsdag, Jongerenafdeeling R.-K. Staats
partij: Henri de Greeve over: „Hare
Majesteit", „Den Burcht", 8.30 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag
10 Sept. tot en met Vrijdag 16 September
waargenomen door de apotheken D. J. v.
Driesum, Mare 110, el. 502, en E. B. de
Metz, Kamerl. Onneslaan 28.
Morgen-(Donderdag)middag geen gele
genheid tot het verkrijgen van mondelinge
juridische inlichtingen aan ons bureau.
STEUN GOEDGEKEURDE POOT-
AARDAPPELEN OOGST 1938.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
"ligt het in het voornemen voor goedge
keurde pootaardappelen van den oogst 1938
een steunregeling te treffen, welke afwijkt
van de regeling, die voor den vorigen
oogst heeft gegolden, en wel omdat de ver
koop van goedgekeurd pootgoed, vooral
wat de prijzen betreft, een minder gunstjg
verloop heeft.
Vorig jaar werd evenals de jaren daar
voor niet eerder steun aan pootaardap
pelen verleend dan aan het einde van het
seizoen (na 1 April), thans echter zal voor
sommige rassen boven de denaturatiever-
goeding reeds eerder een toeslag kunnen
worden verleend, daar een ministerieele
beschikking verwacht kan worden, waar
bij van 3 October al reeds gelegenheid
wordt gegeven goedgekeurde pootaardap
pelen te denatureeren en den steun daar
voor te ontvangen.
Deze regeling zal echter alleen gelden
voor die rassen, welke vorig jaar waren in
gedeeld in de rubrieken 2 en 3 (behalve
Unicum). Voor de rassen van de rubriek -
alsmede Unicum (binnenlandsche consump
tiesoorten) wordt dus nog geen extra steun
gegeven.
De sorteeringsvoorschriften zijn dezelfde
als die, welke het vorige jaar golden, een
voorraadsopgave behoeft echter niet te
worden gedaan.
Ook de steunbedragen boven de „gewo
ne" denaturatievergoeding zullen geen wij
ziging ondergaan: zij bedragen derhalve
voor aardappelen goedgekeurd in de klas
se A. 1.50, in de klasse B. 1. en in de
klasse C. 0.50 per 100 K.G.
De denaturatievergoeding krachtens de
crisns-steunbeschikking 1938 2 aardappe
len (oogst 1938) zal ook worden uitgekeerd
voor de goedgekeurde pootaardappelen van
de vierkantsmaten 2835 m.M.
Nadere inlichtingen zullen door de Ne
derlandsche Akkerbouwcentrale ter kennis
worden gebracht.
