Ernstig vliegonge
luk bij Batavia
Warner Oland
overleden
MAANDAG 8 AUGUSTUS 1938
29ste Jaargang No. 9102
3)e Ceid&^Soti/fcoAit
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven rte pag. X
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
't* Geschreven en gesproken
voorlichting.
Omdat er in dezen tijd zooveel geestes-
verwarring heerscht en onchristelijke pro
paganda wordt gevoerd, is het meer dan
ooit noodig, dat de dagelijksche voorlich
ting in de pers klaar en onomwonden is....
Vooral zij, die voor anderen verantwoor
ding dragen, mogen die verantwoordelijk
heid ook heseffen in de keuze, de aanwij
zing van de dagblad-lectuur.
Bovenstaande zinnen schreven we in ons
vorig nummer.
Wij herhalen ze, niet alléén, om er nog
"ns de aandacht op te vestigen. Hoewel
dat laatste ook niet overbodig is. 't Is niet
overbodig, er bij herhaling op te wijzen, dat
in onzen tijd vooral dagelijksche voor
lichting in de pers naast objectiviteit een
allereerste eisch, natuurlijk is echt en
zuiver principieel.
Verstandige Katholieken. Katholieken,
die zich hun verantwoordelijkheid bewust
zijn, zullen dezen maatstaf aan hun dag
blad-lectuur aanleggen, om er de waarde
van te kunnen bepalen.
Men bedenke wel, dat half-principeel-
zijn, dat lauwheid slechter en zéker gevaar
lijker kan zijn, dan aparte, openlijke be
strijding van de Christelijke, de Katholieke
beginselen
Aan onze pers moet worden gesteld de
eisch, een klaar en omonwonden
standpunt in te nemen ten aanzien van de
groote principieele vraagstukken van de
zen tijd.
Wij herhalen dat," maar willen er nog
iets aan toevoegen.
Er is niet alleen behoefte aan een prin
cipieele en duidelijke geschreven
voorlichting in dagbladpers, brochure,
weekblad, enz., óók het princieele en klare
gesproken woord is zoo nuttig en noo
dig. Wij doelen op vergaderingen met
een goed spreker. Neen, niet bij de tem
peratuur van de laatste dagen natuurlijk
(Het R.-K. Werkliedenverbond had met
zijn streek-vergaderingen over het werk
loosheidsvraagstuk o.i. ook beter nog wat
kunnen wachten); in de paar zomermaan
den moet er over het algemeen zoo wei
nig mogelijk worden vergaderd.
Wij willen hier, nu reeds dus zéér tij
dig, den wensch uitspreken, dat iedere af-
deeling der R.-K. Staatspartij in den ko
menden winter minstens éénmaal, een
bekwaam spreker uitnoodigt voor een
principieele bespreking van de politieke
vraagstukken-van-den-dag, waarop dan een,
goed, maar niet tè straf, geleide gedachten-
wisseling moet volgen. Er kunnen heel wat
onnutte vergaderingen worden gemist, maar
zulk soort vergaderingen als hier be
doeld kan buitengewoon nuttig zijn.
Onze conclusie is dus, dat ondanks het
feit, dat de warmte hen daartoe niet lokt
bestuurderen van afdeelingen van de
R.-K. Staatspartij er nu reeds aan begin
nen te denken, him leden en liefst óók
katholieke niet-leden! in den aan
staanden winter één of meer werke
lijk nuttige vergadering te geven.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
TOKIO: In de Oostersche diplomatie is
alles mogelijk. Daar kan men tegelijk vech
ten en onderhandelen. Zoo zijn de Russen
en de Japanners aan de grens lustig bezig
met elkander dood te schieten en intus-
sohen onderhandelen Litwinof en de J-a-
pansche ambassadeur Sjigemitsoe met echt
Oostersche vasthoudendheid en taaiheid.
De Japanner komt telkens terug met het
voorstel, dat ook de Russen zich zullen
terugtrekken en Litwinof weigert telkens
daarop in te gaan. Eerst moeten de Japan
ners zich terug trekken en garantie geven,
dat de grens niet meer zal worden ge
schonden. Litwinof voegde hieraan toe,
dat zich op het oogenblik weliswaar geen
enkel Japansch soldaat op Russisch ge
bied 'bevindt, doch deze toestand kan zich
elk oogenblik wijzigen, aangezien beide
partijen pogen een zoo gunstig mogelijke
stelling in te nemen.
Sjigemitsoe heeft bovendien voorgesteld
voor het regelen van de grenskwestie niet
alleen gebruik te maken van de kaarten
van het verdrag van 1886, doch ook van
kaarten, welke in het bezit kunnen zijn van
Japan en Mandsjoekwo. Litwinof heeft dit
eveneens geweigerd.
Zoo kan het nog een tijdje duren!
PRAAG: Volgens de „Times" heeft Run-
ciman, de Engelsche bemiddelaar in het
conflict met de Sudeten-Duitschers, blijk
baar een zeer goed begin gemaakt. Hij heeft
met volkomen onpartijdigheid de vertegen
woordigers van de voornaamste partijen
ontvangen en, wat het belangrijkste is, hij
heeft blijkbaar het vertrouwen van allen
gewonnen. Men moet thans den bemid
delaar allen tijd laten. Reeds alleen zijn
aanwezigheid te Praag schijnt kalmeerend
te werken en men hoopt, dat thans een
einde komt aan de incidenten, welke ont
staan doordat militaire vliegers over de
grens vliegen. Het einde van deze inciden
ten is een eerste voorwaarde voor een suc
ces van de Britsche bemiddeling.
Voorts heeft Hitier den Britsohen gene
raal Hamilton bij zich genoodigd en een
vertrouwelijk onderhoud met hem gehad.
Dat schijnt erop te wijzen, dat Hitier toe
nadering zoekt tot Engeland, wat zijn goede
uitwerking moet hebben op het Tsjecho-
Slowaaksche vraagstuk.
ROME: De rassenwaan heeft thans in
Italië een officieelen verdediger gekregen
in een nieuw tijdstip, dat zich als fel anti-
semietisch heeft ontpopt. De directeur van
het nieuwe tijdschrift is trouwens ook di
recteur van het anti-semietisch blad
„Tevere", dat er in een beschouwing van
het Jodenvraagstuk o.a. op wijst, dat men
de Joden evenals sublimaat, om het on
schadelijk te maken, tot één pro mille ver
dunnen moet!
TWEE TOESTELLEN OMLAAG
GESTORT.
Twee dooden te betreuren.
Aneta seint uit Batavia: Vanmorgen om
kwart over tien zijn twee Koolhoven-toe-
stellen van de luchtvaartafdeeling bij het
luchtexerceeren (vliegen in verband) met
elkaar in aanraking gekomen. Beide toe
stellen stortten op 200 meter afstand van
den grooten postweg van Tjimahi, nabij
Tjimindi, neer.
De bestuurder van de K-19, de reserve-
eerste-luitenant kortverband-vlieger J.
Peters en een inlandsche helper, Parmo,
die in de K-18 was gezeten, werden ge
dood. De bestuurder van de K.18, luite
nant-vlieger van Oostindien, wist zich vrij
te maken van zijn toestel, waarna hij zijn
parachute uittrok, Hij kwam veilig neer in
een vijver, op 200 meter afstand van de
plek waar de toestellen neerstortten.
Het ongeluk is waarschijnlijk een gevolg
van de remous, waardoor de K-18 en de
K-19 tegen elkaar botsten. De K-18 viel
op de K-19, waarop beide toestellen als
een steen omlaag stortten.
De leerling-kortverband-vlieger J. Peters
die tengevolge vin het vliegongeluk bij
Tjimindi, is omgekomen, was 30 November
1911 te Ambt-Almelo geboren.
In November 1937 vertrok hij naar Ne-
derl andsch-Indië.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HET NIEUWSTE.
De Maasbode schrijft:
De redactie van het nazi-dagblad flod
dert maar door. Als het den alles-slikken-
den lezer maar wordt ingélepeld, dat alle
narigheid in dit ondermaansche is toe te
schrijven aan het Joodsoh-Marxisme, hand
in hand gaande met het politiek-katholi-
cisme, dam doet het er verder niet toe wat
er nog op het papier komt.
In een onbewaakt oogenblik vergeet de
redactie zich zelfs zoo ver, dat ze aan het
fulmineeren slaat tegenden dictatoria-
len machtsstaat.
Men zou misschien denken, dat heel de
actie der N.S.B. er op gericht is, in ons
vrfje Nederland zoo'n dictatoriale machts
staat te stichten? Mis hoor.
„Een staat kan geen recht scheppen en
geen zaken doen. Een staat heeft alleen tot
taak het recht te handhaven, de volks wij -
heden te beschermen en de gezonde, orga
nische volkskrachten te behoeden en te
leiden".
O, wee! Als dat Hitler en Mussolini maar
niet lezen. Dan is het voor goed uit met de
vriendschap.
Een oer-liberaal van een halve eeuw ge
leden zou deze wijsheid en dan nog maar
ten deele kunnen onderschrijven. Ten
principale is zij klinklare onzin.
Hetzelfde nummer, waarvan het gedul
dige papier deze enormiteit draagt, vinden
we onder nationaal-socialistische uitgaven
geannonceerd: „ABC.-boek voor politieke
analphabeten". Zou de partijorgaanredac-
tie het niet eens bestellen?
DE VERTOLKER DER BEKENDE
CHARLIE CHAN-ROLLEN.
Hij zocht herstel in zijn geboorteland.
De bekende filmartist Warner Oland, die
beroemd is geworden door zijn vertolking
van de rol van den Chineeschen detective
Charlie Chan, is Zaterdag, 59 jaar oud,
overleden.
Warner Oland, de ook in Nederland zeer
bekende en geliefde filmspeler, werd 3
October 1880 te Umea in Zweden geboren.
Hij debuteerde den 28en November 1898 als
tooneelspeler in het Garden Theater te New
York. Vervolgens reisde hij de geheele Ver-
eenigde Staten door met een speciaal She-
akesspeare-repertoire. In 1920 ging hij over
naar de film, waarin hij in serie-films als
Charlie Chan en ook als de beruchte dr. Fu
Manchu furore maakte.
Ook als karakterspeler had hij bijzondere
kwaliteiten.
De bekende film-artist is te Stockholm
aan longontsteking overleden.
Het „Nieuws v. d. Dag" herinnert eraan,
dat eenigen tijd geleden de wereld door een
zonderling bericht verrast werd; Warner
Oland was de studio van 20th Century Fox
uitgeloopen, terwijl hij bezig was met de
opnamen van zijn laatste Charlie Chan-film.
Hij verdween spoorloos en werd hier en
daar gesignaleerd, zonder dat het iemand
lukte met den acteur in contact te komen.
Na dit incident werd bekend, dat ernstige
verschillen van meening in den huize Oland
bij den kunstenaar een depressie hadden
veroorzaakt, waarvoor hij in Zweden zijn
geboorteland, genezing zocht.
Het lot v/ilde, dat hij daar door een long
ontsteking overvallen werd, die een einde
maakte aan een leven, dat vervuld was van
vele teleurstellingen en van vele successen.
Blystone, de directeur der filmmaat
schappij, bij welke Warner Oland in dienst
was, heeft een hartverlamming gekregen
kort nadat het bericht van Warners overlij
den was ontvangen. Keye Luke, „de zoon
van Charlie Chan", is"hevig geschokt door
het nieuws, hij verklaarde zich als een „ech
ten zoon te voelen, die zijn vader heeft ver
loren".
Olands jeugdjaren.
De jeugd van den toekomstigen acteur
was hard: Warner Oland, die zeer moeilijk
Engelsch leerde, studeerde op de school met
slechte resultaten. Na in enkele baantjes te
Leiden
'N MODEL STRAAT
RESTAURATIE
De Apothekersdijk
Zoo als men heeft kunnen
waarnemen, heeft de Apothe
kersdijk een grondige straat
restauratie ondergaan. Na on
geveer zes weken noesten ar
beid werd hieraan Zaterdag
middag de laatste hand ge
legd. Dit oogenblik wilden de
bewoners van de Apothekers-
dijk niet onopgemerkt voorbij
laten gaan. In korte spanne
tijds werd een commissie in
het leven geroepen, gelden in
gezameld voor tractatie der
arbeiders en wapperde, als
bij too verslag, van bijna alle
woningen, de driekleur. De
Apothekersdijk gaf plots een
feestelijk aanzien. Er moest
een zeker cachet aan de ope
ning worden gegeven, want alle bewoners
waren dankbaar gestemd.
Circa half twee, waren alle arbeiders ge
reed en hadden deze, alsmede de bewoners
en een groot aantal belangstellend publiek
zich aan de zijde van de Prinsessekade ver
zameld. Een koord werd gespannen, waar
na de uit de bewoners gekozen voorzitter,
notaris Dolk, een openingswoord uitsprak.
Deze bracht op de eerste plaats, namens
de bewoners van de Apothekersdijk, dank
aan de Directie van Gemeentewerken; af-
deeling bestrating, voor het degelijk uit
gevoerd werk, hetgeen wel voornamelijk
hierin bestaat, dat de oude bestrating is ver
laagd en daarboven van een modern weg
dek is voorzien, iets wat aan de huizen der
bewoners, het moderne verkeer en mindere
onderhoudkosten ten goede komt. Ook zal
het voor de Zaterdagsche bloemenverkoo-
pers een verrassing zijn, als zij bemerken,
dat hun groentenblikjes, waarin zij hun
bloemen plegen uit te stallen, beter blijven
staan, daar aan de grachtzijde een breede
strook tegels is aangebracht. Ook het as
pect van de Apothekersdijk heeft allerminst
ingeboet. Tevens prees de voorzitter de
zijn mislukt, vertrok Warner Oland als ze
ventienjarige naar Boston, waar hij zich
aan den opera-zang wilde wijden. Wegens
gebrek aan middelen moest hij na enkele
lessen die studie opgeven, om eindelijk een
betrekking te vinden, welke hij drie jaar
mocht houden: hij werd secretaris aan een
tooneelschool.
Dit primaire contact met het tooneel leid
de er toe, dat Oland eindelijk in een belang
rijk stuk mocht optreden: in „The Chris
tian" behaalde hij zijn eerste succes. Hij
ging op tournée en slaagde er reeds als
twee-en-twin tig jarige in, zijn naam als ac
teur te vestigen.
Te New York wijdde hij zich serieus aan
den opera-zang. Daarna trad hij met Viola
Allan, een groote actrice, in The Eternal
City op, speelde hij met Sothern en Marlow
en nog enkele andere Amerikaansche repu
taties in Shakespeare-stukken om vervol
gens met Nazimova op te treden in stukken
van Ibsen.
Warner Oland is in Amerika de voor
vechter geweest van Strindberg's kunst, hij
vertaalde alle stukken van den Zweedschen
meester voor het Amerikaansche tooneel.
Een poging cm met een eigen gezelschap
Strindberg in de U. S. A. te propageeren,
mislukte. Na een tournée door Canada te
hebben gemaakt, werd de film-acteur War
ner Oland door den regisseur Herbert Bre-
non, een der veteranen van Hollywood, ont
dekt. Aanvankelijk weigerde Oland; het
was immers nog de periode, waarin een ac
teur, die zichzelf respecteerde, weigerde
naar de film te gaan.
Maar het lot wilde, dat de tooneelonder-
neming, waarmede Oland een nieuwe tour
née had zullen ondernemen, failliet ging,
zoodat Oland uit wanhoop het contract aan
nam om naar Hollywood te gaan.... waar
hij faam en een fortuin zou verwerven.
NOODWEER IN ENGELAND.
LONDEN, 8 Aug. (A.N.P.). Vanoch
tend is de Londensche voorstad Harrow
geteisterd door een wolkbreuk, welke de
straten tot rivieren maakte. Voor het
station van de Underground moesten
planken worden gelegd om den reizigers
mogelijk te maken over te steken.
Lancashire heeft de regen ernstige
schade veroorzaakt aan de te velde staan
de gewassen en te Canterbury werden de
telefoonlijnen verbroken. Vele plaatsen
waren in duisternis gehuld, doordat de
bliksem in de electrische centrales was
geslagen.
heeren Kil jan en van Ingen, zoomede de
arbeiders voor hun goed uitgevoerden ar
beid. Vervolgens richtte de heer Dolk woor
den van appreciatie aan den heer N. Over-
duin, eigenaar van de Eerste Leidsche Olie-
Centrale, wegens 't nemen van het initiatief
om voormeld oogenblik te herdenken, daar
bij geestig opmerkende, dat 'hem dit, als
hij de woorden mocht gebruiken, „ge
smeerd" was afgegaan.
Na dit openingswoord verzocht de heer
Dolk aan Mej. M. van Dijk, daartoe aange
zocht, het koord door te knippen, welk
oogenblik, alsmede enkele andere aardige
opnamen, door den bewoner van de Apo
thekersdijk, den heer W. Bleuzé, fotograaf,
op de gevoelige plaat werd gebracht. Hier
na werden de arbeiders getracteerd op een
biertje en sigaren, aangeboden door den
heer van der Lelie, met gratis toezegging
van een foto, na Dinsdag a.s. te verkrijgen
bij den heer Bleuzé. Aan den voorzitter
werd dank gebracht door den hoofdopzich
ter, den heer Kil jan en door een der ar
beiders namens zijn mede-arbeiders voor
de hun toegesproken woorden.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
In Duitschland wordt het streven naar
een speciale Duitsche Kerk zonder dogma's
bevorderd. (3de blad).
Britsch generaal bij Hitier op bezoek.
(3de blad).
Verschenen is een nieuw Italiaansch tijd
schrift over het rassenvraagstuk. (3de blad)
De rechtschen zouden een verrassende
tegenaanval aan de Ebro hebben onderno
men. (3de blad).
Ernstig vliegongeluk in Ned. Indië. (1ste
blad).
De bekende film-acteur Warner Oland
overleden. (1ste blad).
Binnenland
Uitvaart en begrafenis van pastoor Per-
quin O.P. (1ste blad).
Benoeming directeur Retraitehuis te
Noordwijkerhout. (4de blad).
Weer nieuwe heidebranden. Slachtoffers
van het water en van de hitte. ((4de blad).
Verschillende branden. (4de blad.)
Het onweer in ons land. Verschillende
boerderijen afgebrand. (4de blad).
Gevangene ontvlucht uit de gevangenis
te Scheveningen. (4de blad).
Doodelijke verkeersongevallen. (4de
blad).
Sport en Wedstrijden
De Europeesche zwemkampioenschappen
in Londen. Jopie Waalberg wint haar
serie. Goede strijd van Mej. Malcorps.
De Polowedstrijden. (2de blad).
De Holland-week. De Duitschers winnen
den hoofdprijs. (2de blad).
Nieuw werelrecord speerwerpen'dames.
De Duitsche athlete, mej. Volkhausen
brengt het op 47.17 meter. (2de blad).
Nederland vierde op de Europeesche
kampioenschappen Olympia jollen. (2de
blad).
Het concours hippique te Dublin. Derde
en vierde plaats voor Nederland. (2de
blad).
Lohmann Duitsch kampioen achter moto
ren. (2de blad).
NederlandFree Foresters. Een draw.
(2de blad).
Nationale Athletiekkampioenschappen te
Deventer. Nieuw record op de 400 M.
Gsendarp wint beide sprintnummers. (2de
blad).
De data der internationale schaatskam
pioenschappen vastgesteld. (2de blad).
KANTON WEER EENS GEBOMBAR
DEERD.
KANTON, 8 Augustus. (A.N.P.). Ne
gen Japansche vliegtuigen hebben van
middag een dertigtal bommen geworpen
in de nabijheid van de regeeringsgebou
wen en de electrische centrale. Ook de
Fransche kathedraal werd door bomsplin-
ters beschadigd. Meer dan dertig perso
nen werden gedood en velen werden ge
wond in de nabijheid van de kathedraal.
Omtrent het aantal slachtoffers in de ove
rige deelen der stad is nog niets bekend
