Europeesche spanning
niet verdwenen
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Heftige incidenten
in Sudeten-land
Hitiers dreigende woorden tegen
Praag.
STRIJDT Y00R GOD!
„ma*
DINSDAG 13 SEPTEMBER 1938
29ste Jaargang No. 9132
S)e CcidóoKeSoii^nt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonm-tarieven rie pag, A
Giro 103003. Postbus 11.
V Wij zijn niet anti-Duitsch.
't Zou strijden met gezond verstand,
met Christelijke moraal en met traditie,
als wij, Nederlanders, anti-Duitsch zou
den zijn.
En wij z ij n ook niet anti-Duitsch.
Volkomen waar de werkelijkheid uit
drukkend, schreef dr. S. v. Wijnbergen in
ons blad van 20 Augustus j.l.: „De Neder
lander kan het met den Duitscher, zeker,
wanneer deze Rijnlander of Zuid-Duit-
scher is, best vinden en, ofschoon er na
tuurlijk altijd bekrompen lieden zijn, die
een of ander deel der aarde van hun wel
willendheid uitsluiten, kan men niet zeg
gen, dat Nederland en de Nederlandsche
pers anti-Duitsch zijn".
Neen, dat laatste kan men zeker niet
zeggen.
Wel kan men zeggen, dat Nederland
en de Nederlandsche pers anti-nationaal-
socialistisch zijn.
Burgemeester van Wijnbergen vervolgt
dan ook na de hier geciteerden zin in het
bedoelde artikel aldus:
„Maar de Nederlanders moeten in over-
groote meerderheid niets hebben van het
nationaal-socialisme en, aangezien er in
ons land nu eenmaal een beweging is, die
ons het nationaal-socialisme wil opdrin
gen, nemen zij daartegen stelling en zijn
anti-nazi; van harte en met overtuiging''.
En, deze gedachte nader uitwerkend,
gaat de schrijver verder:
„De Nederlander is niet anti-Duitsch;
hij reist gaarne in Duitschland, verheugt
er zich over de mooie natuur en bewon
dert met vreugde de kunstwerken, die in
dat land in de loop der eeuwen ontston
den, maar hij komt in verzet tegen al te
veel, wat thans door het Duitsche Natio-
socialisme geschiedt".
„Om maar één ding te noemen, hoe stuit
ons de wijze tegen de borst, waarop
plichtsgetrouwe, hoogstaande, politieke
tegenstanders behandeld worden".
Tot zoover baron S. v. Wijnbergen,
wiens artikel van 20 Augustus wij hier
nog even citeeren, omdat wij het van het
zeer groot belang achten, dat klaar wordt
uitgesproken, wat waar is: wij, Nederlan
ders, zijn niet anti-Duitsch, maar wij zijn
anti-nationaal-socialistisch
Aansluitend aan den laatsten geciteer
den zin, willen wij hier een der jongste
voorbeelden geven van de wijze,, waarop
onder het nationaal-socialistisch regiem
hoogstaande intellectueel en moreel
tegenstanders worden bejegend: weerzin
wekkend plat en ruw en grof.
Na het „Schware Korps", het hoofdor
gaan van de S.S., heeft nu ook „Der S.A.
Mann" een aanval gedaan op het Herder
lijk Schrijven van Fulda. In een artikel
onder den titel „Tegen het kanselgedon-
der", wordt eerst „de heilige man in
Rome" beschimpt, en de oude Hetzleugen
duikt weer op, dat Achilles Ratti van
Joodsche afstamming is. Op welke solide
studie deze bewering berust, blijkt wel
uit het feit, dat verteld wordt, dat de H.
Vader „bisschop van Siëna" geweest is..
De bisschoppen, die het Herderlijk
Schrijven van Fulda onderteekend hebben,
worden „kanseldonderaars" genoemd, „die
met politiek theater-blik Vaticaansch
gerommel maken". Na deze geestvolle en
voor de nationaal-socialistische cultuur
kenmerkende polemiek, wordt eenvoudig
ontkend, dat de Kerk ergens in Duitsch
land vervolgd wordt. Veel meer kan na
dit Herderlijk Schrijven geconstateerd
„dat de hooge vertegenwoordigers van de
allerchristelijksten godsdienst gekant zijn
tegen het nationaal-socialisme en daar
door tegen de 99 procent van de Duitsche
natie, die het nationaal-socialisme hebben
goedgekeurd".
Hierdoor kan het blad dus bewijzen,
dat er in Duitschland een „politiek ka
tholicisme" is, „dat relaties met het bols
jewisme onderhoudt".
Ja wie gelezen heeft en genoten
het in waardige kalmte gesteld
schrijven van het Duitsche Episcopaat,
waarin de verontwaardiging en verbol
genheid, met" de volkomen zelfbeheer-
sching van moreel-hoogstaande persoon
lijkheden, in toom werden gehoüden, moet
toch wel brutaal zijn, als hij de Duitsche
Bisschoppen „kansel-d onderaars"
noemt vóóral als hij de wijze van op
treden van deze Bisschoppen vergelijkt
met.... het houden van een redevoering
door Hitier!
Een dergelijk optreden tegenover hen,
die voor him overtuiging en voor het
Noodtoestand afgekondigd
FELLE TAAL VAN HITLER LOKTE
OPSTAN DUIT.
PRAAG, 13 Sept. (A. N. P.). In de
Sudeten-Duitsche gebieden heeft de
redevoering van Hitier volgens Havas
de uitwerking gehad van een oproep
tot opstand.
Vannacht zijn bij incidenten drie
personen gedood en is een aantal ge
wond. De incidenten hebben zich in
den afgeloopen nacht als op een sein
vermeerderd. De incidenten zelve heb
ben ook ander karakter gekregen.
Voor den eersten keer heeft men opge
merkt, dat van vuurwapenen werd ge
bruik gemaakt; aanvallen werden ge
daan op spoorwegstations, politiebu-
reaux en postkantoren.
Bij een aanval van dezen aard werd
de directeur van het postkantoor te
Triksaifen bij Joachimsthal aan de
Saksisch-Boheemsche grens gedood.
Te Krasne Brezno (Schoenpreisel)
in Noord-Bohemen stonden groote groe
pen Tsjechen en Duitschers tegenover
elkander. Uit de Duitsche menigte werd
geschoten, doch niemand werd getrof
fen. Aan Tsjechische zijde werd het
vuur beantwoord. Er zijn twee dooden.
DE MINISTERS BERAADSLAGEN.
Als gevolg van de incidenten van den
afgeloopen nacht zijn de ministers van
ochtend bijeengekomen. De Ininisterraad
zal de maatregelen nemen welke worden
vereischt door den ernst en den aard dezer
incidenten.
De Sudenten-Duitsohe afgevaardigden
Kundt en Rosche zullen overigens over
deze aangelegenheid door minister-presi
dent Hodza worden ontvangen. De regee
ring zou inderdaad wenschen maatregelen
van buitengewonen aard te nemen in over
eenstemming met de verantwoordelijke Su
deten-Duitsche leiders.
NOODTOESTAND IN VIJF DEPARTE
MENTEN AFGEKONDIGD.
PRAAG, 13 Sseptember. (A. N. P.).
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
heeft besloten den noodtoestand in vijf
departementen af te kondigen.
PRAAG, 13 September. (A. N. P.).
Het Duitsche nieuwsbureau meldt, dat
de regeering heeft besloten in alle ge
bieden, waar de openbare orde en vei
ligheid wordt verstoord, het stand
recht af te kondigen.
Voorloopig is besloten dezen maat
regel uit te vaardigen voor Eger, Neu-
deck, Pressnitz, Ellbogen en Kaaden.
DE INCIDENTEN.
Een paar dooden en gewonden.
PRAAG, 13 Sept. Havas meldt de
volgende bijzonderheden over inciden
ten, welke zich gisteren hebben voorge
daan.
Te Schoenpreisel hebben eenige
honderden Sudeten-Duitschers Tsjechi
sche voorbijgangers aangevallen. Zij heb
ben de ruiten van Tsjechische zaken ver
nield.'Vervolgens kwam het tot een waren
slag tusschen de Tsjechische en de Duit
sche menigte. Een Tsjech werd doodelijk
gewond aangetroffen in de vitrine van
een winkelzaak. Tijdens dit gevecht werd
ook een Sudeten-Duitscher gewond.
Te C h e b (Eger) heeft een menigte
van 800 tot 1000 personen geprobeerd het
volkshuis der socialistische partij te be
stormen.
Na de ruiten te hebben vernield van de
eerste en tweede verdieping wilden de
betoogers de deuren forceeren, doch zij
werden teruggedrongen door de arbei
ders, die zich in het gebouw bevonden.
Het gevecht duurde drie kwartier.
De Sudeten-Duitschers hebben meer
dan twintig schoten gelost. De Tsjechen
verdedigden zich met stokken en stoelen.
In denzelfden tijd reden mannen der
F.S. op motorfietsen door de straten. Hun
rijwielen waren voorzien van haken
kruis vlaggen.
recht opkomen met wettige middelen en
op wettige wijze, is éên der dwingende
gronden, waarom wij, hoewel niet anti-
Duitsch, afkeuren en ons sterk kanten
tegen het Duitsche nationaal-socialisme.
De rede van Hitier, gisteravond te Neurenberg gehouden, heeft de Sudeten-
Duitsche kwestie niet nader tot een oplossing gebracht. Zij was fel en aggres-
sief; zelfs direct beleedigend voor de Tsjechen en voor president Benesj per
soonlijk. Hitier zeide, dat het Duitsche rijk niet eindeloos zou dulden, dat de
Sudeten worden vervolgd. Als hun geen recht geschiedt, zal Duitschland hun
dat verschaffen. Maatregelen zijn echter niet aangekondigd, noch is aangegeven,
wat hij precies verlangt met het zelfbeschikkingsrecht, dat hij voor de Sudeten
opeischte. De deur is derhalve niet gesloten voor onderhandelingen, maar de be
dreiging met geweld blijft bestaan, zoolang er geen regeling is getroffen, welke
de Duitschers bevredigt. De indruk, welke de rede in het buitenland heeft ge
wekt, wordt het best getypeerd door een Amerikaansch blad, dat schreef:
„Het blaffen was onrustbarend, doch het bijten is tenminste uitgesteld".
Inmiddels zijn in verschillende plaatsen van het Sudeten-Duitsche gebied
incidenten uitgebroken, welke zulke dreigende vormen aannemen, dat de
Praagsche regeering in 5 departementen den noodtoestand heeft afgekondigd.
Later vernielden de betoogers de rui
ten van verscheiden winkelzaken.
Te Asch werden de straten door de
F.S. afgesloten. De Sudeten-Duitschers
hebben er de kruispunten van wegen be
zet.
Een nationaal-socialist probeerde te
schieten op den secretaris der socialisti
sche partij, die voorbijkwam op zijn mo
torfiets.
Te Nydeck (Neudeck) hebben 4000
leden der Sudeten-Duitsche partij de rui
ten vernield van de arbeiderscoöperatieve
inkoopvereeniging. Zij hebben de deur
van het volkshuis der socialistische partij
ingeslagen. De arbeiders, die zich van
nacht naar hun werk in de fabriekèn be
gaven, werden aangevallen door leden
der partij van Henlein.
Tegen middernacht kondigden sirenes
het einde aan van de „oefening" aldus
Havas.
Te Ustinadlabem (Aussig) werd
een hakenkruisvlag geheschen op het bal
kon van café Falk.
Te Jablonec (Gablonz) hebben de
aanhangers van Henlein een optocht ge
vormd, waaraan meer dan 10.000 personen
deelnamen. De menigte riep „Heil Hitier".
Van het stadhuis wapperde de hakenkruis-
vlag. De politie was onmachtig de orde
te herstellen, zoodat militairen tusschen-
beide moesten komen. Een F.S.-man ver
nielde den band van een militaire auto.
Hij werd door de politie gearresteerd. Tij
dens het verhoor stond een geweldige
menigte voor het politiebureau. De toe
stand was zeer gespannen. Men vreesde
bloedvergieten.
Een beambte, die een betooger wilde
ondervragen, werd gedwongen hem los te
laten, nadat hij slechts zijn naam had op
geschreven. De politie en het leger zijn
thans te Gablonz in alarmtoestand ge
bracht. Zij bezetten het centrum van de
stad.
15 SEPTEMBER EEN CRITIEKE DAG?
PRAAG, 13 September. (A.N.P.) De
algemeene opvatting hier is, dat 15 Sep
tember, de datum waarop te Aussig het
congres zal worden geopend, de volgende
critieke dag zal zijn. Indien dan nog geen
regeling zal zijn tot stand gekomen, zal
de kwestie van het plebisciet zeer zeker
formeel aan de orde worden gesteld.
FRANSCHE MINISTERRAAD NEEMT
VOORZORGSMAATREGELEN.
UITVOER VAN BELANGRIJKE
STOFFEN STOPGEZET.
PARIJS, 13 September. (A.N.P.) Om
tien uur vanochtend heeft president Le
brun den ministerraad geopend.
Met het oog op den tegenwoordigen in
ternationalen toestand heeft de regeering
het besluit genomen den uitvoer van ze
kere producten, welke van belang zijn
voor de landsverdediging, te verbieden.
.Het betreft: ruwe wol en huiden, be
werkte huiden, zijde, lappen katoen, lin
nen, hennep, jute, sisal, ijzer, blik, staal,
enz.
HITLER NAAR BERCHTESGADEN.
BERLIJN, 13 September. (A.N.P.)
Hitier heeft zich naar Berchtesgaden be
geven.
PATER J. DITO O.P. VOORZITTER VAN
DEN K.R.O.
In de vergadering van het hoofd
bestuur van de K.R.O., Maandagavond
te Hilversum gehouden, is met alge
meene stemmen tot voorzitter geko
zen, zulks ter voorziening in de vaca
ture, ontstaan door het overlijden van
pastoor L. H. Perqquin O.P. z.g., pater
lector J. Dito O.P.
De nieuwe voorzitterwerd 9 October
1904 te Santpoort geboren, studeerde 1916
tot 1922 aan het Sint Dominicus college te
Nijmegen, deed daarop zijn intrede in de
Dominicaner-orde, werd geprofest in 1923
en ontving in 1929 uit de handen van wijlen
mgr. H. van de Wetering de wijding tot het
H. Priesterschap.
In 1930 behaalde pater Dito het lecto
raat (doctoraat) in de theologie, op stel
lingen en proefschrift, het laatste hande
lende over Maria Middelares („De media-
tione beatae Mariae Virginis").
Reeds als student ging zijn belangstelling
uit naar de radio, als het groote middel om
de katholieke gedachte te verspreiden en
bijzonder trok de radio hem als een modern
apostolaat en bevorderaar van den vrede
tusschen de volkeren. Zoo kwam dan ook
niet onverwaoht, dat in 1930 pastoor Per-
quin heiyi uitnoodigde zijn assistent te
worden bij den K.R.O. In die kwaliteit
was hij practisch werkzaam aan de af-
deeling programma en propaganda, in de
leiding waarvan hij al spoedig een voor
naam en werkzaam aandeel had.
Hij was het, die de laatste jaren het
contact onderhield als lid van de dage-
lijksche leiding van den K.R.O. met de
onderscheiden cultureele, godsdienstige en
sociale organisaties, als: de St. Gregorius-
vereeniging, de Liturgische Vereeniging,
de Jeugdorganisaties, enz., wier rubrieken
in het programma onder zijn leiding ston
den. Hij werd ook de secretaris vaA de
katholieke radio volksuniversiteit, nam
voor den K.R.O deel aan de besprekingen
met de officieele radio-instanties (radio-
raad, radio-contact-commissie, Indië-pro-
gramma-commissie) en het centraal bureau
voor den Omroep in Nederland.
Bijzonder ijverde hij voor de radio in-
dienst van de Missie, dat bracht hem er
ook toe de K.R.O.-werelduitzendingen te
beginnen in 1933, die sedert dien onder
zijn leiding stonden, Niet alleen leverde
hij zijn deel in de groote propaganda-
acties, maar voerde ook in tal van plaat
sen het propagandistisch woord. De orga
nisatie in den lande reorganiseerde hij o.a.
door omzetting van de Diocesane Radio
bonden in de z.g. Diocesance contactcom
missies. Zijn werkzaamheden voor de In
ternationale Katholieke Radiobeweging
leidden er toe, dat hij directeur werd van
het I.K.R. (de Internationale Katholieke
Radio-Unie), in welke kwaliteit hij deel
had aan de jaarvergaderingen en congres
sen, gehouden te Praag, Rome en Poznan.
Sedert enkele jaren onderhoudt hij voor
den K.R.O. en het I.K.R. het contact met
pater Soccorsi S.J., directeur van den Va-
ticaanschen Zender, kardinaal Fumasoni
Biondi, prefect van de propaganda fide, en,
kardinaal Pizzardo, prefect van de Katho
lieke Actie. Zijn bemoeiingen op Interna
tionaal Radiogebied vonden erkenning in
de hem verleende onderscheidingen, ridder
in de orde van de Witte Leeuw van
Dit nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De rede van Hitier te Neurenberg. (2de
blad).
Heftige incidenten in Sudeten-Duitsch
gebied maken afkondiging van het stand
recht noodzakelijk. (1ste blad).
Binnenland
Dankwoord van H. M. de Koningin aan
Amsterdam. (1ste blad).
Pater J. Dito O.P. voorzitter van den
K.R.O. (1ste blad).
Nieuwe gevallen van kinderverlamming.
(3de en 1ste blad).
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
De Bond der Strijdende God-
loozen ontwikkelt een geweldige
activiteit, om God te vernietigen.
Geld noch moeite wordt gespaard.
Millioenen worden daarvoor ten
offer gebracht. Op het Congres
der Godloozen te Londen worden
nieuwe plannen tegen God be
raamd.
Wat doet gij Strijdt met ons
„Voor God
Hoe groot was Uw aandeel in
deze georganiseerde actie „Voor
God"
Kinderverlamming
NIEUWE GEVALLEN VAN KINDER
VERLAMMING TE WADDINXVEE&
EN TE GOUDA.
In Waddinxveen zijn gisteren vier nieuwe
gevallen van kinderverlamming voorge
komen, waarvan één met doodelijken af
loop. In deze gemeente zijn reeds elf pa
tiënten aan deze ziekte lijdende, vijf zijn
overleden.
In Gouda heeft de kinderverlamming
zich weer met één geval uitgebreid. Hier
zijn thans sinds het uitbreken van de ziekte
negentien gevallen waargenomen.
In Moercapelle is aangifte gedaan van
een geval van kinderverlamming.
KINDERVERLAMMING BIJ EEN
38-JARIGE VROUW TE ROTTERDAM.
Bij den directeur van den G. G. D. te
Rotterdam is aangifte gedaan van een
geval van kinderverlamming bij een acht-
en-dertig-jarige vrouw in Hillegersberg
woonachtig.
De vrouw is in een der barakken te
Rotterdam opgenomen.
Tsjecho-Slowakije, en in de Hongaarsche
onderscheiding „Pro Deo et Patria".
De nieuwe voorzitter is nog Maandag
avond door den ondervoorzitter, burge
meester G. W. Kampschoer en de leden van
het dagelijksch bestuur geïnstalleerd en
heeft zich hedenochtend in zijn nieuwe
functie met een kort woord tot de luiste
raars gericht.
Van deze toespraak van. pater Dito zal
hedenavond te 8.15 uur voor den K.R.O.
een herhaling worden gegeven.
a9
