De doop van Prinses Beatrix STADS (X) NIEUWS De hooge gasten arriveeren Opstand in Brazilië mislukt Opzienbarende arrestatie ALS STRAKS HET NIEUWE LEIDSCHE STADHUIS GEREED IS En het klokkenspel weerklinkt... WOENSDAG 11 MEI 1938 29ste Jaargang No. 9028 Ste £eid&^0oii/fca/ru Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2. Telefoon: Administratie 933. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Forth os 11. DOOPPLECHTIGHEID PRINSES BEATRIX. De komst van Koning Leopold. De Brusselsche correspondent seint: Gemeld wordt, dat koning Leopold voor de doopplechtigheid van Prinses Beatrix, waarbij hij als peter zal fungeeren Donder dag uit Brussel per auto naar Den Haag zal vertrekken, om nog den zelfden dag in de Belgische hoofdstad terug te keeren. Een ordonnance-officier en een vleugel adjudant zullen hem vergezellen. HERTOG ADOLF FRIEDRICH VAN MECKLENBURG EN DE HERTOGIN AANGEKOMEN. De Koningin begroet haar gasten aan het station Hertog Adolf Friedrich van Mecklenburg en de Hertogin zijn heden met den Berlijn- sc'nen nachttrein aangekomen en door H. M. de Koningin op het perron van het sta tion Staatsspoor begroet. De trein had eenige minuten vertraging en reed om 10 minuten over tien voor het eerste perron van het station voor. Toen de trein bijna tot stilstand was ge komen gingen de deuren van de konink lijke wachtkamer open en betrad H. M. de Koningin het perron. De Koningin was ver gezeld van haar adjudant, kolonel De Jonge van Ellemeet en haar hofdame freule van Heemstra. Hare Majesteit begroette de Her togin en Hertog Adolf Friedrich zeer harte lijk. Na een kort oponthoud in de konink lijke wachtkamer, waar de oud-adjudant van Prins Hendrik, jhr. Laman Trip, ter be groeting aanwezig was, reed de Koningin met haar gasten per auto naar het paleis Noordeinde. Op het perron en voor het stationsge bouw juichte een talrijke schare de Ko ningin hartelijk toe, voor welke hulde Ha re Majesteit glimlachend dankte. De vorstelijke gasten bij de doopplech tigheid. De vorstin van Erbach-Schönberg is reeds in den Haag aangekomen, evenals de Graaf en Gravin Kotzebue. Prinses Armgard en Prins Aschwin wor den in den loop van den dag in de residen tie verwacht. Zij zullen per auto aankomen. De doopplechtigheid. Nader is bepaald, zoo vernemen wij, dat da kamerheer, die aanwezig zal zijn aan de deur van de kerk ter ontvangst van Prinses Juliana en Prins Bernhard met Prinses Beatrix niet graaf van Zuylen van Nijevelt zal zijn doch mr. R. ridder Pauw van Wieldrecht. De aankomst van Prinses Alice op Schiphol. Met het Zweedsche D. C. 3 toestel S. E.- DE WERELD IN VOGELVLUCHT GENèVE: Men had verwacht, dat men te Genevè misschien wel wat zou hebben gesputterd, maar dat er toch weinig echte oppositie zou bestaan tegen het voorstel van Engeland om de Volkenbondsleden vrij te laten, wanneer zij Abessinië wilden erkennen. Het verloopt evenwel niet zoo glad. Men heeft den Negus, die aanvanke lijk niet van plan was om naar Genève te 'komen, toch overreed om te komen, waar om de behandeling van de Abessijnscne kwestie is verdaagd tot Donderdag en de agenda grondig moet worden gewijzigd. Willen de tegenstanders van de erkenning alle middelen aanwenden om te verhinde ren dat de Volkenbond zich op het door de Engelsche regeering gewenschte standpunt plaatst? Als zij dat willen bereiken, strij den zij voor een hopelooze zaak. Ook de aanwezigheid van den Negus zal geen in vloed kunnen uitoefenen. Aannemelijker is de veronderstelling, dat de Raad althans den Negus zal hooren en aldus den schijn wekken, alsof men tot het uiterste is ge gaan in den strijd om het recht. BRUSSEL: Het lot van de Belgische re geering is nog niet beslist. Het kabinet heeft inzake de belastingvoorstellen de kwestie van vertrouwen gesteld en het is nog altijd de vraag of de zeer sterke oppo sitie daarvoor wijken zal. In ieder geval is gisteravond de beslissing nog niet geval len en een regeering, die tijd weet te win nen, heeft al veel gewonnen. B A. A. uit Londen arriveerde vanmorgen om 10.37 uur Prinses Alice van Groot-Brit- tannië, vergezeld van Lady Katherine Meade, op Schiphol. Zij werden verwel komd door Z. K. H. Prins Bernhard, die omstreeks half elf met zijn auto op Schip hol was aangekomen, door den Engelschen gezant Sir Hubert Montgomery en mevr., alsmede door den kamerheer i. b. d. van H. M. de Koningin, mr. W. C. Baron Snouckaert van Schauburg, en jkvr. C. van Burmania baronesse Rengers. Kort na aankomst namen de Engelsche gasten p'aats in de auto van den Prins en met Z. K. H. aan het stuur vertrok men naar de residentie. Belgische Koning komt eveneens per vliegtuig. Naar wij vernemen zal Z. M. de Koning der Belgen morgenochtend te ongeveer kwart over tien op het vliegveld Ypenburg arriveeren. De Koning en zijn gevolg zul len de reis van Brussel in drie vliegtuigen der Sabena maken. H. M. de Koningin en Prins Bernhard zullen op het vliegveld aan wezig zijn om den Koning we'.kom te hee- ten. Het vliegveld zal voor luchtverkeer van 9.30 tot 11 uur zijn gesloten. Des middags te ongeveer vier uur zal de Koning van Ypenburg vertrekken. Radio-Reportage. Het secretariaat van den radio-raad meldt ons: De radio-reportage van de plechtigheden ter gelegenheid van den doop van H. K. H. Prinses Beatrix op Donderdag 12 Mei a.s. zal als „nationale uitzending" gezamenlijk door A.V.R.O., K.R.O.,, N.C.R.V., V.A.R,A. en P.H.O.H.I. voor de luisteraars hier te lande en in de overzeesche gebiedsdeelen verzorgd worden Ten behoeve van de re portage van den koninklijken stoet zijn 4 posten opgesteld, t.w. post koninklijk pa leis (AVRO), post Lange Voorhout (VA RA), post Buitenhof (Phohi) en post Ri- viervischmarkt (KRO). De post in de Groo- te of St. Jacobskerk wordt gezet door de N.C.R.V. Te 10.45 uur zullen de versterkte Neder- landsche zenders worden ingeschakeld. Te 11.00 uur vangt de reportage aan, hierna volgt te 11.45 uur de uitzending van de eigenlijke doopplechtigheid in de St. Ja cobskerk, terwijl na afloop van de doop plechtigheid de reportage van den terug tocht van den koninklijken stoet naar het paleis volgt. De uitzending vindt plaats over de 3 Ne- derlandsche zenders, de Phohi-zenders en de rijkszenders. Na afloop van deze reportage worden de programma's door de op Donderdag uitzen dende omroepvereenigingen op de normale wijze hervat. ONGEREGELDHEDEN DUURDEN 31/2 UUR. RIO DE JANEIRO, 11 Mei. (A. N. P.). Officieel wordt medegedeeld, dat de op stand mislukt is. Het nationale departe ment voor propaganda heeft per radio me degedeeld, dat er geen reden tot ongerust heid bestaat, daar de regeering den toestand meester is. De regeering deelt voorts mede, dat het overal in het land rustig is. Deze eerste po ging der fascisten met wapengeweld het bewind van Vargas omver te werpen, heeft aanleiding gegeven tot gevechten, die eeni ge uren hebben geduurd. Emilio Valverde, een vooraanstaand lei der der groenhemden, behoort tot degenen, die op het ministerie van oorlog werd ge- arresteeerd. De groenhemden hebben eeni ge barakken in brand gestoken. Verscheidene personen werden gearres teerd, toen zij probeerden te vluchten. Twaalf andere werden gearresteerd in de buurt van het paleis van den president. Een officieel communiqué. In een officieel communiqué wordt me degedeeld: Een bende gewapende groen hemden en burgers, die de uniformen droe gen van politie-beambten en marine-offi cieren, heeft een poging gedaan eenige openbare gebouwen, o.m. het ministerie van marine en het Guanbar-paleis te bezetten. De opstandelingen slaagden er in het mi nisterie van marine in hun bezit te ne men, doch om vijf uur werd dit door mi litairen heroverd. Gemeld wordt, dat de opstand slechts drie en een half uur heeft geduurd. Van wachtmeester der marechaussee te Oss Door de militaire justitie is gearres teerd en naar het Huis van Bewaring te 's Hertogenbosch overgebracht de wachtmeester van de Koninklijke Ma rechaussee Van de Weert, thans in Terneuzen, vroeger in Oss. Wachtmeester Van de Weert heeft indertijd een groot aandeel gehad bij het onderzoek en tot klaarheid bren gen van verschillende misdrijven van de bekende Ossche bende en behoor de ook tot degenen, die door H. M. de Koningin voor zijn verdiensten werden gedecoreerd. Reeds eerder waren er aanwijzin gen tegen Van de Weert bij de mili taire justitie ingekomen, doch deze konden niet tot een strafvervolging leiden. Wel werd Van de Weert toen overge plaatst naar Terneuzen. Thans zijn echter nieuwe gegevens in handen der justitie gekomen en deze hebben tot zijn arrestatie en in sluiting geleid. Nader kunnen wij nog mededeelen, dat de arrestatie van den wachtmees ter der Koninklijke Marechaussée door militaire justitie is gelast, omdat de aangehoudene verdacht wordt van een zedenmisdrijf. Mèt het nieuw stadhuis krijgt de Sleu telstad ook weer een nieuw carillon op den toren. Men weet het: een stadhuis zonder speel klokken in den toren is voor den rechtge- aarden Leidenaar niet mogelijk. Dus kon het geen verwondering wekken, dat Lei den naast het stadhuis-comité een carillon comité kreeg, dat op alle mogelijke manie ren geld aan het inzamelen ging om Lei den's stadhuis een waardig carillon te be zorgen. Dit carillon-comité zorgt echter slechts voor de gelden, de technische bemoeiingen werden overgelaten aan de gemeentelijke klokkenspel-commissie, welke de klokken keurt en de inrichting van beiaard ver zorgt. Vóór den brand mocht Leiden er zich op beroemen een carillon te bezitten, welks klokken afkomstig waren uit de gieterij der Hemony's te Amsterdam. Dertig van de acht-en-dertig klokken, welke de bei aard telde, waren in 1677'78 gegoten door Pierre Hemony, die sinds den dood van zijn broer Francois in 1667, alleen aan het hoofd stond der vermaarde gieterij. In 1680 stierf echter ook Pierre Hemony en nam zijn neef, Mamertus Fremy, bijgestaan door zijn broer Claude vooral voor het stemmen der klokken, de leiding van het bedrijf over. Deze Mamertus Fremy was het ook, die de acht overige, de grootste klokken van Leidens carillon, goot en af leverde. De toonsomvang van dit klokken spel was: cdis 3, waarbij echter cis en dis ontbraken, overigens was het chromatisch. De toonsomvang van de meest carillons, door de Hemony's vervaardigd, bedraagt ongeveer drie octaaf; deze klokkenspellen bestaan gewoonlijk uit 35 klokken in chro matische volgorde. De lage cis en dis ont breken echter steeds in deze carillons der Hemony's, behalve in dat te Gouda, waar het gieten dezer kickken uitdrukkelijk ge last werd. Maar Pierre Hemony goot ze met weinig liefhebberij. In 1678 schreef hij een betoog, dat vooral bedoeld was voor Quirinus van Blankfenburgh, die op het gieten dezer klokken had aangedrongen, dat cis en dis in de klokkenspellen over bodig waren: ze bleven toch meestentijds stom en hingen dus maar als levend-dood in den toren. In onzen tijd echter, aldus mr. A. Loosjes in zijn „De Torenmuziek in de Nederlanden" kunnen zijn argumen ten niet meer van waarde worden ge acht; voor de nieuwe beiaardkunst is de aanwezigheid van de cis en dis gewenscht. Over de techniek van het nieuwe caril lon vinden we thans naderere bijzonderhe den van de hand van J. R. in „De Tijd". Dezp schrijft daarover als volgt: Het nieuwe carillon voor Leidens stad huis zal bestaan uit 45 klokken, waarmee men de uiterste grenzen voor den toons omvang van een klokkenspel heeft be reikt; een grootere uitgebreidheid dan vier octaaf is niet wel mogelijk. DRIE EN NEGENTIG DOODEN BIJ DE MIJNRAMP? LONDEN, 11 Mei. (A. N. P.) Volgens niet officieel bevestigde geruchten zouden in het puin van de Markham-mijn nog eenige lijken zijn gevonden, waardoor het aantal der bij de ramp om het leven geko men arbeiders tot 93 zou zijn gestegen. Vanochtend vroeg is de mijndirecteur Hunter met eenige ambtenaren in de mijn afgedaald. Een groote menigte mannen en vrouwen wacht, diep ontdaan, voor den ingang van het gebouw, dat als lijkenhuis is ingericht. De identificatie van de meeste slacht offers zal zeer moeilijk zijn. LONDEN, 11 Mei (A. N. P.). De me- dedeeling, dat bij de ontploffing in de Markham-menn 93 personen om het leven zouden zijn gekomen, berust op geen en kelen grond. EEN SCHILDERIJ VAN DR. POELS. Regeeringsopdracht aan Harry Kooien. Naar de „Tijd" verneemt, heeft de schil der Harry Kooien van den minister van On derwijs, K. en W., in overeenstemming met het voorstel van de rijkscommissie van advies voor opdrachten aan beeldende kun stenaars, opdracht gekregen tot het schilde ren van een portret van mgr. dr. H. A. Poels, aalmoezenier voor sociale werken te Heerlen. Waar men carillons vindt van grooter umvang, als bijv. te Gent, doen de hoogste of laagste klokken nauwelijks dienst. Een klok, lager dan de G-toon, heeft een te zwaren onbestemden klank en een belle tje, hooger dan g 3 geeft een te zwak ge luid. Deze diepste toon, de G, van dit nieuwe carillon wordt voortgebracht door de grootste klok, de bourbon, welke wordt aangeboden door het Leidsch Stu dentencorps en welke een gewicht zal heb-r ben van 5.600 K.G., bij een middellijn van 2.10 Meter. De g 3 is het kleinste klokje en weegt ternauwernood 7 K.G. bij een diameter van 18 centimeter. Het comité, dat de aanschaffing van den nieuwen beiaard bekostigt, heeft reeds zoo veel instemming met zijn werk mogen on dervinden, dat bereids de opdracht tot het gieten der klokken is gegeven. De eerste termijn is betaald en ook de tweede is reeds dezer dagen vervallen. In totaal zal dit carillon, zijn volledige inrichting zoo wel voor mechanisch en persoonlijk spel, een volledig torenuurwerk met vier wij zerplaten, enz. ruim 35.000 kosten, waar van nog om en nabij 15.000 ontbreken. Bij de aanschaffing van dit nieuwe caril lon heeft men te Leiden vooropgesteld, dat alle toe te passen materialen zooveel mo gelijk van Nederlandsche herkomst moe ten zijn. Zoo is dan ook de levering van klokken en klepels opgedragen aan de fir ma van Bergen te Heiligerlee, terwijl ook de firma J. H. Addicks en Zn. te Amster dam voor al het overige zal zorgen. Gelijk het bedrijf van Petit en Fritsen te Aarle-Rixtel, waar nog onlangs de luid- klokken der Haarlemsche St. Bavo gego ten zijn, is de huidige klokkengieterij van Van Bergen te Heiligerlee een eeuwenoud bedrijf. Goten de Brabanders speelkokken en vervaardigden zij volledige carillons, de Groningers waagden zich er niet aan, totdat in 1929 Jef Denijn, de Mechelsche beiaardier, eens te Heiligerlee kwam, kij ken en tot het gieten van carillonklokken aanspoorde. Sindsdien zijn uit de klok- kenfabriek der Van Bergens reeds ver scheidene beiaards de torens ingegaan. Het eerste klokkenspel was er een van 26 klok ken voor den Cunea-toren te Rhenen; ook het carillon van het Zeehelden-monument te Den Helder, dat van Hoorn en tien nieuwe klokken voor Enkhuizen 'ijn te Heiligerlee gemaakt. Zoo pas is men er gereed gekomen met 39 klokken voor Ber gen op Zoom, dat zijn Markiezaatsfeesten met klokkenmuziek zal opluisteren. Nog drie klokken wil men te Heiligerlee laten gieten voor di carillon. Nu echter is men bezig met 't gieten ban den Leidschen bei aard. Het totaal-gewicht der klokken van dit nieutve carillon zal ruim 20.000 K.G. be dragen. Hierin wordt het nog aanwezige materiaal van het oude carillon verwerkt, dat op ongeveer 12 ton geschat wordt. Het ligt in de bedoeling de bourdonklok te ge- Dit nummer bestaat uit vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De Negus komt naar Genève. (3de blad). Het lot van de Belgische regeering nog niet beslist. (3de blad). Een nieuw Japansch offensief in Zuid- China? (3de blad). Bij de mijnramp in Derbyshire zijn on geveer 80 mijnwerkers omgekomen. (Buit. Ber. 3de blad). Een zwarte dag voor de luchtvaart. (Luchtv. 3de blad). Binnenland Bijzonderheden inzake de doopplechtig heid van Prinses Beatrix (1ste blad). Een adres aan de regeering inzake de uitwijzing der vreemdelingen (2de biad). Opleidingsschool voor dienstboden te Ginneken (2de blad). bruiken voor den heel-uur-slag. Tevens wordt zij ook gekoppeld aan het kunstspel- klavier en daarenboven is zij afzonderlijk bruikbaar als luidklok, waartce haar klok kenstoel wordt uitgerust met een elec- trische luidmachine. Het nieuwe Leidsche carillon wordt „op z'n Mechelsch" ingericht, d.w.z. de verbin ding van klepel met klaviertoets is aan ge bracht volgens het tuimelaarsysteem van Jef Denijn, met uitzondering van de zwaar ste klokken (G, c, cis, d, dis, e, f, fis en g), welke zullen worden aangekoppeld door middel van het oude broeksysteem. Door Denijn's methode heeft de beiaardier de klepels der klokken beter in zijn macht dan bij het oude systeem mogelijk is; bo- vendien kan hij nu ook den klepel vlug achtereen tegen den klokwand laten; tik ken, zoodat door dit tremoleeren een meer gebonden klank ontstaat en de toon klinkt als langer aangehouden. Stond het vorige Leidsche carillon be kend als moeilijk bespeelbaar, het nieuwe zal in dit opzicht wel een betere faam krijgen. De speeltrommel voor het mechanisch speelwerk wordt vervaardigd voor 120 ma ten en 24 klavieren. Zij wordt electrisch aangedreven, terwijl de inschakeling ge schiedt door een automatisch contact, dat in werking wordt gesteld door 't uurwerk. Het zal mogelijk zijn om de speeltrommel 's nachts uit te schakelen, zoodat zij wel licht, die voor het mechanisch spel geen beter woord over hebben, dan het weinig complimenteuze „rammel", in hun slaap door de klokkeklanken niet zullen worden gestoord. In totaal worden 40 klokken aan het mechanisch klavier gekoppeld; in het oude carillon waren het er 32. De laagste 7 klok ken van het benedenste octaaf krijgen alle één hamer, de vijf overige van dat octaaf elk twee, evenals de 28 andere. De bour don krijgt bovendien een zwaren ijzeren hamed voor den heel-uur-slag, terwijl de c-klok voor den half-uur-slag is bestemd. In totaal zijn er 75 hamers noodig. Binnenkort zal het carillon gereed zijn, binnenkort zal het comité ook over de nog ontbrekende 15.000 moeten kunnen beschikken. Aan belangstelling voor den nieuwen beiaard ontbreekt het te Leiden niet. Jong en oud in de Sleutelstad doen mee; op de lagere en middelbare scholen brachten de leerlingen wat mee voor de nieuwe klokken; een Leidsche klokken - marsch is onlangs „verwandeld" ten bate van het carillon en 50.000 sluitzegens zijn bijna alle de wereld ingegaan. In de twee de helft van Mei trekt het comité de stad rond, huis aan huis collecteerend voor het geschenk aan het raadhuis; 23 Juni geeft de zangvereenigng „Sursum Corda" in de oude Pieterskerk een concert, waaraan Jo Vincent en Ant. v. d. Horst medewerken, alles voor de klokken, en tenslotte zal de 3 Octobervereeniging in haar optocht op 3 October een collecte wagen meevoeren; de jeugd zal dan weer de groote trom roeren voor de zingende klokken. Het co mité heeft nog -veel medewerking noodig, maar het mag verwachten, dat het ge schenk der klokken ook volledig een ge schenk der burgerij zal zijn. In zijn stadsbeschrijving schreef in vroeger dagen Frans van Mieris: „Ook hangt er boven het gemelde uurwerk een welluidende klokkenspel, dat voor geen van de minste der nabuurige steden bij kundigen gehouden wordt, op 't welk 's morgens van tien tot elf uuren op de marktdagen als ook bij andere gelegenhe den van vreugde gespeeld wordt". Zoo was het jaren en jaren geleden, maar binnen kort zal de oude traditie weer worden op genomen en zullen de klokken zingen op de Leidsche feestdagen: 8 Februari, dies der Hoogeschool, en 3 October, herdenking van Leidens ontzet; op eiken Woensdagen Zaterdag en op enkele zomeravonden. Moge het spoedig zijn!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1