Spanning rondom
Tsjecho-Slowakije
Gemeenteraadsverkiezingen zonder
noemenswaardige incidenten verloopen
Ingrijpen van
Engeland
GEHEIMZINNIGE ONTPLOFFING TE
ROTTERDAM
Bomaanslag op den Coolsingel?
MAANDAG 23 MEI 1938 29ste Jaargang No. 9038
S)e Cddach^Sou/ïo/itt
Telefoon: Redactie 15. Aflr. en Abonn.-tarieven zie pag. 2.
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dreigende houding van BerUjn
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Een „democratische"
geest in het leger
Wij, Nederlanders, hebben een afkeer
van het militairisme, met zijn vereering van
al wat militair is, met zijn verheffing van
den militairen stand boven al wat maar
burgerlijk is, met zijn straffe en stroeve
discipline, die met geen r e d e 1 ij k e men-
schen met eigen zelfstandigheid re
kening houdt.
Wij zijn geen militairisten.
Maar wij zijn vrienden van den goeden
Nederlandschen soldaat.
Wij willen graag zien, dat er in het Ne-
derlandsche leger heerscht een Neder-
landsche geest.dat daarin heerscht
een.democratische geest.
Dat s c h ij n t een dwaasheid: een demo
cratische geest in het leger!
En toch i s het niet dwaas, als men 't goed
verstaat.
Ook in het leger kan zoo vee1 moge
lijk rekening worden gehouden met aller
gerechtvaardigde wenschen, kan z o o v ee 1
m o g e 1 ij k ieder vrijheid hebben zijn ver
langens en zijn klachten te uiten.
De standsverschillen in de burgerlijke
samenleving worden in het leger met één
streep weggevaagd: de zoon van een rijken
patriciër huist met den zoon van den arm
ste: in eenzelfde zaal, gebruikend een?elf-
den maaltijd, enz.
Maar de standsverschillen tusschen hoog
en laag militair zijn wel 'ns wat te groot ge
weest, zijn wel 'ns wat erg kleingeestig
opgevat en beleefd!
N u is echter de geest in het leger uit
stekend als wij mogen gelooven generaal
Alting van Geusau, die Zaterdag te Leiden
heeft gesproken.
En wij gelooven gaarne dezen generaal,
die wij zoo sympathiek hebben hooren spre
ken over de Nederlandsche weermacht en
over den geest in ons leger.
Wij hebben groote waardeering voor de
opvattingen, die deze generaal huldigt
b.v., dat den soldaten niet gecommandeerd
moet worden, zonder, zoo mogelijk, uit
leg en verklaring van het waarom; dat
een gewoon soldaat niet bang moet zijn,
om open te spreken met zijn generaal!
Als een dergelijke geest in het leger
heerscht, dan zal dit de sympathie voor het
leger opwekken en versterken in alle krin
gen, waarin genoeg gezond verstand wordt
aangetroffen, om in te zien, dat Nederland
zijn leger niet kan missen!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PRAAG: Gisteren hebben in Tsjecho-
Slowakije gemeenteraadsverkiezingen
plaats gehad, welke onder hoogspanning
zijn gehouden. De atmosfeer was al gela
den door de houding van de Sudeten Duit-
schers en toen Zaterdagochtend het beken
de incident te Eger plaats had, dat door de
Duitsche pers werd opgeblazen tot een
misdaad van monsterachtigen afmetigen,
steeg de spanning tot het toppufit. De re
geering te Praag liet extra lichtingen reser
visten aanrukken en Berlijn nam een drei
gende houding aan.
Geruchten deden de ronde van 'n Duitsch
ultimatum aan Praag en van Duitsche
troepenverplaatsingen en dat deze geruch
ten steunden op een meer reeële basis dan
gewoonlijk, bleek uit de Britsche stappen
te Berlijn. De Britsche gezant te Berlijn
moest den minister van buitenlandsche za
ken von Ribbentrop duidelijk maken, dat
Engeland niet van plan was een eventueele
gewapende interventie van Duitschland lij
delijk aan te zien. Er heerschte algemeen
de grootste ongerust omtrent de situatie.
De Duitsche regeering had de perscampag
ne zoover laten gaan, dat het moeilijk zou
geweest zijn om werkloos te blijven, in
dien zich weer een ernstig incident had
voorgedaan. Gelukkig bleek gisteravond,
dat zich geen incident van beteekenis had
voorgedaan en mede dank zij de interven
tie van Engeland is er eenige ontspanning
gekomen. De indruk is, dat het ergste ge
vaar thans voorbij is, doch dat er niet veel
had moeten gebeuren of we waren in Eu
ropa een drama rijker geworden. De ver
kiezingen zelf, waaraan eigenlijk weinig
aandacht is besteed, hebben geen groote
verschuivingen te zien gegeven. Volgens
Tsjechische gegevens zou eerder van ver
sterking der linksche groepen gesproken
moeten worden, terwijl de positie der Su-
deten-Duitschers gelijk is gebleven.
In Tsjecho-Slowakije hebben gisteren de
gemeenteraadsverkiezingen plaats gehad,
welke in verband met den plotseling door
bet incident te Eger zeer verscherpten toe
stand met bezorgdheid werden tegemoet ge
zien. De verkiezingen hebben echter een
rustig verloop gehad en incidenten van be
teekenis hebben zich niet voorgedaan.
Volgens het Duitsche .Nieuwsbureau zou
den te Presburg Tsjechen, die roode ban-
cen om den arm droegen, leden der Sude
ten-Duitsche partij hebben aangevallen. In
Gablonz zouden gewapende Tsjechische
leden der nationale garde voorbijgangers
i.et insigne der Sudeten-. Juitsche partij heb
ben afgerukt, Sudeten-Duitsche jonge gym
nasten hebben aangevallen en hen hebben
mishandeld.
In Praag maakte een stroomende regen
de straten leeg.
DE UITSLAG DER VERKIEZINGEN.
Omtrent den uitslag der verkiezingen ver
spreidt het Tsjechische agentschap Ceteka
het volgende bericht:
„Om een indruk te geven van de ver
houdingen op nationaliteits en politiek ge
bied in het Boheemsche land, waar de
n eerderheid der bevolking Duitsch is, ver
melden wij he+ resultaat van de verkie
zingen in 20 voor de hand uitgekozen ge
meenten. Van de 513 zetels in deze gemeen
ten werden er 359 verworven door de Su
deten-Duitsche partij, 51 door de Duitsche
sociaal-democraten en 103 door de
Tsjechische partijen. Dit beteekent, dat de
Sudeten-Duitsche partij slechts 70 procent
van de bevolking vertegenwoordigt en dat
30 procent haai verwerpt".
Volgens een ander bericht uit Praag is
er een algemeene verschuiving naar links.
De rechterzijde, de uiterste rechterzijde
vooral, welke gevormd wordt door de na
tionale democraten, is het meest getroffen.
De overwinnaars van den dag zijn de so
cialistische naticnalen, waarvan Benesj de
figuur was, de sociaal-democraten, com
munisten en landbouwers, die voordeel heb
ben gehad van het verval der partijen van
de rechterzijde. De Sudeten-Duitsche partij
heeft bijna al haar stemmen van de vorige
verkiezingen behaald, vermeerderd met die
\an de christen-socialen en de Duitsche
boeren, die onlangs in de partij zijn opge
nomen. De Slowaaksche autonomisten heb
ben een zware nederlaag geleden te Ruzom-
terok, den zetel van pater Hlinka, leider
der Slowaaksche Volkspartij. De partij ver
loor vier zetels. De tien andere partijen
hebben 19 zetels gekregen tegenover de
zeventien van Hlinka.
EXTRA LICHTINGEN OPGEROEPEN.
ln welk een spanning bovengenoemde ver
kiezingen zijn gehouden, moge blijken uit
het feit, dat de Tsjechische minister van
landsverdediging Zaterdag een lichting van
de tweede reserve met technische troepen,
welke deel uitmaken van de specialisten-
eenheden, onaer de wapenen heeft geroe
pen voor een buitengewonen diensttijd
overeenkomstig de wet op de landsverde
diging.
Voorts kregen de Tsjecho Slowaaksche
journalisten een waarschuwing, dat zij zich
er voor moesten wachten, onjuiste berich
ten 'te publiceeren of aanvallen te doen op
■ie regeering of openbare instellingen, op
straffe van direct te worden gearresteerd.
De incidenten, welke zich in het land
hadden voorgecaan mochten slechts ter
kennis worden gebracht in den officieelen
tekst.
Deze waarschuwing werd Zondagnacht
duor den procureur-generaal der republiek
telefonisch tot de redacties der bladen ge
richt.
Gisterochtend waren tal van bladen in
beslag genomen.
De Tsjechische grens is eenigen tijd ge-
sioten geweest, doch na protest van de zijde
der nabuurlanden weer geopend.
ONGERUSTHEID OVER DE HOUDING
VAN DUITSCHLAND.
De oorzaak van deze maatregelen was de
houding der Duitsche regeering, welke niet
alleen te Praag, maar ook in andere Euro-
peesche hoofdsteden ongerustheid wekte.
Er gingen geruchten, dat Berlijn een ulti
matum tot Praag had gericht en dat er
troepenverplaatsingen in Duitschland waren
geconstateerd, juist als in de dagen, welke
aan de overrompeling van Oostenrijk voor
afgingen.
In de Duitsche pers kwam een groote
opwinding tot uiting over het incident bij
Eger, dat geweldig werd opgeblazen. De
„Angriff" sprak van de „eerste martelaren",
„groote schuld van de Tsjechische regee
ring" en „beestachtige moord op twee
Duitschers door de Tsjechen".
De Britsche ambassadeur te Berlijn, sir
Henderson, hao Zaterdagmiddag een onder-
roud met den Duitschén minister van bui
tenlandsche zaken von Ribbentrop De am
bassadeur verlangde een bevestiging van
d<cj verzekering, dat de geruchten over troe
penverplaatsingen aan de grens onjuist
waren.
Von Ribbentrop zou herhaald hebben,
oat de troepenbewegingen slechts betrek
king hadden op de gebruikelijke overplaat
singen naar de zomergarnizoenen De Brit
sche ambassadeur zou von Ribbentrop erop
hebben gewezen, dat zijn verzekering niet
geheel bevredigend, was, aangezien, be
slist troepen werden verplaatst zij het wel
licht over geringe afstanden, en ook omdat
ter gelegenheid van den Anschluss een
soortgelijk antwoord was gegeven.
Zaterdagavond laat heeft Henderson een
tweede bezoek aan von Ribentrop gebracht.
Naar verluidt heeft de Britsche
ambassadeur von Ribbentrop herin
nerd aan Chamberlains verklaring
betreffende de mogelijkheid van
Britsche interventie. Men legt er
te Londen den nadruk op. dat de
Duitsche regeering zich er ten
volle van bewust is, dat Engeland
zich aan de zijde van Frankrijk zou
kunnen stellen.
BRITSCHE GEZANT BIJ KROFTA.
De Britsche gezant te Praag heeft gister
avond een bezoek aan den Tsjechischen mi
nister van buitenlandsche zaken, Krofta,
gebracht. De heer en wisselden informeel
van gedachten over den toestand. In of-
ficieele kringen te Praag toonde men zich
zeer voldaan ever de Britsche bedrijvig
heid. Als resultaat daarvan achtte men
gisteravond den toestand gunstiger.
Te Londen is er gisteren een groote be
drijvigheid geweest. Allerlei autoriteiten
hebben besprekingen gevoerd, terwijl gis
ternamiddag een kabinetszitting heeft plaats
gehad. Ook in Londen had men gister
avond den indruk, dat er een zekere ont
spanning was ingetreden vooral als ge
volg van een onderhoud, dat de Britsche
premier Chamberlain had met den Duit
schén ambassadeur te Londen.
POOLSCHE REGEERING WERD
ONGERUST.
Uit Warschau wordt vernomen, dat de
Poolsche regeering haar gezant te Praag,
Papee, heeft opgedragen, de Tsjechische
regeering opheldering te vragen over de
troepenbeweging welke in Tsjecho-Slowa
kije langs de Poolsche grens werd opge
merkt. De Tsjechoslowaaksche regeering
heeft den gezant uiteengezet, dat de be
treffende militaire maarregelen slechts de
handhaving der orde ten doel hadden en in
het geheel niet tegen Polen gericht waren.
De regeering verklaarde verder, dat slechts
de douaneposten wat versterkt zijn langs
de grens ten Oosten van Cieszyn.
BESPREKING TE MUENCHEN.
De Parijsche „Figaro" publiceert een
telegram uit Berlijn, waarin verklaard
wordt:
„De eventualiteit van een conflict tus
schen Duitschland en Tsjecho-Slowakije
werd gisteravond tijdens een conferentie
te Muenchen van alle vijden bezien. Aan
dc bespreking namen deel Hitler, von Rib
bentrop, generaal Keitel en generaal von
Brauchitsch".
AANSLAG OP EEN BRUG?
Een incident aan de Duitsch-Tsjechische
grens.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
volgens mededeeling van de gendarmerie
ie Mistelbach Zaterdag tien Tsjechische
soldaten hebben getracht, op Duitsch ge
bied de houten brug, die over de Thaya
naar Tsjechosiowakije leidt, in de lucht 'te
doen springen. Er waren reeds dynamiet-
patronen en lonten aangebracht. Toen twee
Duitsche grensbeambten naderden, vlucht
ten de Tsjechische soldaten over de gren
zen.
Naar aanleiding van dit Duitsche bericht
kan Ceteka na een officieel onderzoek het
volgende mededeelen:
Inderdaad hebben Tsjechische soldaten
beproefd over de brug op Duitsch gebied
te komen, natuurlijk zonder de bedoeling
de brug in de lucht te doen vliegen. ^oen
zij Duitsche douanebeambten zagen, namen
zij de vlucht. Een hunner verloor op
Duitsch gebied zijn kepi. De Tsjechoslo
waaksche autoriteiten brachten het geval
onmiddellijk ter kennis van het ministerie
van buitenlandsche zaken en veroordeelen
de fout van hun ondergeschikten. De mi
nister van buitenlandsche zaken, Krofta,
beeft reeds Zondermorgen verontschuldi
gingen aangeboden bij den Duitschén ge
zant, zelfs vóór deze van het betreurens
waardige incident op de hoogte gebracht
was.
Het incident te Eger.
In een officieel communiqué uit Praag
omtrent het incident, dat zich Zaterdag
ochtend op den weg van Cheb (Eger) naar
Goldberg heeft voorgedaan, wordt ver
klaard, dat de beide Duitschers door eigen
schuld om het leven gekomen zijn. De beide
slachtoffers, die later bleken te zijn Jiri
Kofmann en Nikolaas Boehm, die onder
verdachte omstandigheden op een motor
rijwiel reden, werden door een politie
agent in het Tsjechisch en hét Duitsch ge
last, te stoppen. In plaats van hun vaart
te verminderen, reden zij op den agent in,
cie om niet overreden te worden, opzij
moest springen De agent schoot daarop
op de banden om deze 'te doen springen,
doch aangezien de weg daar ter plaatse
aanzienlijk stijgt, trof hij de beide motor
rijders. In een nabijliggende kazerne werd
aan de beide gewonden de eerste hulp ver
leend. Eén hunner overleed direct. De an
dere, die naar het ziekenhuis te Cheb werd
overgebracht, stierf eveneens. Er is een
ernstig onderzoek ingesteld en. een klacht
ingediend.
DUITSCHLAND
DRESDEN
Du/fschers ffïïH Hongaren |j Tsjechen 5/o*ygAenJëÊÊ| Roefhenen
Vanmiddag omstreeks kwart over
twaalf heeft op den drukken Coolsingel
te Rotterdam, vlak voor het bioscoop
theater „Lumière" een geheimzinnige
ontloffing plaats gehad.
Voor zoover tot dusver kon worden
vastgesteld, zijn ten gevolge hiervan
een persoon gedood en twee gewond.
Hoewel hieromtrent nog geen enkele ze
kerheid bestaat, schijnt men met een bom
aanslag te maken te hebben. Volgens de
tot dusver ontvangen inlichtingen liep op
de plaats van de ontploffing een man met
een koffer. In dezen koffer moet zich een
bom hebben bevonden, welke bestemd zou
zijn geweest om een aanslag te plegen op
een te Rotterdam vertoevenden Duitscher
Tiben.
De bom ontplofte met een geweldigen
slag, die ver in de omgeving werd ge
hoord. Een dikke stofwolk steeg op en de
vensters van eenige groote magazijnen in
de directe omgeving sloegen klaterend in
stukken.
De stormbrigade van de Rotterdamsche
politie, die juist aan het hoofdbureau was
teruggekeerd van een oefening, begaf zich
onmiddellijk naar de plaats van de ont
ploffing.
De Coolsingel werd tot op een grooten
afstand afgezet.
Op de plaats zelf vond men het vreese-
lijk verminkte lijk van den man, die waar
schijnlijk den koffer heeft gedragen en
daarin het helsche voorwerp heeft ver
voerd. Op straat werden nog twee perso
nen opgenomen. De beide gewonden en ook
het stoffelijk overschot van den gedooden
man, wiens-identiteit,nog niet bekend is, zijn
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel
vervoerd.
Nader kan nog voorloopig gemeld wor
den, dat de man Tiben, die voorloopig op
het hoofdbureau van politie was onderge
bracht, de man is, over wien kort geleden
nog al het een en ander te doen is geweest,
toen hij in Duitschland gevangen heeft ge
zeten verdacht van spionnage.
Omdat het beweerde Hollander te zijn is
hij toen over de Hollandsche grens gezet. Op
hem zou dus de aanslag bedoeld zijn, maar
hij is er goed van af gekomen.
De identiteit van den man, die gedood
werd, is nog niet bekend. Hij is vreeselijk
verminkt, maar het hoofd is in tact geble
ven, wat het onderzoek misschien iets ver
gemakkelijken zal.
Behalve de twee licht gewonden is er ook
nog een zwaar gewonde, wiens toestand
vrij ernstig geacht wordt.
Het onderzoek der politie is nog in vollen
gang. De kracht der ontploffing valt na
te gaan uit het feit, dat niet alleen de groo
te etalageruiten van de firma's Cohen en
Verdonck en van Klütgen, die vlak bij de
plaats van den aanslag zijn gelegen, aan
stukken zijn geslagen, maar ook op de eer
ste verdieping zijn nog talrijke ruiten ver
brijzeld.
In het Lumière-thesater werd de direc
teur, de heer W. J .van Kessels, in zijn kan
toor van zijn stoel op den grond geworpen,
evenals de cassière. In den foyer van het
theater,, op de eerste verdieping gelegen,
vlak boven de plaats van den aanslag, zijn
alle meubelen door elkaar gegooid en be
schadigd. Ook op de tweede verdieping,
waar de woning van den heer van Kessels
gelegen is, braken de ruiten en in de ach
terkamer werden zelfs de bloempotten door
de ruiten op straat gedrukt. Het vlak
naast het theater gelegen café Sandeman
is er betrekkelijk goed afgekomen. Dit komt
waarschijnlijk, omdat daarvoor een terras
is, afgesloten door een groote markies. Dit
zonnescherm schijnt met den luchtdruk
mee gegeven te hebben en is slechts wei
nig beschadigd.
Op de straat zelf is slechts een groote
brandvlek te zien, waaruit zich stralen
modder, roet en bloed naar alle kanten uit
spreidden.
Het spreekt vanzelf, dat het gebeurde
op den drukken Coolsingel een geweldige
opschudding wekte. De politie zorgde voor
een goede afzetting en het verkeer werd
gedeeltelijk omgelegd.
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Eervol ontsiag pro*. ïluyïjes.
Bij K. B. van 20 Mei 1938 is aan mr. H.
G. P. Duyfjes, op zijn verzoek, eervol ont
slag verleend als hoogleeraar aan de rijks-
uni^rsiteit alhier met dankbetuiging voor
de belangrijke in deze betrekking bewe
zen diensten.
