9e-
29ste Jaargang No. 9008
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Brandstichting
ZATERDAG 16 APRIL 1938
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
AAt. en AboiniL-tarieven zie pag. S.
Giro 103003. Postbus 1L
DE SCHEMERING
DER VRIJHEID
Wanneer de eerste Paaschniorgen als een
uiterst pril en zuiver blozen boven de kim
verschijnt, verlaat Christus zijn graf, nieuw
en vol luister. Mensch is Hy nog maar be
vrijd van druk en moeizaamheid. Hij is als
Iwht geworden en als vuur. Zijn gansche
wezen is een helder, koesterend branden
en tegelijkertijd een verkwikkende koelte,
Zijn maagdelijk lichaam werd eeuwige
lente.
Maar het lichaam is slechts instrument
van den geesten de geest is volkomen in
God verborgen. De menschheid van Chris
tus deelt in de onvergankelijke glorie der
Godheid, zij ligt verankerd in den gronde-
loozen schoot der Eeuwigheid, -het Eeuwige
Leven nam haar op. Want Christus, ver
rijzend uit de dooden, sterft niet meer, de
dood zal over Hem geen macht meer heb
ben. Voor zoover Hij immers stierf, stierf
Kij voor de zonde eens en voor altijd; maar
voor zoover Hij leeft, leeft Hij voor God.
Christus heeft altijd geheel voor God ge
leefd; thans is op Zijn leven het onbetwist
bare stempel der Godheid gedrukt. Daarom
ook blijft Hij thans vooi Zijn vervolgers
verborgen. Zij hebben Zijn nederigheid
verworpen zij zullen Zijn glorie niet aan
schouwen. Eens zullen zij Hem zien, aan
de wolken des hemels, „om levenden en
dooden te oordeelen".
Broeders, laat ons toch goed den zin van
Christus' heerlijkheid begrijpen. Zijn heer
lijkheid is onze heerlijkheid, want voor ons
kwam Hij, stierf Hij en stond Hij op wij
zijn geroepen, om Zijn luister te deelen.
Weet ge, wat de hoogste glans van Zijn
heerlijkheid is? Het is de vrijheid! Een
wonderlijke vrijheidHet klinkt als een
schijnbare tegenstelling, dit is een vrijheid,
cie tegelijkertijd hoogste gebondenheid be-
teekent. Hoe is dat mogelijk, vraagt ons
beperkt venstand. Toch worde het ons
eenigszins duidelijk, als wij bedenken, dat
Hij met on verbreekbare banden geboeid is
aan de Oneindigheid zelve.- En oneindig
heid beteekent vrijheid, het beteekent af
wezigheid van grenzen en banden.
Vrijheid, het is een parool, dat sinds
eeuwen in het vaandel der menschheid ge
schreven staat. De menschheid heeft gewel
dig voor het verbreken van alle boeien ge
vochten. Op alle terreinen van het leven
riep men om vrijheid, geen wetten meer,
geen regels, geen controle, geen gezag.
We mogen nooit vergeten, dat de drang
naar vrijheid ontspringt aan de diepste
behoefte van het menschenhart. Wij zijn
voor de vrijhe:d geschapen vrij te zijn is
onze roeping, ons voorrecht en ons hoogste
geluk. Weet ge, waar het om gaat We
moeten de ware vrijheid zoeken.
Er zijn er thans mill'cenen, die om de
vrijheid schreeuwen', ze hebben den echten
zin der vrijheid nooit begrepen. Ze ver
warren vrijheid met bandeloosheid, de
officieele banden moeten verwijderd of tot
een minimum gereduceerd worden. Die
arme menschen denken, dat het probleem
der vrijheid is opgelost, wanneer de uiter
lijke banden worden doorgesnedenze
vergeten, dat er innerlijke banden zijn en
dat juist die ons tot slaven maken.
In ben vrij, zeggen ze, om te doen wat
iL wil, niemand heeft het recht, me de wet
te stellen. Arme verdwaalde, zie je dan
niet (of wil je het niet zien?), dat je de
slaaf van je hartstochten geworden bent
Ik ben vrij, zoo poch je, ik tart alle gezag,
maar je bent een leugenaar en een be
klagenswaardige stakkerd, je heerscht
r:iet, je wordt beheerscht, je stuurt niet, je
wordt meegesleurd met een stuurlooze,
toomelooze bergstroom, de diepte in, (zie
jt het niet?), de afgrond tegemoet.
Je dwaalt, als je meent, dat viijheid op
heffing van alle uiterlijke banden en nor
men beteekent. De uiterlijke normen zyn
niet weg te cijferen, je bent immers ge
plaatst in een heelal, waarvan je de werke
lijkheid niet ontkennen en niet veranderen
kunt. Neen, tegenover die werkelijkheid
ben je niet vrij, de vrijheid ligt ergens
ai.ders, zij bestaat hierin, dat je naar het
inzicht van de rede of het voorschrift van
het Geloof jezelf uit vrije beweging wilt
voegen binnen de lijnen van een plan, dat
door een Hoogere Macht werd vastgesteld.
Want vrij zijn beteekent niet, dat je kunt
doen wat je wilt, het beteekent in laatste
ii.stantie, dat je wilt doen, wat je moet.
Dat is de hoogste, geestelijke vrijheid
dat het lagere niet in staat is, je van het
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
burgos: De laatste verbinding tusschen
Noord en Zuid is thans voor het republi-
keinsche Spanje afgesneden. De troepen
van generaal Aranda zijn Vinaroz, dat ten
Zuiden van Tortosa aan de kust der Mid-
dellandsche Zee ligt, binnengetrokken.
Daarmede is het eerste doel bereikt, dat
beoogd werd met het offensief, eenige we
ken geleden ingezet in den Aragon-sector.
Maanden lang heeft men verwacht, dat deze
doorbraak vanuit Teruel zou plaats heb
ben. De rooden, die het wachten moe wa
ren, hebben toen een aanval op Teruel ge
daan en deze stad bij verrassing genomen
Dat schijnt het sein geweest te zijn om met
den lang voorbereiden opmarsch te begin
nen en thans is een psychologisch moment
bereikt; Barcelona en Valencia zijn van
elkander afgescheiden. In het Zuidelijk ge
deelte is generaal Miaja benoemd tot een
soort dictator; alle burgelijke autoriteiten
zijn aan hem ondergeschikt. Het ziet er
naar uit, dat Franco eerst Catalonië zal
onderwerpen en vervolgens zijn aanvallen
zal richten op het Zuiden. Generaal Miaja
is een niet te onderschatten tegenstander,
maar geïsoleerd en verstoken van hulp uit
het Noorden zal hij het niet lang kunnen
volhouden tegen een geconcentreerde
krachtsinspanning van Franco.
PARIJS: Op het voorbeeld van Engeland
gaat Frankrijk zich nu ook verzoenen met
Italië: Daladier is daarvoor een meer ge
schikte man dan Blum. Daladier en Bonnet
zijn thans uitgenoodigd om naar Londen te
komen; natuurlijk in verband met de as.
erkenning van Abessinië, waarbij Frankrijk
zich wil aansluiten.
LEVERINGS- EN BETALINGS
CONDITIES VOOR SCHOENEN EN
LEDER
4
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
heeft de minister van Economische Zaken
in antwoord op het desbetreffende verzoek
van de „Federatie van Nederlandsche
Schoenfabrikanten" medegedeeld, dat hij
in beginsel bereid is het door deze federa
tie genomen bindend besluit inzake „leve-
rings- en betalingscondities bij levering
van schoenen" met aangehechte „leverings-
en betalingscondities voor den Nederland-
schen schoenhandel" algemeen verbindend
te verklaren.
Eenzelfde bereidverklaring heeft de mi
nister van Economische Zaken doen toe
komen aan de „Federatie van Vereeni-
gingen van Nederlandsche lederfabrikan
ten" en de „Vereeniging van lederimpor
teurs"; in antwoord op het verzoek dezer
organisaties een door haar genomen bin
dend besluit inzake „leverings- en beta
lingsvoorwaarden voor leder" algemeen
verbindend te verklaren.
hoogere af te leiden; maar dat je recht
door de tuinen der verlokking heen voort
schrijdt naar wat je als het waarachtige
Doel wordt voorgehouden.
En eens, als het uur der volmaakte vrij
heid is aangebroken, zullen die twee vor
men van vrijheid samenvallen. Je zult in
waarheid kunnen doen, wat je wilt, omdat
je nog slechts 't goede zult kunnen willen.
Want je zult met een onverbrekelijke band
aan de oneindige Goedheid geloeid zijn.
Weet je waarin die band bestaat Het is
geen band van het geweld, maar het is de
Liefde. De Liefde zal je onverbrekelijk aan
God verbinden; en alleen de Goddelijke
Liefde is in staat, de menschen in waarheid
vry te maken. -
Thomas van Aquino zegt het nog sterker.
„Niet alleen zullen allen vrij zyn, maar
allen zullen koningen zijn. En de reden
caarvan is, dat allen eenzelfden wil zullen
hebben met God, en God zal willen, dat de
Heiligen willen en de Heiligen zullen wil
len, hetgeen God wil. Vandaar dat met den
wil van God ook hun wil geschieden zal en
God zal de kroon van allen zijn".
Broeders, laat ons vandaag met vurig
begeeren opzien naar dat hemelsche koning
schap. Hier op aarde zal de zonde niet
aflaten, ons fel te bekoren we zullen ver
beten om de vrijheid moeten vechten. Maar
Christus is opgestaan, zuiver en heerlijk,
de schemering onzer vrijheid licht op aan
cie kim. Laat ons daarom, smachtend van
verlangen en trillend ''an geestdrift het
Paaschgebed van de Kerk herhalenO,
God, die door het plechtige Paaschfeëst
aan de wereld genezing hebt geschonken
wil Uw volk, zoo smeeken we, mét Uw
hemelsche gaven achtervolgen; opdat het
oe volmaakte vrijheid moge verwerven en
tot het eeuwig leven moge geraken. Amen."
Zoeterwoude, 16 April '38.
Dr. HENRI VAN ROOIJEN,
Drie boerderijen afgebrand
In den afgeloopen nacht omstreeks een
uur is brand uitgebroken in de boerderij
der familie Fama aan den Hoofweg te Loe-
:n, bij Apeldoorn.
Het woonhuis, dat met een rieten kap
bedekt was. branddfc, evenals de aangren
zende schuren en stallen, tot den grond toe
af. De bewoners, die door het angstig geloei
van het vee werden gewekt, konden zich
slechts in nachtgewaad in veiligheid stel
len. Vier koeien en een paard kwamen in
de vlammen om.
Vrijwel op hetzelfde oogenblik ontstond
eveneens brand in de vijfhonderd meter
verder gelegen boerderij van de weduwe
van Zon. Hier kon het vee gered worden.
Ook deze boerderij brandde tot den grond
toe af.
Enkele uren later ontstond brand in de
onbewoonde boerderij van den landbou
wer Nieuwkamp, aan den Grooten Braak-
weg. Deze boerenhoeve, welke dienst deed
als bergplaats voor landbouwwerktuigen is
eveneens tot den grond toe afgebrand. De
waardevolle inventaris ging verloren, ter
wijl zeven varkens, twee kalveren en een
waakhond in de vuurzee den dood vonden.
Als verdacht van brandstichting is he
denochtend de twintig-jarige Rabelink uit
Loenen gearresteerd, tegen wien reeds eer
der verdenking was gerezen, nadat het vo
rige jaar de woning van zijn ouders op on
verklaarbare wijze tot den grond toe was
afgebrand.
Naar wij vernemen, was geen der ver
brande perceelen verzekerd.
NOG EEN BOERDERIJ AFGEBRAND.
Vanochtend omstreeks vijf uur ontdekte
de veehouder B. Roelinga te Mildam, bij
Heerenveen, brand in zijn boerderij.
Het vuur greep snel om zich heen, maar
het gelukte toch, al het vee in veiligheid te
brengen. De motorspuit van Heerenveen
verscheen spoedig. De boerderij ging ech
ter geheel in vlammen op. Niets kon wor
den gered.
De oorzaak van den brand is het te hoog
branden van een stallantaarn. De boerderij
was laag verzekerd.
TWEE WONINGEN TE HEES WIJK
AFGEBRAND.
Vanmorgen is te Heeswijk brand uitge
broken in de woning annex broodbakkerij
manufacturen- en kruidenierswinkel van
K. van Stokkum—Van Zeeland te Hees-
Heeswijk.
Het vuur kon, met behulp van een ouder -
wetsche handspuit aanvankelijk onvol
doende worden bestreden en al spoedig
sloeg het vuur over op de nabij gelegen
woning van J. van den Bosch. Beide wo
ningen brandden tot den grond toe af. De
woning van J. v. Scheindel kreeg groote wa
terschade, terwyl het café van den heer L.
H. Gijbeis, als laatste huis van het blok, kon
blijven staan. Verzekering dekt de schade.
TpI linn M" drietax f 2 - p. uur
I Gl.UllUu naar de bloembollen
naar de bloembollen
Garage De Groot, Beestenm,, Parkeerterreir
PRIESTERMOORDEN IN HET ROODE
SPANJE.
1379 slachtoffers officieel vast
gesteld, doch hun werkelijk
aantal is nog veel grooter.
Sinds het uitbreken van den burgeroorlog
in Spanje is officieel komen vast te staan,
dat 1379 priesters en religieusen behoo-
rende tot 27 Orden en Congregaties door
de Marxisten zijn vermoord. In deze cijfers
zijn niet begrepen de honderden saeculiere
priesters waarvan men met reden mag aan
nemen, dat zij ter dood zijn gebracht. In
onderstaande statistiek, die ons door Pa
ter Fr. Ledit S.J. wera verstrekt, is dus
alleen het aantal priesters en religieusen
vermeld, van wie met zekerheid is komen
vas te staan, dat ze door de rooden gemar
teld zijn: De paters van H. Hart van Ma
ria 237 slachtoffers; de Christelijke Broe
ders 143; de Fraters Maristen 109; Francis
canen 104; Jesuieten 100; Augustijnen 93;
Capucijnen 89; Broeders der Christelijke
Scholen 84; Salesianen 67; Benedictijnen
58, waaronder alle leden van een klooster
ten getale van 40; Vincentinanen 56; Broe
ders van St. Joannes de Deo 42; Ongeschoei
de Carmelieten 42; Carmelieten van de Ob
servantie 36; Dominicanen (alleen van de
Provincie Madrid) 33; Trinitariërs 24; Re
demptoristen 19; Paters van de H. Familie
16; Fraters van O.L.Vrouw van Barmhar
tigheid 16; Missionarissen van het H. Hart
10; Marianisten 9; Augustinessen 8; reli
gieusen van de Orde van St. Camillus de
Leilis 5; Missionarissen van het H. Hart
(Malorca) 4; Missionarissen van het H. Hart
(Picpus) 4; Broeders van St. Gabriël 3;
Passionisten 2.
WAT ANDERE BLADEN
ANTI-PAPISTISCH GESCHRIJF.
Het volk wordt vergiftigd door de „voor
lichting", die de N.S.B.-pers geeft inzake
het optreden van den Katholieken minister
van Justitie,, mr. Goseling.
Wij schreven reeds gisteren, dat de N.
S.B.-pers daarin niet alléén staat.
Des te meer is het noodig, dat zoo veel
mogelijk door de Katholieke pers dewaar-
h e i d wordt verspreid!
Naast wat wij zelf reeds hebben geschre
ven over „Minister Goseling en Oss" en wat
wij reeds uit andere bladen hebben geci
teerd willen wij hier nog het volgende ci-
teeren uit een artikel van de Gelder
lander:
„Onlangs heeft men kunnen lezen, op hoe
laaghartige wijze in het N.S.B.-orgaan is
geschreven over beweerde schandelijke
toestanden in een zeepfabriek te Leiden.
Dagen later is dat verdichtsel in een klein
berichtje door het blad herroepen.
Zoo pas weer kwam hetzelfde orgaan met
een vunzig geschrift vol schandelijke be
schuldigingen aan het adres van de ka
tholieke geestelijkheid in het algemeen en
speciaal aangaande een tweetal in functie
zijnde priesters in Oss. Met vollen naam
werden dezen genoemd om ze zoo aan de
algemeene verachting prijs te geven.
Tegen dergelijk geschrijf wordt ook in
niet-katholieken kring gewaarschuwd.
Zoo schrijft de „N. Rotterd. Crt." heden
morgen, dat een waarschuwing ten aanzien
van de beweringen niet overbodig is ge
bleken.
immers, zoo zegt de „N. R. Crt.", de
verslaggever in het Nat. Dagblad be
weert, dat de beruchte z.g.n. kroonge
tuige met de 18 veroordeelingen, hem
(dien verslaggever) zou hebben meege
deeld, dat bij een verhoor van een jon
gen, die n.l. in verband met beweerde
strafbare handelingen, waaraan zich
vele jaren geleden een pastoor schuldig
gemaakt zou hebben, thans d.w.z. on
geveer een drietal weken her nog
maals gehoord is, en, in tegenwoordig
heid" van dien „kroongetuige", van
wachtmeester De Gier en een mare-
chaussée, tenslotte bekend zou hebben.
Aldus volgens den verslaggever van
het „Nat. Dagblad" de „kroongetuige"
zelf.
Dit verhaal nu moet als onwaar ge-
disqualificeerd worden.
Voor den objectieven beoordeelaar
staat precies het tegenovergestelde vast,
aangezien dit zonneklaar blijkt uit wat
over dit verhoor is meegedeeld.
Uit de Handelingen der Kamer blijkt,
zooals aan onze lezers bekend is, dat de dos
siers niet zijn opgemaakt als onderzoekings
materiaal tegen de marechaussée, maar dat
het hun eigen verbalen en rapporten zijn
tegen anderen.
Tegenover degenen, die zich misschien
van de wijs hebben laten brengen door het
laaghartig geschrijf van het nat. soc. blad,
kan het zijn nut hebben, nog eens te her
halen, dat de minister van Justitie uit dat
dossier ook zyn mededeeling heeft geput
over het verhoor van den jongen, die vol
gens het „Nat. Dagblad" zou bekend heb
ben.
Wat mij juist het ergst in deze zaak heeft
getroffen, zei de minister, is de manier,
v/aarop men nu nog één van de minderja
rigen heeft meenen tr moeten hooren. Toen
hij 13 jaar was, ontkende hij alles nadruk
kelijk. Dezen jongen man heeft men thans,
nu hij waarschijnlijk ongeveer 20 jaar oud
is, in de kazerne laten komen en tot hem
gezegd: Nu zul je toch wel bekennen.
De jongeman heeft echter volgehouden,
dat het zoo was, als hij zeven jaar gele
den gezegd had. Hij is dus bij zijn ontken
ning gebleven.
Als men, dit tusschen haakjes, nu nog
weet, dat bij dit verhoor de kroongetuige
was gehaald en er een kruisverhoor van
drie kwartier plaats had, dan voelt men
eerst recht, hoe treurig de critiek is, die te
genover het ingrijpen van den minister
ten deze is ingebracht. Welk weldenkend
mensch zal zulk een verhoor in bescher
ming nemen?
Intusschen heeft het „Nat. Dagblad" zich
niet ontzien, tegen de duidelijke officieele
verklaringen van het dossier in, toch een
onwaar verhaal te publiceeren. Zonder
eenig bewijs priesters te bezwadderen.
Door de politie in Groningen is het num
mer van het „Nat. Dagblad" in beslag ge-
Maandag, 2den Paaschdag,
verschijnt „De Leidsche Cou
rant" niet.
Dll nummer bestaat uit vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Maar daarmee is de valsche indruk, die
het geschrijf heeft gemaakt, niet wegge
nomen.
En we vragen, of maar straffeloos mag
worden voortgegaan priesters met modder
te werpen.
Of er niet paal en perk moet worden ge
steld en dat heel snel aan kwaadaar
dige persuitingen, die in de hoogste mate
Buitenland
Franco heeft thans de kust van de Mid
dellandse he Zee bereikt. Catalonië is van
het Zuiden afgesneden. (2de blad).
Ook Frankrijk zoekt toenadering tot Ita
lië. (2de blad).
Daladier en Bonnet naar Londen uitge
noodigd. (2de blad).
Binnenland
Verscheidene verkeersongelukken met
min of meer ernstigen afloop. (4de blad).
Verscheidene branden, door brandstich
ting en andere oorzaken, (1ste blad).
De leverings- en betalingscondities voor
schoenen en leder. (1ste blad).
De rector-magnificus der Leidsche Uni
versiteit geeft een ernstige waarschuwing
aan de studenten naar aanleiding van fei
ten, die zich hebben voorgedaan, getuigend
van ongeoorloofde politieke actie. (1ste
blad).
Overleden is dr. C. J. Vinkesteyn, oud
inspecteur der gymnasia. (2de blad).
HET WEER MET PASCHEN.
Voorspeld wordt voor den lsten Paasch
dag guur en koud weer. De verwachtingen
voor den 2den Paaschdag zijn nog onbe
kend.
grievend zyn voor priesters en voor de ka
tholieken in het algemeen.
De wet verbiedt beleediging van volks
groepen. Is het desbetreffende artikel hier
niet van toepassing?"
NU AAN DEN SLAG!
Wij hebben er al meermalen op gewezen
en er den nadruk op gelegd, dat het om
verschillende redenen een allerbelang-
r y k s t e zaak is, werkloozen werk te ver
schaffen.
Dit moet zijn een der eerste zorgen
van de regeering.
De zorg voor de defensie is hoe ge
wichtig ook niet van dringender aard!
De teekenen wijzen er op, dat de regee-
ringszorg nu deze zoo dringen d-ge-
wenschte richting uitgaat.
Ook de Volkskrant vestigt hier de
aandacht op:
„Het crediet voor het Werkloosheidsfonds
zal met dertig millioen worden verhoogd.
De minister van Sociale Zaken zal, blijk
baar door den wekroep uit Maastricht op
geschrikt, binnenkort daarheen gaan om
zooals het in min of meer officieele taal
heet daar besprekingen te hebben „met
verschillende instanties".
Te Breda zal men, op initiatief van den
minister van Sociale Zaken, werkloozen in
volkstuintjes werkzaam laten zijn, cursus
sen en werkplaatsen voor hen inrichten,
op sport-, tooneel- en zanggebied hen bezig
houden en ontwikkelen.
Een studiereis naar het buitenland wordt
ondernomen om de wijze te bestudeeren,
waarop elders de werkloosheid wordt be
streden.
Dit alles zyn ongetwijfeld teekenen, en
verblijdenden teekenen van belangstelling.
Algemeen is nu wel het besef dat het
zoo niet langer kan en dat na al het praten
over de werkloosheid daden moeten komen
om ze zooveel mogelijk in te dammen.
Een proef als thans te Breda gaat ge
nomen worden is reeds daarom zoo verheu
gend, omdat bij wijze van spreken alles
beter is dan de lediggang dag aan dag,
week na week, maand na maand.
Lediggang is de dood voor werklust en
ambitie, zij vermoordt langzamerhand het
goede in den mensch, maakt hem rebels en
opstandig (voor alles onverschillig en on
toegankelijk is misschien nog erger) en
bederft op den duur ons mooie, sterke Ne
derlandsche ras".