JUBILEUM
PERSPECTIEF
Cholera-epidemie
in Br. Indië
DONDERDAG 14 JULI 1938 29ste Jaargang No. 9981
Sh Ccld^ch^Soti^mt
Telefoon: Redactie 15. tarip-vpn Ha na? i
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Geheel Nederland maakt zich op, om in
de komende September-maand het veertig
jarig regeringsjubileum van Hare Maje
steit de Koningin te vieren.
Wij mogen gerust schrijven: gehéél Ne
derland, want wij gelooven niet, dat er
in dezen tijd één Nederlander is, die in
emst zou verlangen, dat ons constitutioneel
Koningschap vervangen en verdrongen
werd door welk ander regeeringsstelsel
ook.
En Koningin Wilhelmina heeft, van den
eersten dag harer regeering af, getoond,
dat zij haar hooge en verantwoordelijke
taak stipt en nauwgezet, overeenkomstig
den eisch van dat Koningschap en den door
haar afgelegden eed, wenschte te vervul
len.
Zij is daardoor een voorbeeld geworden
voor andere Vorsten, en haar regeering
een geluk voor het land.
Toen koning Willem III gestorven was,
getuigde de hofprediker, ds. Van Koets
veld, in zijn lijkrede van de Ontslapene:
„Het Russische bloed, dat door zijne ade
ren vloeide, mocht hem doen neigen tot
het onbeperkt persoonlijk gezag, als Ko
ning eerbiedigde hij, naar zijn eed op de
grondwet, den wettig uitgesproken wensch
van zijn volk en stelde zich boven de par
tijen".
Koningin Wilhelmina deed eveneens; en
in de veertig jaren, welke thans zijn heen
gegaan, bleek keer op keer, bleek al de
jaren door, dat trouw aan de constitutie
ten nauwste samenging met een zich nooit
verloochenende toewijding en een zegen
rijke wijsheid van bestuur.
Onder dit opzicht heeft de geschiedenis,
en hebben de feiten en gebeurtenissen in
ons land, zich telkens herhaald geduren
de de beide regeeringen. En het Neder-
landsche volk, zoo fier en naijverig op zijn
vrijheid, kan daarvoor niet erkentelijk ge
noeg zijn.
De namen van. koning Willem LH en ko
ningin Wilhelmina zullen daarom steeds
met eerbied worden genoemd, zoolang de
constitutioneele monarchie in eere blijft.
En, dit zal er valt niet aan te twijfelen
zeer en zéér lang wezen.
Eén verschil is er tusschen beide regee
ringen. Een verschil, dat hoe para
doxaal het moge klinken eenerzijds
droevig, anderzijds verblijdend mag heeten.
Koning Willem III heeft, evenals thans
koningin Wilhelmina, het jubileum mogen
vieren van veertig regeeringsjaren. Op 12
Mei 1889 was het een nationale feestdag
voor Nederland, en met groote vreugde
werd het blijde feit in alle deelen des lands
herdacht.
Maar hoe heugelijk het mocht zijn, er
hing toch een schaduw over de feestelijk
heden. In het jaar tevoren was de koning
ziek geworden; en zóózeer verergerde de
gezondheidstoestand van den grijzen Vorst
dat in April '89 tijdelijk een regentschap
moest worden ingesteld, daar Zijne Ma
jesteit niet meer in staat was de regeering
waar te nemen. In afwachting van een Re
gent of Regentes, werd toen, overeenkom
stig het voorschrift der grondwet bepaald,
dat de Raad van State het koninklijk ge
zag zou uitoefenen. Dit geschiedde met in
gang van 4 April tot en met 2 Mei, gedu
rende welke periode alle stukken in naam
des Konings door den Raad van State wer
den geteekend.
Er kwam echter verbetering in den toe
stand van Zijne Majesteit. Den derden Mei
kon Willem ni weder de regeering aan
vaarden, en terstond daarop met zijn volk
het regeeringsjub ileum vieren.
Maar van langen duur was de blijdschap
niet. In den herfst van het volgende jaar
verergerde de toestand van den koning
zóódanig, dat opnieuw een regentschap
moest worden ingesteld, van welk regent
schap thans koningin Emma als de waar-
digheidbekleedster optrad.
Kort daarop, 23 November 1890, volgde
de dood des Konings.
Nauwelijks anderhalf jaar had Z.M. de
viering van het jubileum overleefd. En al
dien tijd verkeerde men onder den druk
van zijn minder goede gezondheid, die nu
eens betrekkelijk gunstig, dan weer zeer
ongunstig was, en het volk voortdurend in
V Over gummi-knuppels en
rancune
Wij leven in een parlementairen recht
staat. En daérom moet het worden afge
keurd, als de Haagsohe politie onlangs on-
roodig geweld heeft gebruikt tegenover
de N.S.B.'ers, die een tweetal hunner lei
ders, die een reis naar Italië gingen onder
nemen, naar den trein brachten.
De zaak is in onderzoek en wij zullen
onze afkeuring onomwonden uitspreken,
als het resultaat van dat onderzoek daar
toe aanleiding geeft.
Onze conclusie bouwen op het verhaal
van „het Haagsche politie-schandaal" in de
N S.B.-pers, zou natuurlijk dwaasheid zijn.
In die pers zijn al zooveel „schandalen"
gepubliceerd, die op phantasie berustten!
Terloops zij hier even vermeld een citaat
uit een artikel in de „Avondpost" over die
schandalen van de N.S.B.:
De N.S.B. meent, om vooruit te
komen, permanent „schandalen" noodig
te hebben. Zij vergist zich zoodoende
in den aard en in het gezond verstand
van ons volk, maar dat moet zij zélf
weten. Van den eenen kant beschouwd
is die methode welkom omdat zij den
invloed dezer partij sterk tegenhoudt,
al verbaast het ons, dat zij uit 1937
geen leering heeft getrokken. Zij ver
gist zich ook in dit opzicht, dat, zelfs
al zouden er inderdaad dag in dag uit
in ons land „schandalen" voorkomen,
hieruit nog niets zou volgen ten
gunste van het fascisme. Maar zoo
als er planten zijn, die alleen maar
leven kunnen in brakken grond, zoo
heeft de N.S.B. „schandalen" noodig,
en omdat deze nu eenmaal in ons va
derland gelukkig niet voor het grijpen
liggen, produceert zij „schanda
len".
Dit terloops.
Wij zouden misschien, als de
Haagsche politie onnoodig geweld zou
hebben gebruikt, de N.S.B. er op kunnen
wijzen, hoe het fascisme tegenover tegen
standers optreedt.
Volkomen terecht wees de „Nederlan
der" (Chr. Historisch dagblad) dezer dagen
op het totale gebrek aan edelmoedigheid,
dat het fascisme jegens overwonnen tegen
standers vertoont; het blad noemde het na-
tionaal-socialisme
„een systeem dat door zijn meedoo-
genlooze wreedheid honderden onge-
lukkigen tot zelfmoord dreef, dat ertoe
leidde, dat tallooze anderen in of bij
de concentratiekampen „op de vlucht
werden doodgeschoten", dat vooraan
staande figuren uit eigen milieu deed
fusilleeren, dat gedenkteekenen opricht
voor de moordenaars van Dollfuss, dat
zonder eenig recht een man als Nie-
möller nu al meer dan een jaar gevan
gen houdt".
Wij zouden misschien de N.S.B. daar
op kunnen wijzen, als zij zooveel kabaal
maakt over de tegen hare leden gebruikte
gummi-knuppels der Haagsche politie.
Maar wij zullen dat toch zeker niet doen.
Wij eischen óók natuurlijk! voor
de leden der N.S.B. op het recht, dat ieder
een behoort te hebben in een parlemen
tairen r e c h t-staat.
En wij zullen dus wij herhalen het
het scherp afkeuren, als blijken mocht, dat
de Haagsche politie tegenover N.S.B.'ers
onnoodig ruw is opgetreden.
Het onderzoek is in goede handen. (De
burgemeester van den Haag, de procureur-
angstige spanning hield, daar het einde niet
ver meer scheen te zijn.
Tegenover deze schaduwzijde van toen,
staat de lichtzijde van thans.
Hoe abnormaal de politieke situatie in
ons werelddeel moge zijn, en hoe kommer
vol de economische toestand buiten en
binnen ons land, toch zal nu, Deo volente,
het koninklijk jubeltij onder veel gelukki
ger omstandigheden kunnen worden ge
vierd. Gelukkig allereerst door den goeden
gezondheidstoestand van H.M. de Koningin
die zich met onverminderde kracht en toe
wijding aan haar taak kan blijven geven.
Gelukkig vervolgens door de vreugde, wel
ke dit jaar reeds ons Koningshuis en Volk
geschonken werd door de heugelijke ge
beurtenis der prinselijke geboorte.
Het jaar 1938 belooft onder dit dubbele
opzicht een der zonnigste jaren te worden
in onze geschiedenis: de historische schakel
tusschen een gezegend verleden en een,
naar wij hopen, niet minder gezegende
toekomst.
P, S.
Het Prinselijk paar
bezoekt Koning Leopo I d
Men meldt ons van officieele zijde:
Prins Juliana en Prins Bernhard heb
ben heden een onofficieel bezoek gebracht
aan den koning der Belgen. Hunne konin
klijke hoogheden gebruikten het noenmaal
bij zijne majesteit op het slot te Laecken.
Een reis naar de Oostzee
De Scandinavische correspondent van
de „N. Rott. meldt:
Volgens berichten in verschillende bla
den zouden Prinses Juliana en Prins
Bernhard het voornemen hebben binnen
kort met hun motorjacht Piet Hein een
reis van enkele weken naar de Oostzee te
maken om dan o.a. Kopenhagen en Stock
holm te bezoeken. Deze tocht zou volko
men het karakter van een vacantiereis
dragen en de bezoeken aan de beide hoofd
steden zouden dus ook niet officieel zijn.
De Oostzee is de laatste jaren bij bui-
tenlandsche watertoeristen, die over vaar
tuigen van de capaciteit van de Piet Hein
of ook wel over kleinere beschikken,
zeer in trek gekomen. In de jachthavens
van Stockholm en Visby ziet men in Ju
li en Augustus bijna altijd wel 't een of
ardere Engelsche motorjacht en niet zel
den ook een Nederlandsch. Door via het
Kiel-kanaal naar de Oostzee te gaan, ont-
loopen zij het Skagerrak, waar het ook
in den zomer wel eens geducht kan spo
ken en waar men niet, zooals doorgaans
op de Oostzee, vrij dicht onder de kust
kan blijven.
In Denemarken en Zweden zou een be
zoek van het Prinselijke paar boogelijk
op prijs gesteld worden. Prinses Juliana
en Prins Brenhard genieten er een groote
populariteit en wanneer het reisplan niet
strikt geheim gehouden wordt zullen er
in vele havenplaatsjes evenveel vlaggen
geheschen worden tegen dat de Piet Hein
er binnenloopt als wanneer het een officieel
bezoek zou gelden.
generaal en de regeering zijn er in betrok
ken!)
Wij schrijven hierover ook om te onder-
streepen, wat minister Goseling gisteren
zeide op een bijeenkomst van het R. K.
Werkliedenverbond: wij moeten tegen
over onze tegenstanders geen rancune toe
passen.
Een mensch, die zich bij zijn daden niet
laat leiden door redeneerend verstand en
door christelijke liefde geïnspireerd ge
voel, doch door rancune of wraak, handelt
minderwaardig.
Dit is zoo in het dagelijksche leven.
Dit is eigenlijk: vanzelfsprekend
óók zoo in de politiek!
Dat wij ons niet door rancune of wraak
willen laten leiden, beteek ent natuurlijk
niet, dat wijons alles laten welgeval
len, met ons laten spelen en sollen. Na
tuurlijk niet.
Opkomen, met kracht en doelbe
wust, voor recht en eer, afweren en be
strijden wat aan recht en eer raakt dat
is een daad van fierheid; rancune of wraak
is een uiting van lagere hartstochten.
Nogmaals: ook in de politiek moet alles
worden vermeden, wat maar op rancune
of wraak gelijkt. De hierin beslissende
vraag is niet, of dat ons onmiddellijk voor
deel brengt, maar of we aldus, en alléén
aldus, waardig menschelijk en christelijk
handelen!
REEDS 20.000 PERSONEN OVERLEDEN.
Bevolking vlucht in de bosschen.
LUCKNOW, 14 Juli. N. P.). De be
woners van Noord Varhwal vluchten voor
de cholera-epidemie, welke in de Vereenig-
de Provinciën woedt, naar de naburige bos
schen. Deze bosschen worden onveilig ge
maakt door talrijke beren, doch dit gevaar
wordt door de vluchtelingen geringer ge
acht dan dat, hetwelk zij in de door de
ziekte geteisterde dorpen loopen. De haast,
waarmede zij vertrekken, is zoo groot, dat
in sommige gevallen de verbranding der
lijken verwaarloosd wordt en in enkele
dorpen dagenlang de aan cholera gestorve
nen blijven liggen.
Intusschen zijn reeds 20.000 personen aan
cholera overleden. De regeering der Ver-
eenigde Provinciën neemt alle mogelijke
maatregelen om aan den toestand het hoofd
te bieden. Een leger vrijwilligers, is gemo
biliseerd door den directeur voor openbare
gezondheid.
KINDERBIJSLAG.
HOOGEN RAAD VAN ARBEID.
De Hooge Raad van Arbeid heeft zijn
49e vergadering gehouden onder leiding
van zijn voorzitter, prof. mr. P. J. M. Aal-
berse.
In deze vergadering heeft de Raad zijn
advies vastgesteld betreffende het voor
ontwerp-wettelijke regeling inzake kin
derbijslag verzekering. Allereerst heeft de
Raad zich met 27 tegen 7 stemmen ver-
eenigd met de strekking van het voor
ontwerp om verplichtend te stellen, dat
bij de loonbepaling van hen, wier gezin
den feitelijk-gemiddelden omvang be
treft, met de daarmede samenhangende
grootere lasten wordt rekening gehouden.
Een meerderheid van den Raad (22 tegen
12) sprak zich uit tegen het scheppen
van de mogelijkheid dat bedrijfsgewijze
afwijkende regelingen worden getroffen.
Met betrekking tot de vraag of ook werk
gevers onder de verzekering dienen te
worden gebracht, hebben de stemmen ge
staakt (17 tegen 17). De meerderheid van
den Raad (20 tegen 14) bleek gekant te
gen uitbreiding van de regeling tot de
z.g. kleine zelfstandigen. De meerderheid
van den Raad sprak zich uit vóór het
stellen van een loon- of inkomensgrens
(18 tegen 16). Ten aanzien van de vraag,
wanneer het recht op kinderbijslag dient
te ontstaan, wenscht een meerderheid
van den Raad (19 tegen 14) deze toe te
kennen vanaf het 4e kind, terwijl een
groote meerderheid de leeftijdsgrens wil
de stellen op 15 jaar. Tenslotte sprak de
Raad zich met 1 stem tegen uit vóór het
invoeren van een klassestelsel ter bereke
ning van den kinderbijslag. De groote
meerderheid van den Raad sprak zich uit
vóór het stelsel van het voorontwerp, dat
de lasten geheel voor rekening van de
werkgevers komen, al waren er enkele
leden, die hetzij een staatsbijdrage, hetzij
een premie-verhaal op de arbeiders wen-
schelijk oordeelden; één lid was van oor
deel, dat de staat de geheele kosten der
verzekering behoort te dragen, terwijl
enkele leden verklaarden zich op dit
oogenblik niet over het vraagstuk der kos
ten te kunnen uitspreken. De Raad heeft
zich tenslotte in meerderheid (21 tegen
13) uitgesproken vóór een ander stelsel
van uitvoering dan vervat is in het voor
ontwerp. In den gedachtengang van den
Raad behoort de uitvoering in de eerste
plaats te geschieden door bedrijfsver-
eenigingen. Daar, waar een becï'ijfsraad
is, kan deze als bestuur aan het hoofd
der bedrijfsvereeniging gesteld worden,
conform art. 26 der bedrijfsradenwet.
Ten slotte bevat het advies een beschou
wing over het vraagstuk der financiering
van de kinderbijslagwtrzekering.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
TOKIO: De naar Japan uitgeweken Rus
sische chef van het Departement voor het
Verre Oosten in het commissariaat van
binnenlandsche zaken Loetsjkof heeft eeni-
ge onthullingen gedaan over de terreur,
welke in Rusland heerscht. Naar zijn mee
ning heeft Stalin de communistische partij
als organisatie vernield in zijn streven naar
den opbouw van eigen dictatuur. Verschei
dene millioenen Sow jet-onderdanen, ver
dacht van anti-Stalinisme, zijn opgesloten
in dertig gevangenenkampen. Politieke ge
vangenen worden aan third degree-metho-
den onderworpen om hen tot bekennen te
dwingen.
Toen men hem vroeg, hoe hij het ver
klaarde, dat zelfs mannen als Zinowjef,
Kamenof en Rykof zoo grif bekend had
den, antwoordde hij, dat deze mannen laf
aards waren en bovendien zoo gemarteld
waren, dat zij„bekenden" wat Stalin maar
wilde. Het is en blijft echter een raadsel.
FAIRBANKS: De Amerikanen, die met
hun wereldvlucht propaganda maken voor
de New Yorksche wereldtentoonstelling
verrichten hun taak uitstekend. Heel de
wereld staat verbaasd over de snelheid,
waarmede zij over de drie werelddeelen zijn
.gestormd. Zij zijn vannacht te Fairbanks op
Alaska aangekomen en onmiddellijk weer
vertrokken. Zij zijn dus thans bezig aan hun
laatste stuk, op Amerikaansch grondge
bied. Als alles goed gaat, hebben zij hun
wereldvlucht in vijf dagen afgelegd. Een
kranige prestatie.
AUTOBUS RIJDT TEGEN TREIN.
Vijf dooden, vijftien gewonden.
HALLE, 14 Juli (ANP). Hedenmorgen
is op den staatweg Wurzem-Grimma, na
bij het station Trebsen, een particuliere
autobus tegen een trein gereden. De ben
zinetank van de autobus ontplofte. De
wagen vloog in brand. Vijf personen von
den daarbij den dood. Vijftien werden ge
wond. Vijf der gewonden hebben zware
kwetsuren.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Geen internationale commissie ter con
troleering van luchtbombardementen in
Spanje (2de blad).
De conferentie te Evian zal vandaag
waarschijnlijk besluiten tot de oprichting
van een permanent vluchtelingencomité te
Londen. (2de blad).
Vele Evangelische predikanten in Duitsch-
land zouden geweigerd hebben den eed
van trouw aan Hitier af te leggen. (21de
blad).
Onthullingen van een voormaligen Sov
jet-chef over Stalin's schrikbewind. (2de
blad).
De merikaan Hughes reeds boven Ame
rika. (2de blad).
Binnenland
Het prinselijk paar heeft vandaag Ko
ning Leopold bezocht. Gemeld wordt,
dat zij met de „Piet Hein" een reis naar
de Oostzee zouden gaan maken (le blad).
Verbindendverklaring ondernemers-
overeenkomst in de leder-industrie. (2de
blad).
Vergadering R.-K. Werkliedenverbond.
Hulde aan Minister Goseling. (1ste blad).
Weer ongelukken op den onbewaakten
overweg; één doode. (3de blad).
Winkeldiefstallen te Utrecht opgehel
derd; acht personen gearresteerd. (1ste
blad).
Sport en Wedstrijden
Thans is definitief bericht gekomen dat
Japan van de organisatie der Olympische
Spelen afziet. Thans zouden Helsingfors
en Oslo in aanmerking komen. (4e en le
blad).
Leiden
ZILVEREN JUBILEUM G. VOLBEDA.
Zaterdag a.s. hoopt de heer G. Volbeda,
Assistent der Directe Belastingen, Invoer
rechten Accijnzen, werkzaam bij den
Dienst der Accijnzen aan het Openbaar
Slachthuis alhier, den dag te herdenken
dat hij voor 40 jaar bij de Administratie der
Belastingen werd werkzaam gesteld.
DE FEESTEN VAN 14 JULI.
PARIJS, 14 Juli (ANP). De feesten
van den veertienden Juli worden dit jaar
met bij zonderen luister gevierd, in het
teeken van de Fransch-Britsche vriend
schap. De openbare gebouwen en talloo
ze particuliere woningen hebben vlaggen
in de Fransche en Britsche kleuren uitge
hangen. Op de autobussen, op taxis en
fietsen, overal ziet men de beide vlaggen.
De traditioneele troepenrevue is voor
den Are de Triomphe gehouden in het ka
der, dat voorbereid is voor de ontvangst
van het Britsche koningspaar. Het was
fraai zomerweer. Een ontzaggelijke me
nigte verdrong zich langs den door de
troepen gevolgden weg. Om negen uur be
gon de opmarsch der troepen, gadegesla
gen door den president der republiek Le
brun, den premier Daladier, verscheide
ne ministers, Kamerleden en letf-*- "an
het corps diplomatique.