DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1938
29ste Jaargang No. 9109
3)e £eid&cli40oii/fca/nt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. X
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Een waar woord
Een waar woord willen wij ontke
nen aan een artikel in het laatst-versche-
nen nummer van het dagblad der N. S. B.:
Maatschappelijke en geestelijke noo-
den treden altijd en overal gelijktijdig
op. Als een economische crisis het be
drijfsleven ontwricht, dan heerscht er,
te zelfder tijd, een crisis in het gees
tesleven.
Dit is inderdaad waar; hier wordt ons
gegeven een klare visie op de werke-
1 ij kh e id.
Als een economische crisis het bedrijfs
leven ontwricht, dan heerscht er ook, he
laas, een crisis in het geestesleven.
Daardoor is heel veel te verklaren van
wat wij nu beleven.
Een enkel voorbeeld uit de. helaas, zoo
t a 1 r ij k e.
Daardoor is b.v. te verklaren, dat het
voorlaatste nummer van het dagblad der N.
S B. durft schrijven een belachelijken
laster over den toestand in Oostenrijk vóór
de „aansluiting", in een bewering, als deze
(wij citeeren letterlijk):
Wie de Roomsch-Katholieke Kerk
wilde verlaten werd op zijn geestver
mogens onderzocht en verdwaalde, bij
volharding in een zenuw-inrichting,
een gekkenhuis of regelrecht, naar de
gevangenis.
Wat 'n dwaze lasterpraat!
Daardoor is het ook te verklaren hoe
wel nóg moeilijk dat katholieke lezers
van genoemd dagblad bij het lezen van
zoo véél smaad en schimp op wat hun eer
als katholiek onmiddellijk raakt en grieft
niet opvliegen in eerlijke, heilige ver
ontwaardiging. Er is een crisis in het gees
tesleven der menschen!
In zulk een tijd, als deze, is wij her
halen wat wij ook reeds dezer dagen schre
ven klare principieele voorlichting in
de dagbladen allernoodzakelijkst.
Geen halfheid of lafheid in de uiteenzet
ting en doorvoering en verdediging van
beginselen.
Evenmin als persoonlijke beleedi-
gingen of onaangenaamheden voor
tegenstanders, welke, gewetensvol, door
ons zooveel maar eenigszins mogelijk is
moeten worden ontweken en vermeden.
Alleen door een zuiver standpunt in te
nemen zuiver in het licht van de rede
en van de plichten van rechtvaardigheid
en naastenliefde kunnen wij werken,
in ons en buiten ons, om de crisis in het
geestesleven terug te dringen.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PRAAG: Mgr. Hlinka, de grijze leider der
Slowaaksche autonomisten, is gisteren ge
storven. Juist op dit oogenblik, nu de na
tionaliteitenkwestie het brandende vraag
stuk van den dag is, komt de dood van
dezen leider wel zeer ongelegen. Mgr.
Hlinka was reeds een strijder voor de auto
nomie van zijn Slowaken, toen de naam van
den Sudeten-leider Henlein nog volkomen
onbekend was. Thans lijkt het wel, alsof
dit vraagstuk is opgekomen tegelijk met de
persoon van Henlein en is de naam van
Mgr. Hlinka naar het tweede plan gescho
ven. Maar reeds bij de stichting der Tsjecho-
Slowaaksche republiek ijverde Mgr. Hlinka
voor de autonomie der Slowaken en werd
hem ook een toezegging gedaan, dat deze
mettertijd verwezenlijkt zou worden. De
Tsjechen hebben hun belofte niet gehouden
en zij zijn er thans op een vrij hardhandige
wijze door de Sudeten-Duitschers, met steun
van Berlijn op den achtergrond, aan her
innerd. Als alles goed gaat, zal door be
middeling van Runciman het nationalitei
ten-probleem weldra nader tot een oplos
sing worden gebracht, doch het vermoe
delijke resultaat van zijn jarenlangen strijd
heeft de grijze priester-leider niet meer
mogen aanschouwen.
WASHINGTON: De Amerikaansche staats
secretaris Cordell Huil heeft een groote
radio-rede uitgesproken, waarin hij waar
schuwde tegen de meer en meer gebrui
kelijke geweldpolitiek, welke hij een
symptoom noemde van cultuurverval.
Dat is allemaal heel mooi gezegd, maar
als de Amerikaansche redenaars eens wat
minder spraken, doch kort en goed besloten
tot toetreding tot den Volkenbond, dan zou
dat heel wat meer indruk maken en meer
resultaat opleveren.
Katholieke studenten
naar Yoegoslavië
het zeventiende congres van de
„pax romana".
Pater Regout S.J. onder de sprekers.
In een stil hoekje van een Parijsch res
taurant nu half Parijs op vacantie is,
zijn er inderdaad nog stille hoekjes te vin
den is Roger Millot, de president van
„Pax Romana" zoo welwillend, om ons een
en ander te vertellen over het zeventien
de congres van de „Pax Romana", dat van
22 Augustus tot 1 September in Yoego
slavië zal gehouden worden, en waaraan
katholieke Universiteitsstudenten uit de
geheele wereld zullen deelnemen.
Roger Millot, een ingenieur, 35 jaar oud,
is vice-president van de „Pax Romana",
en als zoodanig is hij grootendeels belast
■met de leiding van en de voorbereiding van
het komende congres.
Welk is het belang van de Congressen
van „Pax Romana"?
Het groote belang aldus Roger Mil
lot is hierin gelegen, dat de daar be
sproken ideeën over de geheeel wereld
worden uitgedragen door diegenen, die
redelijkerwijze gesproken, in de toekomst
de leidende functies in het openbare leven
zullen innemen. Een ander groot belang is
ongetwijfeld, dat universiteitsstudenten uit
alle landen met elkander in contact blijven
en elkander beter leeren begrijpen".
Bestaat er groote belangstelling voor
deze congressen?
Het vorig jaar werd het congres hier
in Parijs gehouden, binnen het kader van
de Wereldtentoonstelling. Er waren toen
meer dan 700 studenten uit dertig verschil
lende landen bijeen.
Waar zal hét congres van dit jaar ge
houden worden?
Voor het aanstaande congres is Yoego
slavië uitgekozen. Onze eigenlijk gezegde
studieweek, waaraan alleen federatielei
ders deelnemen, wordt gehouden in het toe
ristenplaatsje Rogaska-Slatina, terwijl het
eigenlijke congres van 26 Augustus tot 1
September in Bled en in Ljubljana plaats
vindt.
Kunt U zeggen, welk het hoofdthema
der besprekingen van dit jaar is?
Dit jaar zal voornamelijk gesproken
worden over. de houding van den katho
lieken student tegenover het communisti
sche probleem. De richtlijnen, die de H. Va
der zelf gegeven heeft, worden nader uit
eengezet: liefde tegenover de personen, on
wankelbaarheid in de leer. Het is niet over
dreven te verklaren, dat de toekomst van
de wereld afhankelijk is van de houding
der jeugd tegenover het communisme, het
nieuw-heidensche nationalisme en de Ka
tholieke Actie.
Verschillende eminente sprekers staan op
bet programma van de congresdagen, om
wetenschappelijk het probleem van het
communisme te bespreken.
Een spreekbeurt hebben toegezegd: o.m.
Pierre-Henri Simon, lector in de Fransche
litteratuur aan de katholieke Universiteit
van Lille, die spreken zal over de sociale
katholieke leer en de eischen van dezen
tijd. Pater Regout S.J. Moderator van
de studenten aan de Katholieke Universi
teit van Nijmegen zal spreken over „Com
munistische Actie en penetratie op de uni
versiteiten". De derde conferentie in de
Duitsche taal wordt gehouden door den
Sloveenschen Minister zonder portefeuille
Dr. Mika Kerk, die spreken zal over „De
psychologische en moreele voorwaarden van
de sociale actie van den intellectueel".
Het werk is niet gemakkelijk. Er is heel
wat moeite voor noodig, om een dergelijk
congres in Centraal Europa te organiseeren,
maar wij mogen ons verheugen in de steun
van de kerkelijke autoriteiten.
PRIVILEGES VAN DE HITLER-JUGEND.
Een verordening van staatswege
In de „Bayerische Regierungsanzeigei
van 11 Augustus 1938 wordt een verorde
ning van het Staatsministerie voor Onder
wijs en Eeredienst gepubliceerd over het
schoolgeld aan middelbare scholen. Para
graaf 4 luidt: „Schoolgeld verlagingen
mogen op alle staatsscholen en bijzondere
scholen alleen toegestaan worden aan leer
lingen, die bij de staatsjeugd zijn aange
sloten".
Deze verordening is eenerzijds gericht
tegen degenen, die om rassenverschillen
niet aangesloten kunnen zijn bij de Hitier-
Jugend, en anderzijds tegen degenen die
uit gewetensbezwaren geen aansluiting
wenschen bij een anti-christelijke organi
satie, of die uit deze organisatie werden
gezet, omdat zij op het gebied van de
„wereldbeschouwing" onbetrouwbaar
ren.
Het is opmerkelijk, dat deze verorde
ning ook geldt voor de nog bestaande par
ticuliere scholen. De weinige nog bestaan
de katholieke middelbare scholen mogen
alleen verlaging van schoolgeld geven aan
leden van dè Hitler-Jugend
RIJKSMIDDELEN.
DE OPBRENGST VAN JULI WAS
3.686.329 MEER DAN DE RAMING.
Over de maand Juli hebben de Rijks
middelen 35.768.750 opgebracht, hetgeen
4.262.083 minder is dan over Juli 1937
en 3.686.329 meer dan de raming.
Over de eerste zeven maanden van dit
jaar was de opbrengst f 256.689.196. Dit is
3.856.635 meer dan over de eerste zeven
maande van 1937 en f 6.307.946 meer dan
zeven twaalfden van de raming over 1938.
DE STERKE DALING DER
GRAANPRIJZEN.
Telegram aan minister Steenberghe.
Het bestuur van de vereeniging „De
Beurs" te Groningen heeft Dinsdag in ver
band met de sterke daling der graanprijzen
het volgende telegram aan den minister van
Economische Zaken verzonden:
„Bestuur der vereeniging „De Beurs" te
Groningen, met verontrusting constateeren-
de dat handel gerst en rogge aan de Gro
ninger Beurs de laatste Dinsdagen vrijwel
geheel stagneert, daar de richtprijzen niet
kunnen worden betaald, in verband met de
sterke prijsdaling op internationale graan
markt, verzoekt. Uwe Excellentie dringend
zoo spoedig mogelijk bekend te maken, in
welken tijd Uwe Excellentie zich voorstelt
maatregelen te treffen, waardoor landbou
wers deze richtprijzen betaald kunnen krij
gen, opdat Groninger Beurs haar functie als
belangrijkste Beurs in ons land, ter verhan
deling van inlandsche granen ten behoeve
van landbouwers en graanhandelaren, zoo
spoedig mogelijk kan hervatten".
KEURING KOPLAMPEN VAN
MOTORRIJTUIGEN.
Door een beschikking van den minister
van Waterstaat, d.d. 13 Aug. 1938, schrijft
de K.N.A.C., is een zeer belangrijke wijzi
ging gekomen in de voorschriften inzake
de keuring van koplampen van motorrij
tuigen.
Oorspronkelijk was bepaald, dat met in
gang van 1 Januari 1939 alle koplampen
van een goedgekeurde soort dienden te zfjn
of dat daarop een door den minister vast
gesteld goedkeuringsmerk diende te zijn
aangebracht.
De genoemde datum is thans gewijzigd in
1 Januari 1940, zoodat tot dan met onge
keurde lampen mag worden gereden.
Een uitzondering daarop en dit is zeer
belangrijk voor koopers van nieuwe motor
rijtuigen wordt gemaakt voor motor
rijtuigen, die na 31 December 1938 inge
voerd of hier te lande vervaardigd worden.
Voor deze blijft de bepaling bestaan, dat
zij van goedgekeurde koplampen voorzien
moeten zijn.
Wie dus na 31 December a.s. een nieuw
motorrijtuig koopt, invoert of vervaardigt
heeft zorg te dragen, dat daarop goedge
keurde koplampen zijn gemonteerd. Inmid
dels verdient het reeds thans aanbeveling
bij den aankoop van een nieuw motorrij
tuig levering van goedgekeurde koplampen
te eischen.
Momenteel kan de datum van invoer van
een motorrijtuig blijken uit het nationali-
teitsbewijs.
Na invoering van de nieuwe wegenver
keerswet, hetgeen thans ieder oogenbilk
verwacht kan korden, krijgt ieder motor
rijtuig een „voertuigenbewijs", waaruit zijn
leeftijd kan blijken.
DE NIEUWE WEG DEN HAAG-UTRECHT
Openstelling van het viaduct en brug te
Voorburg.
Wederom is een gedeelte van den nieu
wen weg Den HaagUtrecht gereed.
Hedenochtend is op geheel on-officieele
wijze het viaduct en de brug te Voorburg,
welke den toegang vormen tot den auto
weg, voor het -verkeer opengesteld.
Wel waren hierbij aanwezig eenige in
genieurs van Waterstaat, onder wie ir. L.
J A. Bergansius, hoofdingenieur van het
district nieuwe wegen L, verscheidene
functionarissen bij de K.N.A.C. en den A.N.
W.B. en andere belangstellenden.
Tegen acht uur reed het groot aantal
auto's, dat zich vóór het viaduct had opge
steld dit nieuwe gedeelte op tot vlak voor
de brug in het midden van het viaduct
gelegen welke tot nu toe nog in geopen-
den toestand was gebleven. De brug werd
neergelaten, de file auto's reed er over heen
en het viaduct was in gebruik genomen.
Op het oogenblik is men nog druk bezig
de Laan van Nieuw-Oosteinde met het ver-
lendge, de Laan van Nieuw Oost-Indië, in
gereedheid te brengen, welke dan aanslui
ten zal op de reeds gemoderniseerde en aan
de eischen var, het snelverkeer aangepaste
van Alkemadelaan tot Soheveningen. Wan
neer dit gedeelte klaar is, heeft men zoowel
van Scheveningen, als van den weg naar
Amsterdam een snelle verbinding naar den
nieuwen weg.
Het wachten is dan nog op het gereed
komen van het gedeelte GoudaUtrechL.
AUTOWEG
AMSTERDAM—DEN HAAG.
Minister beantwoordt de vragen
betreffende de verkeers
veiligheid.
De Communist Wijnkoop heeft, zooals ge
meld, den minister van Waterstaat vragen
gesteld betreffende verzekering van de
verkeersveiligheid op den autoweg Am
sterdamDen Haag,luidende:
„Is het den minister bekend dat op den
pas gereed gekomen rechtstreekschen
autoweg AmsterdamDen Haag door de
gevaarlijke kruising bij den onbewaak-
ten overweg van de spoorlijn Amsterdam
-Aalsmeer reeds een botsing is voorgeko
men?
Acht de minister het niet met de wet in
strijd en in elk geval verkeerd, dat op een
drukken snelverkeersweg ontheffing be
staat van de verplichting tot afsluiting van
den spoorweg?
Is het den minister ook bekend, dat zelfs
een bewaakte overweg ter plaatse, door de
gevaarlijke ligging beneden de helling, bij
het afrijden van het diaduct ook bij nor
male omstandigheden reeds gevaar ople
vert?
Is de minister bereid de noodige maat
regelen te nemen, opdat:
a. de waarschuwingsborden aanstonds
zoo aangebracht worden dat men, duide
lijk en tijdig, ook aan den anderen kant
van de viaduct reeds bij den oprit van de
uierst gevaarlijke kruising op de hoogte
wordt gebracht.
b. de verkeersveiligheid ter plaatse zeer
spoedig verzekerd worde, zoo mogelijk door
verlenging van de viaduct over de spoor-
kruising?"
De minister van Waterstaat heeft thans
hierop als volgt geantwoord:
1. Deze vraag wordt bevestigend beant
woord onder opmerking, dat de bedoelde
kruising gelegen is in den locaalspoorweg
AalsmeerHoofddorp.
2. Ontheffing bedoeld is niet ver
leend, aangezien afsluiting van een locaal
spoorweg wettelijk is vereischt.
I. Ook een bij het passeeren van trei
nen niet door roode flikkerlichten doch
door sluitboomen beveiligde overweg zou
ter plaatse naar de meening van den mi
nister gevaar opleveren, vooral, indien
niet voldoende acht wordt geslagen op de
aanwezige waarschuwingsteekens.
4a. Een extra waarschuwingsbord, als
hier bedoeld, is aan de Sassenheimsche zij
de van de viaduct aanwezig op een afstand
van 400 M. van de kruising.
4b. Verlenging van de viaduct over de
spoorkruising werd bij aanleg van den
nieuwen rijksweg en wordt ook thans niet
gerechtvaardigd geacht met het oog op de
daaraan verbonden zeer hooge kosten en
op de mogelijkheid van spoedige ophef
fing van dit nog slechts door enkele goe
derentreinen bereden locaalspoorwegbaan-
vak. Een nader onderzoek omtrent deze
mogelijkheid is aanhangig en zal zoo spoe
dig doenlijk ten einde worden gebracht.
RIJTIJDENBESLUIT.
Waarschijnlijk 1 Januari 1939 in werking.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
Van Braambeek betreffende het tijdstip
van uitvaardiging van het Rijtijdenbesluit
heeft de minister van Sociale Zaken geant
woord, dat het niet in de bedoeling ligt de
uitvaardiging van het Rijtijdenbesluit te
verschuiven totdat een Reglement Auto
vervoer van goederen in werking zal zijn
getreden.
Invoering van het Rijtijdenbesluit, zoo-
dra zulks mogelijk is, komt inderdaad zeer
gewenscht voor.
Het laat zich aanzien, dat genoemd be
sluit met ingang van 1 Januari a.s. in wer
king zal kunnen treden.
DE „KARIMATA" GAAT WEER
DRAAIEN.
De reparaties aan de „Karimata" zullen
naar alle waarschijnlijkheid niet zooveel
tijd vorderen als aanvankelijk gedacht
werd.
Het laat zich aanzien, dat de molen mor
gen weer „baggerklaar" zal zijn. Indien het
weer gunstig is, zal de „Karimata" morgen
naar de plaats van het wrak gesleept wor
den en daar den arbeid voortzetten.
BIGGENMERKEN.
Van 1 tot 6 Augustus 1938 zijn aange
bracht 49764 biggenmerken, tegenover
37000 in de overeenkomstige periode van
1937.
Van de toekenning 1938 zij n tot 6 Aug.
1.1. gebruikt 1.108.418 merken, tegenover
1.025.555 merken van de toekenning 1937
op het overeenkomstige tijdstip van het
vorige jaar.
Voor een juiste beoordeeling diene, dat
van 1 Januari tot genoemden datum in
totaal zijn gemerkt 1,371.147 bggen,
welk aantal voor hetzelfde tijdvak van
1937 bedroeg 1.175.694.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
Het antwoord van Franco inzake de
terugtrekking der vrijwilligers, aan den
Britschen agent te Burgos overhandigd.
(2de blad).
Mgr. Hlinka, de leider der Slowaken,
overleden. (2de blad).
Een groote radio-rede van Huil. (2de
blad).
Binnenland
De opbrengst der Rijksmiddelen is niet
ongunstig. (1ste blad).
Omgeving
Kerk-consecratie te Zevenhoven. (1ste
blad).
DE ZWARTE LIJST VAN FRANCO
Meer dan een millioen namen.
SARAGOSSA, 17 Augustus (A.N.p.)
De zwarte lijst van Franco telt meer
dan een millioen namen. Men is begonnen
met het aanleggen van de lijst bij het be
gin van den burgeroorlog en naar verluidt
behelst de lijst bijzonderheden over de
meeste vooraanstaande personen aan de
regeerngszijde. Alle bekende misdaden,
moorden, diefstallen, geweldplegingen zijn
erin opgeteekend, met zoo mogelijk de
identiteit van den dader.
Een belangrijke bron van inlichtingen
zijn de documenten, welke in beslag geno
men worden tijdens het oprukken, ook de
kranten uit het door de regeeringstroepen
bezette gebied leveren veel materiaal en
ook gevangenen en vluchtelingen verstrek
ken dikwijls waardevolle inlichtingen.
De zwarte lijst wordt geregeld gebruikt
wanneer gevangenen zijn gemaakt en
voor het zuiveren van nieuw veroverd ge
bied.
DE LOONEN IN DEN TUINBOUW TE
KATWIJK, LEIDEN EN RIJNSBURG.
Een belangrijke beslissing.
We hebben al meerdere malen een en
ander gemeld omtrent hetgeen een punt
van bespreking uitmaakte in" de werk
nemersorganisaties in land- en tuinbouw,
nl. het arbeidsgeschil. In meerdere verga
deringen is dit besproken, doch nimmer is
men tot overeenstemming kunnen komen,
totdat ten slotte de Minister van Economi
sche Zaken tot arbiter in deze kwestie heeft
benoemd den heer W. Drees, lid van de
Tweede Kamer. Aan de uitspraak van den
heer Drees moesten èn .werkgevers èn
werknemers zich onderwerpen. Die werk
gevers zijn de bij de Nederi. Groenten- en
Fruitcentrale en de Nederi. Sierteelt-cen
trale aangesloten tuinders en bloemisten te
Rijnsburg, Katwijk, Leiden en Valkenburg.
Dit zijn er in totaal plm. 240, waarvan
slechts 37 aan de vroegere uitnoodigingen
tot een bespreking over deze aangelegen
heid hebben gevolg gegeven. De partijen
in dit geding waren eenerzijds de Nederi.
R. K. Landarbeidersbond „St. Deus Dedit"
te Haarlem, den Nederi. Bond van Arbei
ders in het Landbouw-Tuinbouw en Zuivel-
bedrijf te Utrecht en den Nederi. Christ.
Landarbeidersbond te Utrecht. Partij an
derzijds wordt gevormd door de bloemisten
en tuinders individueel.
De voornaamste bepalingen die zullen
moeten worden nagekomen volgens de
gedane uitspraak zijn wel de volgende:
Den werkgevers wordt de verplichting op
gelegd met de arbeidersbonden overleg te
plegen over de arbeidsvoorwaarden van bij
•hen werkzame arbeiders.
Voor de volwaardige arbeiders van 22
jaar of ouder, zal het loon bedragen:
Van 1 April tot 30 November ten minste
17.per week of 3.per dag.
Van 1 Dec. cot 31 Maart ten minste 16.
per week of 2.75 per dag.
Bij gelijkblijvende dienstprestatie wor
den de loonen van hen, die thans reeds meer
verdienen dan de onder 1 genoemde be
dragen, niet verlaagd.
De werktijd loopt van 's voormiddags 6
tot 's namiddags 6 uur, voorzoover het dag
licht zulks toelaat, met inbegrip van een
schafttijd van 2 uur per dag. 's Zaterdags
wordt om 4 uur geëindigd.
Voor bloembollentrekken en peen was-
schen geldt niet de bepaling, dat slechts
bij daglicht wordt gewerkt.
Eenige verschuiving van den werktijd is
toegestaan, mits ten hoogste 1/2 uur per
dag. Het tarief voor overwerk is 40 cent
per uur.
Deze beslissing geldt vanaf 4 Augustus
1938 tot en met 30 April 1939.
