KERKNIEUWS
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1938
29ste Jaargang No. 9129
3)e £cid<^h^Soii^cmt
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN k
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Pers-vrijheid en
Pers-dwang
Op het partijcongres te Neurenberg heeft
de rijksperschef dr. Dietrich een rede ge
houden, waarin hij de persleugen noemde
een der grootste gevaren van den laatsten
tijd.
't Is waar, dat de pers door het versprei
den van leugens veel kwaad, ontzettend
veel kwaad kan doen en ook doet.
Dat behoeft ons niet gezegd te worden
door bovengenoemden Duitschen persleider.
Wij weten het allen.
En wij zouden wenschen, dat aan het
verspreiden van leugens door de pers paal
en perk zou kunnen worden gesteld; dat
het zou kunnen worden verhinderd.
Wij kunnen ten deze echter de pers in
de dictatoriaal regeerde landen niet ten
voorbeeld nemen.
't Is een feit, dat daar radicaal uit de
pers zijn verdwenen alle onware berich
ten, alle onware voorstellingen, diede
regeering onaangenaam zijn. Maar óók is
het een feit, dat de censuur op onwaar
heden, die de regeering niet onaangenaam
zijn.... lang niet zoo streng is. En óók is
het een feit, dat wat volkomen waar
is alléén mag worden opgenomen, als de
regeering er geen bezwaar tegen heeft, of
alleen in den vorm, die de regeernig goed
oordeelt. Zóó wordt die pers beheerscht
door een consequent-doorgevoerde eenzij
digheid, waardoor zij niet is, volstrekt niet
is een objectieve bron van waarheid!
Wij drukken ons hier zéker niet te sterk
uit!
Hier dus een vrijwel ongebreidelde pers
vrijheid principieel verwerpelijk en
feitelijk een kwaad.
Ginds een aan-banden-leggen, een vrij
heidsbeknotting van de pers, die ook prin
cipieel verwerpelijk is en die ook be
halve dan voor degenen, die de regee
ring Vórmen! feitelijk een kwaad is.
De pers-vrijheid in de democratische lan
den wordt misbruikt, vaak allerschande
lijkst misbruikt. Ook in ons land; wij heb
ben herhaaldelijk voorbeelden daarvan ge
geven!
't Is de plicht van een regeering, om het
mogelijke te doen, teneinde de hier be
doelde immoreele misbruiken te voorkomen
en te beletten; maar niet op de wijze,
zooals in de dictatoriaal geregeerde landen,
v/aar van ware persvrijheid geen sprake
meer is; waar nu niet meer zoozeer de
persorganen misbruik maken van hun vrij
heid, omdat zij die niet meer bezitten, maar
waar nu vaak de regeering misbruik maakt
van de macht, die zij over de pers-organen
heeft!
De pers-vrijheid in de democratische lan
den wordt misbruiktmaar wij hebben
hier toch nog altijd de waardevolle vrijheid,
om tegenover wat wij achten in strijd met
de waarheid onzé eigen meening te zet
ten; om tegenover wat wij veroordeel en en
en verafschuwen als volksbedrog te plaat
sen en te propageer en ons eerlijk, wel
overwogen inzicht, de heilige overtuiging
van ons verstand, van ons geweten!
Met onze pers-v r ij h e i d gaan he
laas! ergeniswekkende excessen ge
paard, maar wij willen die vrijheid toch nog
niet ruilen voor een pers-d wan g, welke
wij elders constateeren!
HITLER WENSCHT HERVATTING DER
ONDERHANDELINGEN MET PRAAG.
Hij moet Maandag zijn succes hebben.
..NEURENBERG, 9 September (A. N. P.).
Alvorens toe te stemmen in de hervat
ting van de onderhandelingen met Praag,
zouden de Sudeten-Duitschers naar ver
luidt er op aandringen, dat Hitier zijn steun
verleent ten behoeve van een zware be
straffing van de betrokkenen bij het inci
dent van Morawska Ostrava, aangezien zij
van oordeel zijn, dat de bij vroegere inci
denten betrokkenen een te lichte straf heb
ben gekregen.
De Duitsche autoriteiten wenschen ech
ter een zoo spoedig mogelijke hervatting
van de onderhandelingen, teneinde Hitier
de gelegenheid te geven om in zijn rede
voering van Maandag aan te kondigen, dat
een regeling op handen is.
V Voor de Jeugd
Uit door het centraal bureau voor de
statistiek gepubliceerde cijfers blijkt de
droeve werkelijkheid, dat de misdadigheid
onder de jeugd voortdurend toeneemt; dat
het aantal economische en sexueele misda
den, door jeugdige personen bedreven, zich
in een steeds stijgenden lijn bevindt.
Dit feit kan worden verklaard uit de
tij dsomstandigheden.
Maar met een verklaring zijn we er niet!
Als wij een verklaring hebben gevonden
hebben wij niet gedaan, wat van ons wordt
verlangd, wat onze plicht is
Onze plicht is, alles te doen, wat wij
kunnen, om de jeugd in dezen vóórhaar
speciaal zóó moeielijken, zóó angstigen
tijd te leiden op het rechte pad, te leiden
naar een toekomst, waarin zij zullen beant
woorden aan de verwachtingen, welke
men hebben mag van „de hoop des vader
lands"!
En daarom moeten w ij allen onze
daadwerkelijke sympathie geven aan de
jeugdorganisatie, die een degel ij ke vor
ming van de jeugd beoogt en nastreeft, aan
onze Katholieke jeugdorganisaties.
(Gaarne herinneren wij hier nog even
aan het giro-nummer van rector Beune,
dezer dagen in onze courant vermeld bij
een oproep om geldelijken steun: 69230,
adres Zoeterwoudsche Singel 33, Leiden).
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PRAAG: Het probleem der Sudeten-
Duitschers blijft de meest belangwekken
de kwestie. Zelfs het partij-congres te
Neurenberg schijnt slechts te bestaan voor
zoover het betrokken is bij de oplossing
van de Sudeten-Duitsche kwetsie. Te Lon
den confereeren de Engelsche minister^ en
tegen Maandag is een kabinetsraad bijeen
geroepen. Lord Halifax heeft zijn vertrek
naar Genève er voor uitgesteld. Men ver
onderstelt, dat de Britsche regeering een
nieuwe stap te Berlijn voorbereidt, waarbij
zij krachtig zou aandringen op matiging.
Hoe de situatie zich zal ontwikkelen is on
mogelijk te voorspellen. Verwacht werd,
dat de onderhandelingen tusschen de ge
delegeerden der Sudeten-Duitschers en de
regeering te Praag vandaag hervat zou
den worden, doch deze hoop is ij del ge
bleken.
Het Tsjecho-Slowaaksche probleem blijft
natuurlijk in de buitenlandsche pers een
punt van levendige beschouwingen.
Zoo schrijft Bourgues in de „Petit Pari-
sien": „Wanneer het om normale onder
handelingen ging tusschen twee partijen,
zou een accoord reeds thans volkomen mo
gelijk lijken. De Sudeten-Duitschers stre
ven er niet bijzonder naar opgenomen te
worden door het rijk, waarin zij verdron
ken zouden zijn in de nationaal-socialisti-
sche massa, zooals de bittere ervaring der
Oostenrijkers bewijst. Zij geven er den
voorkeur aan, volledige autonomie te ver
werven binnen het kader van den Tsjecho-
Slowaakschen staat, waarin zij natuurlijk
groepen zouden zijn de belangrijkste rol
te spelen. Om diezelfde reden voelen de
Sudeten-Duitsche leiders geen enkele
geestdrift voor de gedachte van een
plebesciet, dat door de Hitleriaansche
kringen in Duitschland bepleit wordt. Er
kan hierover geen enkele twijfel bestaan,
aangezien zij zelf dit verklaard hebben te
genover bevoegde personen."
In de „Epoque" schrijft de Kerillis: „Zoo
lang het nog tijd is, tot de laatste minuut
en met al onze krachten, moeten wij Hit-
Ier waarschuwen. Zijn vergissing zal ont
zaggelijk zijn, wanneer hij zijn politiek
grondvestte op het ingebreke blijven van
Frankrijk. Frankrijk zal in 1938 evenmin
als België in 1914 in gebreke blijven, en
Engeland zal volgen en anderen zullen
eveneens volgen."
In de „Humanité" schrijft Peri tenslotte:
„Men kan Tsjecho-Slowakije niets meer
vragen. Alle Fransche ministens zijn het,
naar wij veronderstellen, daarover eens.
Nog iets meer vragen zou beteekenen te
Praag een nationaal-socialistische burge
meester aan te stellen of een schijnregee-
ring, die gehoorzamen zou aan de bevelen
van Berlijn. De dag, waarop men dat zou
doen, zou de eerste dag zijn van den oor
log. Dien dag zou Duitschland gelooven,
dat het alles veroorloofd is en wij zouden
een tijdperk binnentreden van omverwer
pingen en avonturen. Wanneer men dat
deed, is niet meer duidelijk wie nog het
leven en de vrijheden van onze medebur
gers zou kunnen beschermen. Londen en
Parijs moeten met duidelijke en verstaan
bare stem, om door het Duitsche volk ge
hoord te worden, zeggen, dat het avon
tuur. dat de Fuehrer voorbereidt, tegelij
kertijd een misdaad en een zelfmoord voor
Duitschland zou zijn."
Waardeering
wederzijds
De anti-revolutionaire „R ij n 1 a n d-
sche Courant" toont zich lichtelijk ont
stemd over eenige uitlatingen van Katho
lieke zijde, welke de schijn wekken, alsof
de politieke invloed en de sociale arbeid
van de Protestantsch-Christelijke partijen
wordt genegeerd.
Genoemde citaten doen, zooals zij daar
afgedrukt staan in een protestantsch pers
milieu, inderdaad eenzijdig aan, doch door
deze verhuizing in een protestantsch blad
wordt aan de eenzijdigheid toch een tintje
gegeven, welke zij op zich niet behoeft te
hebben.
Wanneer in protestantsche kringen de lof
van partijen of organisaties wordt gezon
gen, de nadruk gelegd wordt op haar actie
en successen, voegt men er toch ook niet
steeds bij, dat die actie en successen niet
mogelijk geweest zouden zijn zonder de
medewerking van (wat de „Rijnlandsche
Courant"#noemt): Rome!
Bedoelde citaten verlezen hun stekeligheid,
indien men ze laat in het blad, waarin zij
zich thuis gevoelen of ze hoort met de
klemtoon op de juiste onderdeel en!
Evenmin als de „Rijnlandsche Courant"
gevoelen wfj er echter veel voor om te gaan
kibbelen over deze citaten, welke ons blad
slechts zijdelings aangaan. De goede ver
standhouding met en de waardeering voor
onze protestantsche volksgenooten te be
vorderen behoort tot de jaren-lange traditie
van ons blad en wij mogen het wel zon
der kans op tegenspraak zeggen van
alle Katholieke bladen.
Niet altijd en niet overal dit moet
worden toegegeven heeft het Katholieke
volksdeel een juiste kijk op het vele en
goede, door de Protestantsch-Christelijke
bevolkingsgroepen gepresteerd op sociaal,
charitatief en cultureel gebied. Gebrekkige
kennis veroorzaakt licht gebrek aan waar
deering. Anderzijds en in niet mindere ma
te stuit men in protestantsche kringen op
een gemis aan inzicht van de Katholieke
werkdadigheid op velerlei maatschappelijk
terrein.
Dit wederzijdsch gebrek aan kennis leidt
gemakkelijk tot „eigen roem", tot een zelf
verheerlijking in eigen kring, waarbij, on
bewust en te goeder trouw, aan de ver
diensten van anderen te kort wordt gedaan.
Door vermeerdering van inzicht in
eikaars werkzaamheid zal de onderlinge
waardeering tusschen Protestanten en Ka-
tholieekn worden bevorderd. R.
Auto-tunnel onder
Noordzeekanaal
Directeur van O. W. te Velsen heeft
schrijven gekregen, dat aanleg in
de bedoeling ligt.
BOUW SPOORWEGTUNNEL
WORDT OVERWOGEN.
In den Raad van State, afdeeling ge
schillen, heeft ir. J. A. Verhoef, directeur
van Openbare Werken te Velsen, in ver
band met uitbreidingsplannen der ge
meente Velsen, o.m. meegedeeld, dat hij
dezer dagen van den hoofdingenieur-direc
teur van den Rijkswaterstaat een schrijven
heeft ontvangen, waaruit blijkt, dat het de
bedoeling is, een auto-tunnel onder het
Noord zeekan aal ten Oosten van Velsen aan
te leggen.
Bovendien wordt overwogen, een spoor
wegtunnel op een andere plaats te bouwen.
Deze plannen zijn thans aangeboden aan-
den minister van Waterstaat.
Vermindering
werkloosheid
De directeur va'n den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbe
middeling deelt mede, dat blijkens hem
door het Centraal bureau voor de statistiek
verstrekte gegevens, in de week van 22 t/m
k7 Augustus 1938 bij gesubsidieerde ver-
eenigingen met werkloozenkas waren aan
gesloten 565.566 personen (waaronder
75.744 landarbeiders).
Van de 489.822 verzekerden buiten de
landarbeiders was het werkloosheidspercen
tage 22.1 (in de vorige verslagweek, 8 t/m.
13 Augustus 1938, was dit percentage 22.3).
In de tweede verslagweek van Augustus
was het werkloosheidspercentage voor ver
zekerden (zonder landarbeiders) in de laat
ste jaren als volgt:
1932 25.8, 1933 23.6, 1934 26.2, 1935 30.—,
1936 30.5, 1937 23.5, 1938 22.1.
Op 24 Augustus 1938 waren bij de or
ganen der openbare arbeidsbemiddeling in
geschreven 316.767 werkzoekenden, waar
van 299.048 werkloos waren.
Is er bij een dusdanigen omvang van deze
teisterende ramp nog steeds geen reden om
te juichen, toch is het een zeer verheugend
feit, dat dé dalende tendenz zich weer
voortzet, aldus de „Msb.".
Steun voor tuinbouw
NIEUW BEDRAG BESCHIKBAAR
GESTELD.
De Minister van Economische Zaken
heeft thans besloten uit het Landbouw
er isisfonds aan hen, die als teler van ge
wassen van den tuinbouw zijn aangesloten
bij de Stichting Nederlandsche Groenten-
en Fruitcentrale, gevestigd te 's-Graven-
hage, en op den dag der uitkeering geacht
kunnen worden hun bedrijf alsnog uit te
oefenen, steun te verleenen tot een be
drag van ten hoogste f 1.125.000.
Steun wordt verleend over de hoeveel-
hedtn van de hierna vermelde rechtmatig
geteelde producten, welke in het achter elk
product vermelde tijdvak van het jaar 1938
over een erkende veiling of veilinghouder
zijn verhandeld, tot de daarbij vermelde be-
dargen per eenheid:
Bloemkool, 16 Mei12 Juni 0.25 per
100 st., rijsdoperwten 30 Mei26 Juni 2.50
per 100 K.G., peulen 30 Mei26 Juni 0.45
per 100 K.G., Kaskomkommers 28 Febr.1
Mei sorteering A 6.80 per 100 st., sorteering
B 5.10 per 100 st., sorteering C 3.40 per
100 st., kaskomkommers 2 Mei26 Juni:
sorteering A 3.per 100 st., sorteering B
2.25 per 100 st., sorteering C 1.50 per
100 stuks, platglaskomkommers 28 Maart
26 Juni, sorteering A f 2.80 per 100 st., sor
teering B ƒ2.10 per 100 st., sorteering C
1.40 per 100 st., spitskool 2 Mei12 Juni
1.80 per 100 K.G., radijs 25 April12 Juni
ƒ0.30 per 100 bos, Knolselderij A 1 Jan.1
Mei ƒ0.45 per 100 st., Spinazie 23 Mei12
Juni 0.65 per 100 K.G.
RAUWE EENDENEIEREN.
Koninklijke besluiten ter voorkoming van
gebruik voor consumptie.
Naar aanleiding van ziektegevallen als
gevolg van het gebruik van rauwe eenden
eieren zijn eenige Koninklijke besluiten
uitgevaardigd en in werking getreden ter
voorkoming van het gebruik van eenden
eieren voor consumptie. Gebleken is na
melijk, dat sommige leggende eenden met
paratyphus zijn besmet.
Het K.B. van 11 Juni 1937 bevat Ihet ver
bod van gebruik van eendeneieren bij de
bereiding van consumptie- of roomijs, ter-
vijl twee koninklijke besluiten, gedateerd
13 Juni, het verbod van het gebruik van
deze eieren als grondstof van voedings
artikelen geheel verbieden en het voor
schrift dat de eieren voorzien moeten zijn
van een stempel „eendenei, 10 minuten
koken", bevatten.
De besluiten laten ontheffing open, na
beoordeeling door den directeur van den
warenkeuringsdienst.
DE APOSTOLISCHE DELEGAAT
IN CHINA.
Viert zijn zilveren priesterfeest.
STIJGEND AANTAL BEKEERLINGEN.
Na zijn terugkeer uit Europa heeft Mgr.
Zanin, Apostolisch Delegaat in China; en
kele dagen doorgebracht in het retraite
huis van de Missionarissen van Maryknoll
te Stanley waar hij ook zijn zilveren pries
terfeest heeft gevierd.
Bij de conferenties voor de jeugdige Mis
sionarissen van het Instituut sprak Mgr.
Zanin o.m. over de beproeving van het
Chineesche volk, maar hij merkte op, dat
de Kerk, ondanks de geleden verliezen
en de verwoesting van vele scholen en
andere missiegebouwen, nu door de groo-
te meerderheid der Chineezen gekend en
bemind wordt. De Chineezen zijn diep ge
troffen door de bezorgdheid van de missio
narissen voor de oorlogsslachtoffers; hun
opofferingen beginnen vrucht te dragen en
het aantal bekeerlingen stijgt voortdurend.
Opmerkelijk is, dat onder het missieper-
soneel slechts weinig slachtoffers te be
treuren zijn. In dit verband mag gewezen
worden, op hetgeen te Chengchow, een be
langrijk spoorwegcentrum op de lijnen
PekingHankow en Lung Hei, is geschied.
Enkele oogenblikken voordat de Kathe
draal door bommen verwoest werd, bevon
den zich nog 7000 menschen in het kerk
gebouw; Mgr. Calza slaagde erin, hen te
doen begrijpen, dat zij in de open lucht
minder gevaar liepen, dan nu zij opge
propt waren in het gebouw. Nauwelijks
was het kerkgebouw verlaten, of de kerk
werd grootendeels door bommen vernield.
Toen de oorlog uitbrak bevond Mgr. Zanin
zich op dienstreis door Binnen-Mongolië.
Na het uitbreken der vijandelijkheden
vertoeft de Apostolische Delegaat bijna
voortdurend te Hankow, waar hij de hulp
diensten van de Missionarissen organiseert,
en voor geneesmiddelen en verbandstof-
fen zorg draagt.
Alvorens Hongkong te verlaten heeft
Mgr. Zanin de procurators der missionee-
rende orde bijeengeroepen, om hun te
vragen ook in Hongkong een hulpcomité
voor oorlogsslachtoffers op te richten.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
De toestand te Praag blijft gespannen.
Drukke besprekingen te Londen. De onder
handelingen met de Sudeten-Duitschers
nog niet hervat. (2de blad).
Geruchten omtrent ontslag van kardinaal
Innitzer tegengesproken. (2de blad).
Drastische regeeringsmaatregelen tegen
over de stakers te Marseille. (2de blad).
Binnenland
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN AM
STERDAM. (2de en 1ste blad).
Vaststelling van steunbedragen voor tuin
bouwproducten. (1ste blad).
Eenige koninklijke besluiten zijn in wer
king getreden ter voorkoming van het ge
bruik van eenden-eieren voor consumptie.
(iste blad).
Blijkens schrijven van den hoofdinge
nieur-directeur van den Rijkswaterstaat
iigt het in de bedoeling, een auto-tunnel
z an tè leggen onder het Noordzeekanaal ten
Oosten van Velsen. (1ste blad).
Daling der werkloosheidscijfers in Augus
tus. (1ste blad).
NIEUWE GENERAAL-OVERSTE DER
PICPUS-PATERS.
Om gezondheidsredenen heeft Pater Prat
S.S.C.C. ontslag genomen als Generaal-
Overste van de Congregatie van de Paters
der H.H. Harten (Picpuspaters) en in zijn
plaats is benoemd Pater d'Elbée.
In Parijsche kringen is Pater d'Elbée
zeer bekend en zijn intrede in het klooster
werd indertijd kort na den oorlog
sensationeel genoemd.
Hij was gehuwd, met mevr. de Sèze, die
eveneens in het klooster trad van de Car-
melitessen van Leuven, waar zij priorin is.
Pater Elbée werd in 1925 priester gewijd
door Kardinaal Mercier.
Pater Elbée is 46 jaar oud en was tot
op heden Overste van het Noviciaat der
Paters der H.H. Harten te Montgeron.
BENOEMINGEN PATERS JEZUITEN.
Naar wij vernemen, heeft de Z. H. Exc.
de Aartsbisschop van Utrecht benoemd
tot Pastoor der kerk van den H. Aloysius
te Utrecht den Zeereerw. Pater L. Th. M.
Bonnike S.J. en tot assistent aldaar den
Weleerw. Pater L. A. J. van Gorcum S.J.
Ook heeft Z. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem benoemd tot kapelaan der kerk van
den H. Franciscus Xaverius te Amsterdam
den Weleerw. Pater A. H. van Zeelst S.J.;
tot kapelaan der kerk van den H. Igna>-
tius te Rotterdam den Weleerw. Pater P.
L. Theunissen S.J. en tot assistent aldaar
den Weleerw. Pater A. J. Vermeulen S.J.
Te Maastricht werden werkzaam gesteld
de Weleerw. Paters M. C. E. Schroder S.J.
en J. M. A. Ex S.J., en te Amsterdam Ig-
natiuscollege de Weleerw. Pater F. A. Huy-
gen S.J.
PATER W. A. v. d. HOVEN S.J. f
Gisteren overleed in „Maris Stella" te
's-Gravenhage de zeereerw. pater W. A. v.
d. Hoven S.J., die 10 Maart 1875 te Rotter
dam werd geboren en dus den leeftijd van
63 jaar bereikte. Op 26 Sept. 1893 trad de
thans ontslapene in de orde der paters Je-
zuieten.
Gedurende zijn priesterlijke loopbaan
heeft pater v. d. Hoven zich met hart en
ziel gewijd aan hef retraitewerk, o.m. te
Spaubeek en Venlo.
PASTOOR J. DE KROON EERE
KANUNNIK.
Z. H. Exc. de Bisschop van 's Hertogen
bosch heeft benoemd tot eere-kanunnik
van het Kathedrale Kapittel van St. Jan
pastoor J. J. de Kroon, van de parochie
„St. Petrus Banden" te 's Hertogenbosch.
De nieuw benoemde eere-kanunnik is te
vens directeur van het Diocesaan Leid
sters Instituut in het bisdom Den Bosch.
