BINNENLAND
MAANDAG 27 JUNI 1938 29ste Jaargang No. 9066
S)e £cidóch^Sou^ont
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven tie pos:,
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 10300S. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Democratie en
aristocratie
In het tijdschrift „Het Kouter" heeft de I
Leidsche hoogleeraar prof. dr. L. J. van
Folk een artikel geschreven onder den
titel: de Regeering der besten, waarin hij
betoogt, dat de democratie, om te sla
gen, aristocratie moet zijn. De de
mocratie heeft noodig een injectie van de
aristocratie! De democratie heeft een re
geering door de besten noodig
(uristoi, de beste), onafhankelijk, zegt de
Leidsche hoogleeraar, van de gunst én de
populariteit der massa.
Met deze beschouwing van prof. dr. van
Holk loopt parallel wat dr. Jos. Creygh-
ton S.J. schrijft in een zijner leerrijke en
prettig geschreven artikelen in het Zondag
ochtendblad van de Maasbode in de
„Maasbode" van gisterochtend.
Dr. Creyghton wijst er daar op, dat het
een fout is in onze democratie, als allen
geacht worden over alles te
kunnen oordeelen.
Sint Thomas, aldus pater Chreyghton (en
ook prof. v. d. Holk zou bij Sint Thomas
waardevol materiaal hebben kunnen vin
den, om zijn bedoeling scherp te
formuleeren), veronderstelt, dat men, om
over moielijke vraagstukken zich een oor
deel te vormen, eerst voldoende ontwikkeld
moet zijn. „Hij aanvaardt om eens een
groot woord te gebruiken de aristocratie
en verwerpt de democratie der geesten".
Fn daaronder (onder de democratie der
geesten), versta ik, zoo vervolgt pater
Creyghton, de opvatting, dat alle menschen,
met gelijk gezag, over alle vraagstukken
zouden moeten meepraten.
En dan gaat dr. Creyghton verder:
Dat deze opvatting niet houdbaar is,
is eigenlijk klaar al de dag. Maar zij
heeft in onze samenleving wortel ge
schoten, omdat zij is een voortvloeisel
uit een stelsel der politieke democra
tie, z o o a 1 s het tot nu toe in de meeste
onzer stater, werd beleefd en verstaan.
Zij is een der ziekteverschijnselen,
waardoor de politieke democratie zoo
zeer is aangetast, dat zij in vele Euro-
peesche landen is ten gronde gegaan.
Zij zal ook ten onzent de democratie
naar den ondergang voeren, indien zij
niet welbewust bestreden wordt.
De democratie, gezond opgevat en be
leefd, wil ook niet, dat allen over alles een
oordeel vormen, maar wil, dat allen daad
werkelijk controleeren de daden van hen,
die hen leiden. Maar moet men dan, om te
'kunnen controleeren, niet over
alles, wat onder die controle valt, kun
nen oordeelen? Tot op zekere hoogte.
Cm te kunnen 'controleeren, of een Minis
ter van Justitie b.v. het belang van land
en volk eerlijk dient, behoeft men nog niet
op de hoogte te zijn van justitioneele vraag
stukken! Dr. Creyghton zegt het aldus:
Een gezonde democratie veronderstelt
wèl, dat de leden der gemeenschap, de
belanghebbenden-zelf, een daadwerke
lijke controle uitoefenen over hen, die,
als haar hoogste organen, de gemeen
schap leiden; niet echter, dat allen ge
acht moeten worden over alles te kun
nen oordeelen. Men leze daar Quadra-
gesimo Anno maar op na!
En zulk een controle is een zegen van
den democratischen Staat.
Frappant is het voorbeeld, dat dr. Creygh
ton aanhaalt, om te demonstreeren, hoe ver
derfelijk het kan zijn, als een mensch, een
groep, zonder te worden gecontroleerd,
z'n eigen gang gaat.
Gezien nu de menschelijke zwakheid,
is het duidelijk, dat de dergelijke con
trole zeer groote voordeelen heeft. Goed
toegepast, voorkomt het despotisme en
tyrannie. Het is maar al te duidelijk
bijvoorbeeld, dat het moderne kapita
lisme, groote macht uitoefenend en zich
aan een dergelijke controle onttrek
kend, daardoor aan de samenleving
groote nadeelen heeft berokkend.
Ten slotte wijst de schrijver van het
„Maasbode"-artikel er op en dat wil
len wij graag beklemtonen dat als men
in het democratisch stelsel nadeelen con
stateert, daarom het stelsel zelf niet moet
worden verworpen. Men moet dan krach
tig er naar streven, die nadeelen zooveel
n.ogelijk weg te nemen; krachtig er naar
streven, om te saneeren. Men moet niet
imèt het badwater het kind wegspoelen!
Wij besluiten met dit citaat van pater dr.
Creyghton:
„Met de democratische gedachte schijnt
de veronderstelling gegeven, dat ieder van
de stemgerechtigde gemeenschaps-leden be
voegd is tot zelfstandig oordeelen over de
groote vragen, het gemeen welzijn betref
fend. Ieder van hen vertegenwoordigt een
stem, en iedere stem weegt even zwaar. Het
kan niet ontkend worden, dat het een na
deel is, aan de op zulk een stemrecht ge
construeerde democratie verbonden, dat zij
óeze misvatting in de hand werkt. Een na
deel signaleeren echter is nog niet hetzelfde
als een stelsel, of beter, de feitelijke toe
passing van een stelsel veroordeelen. De
praktische vraag is, of dit nadeel van bin
nen uit kan voorkomen worden.
En dat kan het, indien wij in onze onder
linge verbondenheid de geestelijke aristo
cratie erkennen. Indien ieder van ons,
staande in de organische gemeenschap,
waarvan onze politieke structuur slechts
een aspect uitmaakt, zich van zijn eigen
taak goed kwijt. Dat wil zeggen: het werk,
waartoe hij bevoegd is, met groote zorg
volbrengt. En zich, voor wat het oordeel
betreft over belangen, die boven zijn be
voegdheid liggen, leiden laat. Meen niet,
dat wij hier weer eens willen insisteeren op
het gezag der bisschoppen; want wij spre
ken hier niet over een religieus vraagstuk.
Wij bedoelen dit: wil het politieke stelsel
der democratie, in zich niet slechter en in
vele opzichten beter dan vele andere poli
tieke stelsels, onze cultuur niet aantasten
en aldus zijn eigen fundamenten ondergra
ven, dan moeten wij, in ons cultureele, ons
sociale en ons economisch leven, de organi
sche gedachte bewust levend houden".
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BARCELONA: De linksche Spaansche
regeering heeft onder den druk der voort
durende bombardementen van open ste
den door de luchtstrijdkrachten van Fran
co, een waarschuwing de wereld in gezon
den, dat zij overweegt, tot represaille
maatregelen over te gaan. Men meent dit
zoo te moeten opvatten, dat het dreige
ment ook gericht is tegen de steden van
die landen, die mede verantwoordelijk ge
acht worden voor die luchtaanvallen, dus
met name van Duitschland en Italië. Het
Italiaansche blad de „Giomale" heeft op
deze bedreiging prompt geantwoord en wel
in zeer felle taal. Het blad zegt, dat de
Duitsche en Italiaansche strijdkrachten in
dat geval onmiddellijk met kanonnen zul
len antwoorden. De Fransche regeering
heeft Barcelona tot voorzichtigheid aan
gespoord, terwijl men te Londen volstaat
met op te merken, dat dergelijke re
presailles-maatregelen zóó gevaarlijk zijn,
dat Barcelona wel wijzer zal zijn.
Wij twijfelen er geen oogenblik aan, of
Duitschland en Italië zullen onmiddellijk
tot openlijke daden van geweld overgaan,
zoodra zulke repressaille-maatregelen van
de zijde van Barcelona zouden worden ge
nomen. En dan kan Franco in z'n vuistje
lachen, want op een dergelijke hulp heeft
hij nimmer kunnen hopen. Barcelona zal
dan ook wel inzien, dat het zich zelf daar
mee leelijk in de vingers zou snijden.
BISSCHOP OVER HONGAARSCHE
NAZI-BEWEGING.
„Onverantwoordelijke agitatoren".
In een groote redevoering, welke hij bij
de opening van de „sociale week voor Ka
tholieke priesters" heeft gehouden, heeft
de bisschop van Csanód, Z. H. Exc. mgr.
Glattfelder, krachtig stelling genomen te
gen de nationaal-socialistische propagan
da in Hongarije.
Hij verklaarde o.a.:
„Deze onverantwoordelijke agitatoren
vormen een veel grooter gevaar dan de
propaganda van uiterst-links, want de
kwade trouw van deze laatste is duide
lijk, terwijl de idealistische woorden van
de eerstbedoelde propaganda zelfs de bes
ten op een dwaalspoor zouden kunnen
brengen".
Hij wees den Katholieken priesters er
op, dat zij op hun hoede moeten zijn voor
de intriges der agitatoren.
Deze beginselverklaring van een verte
genwoordiger der hooge Katholieke gees
telijkheid tegenover de nazibeweging in
Hongarije heeft bijzondere aandacht ge
trokken.
AMBTSAANVAARDING PROF. M. A.
VAN BOUWDIJK BASTIAANSE.
Enkele beschouwingen naar aanleiding
van het onderwijs in de verloskunde en
de gynaecologie.
Hedenmiddag heeft prof. M. A. van
Bouwdijk Bastiaanse, benoemd hoogleer-
aar in de verloskunde en gynaecologie aan
de gemeente universiteit van Amsterdam
zijn ambt aanvaard met het uitspreken
van een rede, getiteld: „Enkele beschou
wingen naar aanleiding van het onderwijs
in de verloskunde en gynaecologie".
Het algemeene stertecijfer is sedert
pl.m. 1875 zeer sterk gedaald. Vóór 1900
was dit eveneens het geval met de sterfte
in verband met de baring, welke daling
vrijwel uitsluitend te danken was aan de
vermindering van het aantal kraambedin
fecties. Het is merkwaardig, dat na 1900
deze daling zich niet verder heeft voortge
zet. Toch zijn onze cijfers nog zeer gunstig
in verhouding tot andere anden. Voor en
kele jaren is in Engeland een commissie
gevormd met het doel een verklaring voor
deze verschillende te vinden, en met na
me t.o. van het verschil tegenover het zoo
gunstig afstekende Nederland.
Toch kan ook Nederland niet tevreden
zijn, aldus betoogde spr.
Vooral de z.g. particuliere kraaminrich
tingen, aldus spr., die in de laatste jaren
zonder eenig toezicht in groot aantal wor
den opgericht, zullen zeer vaak niet aan
redelijke eischen voldoen, zoodat hierin
een groot gevaar schuilt.
Ook de verpleging aan huis laat vaak
nog veel te wenschen. In vermoedelijk
meer dan 50 pet. der gevallen geschiedt
dat nog door onbevoegden. Vooral voor de
wij kkraamverpleging is goede hulp nood
zakelijk. Toch schijnen er zelfs nog ver-
eenigingen te zijn, die, niettegenstaande
de inspectie voor de volksgezondheid en
de commissie inzake kraamhulp alleen ge
diplomeerde kraamverpleesters en gedi
plomeerde kraamverzorgsters daartoe ge
schikt acht, nog aan bakers wijkkraam-
verpleging opdragen.
ONTHULLING BORSTBEELD
PROF. AALBERSE
Waardeering voor zijn werk in het belang
der volkshuisvesting
Uit waardeering voor het feit, dat prof.
mr. P. J. M. Aalberse tijdens zijn minis-
terieele periode een bedrag van 542 mil-
lioen besteedde voor verbetering van de
volkshuisvesting, richtte de R.K. Woning
bouwvereniging in Tuindorp Oostzaan na
den bouw van een complex nieuwe wonin
gen een borstbeeld te zijner eere op in de
Vegastraat.
Zaterdagmiddag geschiedde onder groote
belangstelling de onthulling van dit fraai
uitgevoerde werk van de hand van den
heer C. Stauthamer.
Verscheidene autoriteiten gaven acte de
presence, onder wie de heer W. Steinmetz,
lid der Tweede Kamer als vertegenwoordi
ger van den nationalen woningraad, wet
houder S. R. de Miranda namens het ge
meentebestuur van Amsterdam, benevens
talrijke vertegenwoordigers van woning
bouwverenigingen. Prof. mr. Aalberse
was wegens zijn verblijf in Genève ver
hinderd de plechigheid bij te wonen.
De heer Th. de Groot, voorzitter van de
woningbouwvereniging „Het Oosten",
prees in zijn rede het werk van prof. Aal
berse en memoreerde de belangrijke maat
regelen door hem in het belang der volks
huisvesting genomen.
De jongste dochter van prof. Aalberse,
mevr. P. Fehmers-Aalberse, nam vervol
gens de laatste beletselen weg, welke het
borstbeeld van den minister van Staat voor
het publiek verborgen hielden. Eveneens
verwijderde zij het doek, dat de gedenk
plaat naast het beeld bedekte. Een dochter
tje van den heer de Groot bood mevr. Feh-
mers bloemen aan.
Wethouder Miranda voerde tenslotte na-
menj het gemeentebestuur het woord. In
den tijd van prof. Aalberse, aldus spreker,
was het niet noodig telkens naar Den Haag
te gaan en een pleidooi te houden voor
de volkshuisvesting. Wij ondervonden toen
alle medewerking. Het woningbouwtype
van zijn periode had een inhoud van 300
M3, thans is deze alweer afgenomen tot
200 M3.
De heer de Miranda hoopte, dat de tijd
van prof. mr. Aalberse en van wijlen dr.
Wibaut eens terug zal komen.
„Msbd."
DE SPELLINGKWESTIE.
Demonstratieve vergadering te Amsterdam.
Onder leiding van prof. dr. J. J. Salverda
de Grave is Zaterdagmiddag in de groote
zaal van het A. M. V. J..-gebouw te Am
sterdam een demonstratieve vergadering
gehouden van de vereeniging tot vereen
voudiging van onze spelling tegen het her
stel van de geslachtenregeling volgens de
Vries en te Winkel bij het onderwijs in
Nederland. Op deze vergadering hebben
verschillende vertegenwoordigers van het
hooger, middelbaar en lager onderwijs het
woord gevoerd.
In zijn openingswoord zette de voorzit
ter uiteen, dat de gevaren, die op het
oogenblik de spelling-Marchant bedreigen,
de onderwijzers en leeraren met zorg ver
vullen, omdat de wederinvoering van de
geslachtsregeling volgens de Vries en te
Winkel bij het taalonderwijs, voor dit on
derwijs een belangrijke stap terug zal be-
teekenen. Spr. hoopte, dat de ernstige be
zwaren, in onderwijskringen tegen de we
derinvoering van de geslachtsregeling vol
gens de Vries en te Winkel op de scholen
en die op deze vergadering tot uiting zou
den komen, tot den minister van onderwijs
en tot heel het Nederlandsche volk zouden
doordringen.
Aan het slot der vergadering werd de vol
gende motie aangenomen: De openbare ver
gadering gehouden te Amsterdam op 25
Juni, samengeroepen door de vereeniging
tot vereenvoudiging van onze spelling,
waarbij 22 organisaties op onderwij sgebied
zijn aangesloten, kennis genomen hebben
de van het voornemen van den minister
van onderwijs, kunsten en wetenschappen
om bij wijze van voorloopigen maatregel
de geslachts-n bij 't onderwijs verplichtend
te stellen, gehoord de sprekers, verzoekt
Z. Exc. dringend in het belang van het on
derwijs van dit voornemen af te zien en te
bevorderen, dat de spelling-1934 zoo spoe
dig mogelijk in de regeeringsstukken zal
worden gevolgd.
HETZELFDE VRAAGSTUK IN BELGIë.
Verklaring van den minister van
onderwijs.
In antwoord op schriftelijke vragen van
een kamerlid betreffende de spellingkwes
tie in België, heeft de Belgische minister
van openbaar onderwijs het volgende ge
antwoord:
„Ik houd mij, in alle opzichten, aan de
verklaringen door mijn geachten voorgan
ger dr. J. Hoste, in zake het spellingvraag
stuk afgelegd.
Aan de commissie is niet de taak opge
dragen, een voorbereidende studie tot de
vereenvoudiging van de spelling der Ne
derlandsche taal te leveren.
Een spellingswijziging zou slechts uit
kracht van een wet verplicht gesteld kun
nen worden voor de scholen en de open
bare besturen.
Tot dusver is niet gebleken, dat het tot
stand komen van zoodanige wet aan een
behoefte beantwoordt. Er bestaan, integen-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Barcelona zegt, repressailles te willen
nemen tegen de landen, die mede verant
woordelijk zijn voor het bombardeeren van
de Spaansche steden. (4de blad).
Volgens generaal Itagaki kan de Chinee-
sche oorlog wel 20 jaar duren. (4de blad).
Verzoenende maatregelen in Tsjecfao-
Slowakije. (4de blad).
Litwinofs overzicht van den internatio
nalen toestand. (4de blad).
Binnenland
Feest bij de Zusters Au gust in essen te
Delft. Onderscheiding voor den Directeur,
Deken Dankelman. (1ste blad).
Jongeman in Zuider Buiten Spaarne te
Haarlem verdronken bij het zeilen; het
slachtoffer kon niet zwemmen. (4de blad).
Doodelijk verkeersongeluk bij Hoeve
laken. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
Een geslaagde Olympische Dag; het
Ned. elftal wint met 92 van Ned. Indië.
(3de blad)
Nieuwe wereldrecords voor motorbooten
op de Dieze gevestigd. (3de blad).
De zwem kampioenschappen van den
Haagsche Zwemkring in de Zijl. (3de blad).
Omgeving
ongeluk onder Voorschoten
tengevolge van electrischen stroom. (1ste
blad).
deel, afdoende redenen, waarop mijn acht
bare voorganger heeft gewezen, om de
spelling van De Vries en Te Winkel te
handhaven.
Toch is het van belang zekere bijzondere
vraagstukken in behandeling te nemen,
zooals de schrijfwijze van de bastaard
woorden en van moeilijke woorden en het
geslacht van zekere woorden. Deze bijzon
dere vraagstukken maken het programma
van werkzaamheden der Belgische commis
sie uit.
Ook de Nederlandsche commissie zal ze
bestudeeren, weshalve zij besprekingen zal
voeren met de Belgische.
De Nederlandsche commissie zal, boven
dien, naar een oplossing zoeken voor de
technische moeilijkheden van de spelling
Marchant en de Belgische commissie in
kennis stellen met den uitslag van haar
werkzaamheden in verband daarmede.
Hierdoor krijgt de Belgische commissie de
gelegenheid om, zoo de omstandigheden dit
meebrengen, de kwestie in haar geheel te
beschouwen.
De Belgische commissie zal slechts haar
werkzaamheden beginnen na aanstelling
van de Nederlandsche commissie. Het i3
niet mogelijk gebleken een datum te be
palen voor het indienen van haar voor
stellen.
Evenals mijn geachte voorganger, ben ik
van oordeel, dat rechtmatige belangen zou
den geschaad worden zoo geen overgangs
periode van ten minste vijf jaren voorzien
werd, indien in België, langs officieelen
weg, een spellingwijziging zou tot stand
komen". „Msbd."
HET EERSTE LUSTRUM VAN „KATHO LIEK LEIDEN". Na de receptie, welke gistermiddag werd gehouden, poseerde h.
voltallig bestuur van „Katholiek Leiden" voor den fotograaf. Photo Slegtenbo: