Henlein verklaart verdere onderhandelingen onmogelijk Gisting in Sudeten-gebied WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Een ultimatum, dat niet beantwoord werd Sudeten-Duitsche onderhandelaars trekken zich terug Incidenten eischen twaalf slachtoffers 29ste Jaargang No. 9133 S)e £eki<M^0oii/&3/nt Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 935. Adv. en Abonn.-tarieven zie pa£« 1» Giro 103093. Postbus 11. Konrad Henlein en de andere leiders van de Sudeten-Duitsche partij hebben gisternamiddag te Eger een conferentie gehouden, aan het slot waarvan werd besloten, de regeering te Praag een ultimatum te stellen, waarin geëischt werd, de uitzonderingsmaatregelen, welke in de door Duitsche minderheden bewoonde gebieden genomen werden, binnen zes uur in te trekken. Het politiegezag, aldus het ultimatum, moet worden toegekend aan de burgemeesters der gemeenten, die voor de orde verantwoordelijk zijn. De intrekking der maatregelen moet per radio bekend worden gemaakt. Indien de regeering, dit ultimatum, dat om 17 uur 30 begon te loo- pen, niet zou Inwilligen, zouden de Sudeten-Duitsche leiders alle ver antwoordelijkheid voor de verdere ontwikkeling afwijzen. In een toelichting werd nog verklaard, dat de regeering had toe gezegd, iederen belangrijken stap, die zou worden gedaan in verband met den toestand, met de Sudeten-Duitsche leiders te bespreken en, hoewel deze leiders tot half elf Dinsdagmorgen te Praag waren, had de regeering hen niet geraadpleegd. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat in de permanente vergade ring van de politieke ministers volgens een semi-officieele mededeeling het besluit is genomen, op de eischen der Sudeten-Duitschers niet te antwoorden, en wel op grond van het feit, dat de regeering volgens de grondwet van de Tsjecho-Slowaaksche republiek niet verplicht is te antwoorden. De commissie der politieke ministers heeft de leiders der Sudeten- Duitsche partij uitgenoodlgd, naar Praag te komen, om met de regeering In rechtstreeksch contact te treden. Zoodra de orde in het Sudenten-Duitsche gebied hersteld is, zal de uitzonderingstoestand kunnen worden opgeheven. Naar Reuter door den Tsjechischen gezant te Londen werd medege deeld, heeft Henlein door zijn secretaris aan minister-president Hodza laten mededeelen, dat onder de gegeven omstandigheden verdere on derhandelingen niet mogelijk zijn. Henlein heeft de Sudeten-Duitsche delegatie, die de onderhandelin gen met de Tsjecho-Slowaaksche regeering heeft gevoerd, van hun mandaat ontheven. De politieke leiding van de Sudeten-Duitsche partij heeft besloten, ter beveiliging van de politieke en zakelijke werkzaamheden, de bu reaux te verplaatsen van Praag naar het Sudeten-Duitsche gebied, daar ln de tegenwoordige omstandigheden de verbinding tusschen Praag en de provincie niet gewaarborgd is. VOLKSSTEMMING GEËISCHT DE EISCHEN VAN KARLSBAD NIET MEER VOLDOENDE. In het Sudeten-Duitsche' hoofdkwartier wordt verklaard, dat de acht punten van Karlsbad niet langer als grondslag, voor onderhandelingen dienst kunnen doen. Als reden daarvoor wordt opgegeven, dat de toestand zich reeds te ver ontwikkeld heeft. Ook wordt verklaard, dat de Sudeten- Duitsche bevolking thans zóó opgewonden is, dat nog slechts een volksstemming haar tevreden kan stellen. ALLE BIJEENKOMSTEN IN HET GEHEELE LAND VERBODEN. De regeering heeft alle bijeenkomsten, politieke en niet politieke, zoowel in ge sloten ruimten als in de open lucht, ver boden. Dit verbod strekt zich uit tot optochten of andere ondernemingen van dezen aard. De politie patrouilleert door de hoofd straten van Praag, terwijl de nationale garde zich gereed moet houden. Op ver schillende plaatsen bespreekt het publiek in groepen den toestand. Gwatkin, Stopford en Peto zijn gister avond van Praag naar Noord-Bohemen ver trokken om een onderzoek naar de inciden ten in te stellen. JAPAN SCHAART ZICH ACHTER DUITSCHLAND EN ITALIë. De woordvoerder van het Japansche mi nisterie van buitenlandsche zaken heeft het volgende verklaard: Evenals altijd is Japan bereid zijn krach ten te vereenigen met Duitschland en Ita lië om, overeenkomstig den geest van het anti-Kominterpact, de roode manoeuvres te bestrijden. De verantwoording voor de huidige verwikkelingen in het Sudeten- Duitsche vraagstuk berust in hoofdzaak bij ijle Komintern. HET HOOFD KOEL HOUDEN WAT HET BUITENLAND ZEGT. „Oorlog kan vermeden worden", zegt Britsche pers. Alle Engelsche bladen wijzen op den toe- nemenden ernst van den toestand. De „Times" zegt: Uiteraard heeft Duitsch land een rechtstreeksch belang bij de evo lutie van den toestand in Centraal-Europa, en het behoort niet aan de Britsche politiek te trachten het in deze gebieden aan den gang zijnde natuurlijke proces tegen te wer ken. Doch waar de Duitsche belangen het grootst zijn, kan de verantwoording voor den vrede niet uitsluitend op de schouders van anderen gelaten worden. Elkeen, ook de regeering, aldus de „Daily Telegraph", blijft hopen op een vreedzame regeling, maar de beslissing ligt in handen van anderen. Slechts een haarbreedte zijn wij verwij derd van een zoodanige Duitsche invasie, welke een Europeesche oorlog beteekent, en dan een oorlog, waarbij Engeland terstond betrokken wordt, schrijft de „Daily He rald". De beschikbare tijd is wanhopig kort, maar zoolang er gelegenheid is, 'hoe gering ook, moet zij worden aangegrepen. De vrede kan nog bewaard blijven, aldus de „News Chronicle", indien de Britsche re geering resoluut optreedt, in de nauwste samenwerking met Tsjecho-Slowakije zelf, en met Frankrijk en Rusland. Er valt geen moment te verliezen. De „Daily Mail" meent, dat aan elk ver zoek om een volksstemming of aan elk an der plan, dat de minderheden in staat stelt ove rhun eigen toekomst te beslissen, de grootste aandacht moet worden geschon ken. Fransche bladen manen tot koelbloedigheid. De Parijsche bladen manen eenstemmig tot koelbloedigheid en sterkte in den hui- digen toestand. r Kalmte teruggekeerd OVERREDINGSPOGINGEN. VOLGENS DE LAATSTE BERICHTEN UIT PRAAG WAS HET VANMORGEN IN BIJNA GEHEEL TSJECHO- SLOWAKIJE RUSTIG. DE ENGELSCHMAN ASH- TON GWATKIN IS VANOCH TEND TE ASCH AANGEKO MEN VOOR EEN BESPRE KING MET DE SUDETEN- DUITSCHE LEIDERS, DIE DEN GEHEELEN NACHT IN HUN NIEUWE HOOFDBU- REAUX HADDEN VERGA DERD, OM HEN TE OVERRE DEN DE ONDERHANDELIN GEN TE HERVATTEN. Wat er ook gebeurt, zegt het „Journal", Frankrijk en Engeland moeten hun stem in het tragische debat laten hooren. Zij moeten alles in het werk stellen om koste wat het wil, den vrede te bewaren, doch tevens moeten zij op hun hoede zijn om niet het volgende onweer over hun eigen hoofd te zien ontladen. Waar zou Duitschland, dat zwelt van trots door de reeks onbloe dige overwinningen, ophouden? Om kwart over twaalf gisteravond heeft de Fransche ministerpresideht Daladier het ministerpresidium verlaten. Aan de jour nalisten, die hem met vragen bestormden, verklaarde hij: „Het-schijnt dat de dingen nog in orde zullen komen. Wij moeten kalm blijven, het hoofd koel houden en een open oog voor de feiten hebben". Amerika slaat de ontwikkeling gade. De Amerikaansc'he minister van buiten- landcshe zaken, Huil, heeft in een perscon ferentie gezegd, dat het van zelf spreekt, dat de regeering de. ontwikkeling van den Europeeschen toestand met groote belang stelling gadeslaat. In officieele kringen heeft men zijn be- zorgheid niet verborgen, dóch commentaar wordt niet geleverd. In andere kringen heeft het bericht van het Sudeten-Duitsche ultimatum een slechten indruk gemaakt. Men is van meening, dat geen souvereine regeering een dergelijk ultimatum kan in willigen. De Duitsche pers over het ultimatum. De Duitsche pers publiceert op in het oog loopende wijze het ultimatum van Hen lein en de incidenten in Bohemen. De „Voelkischer Beobachter" schrijft: Ziedaar het antwoord aan Benesj. Het blad geeft toe, dat de toestand bui tengewoon gevaarlijk is, omdat een massa van 3 1/2 millioen menschen zonder leiders tot daden van wanhoop ka3 worden ge dreven. WORDEN DE ONLUSTEN UITGELOKT Adolf Hitler tijdens zijn rede op het partij congres te Neurenberg. BETOOGINGEN EN WANORDELIJKHEDEN OVERAL. Na de rede van Hitier neemt het aantal incidenten in de streken met gemengde be volking toe. Te Asch, het hoofdkwartier van Henlein, hebben 8000 personen be toogd. Tsjechische naamboorden werden af gerukt, .een agent werd van zijn motorrij wiel geworpen, zoodat hij ernstige verwon dingen opliep. In de omgeving van Karlo- vy Vary werden telefoonleidingen doorge sneden. Te Loket zijn de arbeiders in sta king gegaan, de kinderen gaan niet naar school en de winkels zijn gesloten. iVer- duizend personen hebben hier gedemon streerd. Te Perstein hebben 1500 menschen betoogd. Van den kerktoren af werd op een militaire afdeeling geschoten, waar door een soldaat om het leven kwam. Ook een Henleinist werd hier gedood. Te Cheb zijn de ruiten van Tsjechische en Joodsche winkeliers vernield; politie heeft de aan vallers met den gummiknuppel uiteenge jaagd. Drie gendarmes en een manifestant werden gewond. Te Varndorf hebben zes duizend personen geëischt, dat de grens- aïsluiting geopend zou worden. De douane beambten moesten zwichten en 500 perso nen begaven zich op Duitsch gebied.è Naar het Duitsche Nieuwsbureau meldt, was de toestand te Eger gisteravond nog buitengewoon ernstig. De bevolking waagt zich niet op straat. Alle uitgangen van de stad zijn afgezet. Het treinverkeer is bijna geheel stilgelegd. Ook de post- en telefoon verbindingen zijn geheel verbroken. Te Hasselbacht hebben, aldus het D. N. B., Tsjechische douanebeambten een auto met leden van de Sudeten-Duitsche partij beschoten, zonder getracht te hebben, haar te doen stoppen. Daarbij werd een Sudeten- Duitscher gedood. Te Habersbirk bij Falkenau a. d. Eger heeft de Tsjechische gendarmerie Dinsdag driemaal in den morgen, in den namiddag en in den avond het vuur op deb evolking geopend. Drie Sudeten-Duitschers werden gedood, talrijke andere zwaar gewond. Te Chodau bij Karlsbad is een Sudeten-Duit schers door Tsjechen doodgeschoten. Nabij Waldmunchen zijn volgens een bericht van het Duitsche Nieuwsbureau 120 Sudeten-Duitschers over de grens naar Duitsch gebied gevlucht. Een ernstig incident heeft zich voorge daan te Falkenau. Daar zijn drie gendar mes door Sudeten-Duitschers doodgescho ten. Uit Karlsbad wordt gemeld, dat het verkeer hier en daar gestremd is door den uittocht van Tsjechische en Joodsche vluch telingen. OPRUIING TOT VERZET? Reuter meldt uit Praag, dat de politie een circulkire, gericht tot de leden van den F. S., den vrijwilligen bescher- mingsdienst der Henleinisten, in be slag zou hebben genomen, waarin den leden verzocht werd al het mogelijk te doen, om aanvallen op vertegenwordi- gers van den staat uit te lokken. In de circulaire wordt gezegd, dat alle Sudeten-Duitschers gewapend zijn en dat het mogelijk moet kunnén zijn, dat zij zich van de openbare gebouwen kun nen meester maken en de verbindingen met de centrale autoriteiten afsnijden. De circulaire zegt verder, dat, indien de verspreide actie niet tot het ge- wenschte gevolg, de volksstemming, leidt, over veertien dagen een collec tieve demonstratie en aanvallen op grootere schaal in het geheele Sude ten-Duitsche gebied georganiseerd zullen worden. DE STAAT VAN BELEG De staat van beleg is nog afgekondigd in drie andere districten, Tachov, Jachymov en Domagliohe, ten Zuiden en Zuid-Westen van Mariënbad. Hiertoe werd besloten, voordat de nota der Sudeten-Duitsche par tij te Praag was ontvangen. Gisteravond te 5.30 uur hebben alle leden van de missie van Runciman het hotel Al- cron met hun bagage verlaten en zich naar het Engelsche gezantschap begeven. Ongeveer 80.000 personen bewogen zich gisteravond door de hoofdstraten van Praag. De politie moest versterkt worden door manschappen uit omliggende plaat sen. Eenige lichtingen der nationale garde zijn gemobiliseerd voor de handhaving der orde. Groepen van meer dan vijf personen worden onmiddellijk verspreid. De Duit sche huizen te Praag en in het bijzonder, dat, hetwelk het eigendom is van het Duitsche gezantschap, zijn gesloten. Sterke politiepatrouilles staan voor alle Duitsche huizen opgesteld. De opwinding onder het publiek is vrij groot, doch tot dusverre wordt geen melding gemaakt van inciden ten. Door middel van den radio-omroep heeft men de bevolking tot kalmte ge maand. Naar thans blijkt zijn tijdens de incidenten twaalf dooden gevallen, t.w. 8 Tsjechen en 4 Duitschers. He Sudeten-Duitsche dagblad „Die Zeit" heeft zijn verschijning gestaakt uit protest tegen de censuurmaatregelen. DE DUITSCHE PERS BLIJFT FEL De Duitsche pers maakt met verbitte ring melding van de incidenten, waarbij Sudeten-Duitschers om het leven gekomen zijn. De „Angriff" schrijft boven zijn be richten „De maat is vol". De Deutsche All- gemeine Zeitung" schrijft „Het antwoord der Tsjechen op Hitlers rede is de moord op drie Sudeten-Duitschers en de afkon diging van het standrecht in Sudeten- Duitsche steden". Het „Berliner Tageblatt" verklaart, dat Praag een „bijdrage" heeft geleverd en de ergste verwachtingen ge rechtvaardigd heeft. De „Times", die het gewaagd heeft de rede van den Fuehrer onzinnig en pervers te noemen, heeft een vreeselijk antwoord gekregen. De „Nachtausgabe" eischt: „Onmiddel lijke en volledige bevrijding der Sudeten- Duitschers van hun Tsjechische vijanden, volkomen vrije beslissing der Sudeten- Duitschers over hun politieken wil, den waarborg, dat zij naar dien wil voortaan kunnen leven en in het belang van den vrede hetzelfde voor alle andere volks groepen in Tsjecho-Slowakije". DE MIDDEN EUROPEESCHE KWESTIE TSJECHO-SLOWAKIJE LANDEN WELKE ZICH NIET AFZIJDIG ZOUDEN HOUDEN BIJ HET TSJECHO- (AS LONDEN-PARIJS-PRAAG-MOSKOU) SLOWAAKSCHE PROBLEEM DE AS ROME-BERLIJN SM WA AR SUDETEN-DUITSCHERS WONEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1