Waakt over ons polderland!
MAANDAG 11 JULI 1938 29ste Jaargang No. 9078
$e£eid&clve0oti/mwX
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Wansmaak bederft ons typisch Hollandsch
landschap
V Een schandelijk geschrift
van de N.S.B.
Er wordt door de N.S.B. verspreid een
vlugschrift, een nummer van „Arbeids
front", strijdblad voor de N.S.B. in Ne
derland, dat wij niet milder kunnen, niet
milder mogen kwalificeeren, dan: schande
lijk.
Dit vlugschrift is bedoeld als reactie op
het de vorige week verspreide vlugschrift
van de Katholieke Actie „Voor God": „Het
kruis van den werkloze".
Maar daarin wordt gereageerd op bewe
ringen, op stellingen, die niet voorkomen
in genoemd vlugschrift van de Katholieke
Actie „Voor God", die met den inhoud van
dat katholieke vlugschrift lijnrecht in
strijd zijn, terwijl de indruk wordt gewekt,
terwijl wordt geschreven, alsof ze daarin
wel voorkomen.
Dat is een schandelijk volksbedrog.
Wij mogen niet aarzelen, het aldus te kwa
lificeeren.
In het N.S.B.'sche „Arbeidsfront" wordt
de indruk gewekt:
dat in het vlugschrift van de Katholieke
Actie „Voor God", de naam van God wordt
misbruikt „om aardsche wanverhoudingen
te vergoelijken";
dat daarin wordt beweerd, „dat de werk-
looze een Gode welgevallige houding aan
neemt, indien hij zich willoos bukt onder
het kruis der werkloosheid";
dat wie gelooft in God „nu ook maar ge
noegen moet nemen met alles, wat de men-
schen hem aandoen".
Dat is laster.
Neen, in het Katholieke vlugschrift
wordt niet gepredikt een fatalisme!
Integendeel.
Daarin wordt er op gewezen:
dat de mensch „met alle geoorloofde
middelen" kan beproeven, „zijn leven op
aarde gelukkiger te maken";
dat de wereld veel gelukkiger zou zijn,
„als de mensehen maar meewerkten". „Er
bestaan" wij citeeren het Katholieke
vlugschrift letterlijk „nog duizenden mid
delen, om het bestaan op aarde te verbete
ren. Maar de zelfzucht, de hebzucht, het
gemis.aan naastenliefde der menschen zijn
oorzaken, dat de schatten ongebruikt blij
ven liggen".
Er wordt verder letterlijk geschreven:
„dat de werkloosheid zulke ontzettende
afmetingen heeft aangenomen, vindt zijn
oorzaak in methoden en systemen, die het
gevolg zijn van de gewetenlooze practijken
van heele groepen van menschen, die daar
door handelen tegen den wil van God!"
En aan de regeering wordt voorgehou
den, dat zij „alles moet doen, wat mogelijk
is, om deze kolossale volksramp (der werk
loosheid) te bestrijden. Ook al kost 't nóg
zoo zware offers".
Wordt hier gezegd, dat de mensch maar
genoegen moet nemen met alles, zich wil
loos moet bukken; worden hier wantoe
standen vergoelijkt?
Nogmaals: het tegendeel is waar, zooals
wij in citaten hebben laten zien!
In het vlugschrift van de Katholieke Ac
tie „Voor God" wordt echter ook den werk-
looze voorgehouden, om, indien en zoo
lang voor hem de werkloosheid onaf
wendbaar is, er naar te streven, deze te
aanvaarden als een kruis, zijn lijden te of
feren aan God. Dat is heel iets an
ders, dan fatalisme of willoos bukken!
Mag deze wezenlijk Christelijke gedach
te niet den werloozen worden voorgehou
den, opdat hij daarin vinde een bron van
kracht, om sterk en fier, in het besef van
eigen menscihen-waarde, te hopen op, te
vertrouwen op, te streven, met
alle geoorloofde middelen, naar een be
teren toestand?
't Is misdadig inderdaad misdadig,
den werklooze deze troostende en sterken
de gedachte te willen onthouden
Christen-plicht gebiedt, om bij tegenstan
ders en bestrijders zoo lang mogelijk te ver
onderstellen: goede trouw. Onder de natio-
naal-socialisten zijn er, ongetwijfeld, velen,
bij wie de goede trouw vast staat. Maar 't
is ons toch wel héél moeilijk, om goede
trouw te aanvaarden bij de samenstellers
van het hier besproken vlugschrift der
N.S.B., dat op zulk een waarlijk schande
lijke wijze de van Katholieke zijde gegeven
voorlichting belastert.... Toch willen wij,
vanzelfsprekend, hopen, dat zij niet inzien
het kwaad, den vollen omvang, van het
kwaad, dat zij stichten.
Natuurmonument
als
vuilnisbelt
„Wie voor 't eerst een uitvoerige kaart
van Noord-Nederland ziet, begrijpt niet,
dat zulk een land bestaan kanaldus
opent de Italiaan Edmondo de Amicis
zijn reisbeschrijving over Holland. En hij
vervolgt: „Men zou meenen, dat het slechts
door bevers of zeehonden bewoond zou
kunnen worden, en dat de bewoners
nu er eenmaal zulk een roekeloos volk be
staat er het hoofd niet rustig moesten
kunnen neerleggen".
De verbazing en verwondering, door
buitenlanders aan den dag gelegd voor
ons polderland, kunnen wij, menschelijke
bevers en zeehonden, niet deelen. De on
natuurlijke gesteldheid van onze gewes
ten is voor ons natuurlijk en gewoon
zoo gewoon, dat wij ons zelden of nooit
realiseeren, in welk een uiterst merkwaar
dig land wij ons leven slijten.
De belangstelling voor het polderland
is over 't algemeen gering en de geheel
eenige schoonheid ervan vindt in eigen
volk niet de waardeering, welke het ver
dient en welke toch door de patriciërs van
de „Gouden Eeuw" zoo juist begrepen en
met zooveel smaak werd uitgebuit.
Daarom was het een goede greep van
de Commissie voor den Monumentendag
haar jaarlijksche bijeenkomst ditmaal in
hoofdzaak te wijden aan ons polderland
schap. Gelijk uit het verslag van dezen
„Monumentendag", dat wij Zaterdag pu
bliceerden, is gebleken, hebben daar het
woord gevoerd ir. J. G. Bijl en prof. Th.
Weevers, die respectievelijk behandelden
de waterbouwkundige werken en de na
tuurmonumenten van ons polderland.
Beide sprekers kwamen tot de slotsom
dat de karakteristieke schoonheid van ons
polderland door velerlei schadelijke in
vloed wordt bedreigd.
Deze aantasting van ons typisch Hol
landsch landschap een landschap éénig
op de wereld is eensdeels gevolg van
een vaak verkeerd begrepen rationalisa
tie, andersdeels van de bijna geniale sma
keloosheid van den tegenwoordigen tijd
en het kinderlijke idee, dat natuurschoon
slechts gevonden wordt in bosch en hei.
Aan de rationalisatie is het te wijten,
dat zoovele molens sneuvelen. Kortelings
nog in onze omgeving de prachtige „gang"
in den Benthuizerpolder nabij Hazers-
woude en een oude molen onder Voor
hout.
Het behoud van onze molens is een
moeilijk probleem, dat eigenlijk valt bui
ten het bestek van dit artikel, hetwelk
slechts beoogt het onderwerp, besproken
op den Monumentendag, aan te bevelen
in de belangstelling van allen, die trotsch,
rechtmatig trotsch gaan op ons polder
land.
In sommige gevallen is het zeker voor-
deeliger of doeltreffender de polders mo
torisch te bemalen. Zich daartegen te ver
zetten, is vechten tégen windmolens. Men
kan van ons land geen openluchtmuseum
maken.
Het gezonde boeren-verstand van de
polderbesturen heeft hier en daar reeds
berekend, dat de windkracht voordeeliger
is en „zoo maar voor het grijpen". In dat
geval zijn de molens veilig.
Ten slotte bracht reeds enkele malen
de „verdekkering" van molens uitkomst,
een uitvinding van den Leidenaar Dek
ker. Zoo bleven behouden de fraaie mo
len van den Veenderpolder bij Roelof -
arendsveen en de forsche „gang" bij Leid-
schendam.
Het kan nuttig zijn, aan polder
besturen, die neiging vertoonen om hun
molens te onthoofden, een uiteenzetting
toe te sturen, waarin met cijfers en argu
menten de geldelijke voordeelen van
windbemaling worden aangetoond.
Is de molen niet meer te redden, dan
wordt zijn plaats ingenomen door een
motor. Maar waarom moeten de machine
kamers zulk een onoogelijk voorkomen
hebben? Waarom worden de verminkte
molens achtergelaten als vormelooze
klompen?
In het Hazerswoudsche staat een „ont
hoofde" molen, met een genoegelijk punt
dak afgedekt, aldus opnieuw een sieraad
in het landschap vormend. Een voorbeeld
voor andere polderbesturen!
Hier komen wij te'staan voor hetgeen
wij boven noemden een bijna geniale
smakeloosheid, welke ook tot uiting komt
in andere landelijke bebouwingen. Schoon
heidscommissies schijnen in sommige pol
dergemeenten tot de ongeweten dingen te
behooren. Onlangs zijn in deze omgeving
drie boerderijen in vlammen opgegaan.
Vermoedelijk zullen zij vervangen wor
den door het gebruikelijke, traviale tim
mermans-werk, terwijl het even goedkoop
mooi had kunnen gebeuren. Ons dunkt
dat boeren, die zoo groot gaan op eigen
huis en hof, er prijs op zullen stellen, dat
in hun woningen de degelijkheid en de
rustige zekerheid van den bewoner tot
uitdrukking komt. Als de burgemeesters
en gemeente-architecten in de polderge
meenten ten deze medewerking-ten-goede
verleenden zou reeds veel zijn gewonnen.
Op de derde plaats wordt ons landschap
aangetast in zijn natuur-monument. Wel
iswaar is het geheele polderlandschap, ge
lijk prof. Weevers in zijn Goudsche rede
opmerkte, een cultuurmonument, doch er
zijn enkele gebieden, waar de natuur zich
ongestoord heeft kunnen ontwikkelen tot
een samenleving van planten en die
ren, die typeerend is voor ons geweest.
In het geheele wijde polderland van
Zuid-Holland is maar één echt natuur
monument, dat zijn de plassen en rietvel
den onder Nieuwkoop en Noorden. Het is
beschamend, maar dat ééne natuurmonu
ment is in de laatste jaren de vuilnisbelt
geworden van Leiden en Wassenaar. Er
zal toch een oplossing; moeten gevonden
worden, om aan deze ergernis-wekkende
natuurschending paal en perk te stellen.
De economische beweegredenen, welke
tot deze vuilstorterij hebben geleid zijn
ons voldoende bekend, doch wettigen o.i.
in geenendeele dit misbruik.
Ofschoon de andere meren van ons wa
terland niet als natuurmonument kunnen
worden aangemerkt, is het ook in het
welbegrepen eigenbelang van de omrin
gende gemeenten hoog tijd, dat wordt
ingegrepen. Met name de Kagerplassen
worden ontsierd door wangedrochten van
woonschepen en door- „riante" zomerhuis
jes. De houten stulpjes aan de Spijkeboor
hadden er nooit mogen komen. Gedane
zaken nemen geen £eer. Het spijt ons
echter de bezwaren, daartegen destijds
gerezen, niet te hebben gesteund. Ook de
woon-schuiten-rage neemt afmetingen aan
welke op den duur iedereen zal af
schrikken, die zijn vacantie op het water
zoekt. Sommige oevers, o.a. in de omge
ving van de sociëteit „De Kaag", hebben
het voorkomen van een Chineesche ach
terbuurt.
Zou een gemeenschappelijke actie van
de betrokkene gemeenten Alkemade en
Warmond beiden groot belang hebbend
bij het toeristenverkeer tot de onmo
gelijkheden behooren?
Diderot, de gevatte Franschman, die de
kalme rust van ons landschap met het
stille water en de luie koeien, toch wel
wist te apprecieeren, riep bij zijn thuis
komst uit: „Waarlijk, men slaapt in dit
land!" Ons volk is intusschen uit de dut
der rijke zelfgenoegzaamheid ontwaakt.
Maar in de waardeering voor het eigen
landschap dommelt het nog een weinig
na. Er wordt in intellectueele kringen veel
en goed gewerkt, om in deze slappe men
taliteit verandering te brengen. Moge het
de op dit terrein samenwerkende ver-
eenigingen gelukken een volksbeweging
te wekken. Het geheele volk in al zijn la
gen en geledingen moet „hart" krijgen
voor ons onvolprezen polderland, het
eenige land der aarde, gelijk wij het eens
brutaal-weg hoorden zeggen, „dat niet
door God geschapen is, maar door men-
schenhand gemaakt is!"
R.
DOODELIJK ONGELUK OP
ONBEWAAKTEN OVERWEG.
Man door electrischen trein overreden.
Vanmiddag omstreeks één uur is op den
onbewaakten overweg aan de Lage Weid-
sche dijk aan de grens van de gemeente
Utrecht een ongeveer 50-jarige man door
een electrischen trein van de lijn Utrecht
Amsterdam, gegrepen en op slag gedood.
De trein had eenige minuten vertraging.
Het stoffelijk overschot van het slacht
offer is naar de Rijksklinieken te Utrecht
overgebracht.
DOODELIJKE AANRIJDING.
Vanochtend om elf uur is de zeventig
jarige F. Boone uit Oudelande door een
autobus van den dienst Ellewoutsdijk
Goes aangereden. De oude man reed per
fiets en heeft niet voldoende uitgeweken,
waardoor hij door den wagen werd gegre
pen. Het slachtoffer was vrijwel onmiddel
lijk dood.
Rond het huwelijk
van
Schuschnigg
In verband met de schandelijke aan
tijgingen die door Gouwleider Bür-
ckel over het particuliere leven
van den voormaligen Oostenrijk-
schen Bondskanselier dr. Kurt von
Schuschnigg gelanceerd zijn, (Bür-
ckel heeft zich n.l. schamper uitge
laten over de vrouw, waarmede
Schuschnigg leefde), heeft de K. W.
P. zich om nadere inlichtingen tot de
hoogste kerkelijke autoriteiten in
Oostenrijk gewend.
Daar de K. W. P. echter momenteel
geen aanwijzingen heeft, dat haar
verzoek de desbetreffende instanties
heeft bereikt, bepaalt zij zich thans
tot de volgende mededeelingen, die
haar van niet-officieele, doch uit
doorgaans goed-ingelichte kringen
werden verstrekt.
Nadat de echtgenoote van den voormali
gen Oostenrijkschen Bondskanselier bij een
auto-ongeluk jammerlijk om het leven was
gekomen, werd van verschillende zijden de
vraag naar voren gebracht of dr. Kurt von
Schuschnigg nog ooit zou hertrouwen.
Vroeger had hij tegen zijn intieme vrienden
gezegd, dat hij er niet aan dacht om te her
trouwen, zoolang hij nog Bondskanselier
was.
Maar na de plotselinge politieke omwen
teling in Oostenrijk en de gevangenneming
van Schuschnigg rees voor den kanselier
de groote vraag: „Wat zal er met mijn klei
ne jongen gebeuren als ik niet meer tot de
levenden zal behooren?" Want dit stond
voor den ex-Bondskanselier wel vast, dat
hij niet levend uit de handen van zijn vijan
den zou komen. Het is algemeen bekend,
dat Schuschnigg dolveel hield van den klei
nen jongen, die zoo vroeg en op zoo tragi
sche wijze zijn moeder verloor. Geregeld
zag men Bondskanselier Schuschnigg met
zijn zoontje aan de hand ter kerke gaan.
Het is onjuist dat Schuschnigg een on
wettige samenleving zou hebben gehad met
mevrouw Czernin-Fugger. Wel is het waar,
dat hij met deze mevrouw, wier huwelijk
vroeger reeds door de hoogste kerkelijke
rechtbanken nietig was verklaard, bevriend
is geweest. Maar we weten ook, dat, wan
neer zij een bezoek bracht aan Schuschnigg,
zij steeds in gezelschap was, dus steeds ge-
chaproneerd werd, zooals in goede Katho
lieke families gebruikelijk is.
Schuschnigg heeft deze aangelegenheid
uitvoerig en herhaaldelijk met zeer voor
aanstaande geestelijken besproken, want
Schuschnigg is steeds geweest een man met
zeer strenge zedelijke opvatting, voor wien
het vanzelfsprekend was, dat hij bij een
eventpeel huwelijk de voorschriften van de
Kerk en van zijn'geweten zou opvolgen.
Daarom is het des te schandelijker, dat
door een officieele instantie in het Derde
Rijk" de eer en goede naam van een zoo
hoogstaand staatsman als Schuschnigg,
wiens lev&n steeds onberispelijk is geweest
door het slijk is gehaald.
Toen Schuschnigg dan de overtuiging
had, dat hij niet meer levend uit de han
den van zijn vijanden zou komen, heeft hij
in het aangezicht van den dood een nieuw
huwelijk aangegaan, teneinde daardoor zijn
kind een zorgzame moeder te geven. Het
huwelijk is geheel overeenkomstig de ker
kelijke voorschriften in de Dominicaner-
kerk te Weenen bij volmacht (per procu-
ratorem volgens Canon 1088 par. I en 1089
van het Kerkelijk Wetboek) voltrokken.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
REIMS: Het is Zaterdag en Zondag feest
geweest te Reims. De herrezen kathedraal
is gisteren plechtig ingewijd en voor het
eerst na zooveel jaren hebben de bronzen
klokken van de kathedraal hun stemmen
weer laten hooren over de stad. De pre
sident der republiek was zelf tegenwoor
dig bij de plechtige inwijding, want de
kathedraal is het symbool van het herbo
ren Reims en Reims is het symbool van
het verwoeste Noord-Frankrijk, dat weer
is opgebouwd. Hoe het oude Reims er aan
het einde van den wereldoorlog uitzag,
laat een tentoonstelling zien, welke in de
gemeentelijke bibliotheek wordt gehou
den. Na vier jaren, waarin 187 Duitsche
bommen de kathedraal hebben getroffen,
stonden er in Reims, een stad van ruim
100.000 inwoners, nog slechts 17 huizen
overeind. Geen wonder dat er thans vreug
de is in Reims.
JERUSALEM: Terwijl er vreugde is in
Reims over de wederopbouw van het vre
deswerk, is er in de heilige stad Jerusa
lem, de „stad van den vrede", een voort
durend toenemende terreur aan den gang.
Het aantal aanslagen wordt met den dag
grooter en het verhaal van al die geweld
daden begint eentonig te worden. Maar
het typeert de diep-ingevreten en inge
kankerde haat van twee volken, die ge
doemd zijn met elkander te leven op het
zelfde kleine plekje grond. Palestina moet
opnieuw veroverd worden op de Philis-
tijnen.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Nieuwe anti-Joodsche maatregelen in
Duitschland. (2de blad).
De klokken luiden weer in Reims. (2de
blad).
De terreur in Palestina. (2de blad).
De guerilla in China. (2de blad).
Sport en Wedstrijden
L a w n t e n n i s: De eindstrijden van het
tennistournooi te Noord wijk. Hughan mede
winnaar in het Gemengd Dubbelspel. (3de
blad).
Wielrennen: De vijfde etappe van
den Tour de France door Meulenberg ge
wonnen. (3de blad).
Athletiek: De dameswedstrijd Neder
landDuitschland leverde een 5740 over
winning voor de gasten op. C3de blad).
Schaken: Eu we heeft thans een punt
voorsprong in den strijd om het kampioen
schap. (3de blad).
Zeilen: Oude zeilrotten boeken over
winningen op de wedstrijden van „Braas-
semermeer" (3de blad).
Paardensport: Het int. draverskarapioen-
schap lange baan gisteren te Groningen
door Calumet Clariffy gewonnen. (3de blad)
Zwemmen: Landenwedstrijd Neder
land—-België 11. (3e blad).
LEIDEN.
FATHER C. JUFFERMANS NAAR DE
MISSIE.
Father C. Juffermans van de congregatie
van Mill Hill, leeraar aan het St. Bonifa-
tius-college te Hoorn, is aangewezen voor
de Missie in Oeganda.
Het staat nog niet vast, op welke da
tum Father Juffermans naar de Missie zal
vertrekken.
Sedert zijn H. Priesterwijding, Zondag a.s.
6 jaar geleden, is de Father werkzaam ge
weest als leeraar aan het college te Hoorn.
DE „ZUIVERING" IN SOVJET-RUSLAND.
MOSKOU, 11 Juli. (A.N.P.) De „zuive
ring" wordt met onbarmhartige gestreng
heid voortgezet; alle vijanden des volks en
hun medeplichtigen moeten uit de bedrij
ven verdwijnen. Na eenige keeren te zijn
teruggekeerd schijnt thans de naam Tsjoe-
bar, vice-voorzitter van den raad van
volkscommissarissen, definitief verdwenen.
Uit Japan werd gemeld, dat de leider van
de Gpoe in het Verre Oosten, Lioetsjkof,
was gevlucht. Gebleken is, dat Lioetsjkof
wel degelijk deze post bekleedde.
Het partijcongres in Kirghisië zal zon
der twijfel beslissen over het lot van Ba-
gof, secretaris van de partij, die wordt be
schuldigd een blind vertrouwen te hebben
gesteld in een ontmaskerd Trotskisme.
Zelikof, die tot kort geleden voorzitter is
geweest van het sport-comité van de Sov
jet Unie, staat ook op de zwarte lijst. Men
beschuldigt hem het werk van het comité
te hebben verlamd door zijn bureaucrati
sche methoden.
