De doop van Prinses
Beatrix
STADS (X) NIEUWS
De hooge gasten arriveeren
Opstand in Brazilië
mislukt
Opzienbarende
arrestatie
ALS STRAKS HET NIEUWE LEIDSCHE
STADHUIS GEREED IS
En het klokkenspel weerklinkt...
WOENSDAG 11 MEI 1938
29ste Jaargang No. 9028
Ste £eid&^0oii/fca/ru
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2.
Telefoon: Administratie 933. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Forth os 11.
DOOPPLECHTIGHEID PRINSES
BEATRIX.
De komst van Koning Leopold.
De Brusselsche correspondent seint:
Gemeld wordt, dat koning Leopold voor
de doopplechtigheid van Prinses Beatrix,
waarbij hij als peter zal fungeeren Donder
dag uit Brussel per auto naar Den Haag zal
vertrekken, om nog den zelfden dag in de
Belgische hoofdstad terug te keeren.
Een ordonnance-officier en een vleugel
adjudant zullen hem vergezellen.
HERTOG ADOLF FRIEDRICH VAN
MECKLENBURG EN DE HERTOGIN
AANGEKOMEN.
De Koningin begroet haar gasten aan het
station
Hertog Adolf Friedrich van Mecklenburg
en de Hertogin zijn heden met den Berlijn-
sc'nen nachttrein aangekomen en door H.
M. de Koningin op het perron van het sta
tion Staatsspoor begroet.
De trein had eenige minuten vertraging
en reed om 10 minuten over tien voor het
eerste perron van het station voor.
Toen de trein bijna tot stilstand was ge
komen gingen de deuren van de konink
lijke wachtkamer open en betrad H. M. de
Koningin het perron. De Koningin was ver
gezeld van haar adjudant, kolonel De Jonge
van Ellemeet en haar hofdame freule van
Heemstra. Hare Majesteit begroette de Her
togin en Hertog Adolf Friedrich zeer harte
lijk. Na een kort oponthoud in de konink
lijke wachtkamer, waar de oud-adjudant
van Prins Hendrik, jhr. Laman Trip, ter be
groeting aanwezig was, reed de Koningin
met haar gasten per auto naar het paleis
Noordeinde.
Op het perron en voor het stationsge
bouw juichte een talrijke schare de Ko
ningin hartelijk toe, voor welke hulde Ha
re Majesteit glimlachend dankte.
De vorstelijke gasten bij de
doopplech tigheid.
De vorstin van Erbach-Schönberg is
reeds in den Haag aangekomen, evenals de
Graaf en Gravin Kotzebue.
Prinses Armgard en Prins Aschwin wor
den in den loop van den dag in de residen
tie verwacht. Zij zullen per auto aankomen.
De doopplechtigheid.
Nader is bepaald, zoo vernemen wij, dat
da kamerheer, die aanwezig zal zijn aan
de deur van de kerk ter ontvangst van
Prinses Juliana en Prins Bernhard met
Prinses Beatrix niet graaf van Zuylen van
Nijevelt zal zijn doch mr. R. ridder Pauw
van Wieldrecht.
De aankomst van Prinses Alice
op Schiphol.
Met het Zweedsche D. C. 3 toestel S. E.-
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
GENèVE: Men had verwacht, dat men
te Genevè misschien wel wat zou hebben
gesputterd, maar dat er toch weinig echte
oppositie zou bestaan tegen het voorstel
van Engeland om de Volkenbondsleden
vrij te laten, wanneer zij Abessinië wilden
erkennen. Het verloopt evenwel niet zoo
glad. Men heeft den Negus, die aanvanke
lijk niet van plan was om naar Genève te
'komen, toch overreed om te komen, waar
om de behandeling van de Abessijnscne
kwestie is verdaagd tot Donderdag en de
agenda grondig moet worden gewijzigd.
Willen de tegenstanders van de erkenning
alle middelen aanwenden om te verhinde
ren dat de Volkenbond zich op het door de
Engelsche regeering gewenschte standpunt
plaatst? Als zij dat willen bereiken, strij
den zij voor een hopelooze zaak. Ook de
aanwezigheid van den Negus zal geen in
vloed kunnen uitoefenen. Aannemelijker is
de veronderstelling, dat de Raad althans
den Negus zal hooren en aldus den schijn
wekken, alsof men tot het uiterste is ge
gaan in den strijd om het recht.
BRUSSEL: Het lot van de Belgische re
geering is nog niet beslist. Het kabinet
heeft inzake de belastingvoorstellen de
kwestie van vertrouwen gesteld en het is
nog altijd de vraag of de zeer sterke oppo
sitie daarvoor wijken zal. In ieder geval
is gisteravond de beslissing nog niet geval
len en een regeering, die tijd weet te win
nen, heeft al veel gewonnen.
B A. A. uit Londen arriveerde vanmorgen
om 10.37 uur Prinses Alice van Groot-Brit-
tannië, vergezeld van Lady Katherine
Meade, op Schiphol. Zij werden verwel
komd door Z. K. H. Prins Bernhard, die
omstreeks half elf met zijn auto op Schip
hol was aangekomen, door den Engelschen
gezant Sir Hubert Montgomery en mevr.,
alsmede door den kamerheer i. b. d. van
H. M. de Koningin, mr. W. C. Baron
Snouckaert van Schauburg, en jkvr. C.
van Burmania baronesse Rengers.
Kort na aankomst namen de Engelsche
gasten p'aats in de auto van den Prins en
met Z. K. H. aan het stuur vertrok men
naar de residentie.
Belgische Koning komt eveneens
per vliegtuig.
Naar wij vernemen zal Z. M. de Koning
der Belgen morgenochtend te ongeveer
kwart over tien op het vliegveld Ypenburg
arriveeren. De Koning en zijn gevolg zul
len de reis van Brussel in drie vliegtuigen
der Sabena maken. H. M. de Koningin en
Prins Bernhard zullen op het vliegveld aan
wezig zijn om den Koning we'.kom te hee-
ten.
Het vliegveld zal voor luchtverkeer van
9.30 tot 11 uur zijn gesloten.
Des middags te ongeveer vier uur zal de
Koning van Ypenburg vertrekken.
Radio-Reportage.
Het secretariaat van den radio-raad meldt
ons:
De radio-reportage van de plechtigheden
ter gelegenheid van den doop van H. K. H.
Prinses Beatrix op Donderdag 12 Mei a.s.
zal als „nationale uitzending" gezamenlijk
door A.V.R.O., K.R.O.,, N.C.R.V., V.A.R,A.
en P.H.O.H.I. voor de luisteraars hier te
lande en in de overzeesche gebiedsdeelen
verzorgd worden Ten behoeve van de re
portage van den koninklijken stoet zijn 4
posten opgesteld, t.w. post koninklijk pa
leis (AVRO), post Lange Voorhout (VA
RA), post Buitenhof (Phohi) en post Ri-
viervischmarkt (KRO). De post in de Groo-
te of St. Jacobskerk wordt gezet door de
N.C.R.V.
Te 10.45 uur zullen de versterkte Neder-
landsche zenders worden ingeschakeld. Te
11.00 uur vangt de reportage aan, hierna
volgt te 11.45 uur de uitzending van de
eigenlijke doopplechtigheid in de St. Ja
cobskerk, terwijl na afloop van de doop
plechtigheid de reportage van den terug
tocht van den koninklijken stoet naar het
paleis volgt.
De uitzending vindt plaats over de 3 Ne-
derlandsche zenders, de Phohi-zenders en
de rijkszenders.
Na afloop van deze reportage worden de
programma's door de op Donderdag uitzen
dende omroepvereenigingen op de normale
wijze hervat.
ONGEREGELDHEDEN DUURDEN
31/2 UUR.
RIO DE JANEIRO, 11 Mei. (A. N. P.).
Officieel wordt medegedeeld, dat de op
stand mislukt is. Het nationale departe
ment voor propaganda heeft per radio me
degedeeld, dat er geen reden tot ongerust
heid bestaat, daar de regeering den toestand
meester is.
De regeering deelt voorts mede, dat het
overal in het land rustig is. Deze eerste po
ging der fascisten met wapengeweld het
bewind van Vargas omver te werpen, heeft
aanleiding gegeven tot gevechten, die eeni
ge uren hebben geduurd.
Emilio Valverde, een vooraanstaand lei
der der groenhemden, behoort tot degenen,
die op het ministerie van oorlog werd ge-
arresteeerd. De groenhemden hebben eeni
ge barakken in brand gestoken.
Verscheidene personen werden gearres
teerd, toen zij probeerden te vluchten.
Twaalf andere werden gearresteerd in de
buurt van het paleis van den president.
Een officieel communiqué.
In een officieel communiqué wordt me
degedeeld: Een bende gewapende groen
hemden en burgers, die de uniformen droe
gen van politie-beambten en marine-offi
cieren, heeft een poging gedaan eenige
openbare gebouwen, o.m. het ministerie van
marine en het Guanbar-paleis te bezetten.
De opstandelingen slaagden er in het mi
nisterie van marine in hun bezit te ne
men, doch om vijf uur werd dit door mi
litairen heroverd.
Gemeld wordt, dat de opstand slechts
drie en een half uur heeft geduurd.
Van wachtmeester der
marechaussee te Oss
Door de militaire justitie is gearres
teerd en naar het Huis van Bewaring
te 's Hertogenbosch overgebracht de
wachtmeester van de Koninklijke Ma
rechaussee Van de Weert, thans in
Terneuzen, vroeger in Oss.
Wachtmeester Van de Weert heeft
indertijd een groot aandeel gehad bij
het onderzoek en tot klaarheid bren
gen van verschillende misdrijven van
de bekende Ossche bende en behoor
de ook tot degenen, die door H. M. de
Koningin voor zijn verdiensten werden
gedecoreerd.
Reeds eerder waren er aanwijzin
gen tegen Van de Weert bij de mili
taire justitie ingekomen, doch deze
konden niet tot een strafvervolging
leiden.
Wel werd Van de Weert toen overge
plaatst naar Terneuzen.
Thans zijn echter nieuwe gegevens
in handen der justitie gekomen en
deze hebben tot zijn arrestatie en in
sluiting geleid.
Nader kunnen wij nog mededeelen,
dat de arrestatie van den wachtmees
ter der Koninklijke Marechaussée
door militaire justitie is gelast, omdat
de aangehoudene verdacht wordt van
een zedenmisdrijf.
Mèt het nieuw stadhuis krijgt de Sleu
telstad ook weer een nieuw carillon op
den toren.
Men weet het: een stadhuis zonder speel
klokken in den toren is voor den rechtge-
aarden Leidenaar niet mogelijk. Dus kon
het geen verwondering wekken, dat Lei
den naast het stadhuis-comité een carillon
comité kreeg, dat op alle mogelijke manie
ren geld aan het inzamelen ging om Lei
den's stadhuis een waardig carillon te be
zorgen.
Dit carillon-comité zorgt echter slechts
voor de gelden, de technische bemoeiingen
werden overgelaten aan de gemeentelijke
klokkenspel-commissie, welke de klokken
keurt en de inrichting van beiaard ver
zorgt.
Vóór den brand mocht Leiden er zich op
beroemen een carillon te bezitten, welks
klokken afkomstig waren uit de gieterij
der Hemony's te Amsterdam. Dertig van
de acht-en-dertig klokken, welke de bei
aard telde, waren in 1677'78 gegoten door
Pierre Hemony, die sinds den dood van
zijn broer Francois in 1667, alleen aan het
hoofd stond der vermaarde gieterij. In
1680 stierf echter ook Pierre Hemony en
nam zijn neef, Mamertus Fremy, bijgestaan
door zijn broer Claude vooral voor het
stemmen der klokken, de leiding van het
bedrijf over. Deze Mamertus Fremy was
het ook, die de acht overige, de grootste
klokken van Leidens carillon, goot en af
leverde. De toonsomvang van dit klokken
spel was: cdis 3, waarbij echter cis en dis
ontbraken, overigens was het chromatisch.
De toonsomvang van de meest carillons,
door de Hemony's vervaardigd, bedraagt
ongeveer drie octaaf; deze klokkenspellen
bestaan gewoonlijk uit 35 klokken in chro
matische volgorde. De lage cis en dis ont
breken echter steeds in deze carillons der
Hemony's, behalve in dat te Gouda, waar
het gieten dezer kickken uitdrukkelijk ge
last werd. Maar Pierre Hemony goot ze
met weinig liefhebberij. In 1678 schreef hij
een betoog, dat vooral bedoeld was voor
Quirinus van Blankfenburgh, die op het
gieten dezer klokken had aangedrongen,
dat cis en dis in de klokkenspellen over
bodig waren: ze bleven toch meestentijds
stom en hingen dus maar als levend-dood
in den toren. In onzen tijd echter, aldus
mr. A. Loosjes in zijn „De Torenmuziek
in de Nederlanden" kunnen zijn argumen
ten niet meer van waarde worden ge
acht; voor de nieuwe beiaardkunst is de
aanwezigheid van de cis en dis gewenscht.
Over de techniek van het nieuwe caril
lon vinden we thans naderere bijzonderhe
den van de hand van J. R. in „De Tijd".
Dezp schrijft daarover als volgt:
Het nieuwe carillon voor Leidens stad
huis zal bestaan uit 45 klokken, waarmee
men de uiterste grenzen voor den toons
omvang van een klokkenspel heeft be
reikt; een grootere uitgebreidheid dan
vier octaaf is niet wel mogelijk.
DRIE EN NEGENTIG DOODEN BIJ DE
MIJNRAMP?
LONDEN, 11 Mei. (A. N. P.) Volgens
niet officieel bevestigde geruchten zouden
in het puin van de Markham-mijn nog
eenige lijken zijn gevonden, waardoor het
aantal der bij de ramp om het leven geko
men arbeiders tot 93 zou zijn gestegen.
Vanochtend vroeg is de mijndirecteur
Hunter met eenige ambtenaren in de mijn
afgedaald.
Een groote menigte mannen en vrouwen
wacht, diep ontdaan, voor den ingang van
het gebouw, dat als lijkenhuis is ingericht.
De identificatie van de meeste slacht
offers zal zeer moeilijk zijn.
LONDEN, 11 Mei (A. N. P.). De me-
dedeeling, dat bij de ontploffing in de
Markham-menn 93 personen om het leven
zouden zijn gekomen, berust op geen en
kelen grond.
EEN SCHILDERIJ VAN DR. POELS.
Regeeringsopdracht aan Harry Kooien.
Naar de „Tijd" verneemt, heeft de schil
der Harry Kooien van den minister van On
derwijs, K. en W., in overeenstemming met
het voorstel van de rijkscommissie van
advies voor opdrachten aan beeldende kun
stenaars, opdracht gekregen tot het schilde
ren van een portret van mgr. dr. H. A.
Poels, aalmoezenier voor sociale werken te
Heerlen.
Waar men carillons vindt van grooter
umvang, als bijv. te Gent, doen de hoogste
of laagste klokken nauwelijks dienst. Een
klok, lager dan de G-toon, heeft een te
zwaren onbestemden klank en een belle
tje, hooger dan g 3 geeft een te zwak ge
luid. Deze diepste toon, de G, van dit
nieuwe carillon wordt voortgebracht
door de grootste klok, de bourbon, welke
wordt aangeboden door het Leidsch Stu
dentencorps en welke een gewicht zal heb-r
ben van 5.600 K.G., bij een middellijn van
2.10 Meter. De g 3 is het kleinste klokje
en weegt ternauwernood 7 K.G. bij een
diameter van 18 centimeter.
Het comité, dat de aanschaffing van den
nieuwen beiaard bekostigt, heeft reeds zoo
veel instemming met zijn werk mogen on
dervinden, dat bereids de opdracht tot het
gieten der klokken is gegeven. De eerste
termijn is betaald en ook de tweede is
reeds dezer dagen vervallen. In totaal zal
dit carillon, zijn volledige inrichting zoo
wel voor mechanisch en persoonlijk spel,
een volledig torenuurwerk met vier wij
zerplaten, enz. ruim 35.000 kosten, waar
van nog om en nabij 15.000 ontbreken.
Bij de aanschaffing van dit nieuwe caril
lon heeft men te Leiden vooropgesteld, dat
alle toe te passen materialen zooveel mo
gelijk van Nederlandsche herkomst moe
ten zijn. Zoo is dan ook de levering van
klokken en klepels opgedragen aan de fir
ma van Bergen te Heiligerlee, terwijl ook
de firma J. H. Addicks en Zn. te Amster
dam voor al het overige zal zorgen.
Gelijk het bedrijf van Petit en Fritsen te
Aarle-Rixtel, waar nog onlangs de luid-
klokken der Haarlemsche St. Bavo gego
ten zijn, is de huidige klokkengieterij van
Van Bergen te Heiligerlee een eeuwenoud
bedrijf. Goten de Brabanders speelkokken
en vervaardigden zij volledige carillons,
de Groningers waagden zich er niet aan,
totdat in 1929 Jef Denijn, de Mechelsche
beiaardier, eens te Heiligerlee kwam, kij
ken en tot het gieten van carillonklokken
aanspoorde. Sindsdien zijn uit de klok-
kenfabriek der Van Bergens reeds ver
scheidene beiaards de torens ingegaan. Het
eerste klokkenspel was er een van 26 klok
ken voor den Cunea-toren te Rhenen; ook
het carillon van het Zeehelden-monument
te Den Helder, dat van Hoorn en tien
nieuwe klokken voor Enkhuizen 'ijn te
Heiligerlee gemaakt. Zoo pas is men er
gereed gekomen met 39 klokken voor Ber
gen op Zoom, dat zijn Markiezaatsfeesten
met klokkenmuziek zal opluisteren. Nog
drie klokken wil men te Heiligerlee laten
gieten voor di carillon. Nu echter is men
bezig met 't gieten ban den Leidschen bei
aard.
Het totaal-gewicht der klokken van dit
nieutve carillon zal ruim 20.000 K.G. be
dragen. Hierin wordt het nog aanwezige
materiaal van het oude carillon verwerkt,
dat op ongeveer 12 ton geschat wordt. Het
ligt in de bedoeling de bourdonklok te ge-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Negus komt naar Genève. (3de blad).
Het lot van de Belgische regeering nog
niet beslist. (3de blad).
Een nieuw Japansch offensief in Zuid-
China? (3de blad).
Bij de mijnramp in Derbyshire zijn on
geveer 80 mijnwerkers omgekomen. (Buit.
Ber. 3de blad).
Een zwarte dag voor de luchtvaart.
(Luchtv. 3de blad).
Binnenland
Bijzonderheden inzake de doopplechtig
heid van Prinses Beatrix (1ste blad).
Een adres aan de regeering inzake de
uitwijzing der vreemdelingen (2de biad).
Opleidingsschool voor dienstboden te
Ginneken (2de blad).
bruiken voor den heel-uur-slag. Tevens
wordt zij ook gekoppeld aan het kunstspel-
klavier en daarenboven is zij afzonderlijk
bruikbaar als luidklok, waartce haar klok
kenstoel wordt uitgerust met een elec-
trische luidmachine.
Het nieuwe Leidsche carillon wordt „op
z'n Mechelsch" ingericht, d.w.z. de verbin
ding van klepel met klaviertoets is aan ge
bracht volgens het tuimelaarsysteem van
Jef Denijn, met uitzondering van de zwaar
ste klokken (G, c, cis, d, dis, e, f, fis en g),
welke zullen worden aangekoppeld door
middel van het oude broeksysteem. Door
Denijn's methode heeft de beiaardier de
klepels der klokken beter in zijn macht
dan bij het oude systeem mogelijk is; bo-
vendien kan hij nu ook den klepel vlug
achtereen tegen den klokwand laten; tik
ken, zoodat door dit tremoleeren een meer
gebonden klank ontstaat en de toon klinkt
als langer aangehouden.
Stond het vorige Leidsche carillon be
kend als moeilijk bespeelbaar, het nieuwe
zal in dit opzicht wel een betere faam
krijgen.
De speeltrommel voor het mechanisch
speelwerk wordt vervaardigd voor 120 ma
ten en 24 klavieren. Zij wordt electrisch
aangedreven, terwijl de inschakeling ge
schiedt door een automatisch contact, dat
in werking wordt gesteld door 't uurwerk.
Het zal mogelijk zijn om de speeltrommel
's nachts uit te schakelen, zoodat zij wel
licht, die voor het mechanisch spel geen
beter woord over hebben, dan het weinig
complimenteuze „rammel", in hun slaap
door de klokkeklanken niet zullen worden
gestoord.
In totaal worden 40 klokken aan het
mechanisch klavier gekoppeld; in het oude
carillon waren het er 32. De laagste 7 klok
ken van het benedenste octaaf krijgen alle
één hamer, de vijf overige van dat octaaf
elk twee, evenals de 28 andere. De bour
don krijgt bovendien een zwaren ijzeren
hamed voor den heel-uur-slag, terwijl de
c-klok voor den half-uur-slag is bestemd.
In totaal zijn er 75 hamers noodig.
Binnenkort zal het carillon gereed zijn,
binnenkort zal het comité ook over de
nog ontbrekende 15.000 moeten kunnen
beschikken. Aan belangstelling voor den
nieuwen beiaard ontbreekt het te Leiden
niet. Jong en oud in de Sleutelstad doen
mee; op de lagere en middelbare scholen
brachten de leerlingen wat mee voor de
nieuwe klokken; een Leidsche klokken -
marsch is onlangs „verwandeld" ten bate
van het carillon en 50.000 sluitzegens zijn
bijna alle de wereld ingegaan. In de twee
de helft van Mei trekt het comité de stad
rond, huis aan huis collecteerend voor het
geschenk aan het raadhuis; 23 Juni geeft
de zangvereenigng „Sursum Corda" in de
oude Pieterskerk een concert, waaraan Jo
Vincent en Ant. v. d. Horst medewerken,
alles voor de klokken, en tenslotte zal de
3 Octobervereeniging in haar optocht op
3 October een collecte wagen meevoeren;
de jeugd zal dan weer de groote trom
roeren voor de zingende klokken. Het co
mité heeft nog -veel medewerking noodig,
maar het mag verwachten, dat het ge
schenk der klokken ook volledig een ge
schenk der burgerij zal zijn.
In zijn stadsbeschrijving schreef in
vroeger dagen Frans van Mieris: „Ook
hangt er boven het gemelde uurwerk een
welluidende klokkenspel, dat voor geen
van de minste der nabuurige steden bij
kundigen gehouden wordt, op 't welk
's morgens van tien tot elf uuren op de
marktdagen als ook bij andere gelegenhe
den van vreugde gespeeld wordt". Zoo was
het jaren en jaren geleden, maar binnen
kort zal de oude traditie weer worden op
genomen en zullen de klokken zingen op
de Leidsche feestdagen: 8 Februari, dies
der Hoogeschool, en 3 October, herdenking
van Leidens ontzet; op eiken Woensdagen
Zaterdag en op enkele zomeravonden.
Moge het spoedig zijn!