BINNENLAND MAANDAG 27 JUNI 1938 29ste Jaargang No. 9066 S)e £cidóch^Sou^ont Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven tie pos:, Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 10300S. Postbus 11. Dit nummer bestaat uit vier bladen. V Democratie en aristocratie In het tijdschrift „Het Kouter" heeft de I Leidsche hoogleeraar prof. dr. L. J. van Folk een artikel geschreven onder den titel: de Regeering der besten, waarin hij betoogt, dat de democratie, om te sla gen, aristocratie moet zijn. De de mocratie heeft noodig een injectie van de aristocratie! De democratie heeft een re geering door de besten noodig (uristoi, de beste), onafhankelijk, zegt de Leidsche hoogleeraar, van de gunst én de populariteit der massa. Met deze beschouwing van prof. dr. van Holk loopt parallel wat dr. Jos. Creygh- ton S.J. schrijft in een zijner leerrijke en prettig geschreven artikelen in het Zondag ochtendblad van de Maasbode in de „Maasbode" van gisterochtend. Dr. Creyghton wijst er daar op, dat het een fout is in onze democratie, als allen geacht worden over alles te kunnen oordeelen. Sint Thomas, aldus pater Chreyghton (en ook prof. v. d. Holk zou bij Sint Thomas waardevol materiaal hebben kunnen vin den, om zijn bedoeling scherp te formuleeren), veronderstelt, dat men, om over moielijke vraagstukken zich een oor deel te vormen, eerst voldoende ontwikkeld moet zijn. „Hij aanvaardt om eens een groot woord te gebruiken de aristocratie en verwerpt de democratie der geesten". Fn daaronder (onder de democratie der geesten), versta ik, zoo vervolgt pater Creyghton, de opvatting, dat alle menschen, met gelijk gezag, over alle vraagstukken zouden moeten meepraten. En dan gaat dr. Creyghton verder: Dat deze opvatting niet houdbaar is, is eigenlijk klaar al de dag. Maar zij heeft in onze samenleving wortel ge schoten, omdat zij is een voortvloeisel uit een stelsel der politieke democra tie, z o o a 1 s het tot nu toe in de meeste onzer stater, werd beleefd en verstaan. Zij is een der ziekteverschijnselen, waardoor de politieke democratie zoo zeer is aangetast, dat zij in vele Euro- peesche landen is ten gronde gegaan. Zij zal ook ten onzent de democratie naar den ondergang voeren, indien zij niet welbewust bestreden wordt. De democratie, gezond opgevat en be leefd, wil ook niet, dat allen over alles een oordeel vormen, maar wil, dat allen daad werkelijk controleeren de daden van hen, die hen leiden. Maar moet men dan, om te 'kunnen controleeren, niet over alles, wat onder die controle valt, kun nen oordeelen? Tot op zekere hoogte. Cm te kunnen 'controleeren, of een Minis ter van Justitie b.v. het belang van land en volk eerlijk dient, behoeft men nog niet op de hoogte te zijn van justitioneele vraag stukken! Dr. Creyghton zegt het aldus: Een gezonde democratie veronderstelt wèl, dat de leden der gemeenschap, de belanghebbenden-zelf, een daadwerke lijke controle uitoefenen over hen, die, als haar hoogste organen, de gemeen schap leiden; niet echter, dat allen ge acht moeten worden over alles te kun nen oordeelen. Men leze daar Quadra- gesimo Anno maar op na! En zulk een controle is een zegen van den democratischen Staat. Frappant is het voorbeeld, dat dr. Creygh ton aanhaalt, om te demonstreeren, hoe ver derfelijk het kan zijn, als een mensch, een groep, zonder te worden gecontroleerd, z'n eigen gang gaat. Gezien nu de menschelijke zwakheid, is het duidelijk, dat de dergelijke con trole zeer groote voordeelen heeft. Goed toegepast, voorkomt het despotisme en tyrannie. Het is maar al te duidelijk bijvoorbeeld, dat het moderne kapita lisme, groote macht uitoefenend en zich aan een dergelijke controle onttrek kend, daardoor aan de samenleving groote nadeelen heeft berokkend. Ten slotte wijst de schrijver van het „Maasbode"-artikel er op en dat wil len wij graag beklemtonen dat als men in het democratisch stelsel nadeelen con stateert, daarom het stelsel zelf niet moet worden verworpen. Men moet dan krach tig er naar streven, die nadeelen zooveel n.ogelijk weg te nemen; krachtig er naar streven, om te saneeren. Men moet niet imèt het badwater het kind wegspoelen! Wij besluiten met dit citaat van pater dr. Creyghton: „Met de democratische gedachte schijnt de veronderstelling gegeven, dat ieder van de stemgerechtigde gemeenschaps-leden be voegd is tot zelfstandig oordeelen over de groote vragen, het gemeen welzijn betref fend. Ieder van hen vertegenwoordigt een stem, en iedere stem weegt even zwaar. Het kan niet ontkend worden, dat het een na deel is, aan de op zulk een stemrecht ge construeerde democratie verbonden, dat zij óeze misvatting in de hand werkt. Een na deel signaleeren echter is nog niet hetzelfde als een stelsel, of beter, de feitelijke toe passing van een stelsel veroordeelen. De praktische vraag is, of dit nadeel van bin nen uit kan voorkomen worden. En dat kan het, indien wij in onze onder linge verbondenheid de geestelijke aristo cratie erkennen. Indien ieder van ons, staande in de organische gemeenschap, waarvan onze politieke structuur slechts een aspect uitmaakt, zich van zijn eigen taak goed kwijt. Dat wil zeggen: het werk, waartoe hij bevoegd is, met groote zorg volbrengt. En zich, voor wat het oordeel betreft over belangen, die boven zijn be voegdheid liggen, leiden laat. Meen niet, dat wij hier weer eens willen insisteeren op het gezag der bisschoppen; want wij spre ken hier niet over een religieus vraagstuk. Wij bedoelen dit: wil het politieke stelsel der democratie, in zich niet slechter en in vele opzichten beter dan vele andere poli tieke stelsels, onze cultuur niet aantasten en aldus zijn eigen fundamenten ondergra ven, dan moeten wij, in ons cultureele, ons sociale en ons economisch leven, de organi sche gedachte bewust levend houden". DE WERELD IN VOGELVLUCHT BARCELONA: De linksche Spaansche regeering heeft onder den druk der voort durende bombardementen van open ste den door de luchtstrijdkrachten van Fran co, een waarschuwing de wereld in gezon den, dat zij overweegt, tot represaille maatregelen over te gaan. Men meent dit zoo te moeten opvatten, dat het dreige ment ook gericht is tegen de steden van die landen, die mede verantwoordelijk ge acht worden voor die luchtaanvallen, dus met name van Duitschland en Italië. Het Italiaansche blad de „Giomale" heeft op deze bedreiging prompt geantwoord en wel in zeer felle taal. Het blad zegt, dat de Duitsche en Italiaansche strijdkrachten in dat geval onmiddellijk met kanonnen zul len antwoorden. De Fransche regeering heeft Barcelona tot voorzichtigheid aan gespoord, terwijl men te Londen volstaat met op te merken, dat dergelijke re presailles-maatregelen zóó gevaarlijk zijn, dat Barcelona wel wijzer zal zijn. Wij twijfelen er geen oogenblik aan, of Duitschland en Italië zullen onmiddellijk tot openlijke daden van geweld overgaan, zoodra zulke repressaille-maatregelen van de zijde van Barcelona zouden worden ge nomen. En dan kan Franco in z'n vuistje lachen, want op een dergelijke hulp heeft hij nimmer kunnen hopen. Barcelona zal dan ook wel inzien, dat het zich zelf daar mee leelijk in de vingers zou snijden. BISSCHOP OVER HONGAARSCHE NAZI-BEWEGING. „Onverantwoordelijke agitatoren". In een groote redevoering, welke hij bij de opening van de „sociale week voor Ka tholieke priesters" heeft gehouden, heeft de bisschop van Csanód, Z. H. Exc. mgr. Glattfelder, krachtig stelling genomen te gen de nationaal-socialistische propagan da in Hongarije. Hij verklaarde o.a.: „Deze onverantwoordelijke agitatoren vormen een veel grooter gevaar dan de propaganda van uiterst-links, want de kwade trouw van deze laatste is duide lijk, terwijl de idealistische woorden van de eerstbedoelde propaganda zelfs de bes ten op een dwaalspoor zouden kunnen brengen". Hij wees den Katholieken priesters er op, dat zij op hun hoede moeten zijn voor de intriges der agitatoren. Deze beginselverklaring van een verte genwoordiger der hooge Katholieke gees telijkheid tegenover de nazibeweging in Hongarije heeft bijzondere aandacht ge trokken. AMBTSAANVAARDING PROF. M. A. VAN BOUWDIJK BASTIAANSE. Enkele beschouwingen naar aanleiding van het onderwijs in de verloskunde en de gynaecologie. Hedenmiddag heeft prof. M. A. van Bouwdijk Bastiaanse, benoemd hoogleer- aar in de verloskunde en gynaecologie aan de gemeente universiteit van Amsterdam zijn ambt aanvaard met het uitspreken van een rede, getiteld: „Enkele beschou wingen naar aanleiding van het onderwijs in de verloskunde en gynaecologie". Het algemeene stertecijfer is sedert pl.m. 1875 zeer sterk gedaald. Vóór 1900 was dit eveneens het geval met de sterfte in verband met de baring, welke daling vrijwel uitsluitend te danken was aan de vermindering van het aantal kraambedin fecties. Het is merkwaardig, dat na 1900 deze daling zich niet verder heeft voortge zet. Toch zijn onze cijfers nog zeer gunstig in verhouding tot andere anden. Voor en kele jaren is in Engeland een commissie gevormd met het doel een verklaring voor deze verschillende te vinden, en met na me t.o. van het verschil tegenover het zoo gunstig afstekende Nederland. Toch kan ook Nederland niet tevreden zijn, aldus betoogde spr. Vooral de z.g. particuliere kraaminrich tingen, aldus spr., die in de laatste jaren zonder eenig toezicht in groot aantal wor den opgericht, zullen zeer vaak niet aan redelijke eischen voldoen, zoodat hierin een groot gevaar schuilt. Ook de verpleging aan huis laat vaak nog veel te wenschen. In vermoedelijk meer dan 50 pet. der gevallen geschiedt dat nog door onbevoegden. Vooral voor de wij kkraamverpleging is goede hulp nood zakelijk. Toch schijnen er zelfs nog ver- eenigingen te zijn, die, niettegenstaande de inspectie voor de volksgezondheid en de commissie inzake kraamhulp alleen ge diplomeerde kraamverpleesters en gedi plomeerde kraamverzorgsters daartoe ge schikt acht, nog aan bakers wijkkraam- verpleging opdragen. ONTHULLING BORSTBEELD PROF. AALBERSE Waardeering voor zijn werk in het belang der volkshuisvesting Uit waardeering voor het feit, dat prof. mr. P. J. M. Aalberse tijdens zijn minis- terieele periode een bedrag van 542 mil- lioen besteedde voor verbetering van de volkshuisvesting, richtte de R.K. Woning bouwvereniging in Tuindorp Oostzaan na den bouw van een complex nieuwe wonin gen een borstbeeld te zijner eere op in de Vegastraat. Zaterdagmiddag geschiedde onder groote belangstelling de onthulling van dit fraai uitgevoerde werk van de hand van den heer C. Stauthamer. Verscheidene autoriteiten gaven acte de presence, onder wie de heer W. Steinmetz, lid der Tweede Kamer als vertegenwoordi ger van den nationalen woningraad, wet houder S. R. de Miranda namens het ge meentebestuur van Amsterdam, benevens talrijke vertegenwoordigers van woning bouwverenigingen. Prof. mr. Aalberse was wegens zijn verblijf in Genève ver hinderd de plechigheid bij te wonen. De heer Th. de Groot, voorzitter van de woningbouwvereniging „Het Oosten", prees in zijn rede het werk van prof. Aal berse en memoreerde de belangrijke maat regelen door hem in het belang der volks huisvesting genomen. De jongste dochter van prof. Aalberse, mevr. P. Fehmers-Aalberse, nam vervol gens de laatste beletselen weg, welke het borstbeeld van den minister van Staat voor het publiek verborgen hielden. Eveneens verwijderde zij het doek, dat de gedenk plaat naast het beeld bedekte. Een dochter tje van den heer de Groot bood mevr. Feh- mers bloemen aan. Wethouder Miranda voerde tenslotte na- menj het gemeentebestuur het woord. In den tijd van prof. Aalberse, aldus spreker, was het niet noodig telkens naar Den Haag te gaan en een pleidooi te houden voor de volkshuisvesting. Wij ondervonden toen alle medewerking. Het woningbouwtype van zijn periode had een inhoud van 300 M3, thans is deze alweer afgenomen tot 200 M3. De heer de Miranda hoopte, dat de tijd van prof. mr. Aalberse en van wijlen dr. Wibaut eens terug zal komen. „Msbd." DE SPELLINGKWESTIE. Demonstratieve vergadering te Amsterdam. Onder leiding van prof. dr. J. J. Salverda de Grave is Zaterdagmiddag in de groote zaal van het A. M. V. J..-gebouw te Am sterdam een demonstratieve vergadering gehouden van de vereeniging tot vereen voudiging van onze spelling tegen het her stel van de geslachtenregeling volgens de Vries en te Winkel bij het onderwijs in Nederland. Op deze vergadering hebben verschillende vertegenwoordigers van het hooger, middelbaar en lager onderwijs het woord gevoerd. In zijn openingswoord zette de voorzit ter uiteen, dat de gevaren, die op het oogenblik de spelling-Marchant bedreigen, de onderwijzers en leeraren met zorg ver vullen, omdat de wederinvoering van de geslachtsregeling volgens de Vries en te Winkel bij het taalonderwijs, voor dit on derwijs een belangrijke stap terug zal be- teekenen. Spr. hoopte, dat de ernstige be zwaren, in onderwijskringen tegen de we derinvoering van de geslachtsregeling vol gens de Vries en te Winkel op de scholen en die op deze vergadering tot uiting zou den komen, tot den minister van onderwijs en tot heel het Nederlandsche volk zouden doordringen. Aan het slot der vergadering werd de vol gende motie aangenomen: De openbare ver gadering gehouden te Amsterdam op 25 Juni, samengeroepen door de vereeniging tot vereenvoudiging van onze spelling, waarbij 22 organisaties op onderwij sgebied zijn aangesloten, kennis genomen hebben de van het voornemen van den minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen om bij wijze van voorloopigen maatregel de geslachts-n bij 't onderwijs verplichtend te stellen, gehoord de sprekers, verzoekt Z. Exc. dringend in het belang van het on derwijs van dit voornemen af te zien en te bevorderen, dat de spelling-1934 zoo spoe dig mogelijk in de regeeringsstukken zal worden gevolgd. HETZELFDE VRAAGSTUK IN BELGIë. Verklaring van den minister van onderwijs. In antwoord op schriftelijke vragen van een kamerlid betreffende de spellingkwes tie in België, heeft de Belgische minister van openbaar onderwijs het volgende ge antwoord: „Ik houd mij, in alle opzichten, aan de verklaringen door mijn geachten voorgan ger dr. J. Hoste, in zake het spellingvraag stuk afgelegd. Aan de commissie is niet de taak opge dragen, een voorbereidende studie tot de vereenvoudiging van de spelling der Ne derlandsche taal te leveren. Een spellingswijziging zou slechts uit kracht van een wet verplicht gesteld kun nen worden voor de scholen en de open bare besturen. Tot dusver is niet gebleken, dat het tot stand komen van zoodanige wet aan een behoefte beantwoordt. Er bestaan, integen- VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Barcelona zegt, repressailles te willen nemen tegen de landen, die mede verant woordelijk zijn voor het bombardeeren van de Spaansche steden. (4de blad). Volgens generaal Itagaki kan de Chinee- sche oorlog wel 20 jaar duren. (4de blad). Verzoenende maatregelen in Tsjecfao- Slowakije. (4de blad). Litwinofs overzicht van den internatio nalen toestand. (4de blad). Binnenland Feest bij de Zusters Au gust in essen te Delft. Onderscheiding voor den Directeur, Deken Dankelman. (1ste blad). Jongeman in Zuider Buiten Spaarne te Haarlem verdronken bij het zeilen; het slachtoffer kon niet zwemmen. (4de blad). Doodelijk verkeersongeluk bij Hoeve laken. (4de blad). Sport en Wedstrijden Een geslaagde Olympische Dag; het Ned. elftal wint met 92 van Ned. Indië. (3de blad) Nieuwe wereldrecords voor motorbooten op de Dieze gevestigd. (3de blad). De zwem kampioenschappen van den Haagsche Zwemkring in de Zijl. (3de blad). Omgeving ongeluk onder Voorschoten tengevolge van electrischen stroom. (1ste blad). deel, afdoende redenen, waarop mijn acht bare voorganger heeft gewezen, om de spelling van De Vries en Te Winkel te handhaven. Toch is het van belang zekere bijzondere vraagstukken in behandeling te nemen, zooals de schrijfwijze van de bastaard woorden en van moeilijke woorden en het geslacht van zekere woorden. Deze bijzon dere vraagstukken maken het programma van werkzaamheden der Belgische commis sie uit. Ook de Nederlandsche commissie zal ze bestudeeren, weshalve zij besprekingen zal voeren met de Belgische. De Nederlandsche commissie zal, boven dien, naar een oplossing zoeken voor de technische moeilijkheden van de spelling Marchant en de Belgische commissie in kennis stellen met den uitslag van haar werkzaamheden in verband daarmede. Hierdoor krijgt de Belgische commissie de gelegenheid om, zoo de omstandigheden dit meebrengen, de kwestie in haar geheel te beschouwen. De Belgische commissie zal slechts haar werkzaamheden beginnen na aanstelling van de Nederlandsche commissie. Het i3 niet mogelijk gebleken een datum te be palen voor het indienen van haar voor stellen. Evenals mijn geachte voorganger, ben ik van oordeel, dat rechtmatige belangen zou den geschaad worden zoo geen overgangs periode van ten minste vijf jaren voorzien werd, indien in België, langs officieelen weg, een spellingwijziging zou tot stand komen". „Msbd." HET EERSTE LUSTRUM VAN „KATHO LIEK LEIDEN". Na de receptie, welke gistermiddag werd gehouden, poseerde h. voltallig bestuur van „Katholiek Leiden" voor den fotograaf. Photo Slegtenbo:

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1