R.K. VOLKSBOND
DE LAATSTE LES VAN LANGELOT
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 12
INTERPAROCHIEELE
ST. JOSEPHSGEZELLEN
VEREENIGING TE LEIDEN
MED EDE KLINGEN.
Wij vragen de aandacht van onze leden
en van andere belanghebbenden voor de
volgende veranderingen.
Districts-Voorzittei der competities voor
biljart en tafeltennis is voortaan Corn. Bil-
derbeek, Thorbeckestraa* 10, Leiden.
Competitie-leiders zijn voor de afd. bil-
part: C. v. Houten, Molenstraat 52, Noord-
wyk, voor tafeltennis P. Verdel, B 27, Roe
lof arends veen.
Hoofdleider Kolpmgs-Lijfwacht is ge
worden: G. Bot. Aanvragen voor lidmaat
schap, alsook voor eventueele medewer
king in het district moeten gericht worden
tot den Districts-Praeses.
Correspondent voor het Kolpingsblad is:
A. v. Remundt, Haarlemmerstraat 299a. De
secretarissen verstaan zich met hem voor
copie, die ze in ons orgaan geplaatst willen
zien.
Werkkamp te Egmond. De jongere werk-
loozen moeten zich voortaan in verbinding
stellen met een dei volgende personen:
C. Bilderbeek, ThorL-eckestraat 10, P. Rei-
zevoort, Koningstraat 8a. Op te bepalen
uren houden zij zit< ing in het Gezellen-
huis.
WIE MELDT ZICH?
Kamp van 12 Sept.5 Nov.
Morgen, Zondagmiddag, van half één tot
half twee, bestaat er nog gelegenheid zich
aan te melden voor het werkkamp te Eg-
mond.
Welke zijn de voorwaarden en de voor
deden? Van elk drie!
1. Niet jonger dan 16 en niet ouder dan
£6 jaar.
2. Zin voor arbeid aan de beroemde Ab
dij van Egmond.
3. Zich aanmelden in het Gezellenhuis
bij de commissie-leden.
1. Arbeid, eten en ontspanning geduren
de acht weken.
2. Per week 1.75 aan zakgeld.
3. Vergoeding van de reiskosten.
ROND DE KATHOLIEKE ACTIE.
II
De gewelddaden.
Het was dan in 1931 wat men noemt
hommeles". Reeds in de voorafgaande
jaren waren allerlei plagerijen uitgedacht
en uitgehaald tegen de katholieke jonge
ren-organisaties. zooals studentenbonden
en jongenspatronaten. Maar de hoogere
autoriteiten, wel te verstaan die van de
lascistische partij, hielden zich op den ach-
lergrond en het was onmogelijk te "zien
welke houding zij aannamen. Want over
alle minderwaardigheden spraken zij even
min afkeuring uit.
De Paus wijst er dan op, dat Hij vele
malen geprotesteerd heeft tegen de valsche
beschuldigingen, die c'e daden moesten dek
ken en Hij zegt: „Het waren methoden,
■welke den indruk gaven, dat men een uit
gebreide en gevaarlijke vereeniging van
misdadigers achtervoïgde".
Wij vragen: Is er veel verschil met de
Duitsche methoden?
Voor de vele priesters, die in Rome
werkten, moet de houding der regeering
wel zeer grievend geweest zijn. De bruta
liteiten werden allengs grover, de spot
tende toon der heeren fascisten steeds
fcijtender.
Toen kwamen de politie-maatregelen los.
Geleid of niet-geleid door de hoogere auto
riteiten? In ieaer geval werden er speur
tochten in de huizen gedaan en talrijke
patronaten, ja zelfs de Maria-Congregaties
werden ontbonden. Ge-uniformde partij
leden met „welwillende medewerking der
autoriteiten" bewerkten dit „samenspel".
De H. Vader oordeelt zelfs niet over de
moedwilligheid; Hij veronderstelt nog
„overschrijding van nieuwe bepalingen".
Loch het betreurenswaardige is ook in
Italië de blinde partij-hoogmoed geweest.
In 1931 noemde men ons „staatsgevaar
lijk"; thans mengen dezelfde heeren het
tot „politiek katholicisme".
S. M.
NEDERLA NDSCHE
AFDEELI NG LEIDEN
PLAATSELIJKE CENTR. R.K. ARBEIDERSBEWEGING
NEDERLAND IS DANKBAAR!
Overal hier te lande wordt met groot
enthousiasme door het Nederlandsche volk
gevierd het feit, dat onze Landsvrouwe, H.
M. Koningin Wilhelmina, haar 40-jarig re-
geeringsjubileum herdenkt; daardoor uiting
gevend aan de gevoelens van dankbaarheid
voor het allen zoo dierbaar geworden
Vorstenhuis. Immers, uit alle lagen der
bevolking wordt getuigd, hoeveel dank het
Nederlandsche volk verschuldigd is aan zijn
Koningin, aan Haar, de telg uit het roem
ruchte Huis der Oranje's. En waarom zou
den ook wij, Volksbonders, ons niet verheu
gen en dankbaar zijn voor alles wat in deze
40-jarige regeeringsperiode is tot stand ge
komen. Welk een vruchtbaar en zegenrijk
werk is door Haar verricht en tot stand
gebracht, voor ons, Haar onderdanen! Welk
een kracht is er van Haar uitgegaan, welk
een stutse is Zij geweest! Daarom heerscht
er overal blijheid, daarom wil iedereen in
deze dagen spontaan zijn vreugde uiten,
daarom met het dierbaar Vorstenhuis mede
vieren het 40-jarig regeeringsjubileum van
Koningin Wilhelmina. Maar ook, in deze
dagen, gaat onze dankbaarheid vooral tot
God, om Hem te danken voor de weldaden
ons geschonken in het bezit van deze Edele
Vrouwe, deze Moeder des Vaderlands!
Dat het Haar zij gegeven, met Gods on-
misbaren zegen, nog vele jaren de Koningin
te zijn, tot zegen van Haar volk, tot heil
van het vaderland.
DE FILM NEEMT EEN BELANGRIJKE
PLAATS IN!
Dit blijkt overduidelijk uit het jaarver
slag van de Film- en Propaganda-Centrale
van het R.K. Werkliedenverbond over 1937-
1938. In haar derde seizoen kon deze in
stelling haar activiteit op het terrein van
de propaganda in de Katholieke Arbeiders
beweging belangrijk uitbreiden. Het aantal
door haar verzorgde filmavonden nam be
langrijk toe en de belangstelling daarvoor
steeg daarmede evenredig, hetgeen blijkt
uit het feit, dat het afgeloopen seizoen 318
avonden werden gegeven met 82.785 be
zoekers. Daardoor kunnen wij dus vast
stellen, dat de bijeenkomsten gemiddeld in
dit seizoen door 250 personen bezocht wer
den.
Als men daarbij bedenkt, dat op deze
filmavonden behalve de mannen, ook de
vrouwen, de verloofden en kinderen be
reikt worden en in woord en beeld worden
voorgelicht over het werk, dat de Katholie
ke Arbeidersbeweging door haar instellin
gen doet voor de gezinnen, dan dringt het
groote belang van de Film- en Propaganda-
centrale eerst goed tot ons door.
Dan wordt het Chineesche spreekwoord
ten volle bewaarheid, dat één plaatje meer
waard is dan 1000 woorden.
Uit het verslag kunnen wij voorts ver
melden, dat de geluidsfilm in de Katholieke
Arbeidersbeweging thans een belangrijke
plaats heeft veroverd. Naast de vroegere
stomme normaalfilm „Kentering", welke tot
geluidsfilm is omgewerkt, is daaraan thans
een vervolg toegevoegd, getiteld: „Bevoch
ten Rijkdom". Voorts worden o.a. vermeldt
de Concordia-propagandageluidsfilm „Raad
en Daad"; de film uit het Metaalbedrijf,
vervaardigd voor de speciale propaganda-
actie van den Ned. R.K. Metaalbewerkers-
bond; terwijl druk gewerkt wordt aan de
tot standkoming van een nieuwe Coöpera
tieve film, in opdracht van de Federatie van
Katholieke Coöperatieve Bonden en een
film, welke speciaal betrekking heeft op
het Textielbedrijf. Hieruit volgt, dat het
moderne propagandamiddel, de film, ook in
onze kringen steeds meer en meer wordt
toegepast, waarmede, vanzelfsprekend, de
uitbreiding van het aantal, door de Film
en Propaganda-centrale verzorgde, film
avonden gelijken tred hield.
Ook voor buiten de Katholieke Arbei
dersbeweging staande instanties werden
verschillende filmvoorstellingen gegeven,
welke een sterk sociaal cachet bleven dra
gen en daardoor als van groote propagan
distische waarde naar buiten konden wor
den beschouwd.
Na een opsomming te hebben gegeven
van de gebeurtenissen, welke in het afge
loopen seizoen op den filmband zijn vastge
legd, waardoor het Annuaal belangrijk kon
worden uitgebreid, wordt er tevens op ge
wezen, dat men daardoor komt tot de sa
menstelling van een filmarchief, waarin de
voornaamste gebeurtenissen in de Katho
lieke Arbeidersbeweging over een lange
reeks van jaren ook voor het nageslacht be
waard blijven. Een woord van dank komt
daarvoor zeker toe aan de leiders van deze
instelling, de heeren J. A. Kolkman, J. v.
d. Meer en L. M. Beumer, hetgeen het best
tot uiting kan worden gebracht door de
Film- en Propaganda-Centrale daadwerke
lijk te doen deelnemen, door woord en
beeld, aan de propaganda in onze Katho
lieke Arbeidersbeweging.
UITKEERING WERKLOOZENKAS EN
INKOMSTENBELASTING.
Aan de ambtenaren der directe belastin
gen heeft de Minister van Financiën by cir
culaire van 1 Maart 1938 medegedeeld, dat
de uitkeeringen uit de werkloozenkassen
als deel van inkomen moeten worden aan
gemerkt, zoodat de ontvangen bedragen
moeten worden opgegeven voor de inkom
stenbelasting. Ten aanzien van den steun
krachtens de steunregeling wordt evenwel
een ander standpunt ingenomen. Steungel
den worden niet als inkomen aangemerkt.
Door deze mededeeling van den Minis
ter is thans vastgelegd, dat steungelden,
verkregen krachtens de steunregeling, bij
de inkomsten-opgave buiten beschouwing
wordt gelaten, waaruit wij kunnen conclu-
deeren, dat ten dien opzichte een verbete
ring voor de werkloozen is tot stand ge
komen. Wij kunnen echter niet -begrijpen,
dat hetzelfde niet is bepaald voor gelden
verkregen door uitkeeringen uit de werk
loozenkassen, temeer als men weet, dat de
kasuitkeeringen bij de meeste vakorganisa
ties slechts 10 weken bedragen, een
paar slechts geven een uitkeering over 26
weken, en dat dan de uitkeering veelal een
sterke overeenkomst heeft met het bedrag
verkregen krachtens de steunregeling, voor
al als men bedenkt, dat kas trekkers dan
zoo goed als geen profijt kunnen trekken
van de bestaande compensatie-middelen.
Daarom betreuren wij het, dat de Minister
alle werkloozen niet hetzelfde beoordeelt.
Dit staat vast: kastrekker of steuntrekker,
beiden krijgen bij hun uitkeeringen bedra
gen, welke ten eenenmale zoo zyn, dat men
niet ten volle in de behoefte van zich en
het gezin kan voorzien. Een soepeler hou
ding zou daarom voor de inkomsten van
werkloozen niet misplaatst zijn, waardoor
men de werkloozen, die zich toch al zooveel
moeten ontzeggen, zeker tegemoet zou ko
men.
EEN POVER RESULTAAT.
Op de vraag van het R.K. Werklieden
verbond, om aan de werkloozen,. ter gele
genheid van het 40-jarig regeeringsjubi
leum, een extra uitkeering te geven, is
helaas niet kunnen worden voldéan, het
geen wij ten zeerste moeten betreuren. Al
leen heeft Minister Romme bepaald, dat
de werkloozen op den nationalen feestdag
vrij zyn van stempelen en dat alle in
komsten, die ondersteunden of gezinsleden
van 5 tot en met 10 September hebben, bij
de bepaling van het steunbedrag over die
week buiten beschouwing zullen blijven.
Wij weten de reden van de weigering de
zer tegemoetkoming niet, welke voor velen
teleurstellend is; maar voor hen, die zoo
gelukkig zijn in de bedoelde week eenig
geldelijk voordeel te kunnen genieten, is
het oude spreekwoord van toepassing: „Be
ter een half ei dan een leege dop!"
INTERNATIONALE STUDIEDAGEN
VAN HET I.C.V.
Op 13, 14 en 15 September a.s. zullen te
Florenville, voor de derde maal, interna
tionale studiedagen door het Internatio
naal Christelijk Vakverbond worden ge
houden, welke, gezien de te behandelen
problemen, zeer interessant beloven te wor
den.
Ter vorming en voorlichting van jonge
propagandisten zullen op die studiedagen
de navolgende onderwerpen onder de loupe
worden genomen:
1. De economische ontwikkeling van
Duitschland en zyn strijd tegen de werk
loosheid.
2. Het Communisme, Fascisme en Natio-
naal-Socialisme als totalitair regime.
3. De verantwoordelijkheden van de
Christelijke Vakbeweging.
4. Documentaire uiteenzetting over den
huidigen politieken toestand.
DE STUDIEDAGEN TE VOORHOUT.
De Studiedagen, onlangs van 10 tot en
met 23 Augustus, in de Bisschoppelijke
Nijverheidsschool te Voorhout gehouden,
zijn een groot succes geworden voor de or-
MARIA GEBOORTE
Als niet anders wordt aangegeven dage
lijks Gloria, geen Credo. Gewone Prefatie.
ZONDAG 4 Sept. Dertiende Zondag na
Pinksteren. Mis: Respice. 2e gebed A Cunc-
tis (om de voorbede van de Heiligen); 3e
naar keuze v. d. priester. Credo. Prefatie
v. d. Allerh. Drieëenheid. Kleur: Groen.
De belofte van Christus wordt vervuld in
hen, die gelooven. (Epistel). Daarom vra
gen wij aan God, dat Hij neerziet op Zijn
(Nieuw) Verbond (Introitus; Graduale) en
ons geven wil vermeerdering van geloof
(Gebed). Een geloof, zóó sterk als dat van
de tien melaatschen, die zonder genezen te
zijn, op weg gingen, om zich te vertoonen
(alsof zij reeds genezen waren) aan den
priester (Evangelie). Vertrouwende, dat
ons geloof ons gezond zal maken naar de
ziel, brengen wij ons Offer, dat, naar wij
hopen, God welwillend zal aanvaarden (Of
fertorium; Stilgebed). Wetend, dat het ge
loof moet leven door. de hoop en vooral door
de liefde, bidden wij, dat het Brood, dat
God ons gegeven heeft in de H. Communie,
ons vertrouwen op de vervulling van de be
lofte zal versterken en bovenal ons zal doen
aangroeien in de liefde (Gebed).
MAANDAG 5 Sept. Mis v. d. H. Lauren-
tius Justinianus, Bisschop en Belijder: Sta
tuit. 2e gebed A Cunctis; 3e naar keuze v. d.
priester. Kleur: Wit.
Voor de keuze gesteld: een rijk leven in
de wereld of een verstorven leven van boe
te in een klooster, koos de heilige Lauren-
tius, de oogen gericht op het kruisbeeld,
het laatste, met de woorden: „Gij, Heer, zijt
mijn Hoop. Daar hebt Gij gevestigd uw al
lerveiligst toevluchtsoord". Hij trad in het
klooster van de reguliere kanunniken v. d.
H. Gregorius. Later als Patriarch verheven
op den bisschopszetel van zijn vaderstad
Venetië, bleef hij zijn leven van boete en
versterving getrouw.
DINSDAG 6 Sept. Mis v. d. vorigen Zon
dag: Respice. Geen Gloria. 2e gebed A
Cunctis; 3e Fidelium (voor alle overlede
nen, uit het eerste requiemformulier); 4e
naar keuze v. d. priester. Kleur: Groen.
WOENSDAG 7 Sept. Mis als gisteren be
halve het gebed voor alle overledenen.
DONDERDAG 8 Sept. Feestdag van Ma
ria's geboorte. Mis: Salve. 2e gebed (alleen
in stille H.H. Missen) v. d. H. Hadrianus,
ganisatoren, het Centraal Bestuur van den
Ned. R.K. Volksbond in het Bisdom Haar
lem.
Het daar verhandelde onder den aige-
meenen titel: „Gemeenschap en Gezag", on
derverdeeld in een tiental lessen, heeft be
wezen te zijn het vraagstuk van den dag.
Zeer interessant waren de inleidingen, en
de stof, door bekwame inleiders verwerkt,
kwam mede, door het stellen van vele vra
gen, nog meer tot haar recht. Met voldoe
ning kan het Centraal Bestuur, maar voor
al zijn Geestelijk Adviseur dr. A. A. Olie
rook, op deze Studiedagen terugzien, waar
van, naar wij hopen, de gunstige uitwer
king in het belang der leden van den R.K.
Volksbond, niet zal uitblijven.
DE STUDIEBOEKEN
van deze Studiedagen, waarin zullen wor
den opgenomen de inleidingen (in exten-
so), zullen wederom, als andere paren, in
druk verschijnen en te bekomen zijn voor
den luttelen prijs van 65 cent. Zij, die meer
van het verhandelde willen weten, en dat
moeten er velen zijn, kunnen deze studie
boeken aanvragen: Verlengde Bloemisten
laan 45.
JAARVERSLAG R.K. VOLKSBOND.
Wij ontvingen het keurig verzorgde jaar
verslag van den Ned. R.K. Volksbond in
het Bisdom Haarlem over 1937. Zeer duide
lijk wordt daarin belicht hetgeen in het
afgeloopen jaar is verricht, waarom wij
meenen, daar ons nu plaatsruimte ont
breekt, een volgende maal daarop meer
uitvoeriger terug te komen.
„HERWONNEN LEVENSKRACHT".
De Zondag, 21 Aug. 1.1. te Leiden gehou
den Bloempjesdag van „Herwonnen Le
venskracht", heeft als resultaat opgele
verd, zooals indertijd vermeld, de som van
343.75, een bedrag, dat het Plaatselijk
Comité van „Herwonnen Levenskracht" tot
dankbaarheid stemt, en welke het uit, door
aan allen, die medegewerkt hebben of
steun hebben verleend, hartelijk dank te
zeggen. Door dit resultaat is wederom be
wezen dat „Herwonnen Levenskracht" in
veler sympathie zich mag verheugen.
Voorts kunnen wij berichten, dat Don
derdag 24 November in de Stadsgehoor
zaal een groote filmavond zal worden ge
geven. Doch daarover later meer.
AVONDTEEKENSCHOOL VAN DEN NED.
R.K. VOLKSBOND, AFDEELING
LEIDEN.
Wij herinneren er aan, dat de inschrij
ving voor den cursus 19381939 zal ge
houden worden op V/oensdag 7, Donderdag
8 en Vrijdag 9 September a.s., in het school-
gtl ouw Paul Krugerstraat 37, te Leiden,
telkens des avonds van 7.309 uur. Moge
deze herinnering voor allen, die daarvoor
in aanmerking korren, een aansporing zijn
Martelaar. Credo. Prefatie van Maria (in
vullen En U om de geboorte). Kleur: Wit.
„Wees gegroet, Maria, bij uw intrede in
dit tranendal. Uw geboorte, o heilige Maagd
en Moeder van God, heeft vreugde gebood
schapt aan geheel de wereld. Want uit u is
opgegaan de Zon van de gerechtigheid,
Christus, onze God, Die de vervloeking weg
nemende, zegening heeft gebracht en door
Zijn overwinning op den dood ons het le
ven heeft geschonken".
VRIJDAG 9 Sept. Mis v. d. H. Gorgonius,
Martelaar: Laetabitur. 2e gebed A Cunctis;
3e naar keuze v. d. priester. Kleur: Rood.
ZATERDAG 10 Sept. Mis v. d. H. Nico-
laas van Tolentijn, Belijder: Justus. 2e ge
bed voor den Paus. Kleur: Wit.
Getroffen door een predikatie van een
Augustijn over de verachting van de we
reld, trad de H. Nicolaas in de Orde van de
Augustijnen. Zijn kloosterleven, bijna uit
sluitend te Tolentijn (vandaar zijn bij
naam), was een aaneenschakeling van vas
ten, gebed en boete.
IN DE KERKEN VAN DE E.E. P.P.
FRANCISCANEN.
Alles als in bovenstaande kalender v. h.
Bisdom, behalve:
ZONDAG. 2e gebed v. d. H. Rosa van Vi-
terbo, Maagd.
MAANDAG. Mis v. d. Z. Gentilis van Ma-
telica, Martelaar. In cirtute. 2e gebed v. d.
H. Laurentiu Justinianus; 3e A Cunctis.
Kleur: Rood.
DINSDAG. Mis v. d. Z.Z. Liberatus van
Lauro en Peregrinus van Falerone, Belij
ders: Confiteantur. Gloria. 2e gebed A Cunc
tis; 3e naar keuze v. d. priester. Kleur: Wit.
WOENSDAG. Mis v. d. vorigen Zondag:
Respice. 2e gebed4A Cunctis; 3e Fidelium
(voor alle overledenen); 4e naar keuze v.
d. priester. Kleur: Groen.
VRIJDAG. Mis d. Z. Seraphina Sforza,
Weduwde: Cognovi..2e gebed v. d. H. Gor
gonius, 3e A Cunctis. Kleur: Wit.
ZATERDAG. Mis v. d. Z.Z. Apollinaris en
Gezellen, Martelaren: Salus autem. 2e ge
bed v. d. H. Nicolaas van Tolentijn; 3e voor
den Paus. Kleur: Rood.
Amsterdam. ALB. M. KOK, Pr.
om zich wederom als leerlingen van boven
genoemde school te laten inschrijven.
Bewijzen, van vakbekwaamheid zijn in
dezen tijd vooral een aanbeveling ter ver
krijging van een werkkring of om deze te
behouden.
VAN DE REDACTIE.
De volgende rubriek verschijnt over 14
dagen. Alle correspondentie, deze rubriek
betreffende, moet gezonden worden aan
het Redactie-adres: Verl. Bloemisten
laan 45.
/(■Si
GEVAREN VAN DEN NIEUWEN
RIJKSWEG AMSTERDAM—DEN HAAG.
Vrachtauto's ontduiken de viaducten!
De nieuwe rijksweg AmsterdamSas-
senheim is hoogst levensgevaarlijk bij
haar viaducten met zij en dwarswegen.
Dezer dagen heeft men in uw blad kun
nen lezen: „Motorbotsing met doodelijken
afloop op den nieuwen rijksweg bij het
viaduct Venneperweg. Na ingesteld onder
zoek treft den chauffeur van den vracht
wagen geen schuld". Doch wiens schuld is
bet dan wel? U zult zeker zeggen: van den
motorrijder, maar ik betwijfel het, want
de verkeerssituatie is bij de viaducten zoo
gevaarlijk, dat hier, als het zoo blijft, nog
veel meer ongevallen zich zullen voor
doen. Wat is hier het geval? De nieuwe
lijksweg is een voorrangsweg. Hier is niets
tegen als het verkeer over de viaducten
gaat. Doch blijkbaar hebben vele automo
bilisten, die met vracht rijden, hier een
hekel aan, en gaan zij naast de viaducten
heen en kruisen dan omdat zij nog voor
rang hebben met groote snelheid de dwars
wegen waar zij het verkeer, dat daar pas
seert, onmogelijk kunnen zien naderen. En
het verkeer van de dwarswegen, dat niet op
de hoogte is, dat een voorrangsweg moet
oversteken, rekent er niet op, dat met
groote snelheid hun weg kan worden ge
kruist, zoodat naar mijn inzicht het niet
anders kan of hier moeten ongelukken ge
beuren.
Hopende dat hierin, voordat er nog meer
menschenlevens te betreuren zijn, maatre
gelen worden genomen, aan dezen hoogst
gevaarlijken toestand, hetzij door een mi
nimum snelheid bij de kruispunten hetzij
door verpLchting voor het doorgaand /er-
keer om de viaducten te gebruiken, eindig
ik ra U bedankt te ebben voor de plaats
ruimte in uw blad.
Een weggebruiker,
239. Nu was Langelot tevreden en opgewekt huppelde
hij naar zijn grootmoeder terug. Hij trok er zich geen steek
van aan dat alle hoeden aan het wandelen waren en ging
op z'n gemak een beetje in de stal spelen.
240. Opeens zag hij ergens onder het stroo iets bewegen,
en meteen daarop kroop een klein mannetje te voorschijn
Langelot, zei het dwergje, wij kabouters hebben altijd een
heele hoop te lijden van de leelijke ratten.
