KERKNIEUWS
MAANDAG 29 AUGUSTUS 1938 29ste Jaargang No. 9119
9e- Ccid^cli^Soivtcmt
Trirfnon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven zie
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103093. Postbus 11.
Dit nummer bestaat nit
vier bladen.
Een herderlijk schrijven
der Duitsche
Bisschoppen
Zij eischen einde van den strijd
tegen het Christendom
TTit Berlijn wordt gemeld: Gisteroch
tend is in alle katholieke kerken in
Duitschland een Herderlijke Brief voor
gelezen, die op de Conferentie der Bis
schoppen te Fulda is opgesteld. Na een
opsomming te hebben gegeven van alle
aanvallen, waarvan de Katholieke Kerk
en de Katholieke Godsdienst in het Der
de Rijk doelwit zijn, besluit de Brief met
de eischen, dat deze strijd tegen het
Christendom een einde neemt.
In den brief wordt verklaard, dat de
aanvallen op de Kerk vijandiger en he
viger zijn dan ooit. De oogmerken, die
met deze aanvallen worden nagestreefd,
aldus gaat het schrijven voort, zijn de
Katholieke Kerk te verdrukken, Haar te
verzwakken en het volk ervan af te kee-
ren en vooral het Christendom uit te
roeien en een geloof ingang te doen vin
den, dat niets gemeen heeft met het
geloof aan God en het eeuwige leven.
Het nieuws van de voorlezing van dit
Document in de kerken verspreidde zich in
de ochtenduren zeer snel.
De publicatie van den Brief viel samen
met den Zondag van de week voor de ka
tholieke jeugd.
De voorlezing van den Brief geschiedde
te Berlijn door den Bisschop zelf, aange
hoord door een zeer aandachtige menigte.
Er wordt in dezen Brief ook geprotesteerd
tegen de bejegening van den Bisschop van
Rothenburg, die door de autoriteiten uit zijn
Bisdom werd verbannen. Deze passage
heeft een zeer diepen indruk gemaakt.
In aansluiting met het bovenstaande
meld men nog uit Berlijn:
Een brochure, door de partij uitgege
ven over de omgeving van den Paus,
waarin er naar gestreefd wordt het Va-
ticaan in discrediet te brengen door het
voor te stellen als bondgenoot van „Jo
den, bolsjewieken, vrijmetselaars en de
mocraten", heeft in acht weken een op
lage gehad van 300.000 exemplaren.
De voorlezing van den Herderlijken
Brief, welken men elders in ons blad vindt
afgedrukt, nam drie kwartier in beslag.
Een schrijven aan de
Duitsche Pastoors
Betreffende den brief
der Bisschoppen
Door het Generaal-Vicariaat der ge
zamenlijke Duitsche Bisdommen werd
betreffende den herderlijken brief der
Duitsche Bisschoppen het volgend
schrijven gezonden aan alle Duitsche
pastoors, welk schrijven den ernst van
den toestand teekent.
De inhoud van en de verordening om het
herderlijk schrijven voor te lezen moet
streng vertrouwelijk behandeld worden tot
Zondag 28 Augustus.
Overeenkomstig de groote beteekenis
moet dit Herderlijk Schrijven, op waardige,
ernstige wijze met den meesten nadruk, in
een vorm, die voor iedereen begrijpelijk is,
worden voorgelezen.
Daarvoor is het noodig het stuk tevoren
goed door te lezen, zoodat iedere zin afzon
derlijk en ieder onderdeel, geheel overeen
komstig de beteekenis van dien zin, ja, dat
ieder woord in de juiste beklemtoning wor
de uitgesproken en volledig tot zijn recht
komt.
Zoodra men van den inhoud van den
brief heeft kennis genomen, moet het
stuk, voordat het wordt voorgelezen op
een absoluut veilige plaats buiten de
pastorie bewaard worden.
Iedere eigen toevoeging moet achter
wege blijven.
De verbanning van
Mgr. SprolJ
Door de Gestapo uit zijn
diocees verwijderd
In verband met de weigering van Mgr.
J. B. Sproll om zijn Diocees te verlaten
vernemen wij, dat in overleg met het
Domkapittel Mgr. J. B. Sproll besloot om
het onrechtmatig bevel niet na te komen.
Daarop is Mgr. Sproll door de Gestapo
tegen zijn wil in een auto geplaatst en
op het Münsterplein van Freiburg i. Br.
op straat gezet.
Mgr. Sproll heeft z'n intrek genomen
in het Bisschoppelijk paleis van den
Aartsbisschop van Freiburg en wacht
daar op het bevel van Rome.
Naar verwacht wordt zal Rome Mgr.
Sproll bevel geven naar zijn Diocees te
rug te keeren, aangezien zijn benoeming
destijds eveneens door het Vaticaan is
geschied.
Mgr. Johan Baptist Sproll werd 2 Octo
ber 1870 in Schweinhausen geboren en is
dus thans bijna 68 jaar.
In 1895 tot priester gewijd werd hij in
1912 tot Domkapitular en een jaar later tot
Vicaris Generaal benoemd. In 1916 volgde
zijn benoeming tot Wijbisschop en in 1927
werd hij aangesteld om het Bisdom Rotten
burg, dat 850.000 katholieken telt, te be
sturen.
Wat het feit betreft, dat Mgr. Sproll
Rottenburg niet wil verlaten, zij er aan
herinnerd, dat de kerkelijke wetten den
Bisschop verplichten voortdurend in zijn
Bisschopsstad te resideeren.
De Kerk beschouwt de band van een
Bisschop met zijn Diocees als een „gees
telijk huwelijk", dat zoo maar niet zon
der meer opgelost kan worden.
De gewelddadige uitzetting van Mgr.
Sproll uit zijn Diocees duidt erop hoe
de Kerkvervolging in het Derde Rijk in
een nieuw verscherpt stadium is getre
den.
De maatregelen tegen Mgr. Sproll bren
gen ons in herinnering de periode van de
vroegere Duitsche Kulturkamf, die haar
hootepunt bereikte in de jaren 18711878.
Destijds werden verschillende Duitsche
Kerkvorsten van de Bisschoppelijke Privi
leges, die de Staat hun tot dan toe ver
leend had, vervallen verklaard en gevangen
genomen, o.m. de legerbisschop Mgr. Le-
dochowski van Posen, (de oom van den te-
genwoordigen Generaal van de Orde der
Jezuieten), verder Aartsbisschop Melchers
van Keulen, de bisschoppen Förster van
Breslau, Brinkmann van Munster, Blum
van Limburg en Martin van Paderborn.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BERLIJN: In alle katholieke Duitsche
kerken hebben de geestelijken gisteren een
herderlijk schrijven van den kansel voor
gelezen, hetwelk als resultaat van de bis
schopsconferentie te Fulda tot stand is ge
komen.
De Duitsche bisschoppen verdedigen zich
daarin o.a. tegen het verwijt, dat de natio-
naal-socialisten tot hen richten, dat zij zich
zouden onttrekken aan de nationale ge
meenschap, dat zij zich zelf buiten deze
gemeenschap sluiten. Zij betoogen, dat zij
haar ten volle erkennen, evenals den staat
in zijn nieuwen vorm, maar voegen hieraan
toe, dat zij nooit zullen toestemmen in het
geweld aandoen aan hun geloofsovertui
ging, aan beperkingen der rechten van de
Kerk.
De indruk, welken dit schrijven heeft ge
maakt, is overweldigend geweest.
De Katholieke kerken te Berlijn waren
stampvol en de kerkgangers van de gods
dienstoefeningen op de latere uren die
reeds op de hoogte waren gesteld,
moesten voor een groot gedeelte buiten de
gebouwen op straat blijven staan. De in
druk, dien de voorlezing op de kerkbezoe
kers maakte, wos overweldigend.
Een nieuwe phase in den titanischen
strijd, welken de godsdienst in Duitsch
land te voeren heeft is ingetreden.
Hoe zullen de nationaal-socialistische
heidenen op deze openlijke beschouwingen
reageeren, met nieuwen terreur waar
schijnlijk. Maar de bisschoppen hebben ge
sproken. En de geest van het martelaar
schap zal nog krachtiger herleven onder de
Duitsche Katholieken!
Men leze het waardig en krachtig, in
inhoud en vorm zoo verheven Apostolisch
Schrijven in zijn geheel.
Kinder-ver lamming
Oorzaak, verspreiding én
gevolgen
De geesels der menschheid zijn vele, en
geen enkel tijdperk der geschiedenis is er
van verschoond gebleven. Ook het huidige
niet; want wanneer we „pest, hongersnood
en oorlog" uit de Litanie vervangen door:
besmettelijke ziekten, werkloosheid, revolu
tie en oorlog, is ook deze Bede weer bijge
werkt tot op heden. Want het „verlos ons
Heer" is van alle tijden. Als we lezen van
de tienduizende gevallen van pest kunnen
we ons de angst van onze voorvaderen be
grijpen. Want ook de angst is van alle tij
den, niet het minst van den huidigen tijd.
Immers de vooruitgang van de berichtge
ving in de dagbladpers heeft naast een nut
tige ook een minder goede zijde: angst
speurend naar het „voornaamste nieuws''
zien we uit naar berichten omtrent nieuwe
gevallen van kinderverlamming, en onze
gesprekken draaien om dit onderwerp. Nu
is angst in het algemeen een slechte raad
geefster, en' onze grootste zorg moet zijn
deze niet te vergrooten. Echter er hangt
een zeker geheimzinnig waas over dit alles,
of het wordt er omheen geweven. Zoo vaak
bereikt den arts thans de vraag: wat is
dat toch met die kinderverlamming? Daar
om kan het nuttig zijn over deze kinder
ziekte iets mee te deelen.
Kinderziekte zei ik, maar dat is niet ge
heel waar. Ook volwassenen kunnen de
ziekte krijgen, doch zeker voor 70 zijn
de patiënten kinderen onder de 7 jaar.
De ziekte is reeds bijna honderd jaar ge
leden uitvoerig beschreven, en is dus vol
doende bekend. Verschillende epidemieën
zijn voorgekomen in alle landen, niet het
minst in Zweden en Noorwegen; ook ons
land heeft er een gekend in 1911. De ziekte
heeft neiging om in Juli te gaan heerschen
om dan in September, soms October zijn
grootste uitbreiding te krijgen. Wat we bij
andere infectieziekten als Roodvonk en
Diphterie zien, ontmoeten we ook bij de
kinderverlamming. Elk jaar en in elke
landstreek komen verspreide gevallen van
de ziekte voor, maar opeens ontstaat een
kleinere of grootere epidemie; waar dat
aan ligt is niet altijd duidelijk. Zoo kwamen
er in ons land in het tijdvak 1924 tot 1935
per jaar respectievelijk voor 38, 32, 49, 50,
75, 507, 590, 136, 242, 146, 197 en 52 gevallen.
Sprekend is wel, dat deze 52 gevallen in
1935 zoo verdeeld waren, dat in 40 Ge
meenten elk 1 geval bekend werd. Eenige
jaren geleden werden in een der Gemeen
ten in deze omgeving 5 gevallen in eenige
dagen waargenomen en daarna geen enkele
meer.
Veelal houdt de verspreiding der ziekte
weer even plotseling op als ze gekomen is.
Vast staat wel, dat de besmetting plaats
heeft van mensch op mensch, b.v. door
spreken, hoesten, niezen enz. Gezien het
feit, dat het nu juist een vacantiemaand is,
en vele kinderen elders logeeren, waarbij
komt de geweldige verkeersmogelijkheden,
kan het ons niet verwonderen, dat naast de
haard in Gouda en omgeving nu reeds ge-
LONDEN: Ook op een ander front strijdt
Duitschland. De strijd om het gebied der
Sudeten-Duitschers is een nieuw stadium
getreden. De bedoeling van de Duitsche
machthebbers is niet moeilijk te doorzien.
De zending van Runciman moet blijkens
de gedecreteeerde berichten in de Duitsche
pers worden gesaboteerd en over de
rede van Simon zijn deze bladen natuurlijk
ook niet tevreden.
Sir John Simon heeft in zijn rede echter
allen teleurgesteld, die „krachtige taal"
van hem hoopten en verwachtten. Tegen
geen der partijen in het Tsjechische geschil
heeft hij dreigementen gebruikt. Hij heeft
getracht tot alle partijen door te dringen
en, met een beroep op het natuurlijk ver
langen naar vrede, allen tot gematigdheid
aan te sporen. Anderzijds heeft hij getracht
den indruk weg te nemen, dat men met
welwillendheid op den langen weg van het
afstel door uitstel zou komen, door er op
te wijzen, dat het Tsjechisch probleem drin
gend oplossing behoeft „urgently needs be
solved".
Met zijn rede heeft hij de felst bewogen
partijen in het geschil: de Duitschers, de
Sudeten-Duitschers, de Tsjechische natio
nalisten en "de binnenlandsche oppositie ze
ker teleurgesteld. Geen van hun wenschen
zijn vervuld: hij heeft Praag noch Berlijn
bedreigd. Met nadruk heeft Simon weer
gepleit voor samenwerking met de niet-
democratisehe staten, met welke hij een
vriendschappelijke verhouding wenscht:
Dit was tegelijk een afwijzing van het stre
ven naar een anti-fascistisch front.
Op deze wijze heeft Simon de extremis
ten teleurgesteld in de hoop bij de betrok
ken volken en hun leiders voldoende ge
duld te vinden om een redelijke oplos
sing te bereiken van het Tsjechisch vraag
stuk, wat Simon ondanks alle moeilijkhe
den mogelijk blijft achten.
In hoeverre hij den toestand juist heeft
beoordeeld en succes heeft met zijn plei
dooi van verzoening, zullen de volgende
dagen leeren.
vallen bekend worden in Middelburg,
Leeuwarden en Enschede. Van het aller
grootste belang is hierbij, dat vele men-
schen de ziekte kunnen overbrengen zon
der zelf duidelijk ziek te zijn geweest; zij
zijn z.g. bacillendrager geworden. Men is
er zeker van, dat met name veel meer kin
deren ziek geweest zijn, dan we weten,
maar dan zoo licht dat de omgeving het niet
merkt (komt ook bij diphterie voor). Dit
is voor de betrokken kinderen gelukkig, om
dat ze tegelijkertijd onvatbaar worden ook
al was de ziekte nog zoo licht, maar er
schuilt voor de omgeving een groot gevaar
in, omdat ze, niet duidelijk ziek zijnde, ook
niet geisoleerd worden, dus de omgeving
kunnen besmetten.
Om deze laatste reden ook zijn de be
strijdingsmaatregelen zoo beperkt. Wel
spreekt het vanzelf, dat de lijders streng
geisoleerd worden. De besmettelijke ziekte
wet van 1928 rangschikt de ziekte onder
groep B; er is dus aangifteplicht en een
verbod voor de huisgenooten om scholen
te zoeken. Voorts wordt zooveel mogelijk
het samenscholen van groote groepen kin
deren in besloten ruimten tegengegaan; in
de L.Crt. van 27 Augustus lazen we reeds,
dat in Rotterdam het plan, om de Jubileum
film voor de jeugd te laten draaien voor-
loopig is uitgesteld. Ook bestaat het middel
van schoolsluiting, vooral gezien de kans
op besmetting op jeugdige leeftijd, van be
waarscholen; de geneeskundig Inspecteur
voor de Volksgezondheid kan den burge
meester hiertoe adviseeren. Er wordt ver
der aangeraden zich voor verkoudheid te
hoeden, veel te gorgelen, en geen onge
schild fruit te eten.
Over de ziekte zelfs kunnen we kort
zijn. Voldoende bekend is het dat de
echte zware vormen zich vooral uiten
in verlammingen van een der beenen,
of van een arm en been, soms alleen
van de arm. De verwekker van de
ziekte is zoo klein, dat deze door een
filter, die de toch al kleine tuberkel
bacil tegenhoudt, heenglipt. Met de
sterkste microscoop is hij niet zicht
baar.
Een eigenaardigheid is voorts, dat onze
huisdieren niet vatbaar zijn voor deze
ziekte, alleen de aap. Dat geeft een groote
moeilijkheid bij de studie van deze ziekte,
omdat juist de dierproeven ons van andere
besmettelijke ziekten zooveel geleerd heb
ben.
Zeer jammer is het, dat meerdere ziekte
gevallen doodelijk verloopen. Wat betreft
de verlammingen, deze genezen voor de
kleinste helft der gevallen in den loop van
een jaar, maar alleen als er bijzondere
zorg en soms langdurige behandeling toege
past wordt. Met de seruminspuiting in een
vroeg stadium zijn we een stap verder ge
komen. In gevallen van blijvende velam-
ming kan operatie, b.v. peesverlegging vaak
uitmuntende resultaten geven voor wat be
treft de functie van de betreffende lede
maten.
Een troost is het nog, dat de verstande
lijke vermogens van de kinderen zelden
lijden. Maar dat legt ons een plicht op, en
wel deze: de kinderen zijn zich hun min
dere of meerdere mate van onvolwaardig
heid zeer goed bewust, maar ouders en op
voeders moeten hen als volwaardigen op
voeden, goed onderwijs geven, en vooral
voorkomen, dat zich bij het kind minder
waardigheidsgevoelens ontwikkelen. Een
belangrijk middel daartoe is gymnastiek
en sport. Zwemmen met name kunnen vele,
en ik zag laatst een kind met een verlamde
arm voortreffelijk spelen in het eerste elf
tal van een korfbalclub. Dank zij een ver
standige opvoeding zien we dan ook vele
van deze menschen later in een volwaardig
zij het dan een bij him vermogens aan
gepast beroep werkzaam, en met even
veel arbeidsvreugde als de volwaardige.
Z.
Nieuwe gevallen
Vanmorgen zijn bij den directeur van
den gemeentelijken geneeskundigen en
gezondheidsdienst te Rotterdam opnieuw
vier gevallen van kinderverlamming aan
gegeven. De kinderen zijn in ziekenhuizen
opgenomen. Een der patiëntjes is afkom
stig uit een gemeente ten zuiden van
Rotterdam. Van Overheidswege zijn tot
nu toe geen verdere maatregelen genomen.
Te Giessendam is kinderverlamming ge
constateerd bij het 2-jarig zoontje van de
familie D. Sluimer. Het kind is naar een
ziekenhuis te Dordrecht overgebracht en
aldaar opgenomen.
Te Schoonhoven is het eerste geval van
kinderverlamming geconstateerd en wel bij
de 8-jarige Adriana Bons. Het kind wordt
nog in de ouderlijke woning verpleegd.
Haar toestand laat zich op het oogenblik
vrij gunstig aanzien.
Zondag hebben zich te A 1 p h e n weder
twee nieuwe gevallen van kinderverlam
ming voorgedaan, 't Betreft een negenjarig
jongetje uit het gezin van de familie v. S.
in de Rozenstraat en een 4-jarig kind van
de familie T. in de van Boetselaerstraat.
Beide patiëntjes zijn naar het Aac. Zieken
huis te Leiden overgebracht.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een herderlijk schrijven der Duitsche
bisschoppen met openlijke beschuldiging
aan de regeering is gisteren in alle Duit
sche kerken voorgelezen. (1ste en 2de blad).
De rede van Simon. Geen bedreigin
gen. (2de blad).
De Duitsche druk op Tsjecho-Slowakije.
(2de blad).
Besprekingen tusschen Henlein en Run
ciman (2de blad).
Verschillende vliegtuig-ongelukken (4de
blad).
Binnenland
De leger-revue in de Residentie. (1ste
blad.)
Nieuwe gevallen van kinderverlamming.
(lste blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(lste blad).
Vergadering van „Bloembollencultuur".
De teeltbeperking. (2de blad).
Te Reuver heeft een jongeman zijn moe
der neergeschoten en zwaar verwond (4de
blad).
Uit een circus te Sittard ontsnapten gis
teren twee leeuwen, waarvan er een tij
dens den dienet een katholieke kerk bin
nenstapte en daar consternatie teweeg
bracht. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
WIELRENNEN: Van de Vijver en Van
Vliet wereldkampioen (3de blad).
VOETBAL: De officieele opening van
het U.V.S.-Sportpark. De K.N.V.B. be
sluit tot uitbreiding der competitie. (3de
blad).
ATHLETIEK: Twee Ned. records te
Heemstede verbeterd. (3de blad).
Een geval van kinderverlamming in
lichten graad doet zich te K a t w ij k aan
Zee voor bij het 2-jarig kind van den
heer H.
De toestand van de twee kinderen uit
Leiden, die van uit een andere plaats,
waar zij ziek waren geworden, naar het
Acad. Ziekenhuis te Leiden zijn vervoerd,
is, naar wij vernemen, niet ernstig. Men
meeft vertrouwen, dat zij zonder ernstige
gevolgen, het ziekteproces zlllen doorma
ken.
BENOEMINGEN BISDOM HAARLEM.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd:
tot Pastoor te Edam den Weleerw. heer
H. M. J. van Houten, thans Rector te Am
sterdam (R.K. Lyceum voor Meisjes);
tot Kapelaan te Rotterdam (H. Jozef)
den Weleerw. heer A. C. J. van Houten;
tot Kapelaan te Haarlem (O. L. Vrouw
van Zeven Smarten) den Weleerw. heer M.
H. van der Togt;
tot Kapelaan te Rotterdam (H. Familie)
den Weleerw. heer B. W. Kloes;
tot Kapelaan te 's Gravenhage (H. Jo
zef) den Weleerw. heer N. Th. J. van
Schaik;
tot Kapelaan te Amsterdam (H.H. Nico-
laas en Barbara) den Weleerw. heer A. R.
M. van Beijnen;
tot Kapelaan te Rotterdam (O. L. Vrouw
van Lourdes) den Weleerw. heer N. A.
Commandeur;
tot Kapelaan te Zandvoort den Weleerw.
heer J. A. M. ten Hengel;
tot Kapelaan te Warmond den Wele-
eerw. heer G. Jongkind;
tot Kapelaan te 't Veld den Weleerw.
heer H. J. van Nobelen (Neomist).
