JUBILEUM PERSPECTIEF Cholera-epidemie in Br. Indië DONDERDAG 14 JULI 1938 29ste Jaargang No. 9981 Sh Ccld^ch^Soti^mt Telefoon: Redactie 15. tarip-vpn Ha na? i Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. Geheel Nederland maakt zich op, om in de komende September-maand het veertig jarig regeringsjubileum van Hare Maje steit de Koningin te vieren. Wij mogen gerust schrijven: gehéél Ne derland, want wij gelooven niet, dat er in dezen tijd één Nederlander is, die in emst zou verlangen, dat ons constitutioneel Koningschap vervangen en verdrongen werd door welk ander regeeringsstelsel ook. En Koningin Wilhelmina heeft, van den eersten dag harer regeering af, getoond, dat zij haar hooge en verantwoordelijke taak stipt en nauwgezet, overeenkomstig den eisch van dat Koningschap en den door haar afgelegden eed, wenschte te vervul len. Zij is daardoor een voorbeeld geworden voor andere Vorsten, en haar regeering een geluk voor het land. Toen koning Willem III gestorven was, getuigde de hofprediker, ds. Van Koets veld, in zijn lijkrede van de Ontslapene: „Het Russische bloed, dat door zijne ade ren vloeide, mocht hem doen neigen tot het onbeperkt persoonlijk gezag, als Ko ning eerbiedigde hij, naar zijn eed op de grondwet, den wettig uitgesproken wensch van zijn volk en stelde zich boven de par tijen". Koningin Wilhelmina deed eveneens; en in de veertig jaren, welke thans zijn heen gegaan, bleek keer op keer, bleek al de jaren door, dat trouw aan de constitutie ten nauwste samenging met een zich nooit verloochenende toewijding en een zegen rijke wijsheid van bestuur. Onder dit opzicht heeft de geschiedenis, en hebben de feiten en gebeurtenissen in ons land, zich telkens herhaald geduren de de beide regeeringen. En het Neder- landsche volk, zoo fier en naijverig op zijn vrijheid, kan daarvoor niet erkentelijk ge noeg zijn. De namen van. koning Willem LH en ko ningin Wilhelmina zullen daarom steeds met eerbied worden genoemd, zoolang de constitutioneele monarchie in eere blijft. En, dit zal er valt niet aan te twijfelen zeer en zéér lang wezen. Eén verschil is er tusschen beide regee ringen. Een verschil, dat hoe para doxaal het moge klinken eenerzijds droevig, anderzijds verblijdend mag heeten. Koning Willem III heeft, evenals thans koningin Wilhelmina, het jubileum mogen vieren van veertig regeeringsjaren. Op 12 Mei 1889 was het een nationale feestdag voor Nederland, en met groote vreugde werd het blijde feit in alle deelen des lands herdacht. Maar hoe heugelijk het mocht zijn, er hing toch een schaduw over de feestelijk heden. In het jaar tevoren was de koning ziek geworden; en zóózeer verergerde de gezondheidstoestand van den grijzen Vorst dat in April '89 tijdelijk een regentschap moest worden ingesteld, daar Zijne Ma jesteit niet meer in staat was de regeering waar te nemen. In afwachting van een Re gent of Regentes, werd toen, overeenkom stig het voorschrift der grondwet bepaald, dat de Raad van State het koninklijk ge zag zou uitoefenen. Dit geschiedde met in gang van 4 April tot en met 2 Mei, gedu rende welke periode alle stukken in naam des Konings door den Raad van State wer den geteekend. Er kwam echter verbetering in den toe stand van Zijne Majesteit. Den derden Mei kon Willem ni weder de regeering aan vaarden, en terstond daarop met zijn volk het regeeringsjub ileum vieren. Maar van langen duur was de blijdschap niet. In den herfst van het volgende jaar verergerde de toestand van den koning zóódanig, dat opnieuw een regentschap moest worden ingesteld, van welk regent schap thans koningin Emma als de waar- digheidbekleedster optrad. Kort daarop, 23 November 1890, volgde de dood des Konings. Nauwelijks anderhalf jaar had Z.M. de viering van het jubileum overleefd. En al dien tijd verkeerde men onder den druk van zijn minder goede gezondheid, die nu eens betrekkelijk gunstig, dan weer zeer ongunstig was, en het volk voortdurend in V Over gummi-knuppels en rancune Wij leven in een parlementairen recht staat. En daérom moet het worden afge keurd, als de Haagsohe politie onlangs on- roodig geweld heeft gebruikt tegenover de N.S.B.'ers, die een tweetal hunner lei ders, die een reis naar Italië gingen onder nemen, naar den trein brachten. De zaak is in onderzoek en wij zullen onze afkeuring onomwonden uitspreken, als het resultaat van dat onderzoek daar toe aanleiding geeft. Onze conclusie bouwen op het verhaal van „het Haagsche politie-schandaal" in de N S.B.-pers, zou natuurlijk dwaasheid zijn. In die pers zijn al zooveel „schandalen" gepubliceerd, die op phantasie berustten! Terloops zij hier even vermeld een citaat uit een artikel in de „Avondpost" over die schandalen van de N.S.B.: De N.S.B. meent, om vooruit te komen, permanent „schandalen" noodig te hebben. Zij vergist zich zoodoende in den aard en in het gezond verstand van ons volk, maar dat moet zij zélf weten. Van den eenen kant beschouwd is die methode welkom omdat zij den invloed dezer partij sterk tegenhoudt, al verbaast het ons, dat zij uit 1937 geen leering heeft getrokken. Zij ver gist zich ook in dit opzicht, dat, zelfs al zouden er inderdaad dag in dag uit in ons land „schandalen" voorkomen, hieruit nog niets zou volgen ten gunste van het fascisme. Maar zoo als er planten zijn, die alleen maar leven kunnen in brakken grond, zoo heeft de N.S.B. „schandalen" noodig, en omdat deze nu eenmaal in ons va derland gelukkig niet voor het grijpen liggen, produceert zij „schanda len". Dit terloops. Wij zouden misschien, als de Haagsche politie onnoodig geweld zou hebben gebruikt, de N.S.B. er op kunnen wijzen, hoe het fascisme tegenover tegen standers optreedt. Volkomen terecht wees de „Nederlan der" (Chr. Historisch dagblad) dezer dagen op het totale gebrek aan edelmoedigheid, dat het fascisme jegens overwonnen tegen standers vertoont; het blad noemde het na- tionaal-socialisme „een systeem dat door zijn meedoo- genlooze wreedheid honderden onge- lukkigen tot zelfmoord dreef, dat ertoe leidde, dat tallooze anderen in of bij de concentratiekampen „op de vlucht werden doodgeschoten", dat vooraan staande figuren uit eigen milieu deed fusilleeren, dat gedenkteekenen opricht voor de moordenaars van Dollfuss, dat zonder eenig recht een man als Nie- möller nu al meer dan een jaar gevan gen houdt". Wij zouden misschien de N.S.B. daar op kunnen wijzen, als zij zooveel kabaal maakt over de tegen hare leden gebruikte gummi-knuppels der Haagsche politie. Maar wij zullen dat toch zeker niet doen. Wij eischen óók natuurlijk! voor de leden der N.S.B. op het recht, dat ieder een behoort te hebben in een parlemen tairen r e c h t-staat. En wij zullen dus wij herhalen het het scherp afkeuren, als blijken mocht, dat de Haagsche politie tegenover N.S.B.'ers onnoodig ruw is opgetreden. Het onderzoek is in goede handen. (De burgemeester van den Haag, de procureur- angstige spanning hield, daar het einde niet ver meer scheen te zijn. Tegenover deze schaduwzijde van toen, staat de lichtzijde van thans. Hoe abnormaal de politieke situatie in ons werelddeel moge zijn, en hoe kommer vol de economische toestand buiten en binnen ons land, toch zal nu, Deo volente, het koninklijk jubeltij onder veel gelukki ger omstandigheden kunnen worden ge vierd. Gelukkig allereerst door den goeden gezondheidstoestand van H.M. de Koningin die zich met onverminderde kracht en toe wijding aan haar taak kan blijven geven. Gelukkig vervolgens door de vreugde, wel ke dit jaar reeds ons Koningshuis en Volk geschonken werd door de heugelijke ge beurtenis der prinselijke geboorte. Het jaar 1938 belooft onder dit dubbele opzicht een der zonnigste jaren te worden in onze geschiedenis: de historische schakel tusschen een gezegend verleden en een, naar wij hopen, niet minder gezegende toekomst. P, S. Het Prinselijk paar bezoekt Koning Leopo I d Men meldt ons van officieele zijde: Prins Juliana en Prins Bernhard heb ben heden een onofficieel bezoek gebracht aan den koning der Belgen. Hunne konin klijke hoogheden gebruikten het noenmaal bij zijne majesteit op het slot te Laecken. Een reis naar de Oostzee De Scandinavische correspondent van de „N. Rott. meldt: Volgens berichten in verschillende bla den zouden Prinses Juliana en Prins Bernhard het voornemen hebben binnen kort met hun motorjacht Piet Hein een reis van enkele weken naar de Oostzee te maken om dan o.a. Kopenhagen en Stock holm te bezoeken. Deze tocht zou volko men het karakter van een vacantiereis dragen en de bezoeken aan de beide hoofd steden zouden dus ook niet officieel zijn. De Oostzee is de laatste jaren bij bui- tenlandsche watertoeristen, die over vaar tuigen van de capaciteit van de Piet Hein of ook wel over kleinere beschikken, zeer in trek gekomen. In de jachthavens van Stockholm en Visby ziet men in Ju li en Augustus bijna altijd wel 't een of ardere Engelsche motorjacht en niet zel den ook een Nederlandsch. Door via het Kiel-kanaal naar de Oostzee te gaan, ont- loopen zij het Skagerrak, waar het ook in den zomer wel eens geducht kan spo ken en waar men niet, zooals doorgaans op de Oostzee, vrij dicht onder de kust kan blijven. In Denemarken en Zweden zou een be zoek van het Prinselijke paar boogelijk op prijs gesteld worden. Prinses Juliana en Prins Brenhard genieten er een groote populariteit en wanneer het reisplan niet strikt geheim gehouden wordt zullen er in vele havenplaatsjes evenveel vlaggen geheschen worden tegen dat de Piet Hein er binnenloopt als wanneer het een officieel bezoek zou gelden. generaal en de regeering zijn er in betrok ken!) Wij schrijven hierover ook om te onder- streepen, wat minister Goseling gisteren zeide op een bijeenkomst van het R. K. Werkliedenverbond: wij moeten tegen over onze tegenstanders geen rancune toe passen. Een mensch, die zich bij zijn daden niet laat leiden door redeneerend verstand en door christelijke liefde geïnspireerd ge voel, doch door rancune of wraak, handelt minderwaardig. Dit is zoo in het dagelijksche leven. Dit is eigenlijk: vanzelfsprekend óók zoo in de politiek! Dat wij ons niet door rancune of wraak willen laten leiden, beteek ent natuurlijk niet, dat wijons alles laten welgeval len, met ons laten spelen en sollen. Na tuurlijk niet. Opkomen, met kracht en doelbe wust, voor recht en eer, afweren en be strijden wat aan recht en eer raakt dat is een daad van fierheid; rancune of wraak is een uiting van lagere hartstochten. Nogmaals: ook in de politiek moet alles worden vermeden, wat maar op rancune of wraak gelijkt. De hierin beslissende vraag is niet, of dat ons onmiddellijk voor deel brengt, maar of we aldus, en alléén aldus, waardig menschelijk en christelijk handelen! REEDS 20.000 PERSONEN OVERLEDEN. Bevolking vlucht in de bosschen. LUCKNOW, 14 Juli. N. P.). De be woners van Noord Varhwal vluchten voor de cholera-epidemie, welke in de Vereenig- de Provinciën woedt, naar de naburige bos schen. Deze bosschen worden onveilig ge maakt door talrijke beren, doch dit gevaar wordt door de vluchtelingen geringer ge acht dan dat, hetwelk zij in de door de ziekte geteisterde dorpen loopen. De haast, waarmede zij vertrekken, is zoo groot, dat in sommige gevallen de verbranding der lijken verwaarloosd wordt en in enkele dorpen dagenlang de aan cholera gestorve nen blijven liggen. Intusschen zijn reeds 20.000 personen aan cholera overleden. De regeering der Ver- eenigde Provinciën neemt alle mogelijke maatregelen om aan den toestand het hoofd te bieden. Een leger vrijwilligers, is gemo biliseerd door den directeur voor openbare gezondheid. KINDERBIJSLAG. HOOGEN RAAD VAN ARBEID. De Hooge Raad van Arbeid heeft zijn 49e vergadering gehouden onder leiding van zijn voorzitter, prof. mr. P. J. M. Aal- berse. In deze vergadering heeft de Raad zijn advies vastgesteld betreffende het voor ontwerp-wettelijke regeling inzake kin derbijslag verzekering. Allereerst heeft de Raad zich met 27 tegen 7 stemmen ver- eenigd met de strekking van het voor ontwerp om verplichtend te stellen, dat bij de loonbepaling van hen, wier gezin den feitelijk-gemiddelden omvang be treft, met de daarmede samenhangende grootere lasten wordt rekening gehouden. Een meerderheid van den Raad (22 tegen 12) sprak zich uit tegen het scheppen van de mogelijkheid dat bedrijfsgewijze afwijkende regelingen worden getroffen. Met betrekking tot de vraag of ook werk gevers onder de verzekering dienen te worden gebracht, hebben de stemmen ge staakt (17 tegen 17). De meerderheid van den Raad (20 tegen 14) bleek gekant te gen uitbreiding van de regeling tot de z.g. kleine zelfstandigen. De meerderheid van den Raad sprak zich uit vóór het stellen van een loon- of inkomensgrens (18 tegen 16). Ten aanzien van de vraag, wanneer het recht op kinderbijslag dient te ontstaan, wenscht een meerderheid van den Raad (19 tegen 14) deze toe te kennen vanaf het 4e kind, terwijl een groote meerderheid de leeftijdsgrens wil de stellen op 15 jaar. Tenslotte sprak de Raad zich met 1 stem tegen uit vóór het invoeren van een klassestelsel ter bereke ning van den kinderbijslag. De groote meerderheid van den Raad sprak zich uit vóór het stelsel van het voorontwerp, dat de lasten geheel voor rekening van de werkgevers komen, al waren er enkele leden, die hetzij een staatsbijdrage, hetzij een premie-verhaal op de arbeiders wen- schelijk oordeelden; één lid was van oor deel, dat de staat de geheele kosten der verzekering behoort te dragen, terwijl enkele leden verklaarden zich op dit oogenblik niet over het vraagstuk der kos ten te kunnen uitspreken. De Raad heeft zich tenslotte in meerderheid (21 tegen 13) uitgesproken vóór een ander stelsel van uitvoering dan vervat is in het voor ontwerp. In den gedachtengang van den Raad behoort de uitvoering in de eerste plaats te geschieden door bedrijfsver- eenigingen. Daar, waar een becï'ijfsraad is, kan deze als bestuur aan het hoofd der bedrijfsvereeniging gesteld worden, conform art. 26 der bedrijfsradenwet. Ten slotte bevat het advies een beschou wing over het vraagstuk der financiering van de kinderbijslagwtrzekering. DE WERELD IN VOGELVLUCHT TOKIO: De naar Japan uitgeweken Rus sische chef van het Departement voor het Verre Oosten in het commissariaat van binnenlandsche zaken Loetsjkof heeft eeni- ge onthullingen gedaan over de terreur, welke in Rusland heerscht. Naar zijn mee ning heeft Stalin de communistische partij als organisatie vernield in zijn streven naar den opbouw van eigen dictatuur. Verschei dene millioenen Sow jet-onderdanen, ver dacht van anti-Stalinisme, zijn opgesloten in dertig gevangenenkampen. Politieke ge vangenen worden aan third degree-metho- den onderworpen om hen tot bekennen te dwingen. Toen men hem vroeg, hoe hij het ver klaarde, dat zelfs mannen als Zinowjef, Kamenof en Rykof zoo grif bekend had den, antwoordde hij, dat deze mannen laf aards waren en bovendien zoo gemarteld waren, dat zij„bekenden" wat Stalin maar wilde. Het is en blijft echter een raadsel. FAIRBANKS: De Amerikanen, die met hun wereldvlucht propaganda maken voor de New Yorksche wereldtentoonstelling verrichten hun taak uitstekend. Heel de wereld staat verbaasd over de snelheid, waarmede zij over de drie werelddeelen zijn .gestormd. Zij zijn vannacht te Fairbanks op Alaska aangekomen en onmiddellijk weer vertrokken. Zij zijn dus thans bezig aan hun laatste stuk, op Amerikaansch grondge bied. Als alles goed gaat, hebben zij hun wereldvlucht in vijf dagen afgelegd. Een kranige prestatie. AUTOBUS RIJDT TEGEN TREIN. Vijf dooden, vijftien gewonden. HALLE, 14 Juli (ANP). Hedenmorgen is op den staatweg Wurzem-Grimma, na bij het station Trebsen, een particuliere autobus tegen een trein gereden. De ben zinetank van de autobus ontplofte. De wagen vloog in brand. Vijf personen von den daarbij den dood. Vijftien werden ge wond. Vijf der gewonden hebben zware kwetsuren. Dit nummer bestaat uit vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Geen internationale commissie ter con troleering van luchtbombardementen in Spanje (2de blad). De conferentie te Evian zal vandaag waarschijnlijk besluiten tot de oprichting van een permanent vluchtelingencomité te Londen. (2de blad). Vele Evangelische predikanten in Duitsch- land zouden geweigerd hebben den eed van trouw aan Hitier af te leggen. (21de blad). Onthullingen van een voormaligen Sov jet-chef over Stalin's schrikbewind. (2de blad). De merikaan Hughes reeds boven Ame rika. (2de blad). Binnenland Het prinselijk paar heeft vandaag Ko ning Leopold bezocht. Gemeld wordt, dat zij met de „Piet Hein" een reis naar de Oostzee zouden gaan maken (le blad). Verbindendverklaring ondernemers- overeenkomst in de leder-industrie. (2de blad). Vergadering R.-K. Werkliedenverbond. Hulde aan Minister Goseling. (1ste blad). Weer ongelukken op den onbewaakten overweg; één doode. (3de blad). Winkeldiefstallen te Utrecht opgehel derd; acht personen gearresteerd. (1ste blad). Sport en Wedstrijden Thans is definitief bericht gekomen dat Japan van de organisatie der Olympische Spelen afziet. Thans zouden Helsingfors en Oslo in aanmerking komen. (4e en le blad). Leiden ZILVEREN JUBILEUM G. VOLBEDA. Zaterdag a.s. hoopt de heer G. Volbeda, Assistent der Directe Belastingen, Invoer rechten Accijnzen, werkzaam bij den Dienst der Accijnzen aan het Openbaar Slachthuis alhier, den dag te herdenken dat hij voor 40 jaar bij de Administratie der Belastingen werd werkzaam gesteld. DE FEESTEN VAN 14 JULI. PARIJS, 14 Juli (ANP). De feesten van den veertienden Juli worden dit jaar met bij zonderen luister gevierd, in het teeken van de Fransch-Britsche vriend schap. De openbare gebouwen en talloo ze particuliere woningen hebben vlaggen in de Fransche en Britsche kleuren uitge hangen. Op de autobussen, op taxis en fietsen, overal ziet men de beide vlaggen. De traditioneele troepenrevue is voor den Are de Triomphe gehouden in het ka der, dat voorbereid is voor de ontvangst van het Britsche koningspaar. Het was fraai zomerweer. Een ontzaggelijke me nigte verdrong zich langs den door de troepen gevolgden weg. Om negen uur be gon de opmarsch der troepen, gadegesla gen door den president der republiek Le brun, den premier Daladier, verscheide ne ministers, Kamerleden en letf-*- "an het corps diplomatique.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1